Zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 70, poz. 473 z późn. zm.) kierownik zakładu pracy lub osoba przez niego upoważniona mają obowiązek niedopuszczenia do pracy pracownika, jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie, że stawił się on do pracy w stanie po użyciu alkoholu albo spożywał alkohol w czasie pracy. Okoliczności stanowiące podstawę decyzji powinny być podane pracownikowi do wiadomości.
Samo poddanie badaniu na stwierdzenie nietrzeźwości wymaga jednak zgody pracownika. Pracodawca ma jedynie obowiązek zapewnić możliwość przeprowadzenie badania zgodnie z procedurą opisaną w rozporządzeniu Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 6 maja 1983 r. w sprawie warunków i sposobu dokonywania badań na zawartość alkoholu w organizmie (Dz. U. Nr 25, poz. 117). Badanie może obejmować badanie wydychanego powietrza, krwi i moczu, przy czym w miarę możliwości badanie wydychanego powietrza powinno być przeprowadzone przed innymi badaniami na zawartość alkoholu w organizmie.
Inicjatywa, co do wykonania badań należy do pracownika. Pracownik, który odmówi pracodawcy wykonania badania lub też nie zażąda ich przeprowadzenia działa na swoją niekorzyść. Pracownik, który nie kwestionuje postawionego mu zarzutu nietrzeźwości będzie traktowany tak, jakby z tym zarzutem się zgodził. W jego interesie leży więc zażądanie przeprowadzenia badań w celu usunięcia podejrzenia nietrzeźwości.
Pracodawca może dodatkowo przygotować protokół opisujący zaistniałą sytuację, w którym przedstawi przesłanki świadczące o nietrzeźwości pracownika. Orzecznictwo w tym zakresie znalazło potwierdzenie, w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2006 r., I PK 165/06, zgodnie z którym "w sprawach z zakresu prawa pracy stan nietrzeźwości pracownika może być wykazany wszelkimi dostępnymi środkami dowodowymi – także zeznaniami świadków – a nie tylko wynikami analizy krwi na zawartość alkoholu lub wynikami obecności alkoholu w wydychanym powietrzu".
W pewnych sytuacjach pracownik, w przypadku podejrzenia pracy w stanie nietrzeźwości, która może narazić na utratę życia lub zdrowia inne osoby (np. kierowca, dróżnik, lekarz) pracodawca może skutecznie wyegzekwować takie badania powiadamiając niezwłocznie o swoich podejrzeniach policję.