Pytanie pochodzi z publikacji Serwis Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

Serwisanci maszyn wykonują pracę w warsztacie serwisowym w siedzibie firmy, aczkolwiek w przypadku zgłoszeń muszą wyjechać w delegację służbową. Z tego tytułu wypłacane są świadczenia za czas podróży służbowej. Pracownicy pracują w podstawowym systemie czasu pracy – od poniedziałku do piątku w godzinach 8:00–16:00 przez 8 godzin, w 1-miesięcznym okresie rozliczeniowym. Dwóch pracowników, z powodu nagłej awarii, zostało wysłanych do klienta, który ma siedzibę w innym mieście, w celu dokonania niezbędnego serwisu. Wyjechali w czwartek o godz. 6:00 samochodem służbowym, który wzięli sobie po pracy w środę. Podróż zajęła im 2,5 godziny. Po przyjeździe do klienta wykonywali pracę - czynności serwisowe przez 9,5 godziny (8:30-18:00). Następnie o godzinie 18:00 ruszyli w podróż powrotną, która zajęła 2 godziny. Po drodze zostawili samochód służbowy w siedzibie firmy i pojechali do domu.

Ile godzin pracy, za które przysługuje wynagrodzenie, wykonali pracownicy w związku z ww. wyjazdem serwisowym?

Czy należy wypłacić wynagrodzenie za godziny nadliczbowe lub udzielić czasu wolnego?

Odpowiedź:

Do czasu pracy w podróży służbowej zalicza się przede wszystkim czas realnego wykonywania zadania będącego jej celem.

Uzasadnienie:

Zgodnie z art. 77(5) ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 1502 z późn. zm.) – dalej k.p., podróżą służbową jest wykonywanie przez pracownika zadania służbowego poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy, lub poza stałym miejscem pracy. Zgodnie natomiast z art. 128 § 1 k.p. czasem pracy jest czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy. Podróż służbowa jest zatem czasem pracy o tyle, o ile pracownik podczas tejże podróży wykonywał pracę.

Co do zasady czas podróży służbowej nie jest więc czasem pracy pracownika. Od reguły tej został ustalony jednak wyjątek. Zgodnie bowiem z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 23 czerwca 2005 r., II PK 265/04, OSNP 2006 nr 5-6 poz. 76), czas podróży służbowej zaliczany jest do czasu pracy, o tyle, o ile przypada w harmonogramowych godzinach pracy pracownika. W pozostałych przypadkach czas podróży służbowej przypadający poza harmonogramowe godziny pracy pracownika nie jest zaliczany do jego czasu pracy. Bezspornie, do czasu pracy wskazanych w pytaniu pracowników, należy zatem zaliczyć czas poświęcony na wykonanie poleconych im zadań, przypadający od godziny 8:30 do godziny 18:00. Ponadto do czasu pracy pracowników zaliczeniu podlegać będzie czas przejazdu przypadający na harmonogramowe ich godziny pracy tj. czas od godz. 8:00 do 8:30.

Uwaga!

Jak powyżej wskazano do czasu pracy pracownika zalicza się czas faktycznego wykonywania zadania służbowego. Jeżeli zatem pracodawca polecił jednemu z pracowników dowiezienie drugiego pracownika na miejsce delegacji, czas wykonywania tego polecenia powinien być wliczany do czasu pracy pracownika.

Takie stanowisko potwierdza wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 kwietnia 1979 r., I PKN 30/79, OSNCP 1979, nr 10, poz. 202; w którym Sąd stwierdził, iż jeżeli jedynym celem podróży jest przewóz pracowników i pracownikowi umysłowemu zlecono – poza godzinami normalnej pracy – dodatkowe obowiązki kierowcy, czas przejazdu w tej sytuacji oznacza jednocześnie czas pracy. W takiej sytuacji czas całej podróży służbowej zaliczany jest do czasu pracy pracownika.

Jeżeli jednak fakt odbywania przez pracowników podróży samochodem służbowym nie łączyła się z wyraźnym poleceniem dowiezienia drugiego pracownika na miejsce delegacji. Do czasu pracy pracowników wskazanych w pytaniu wliczać się będzie jedynie czas podróży służbowej przypadającej na harmonogramowe godziny pracy oaz czas faktycznego wykonywania pracy w czasie delegacji. Łącznie pracownicy przepracowali w takim przypadku 10 godzin, z czego 2 stanowiły prace nadliczbowa wynikająca z przekroczenie dobowego wymiaru czasu pracy.

Wskazane dwie godziny pracy nadliczbowej pracodawca może zrekompensować bądź wynagrodzeniem powiększonym o 50% dodatek bądź czasem wolnym od pracy na zasadach określonych w art. 151(2) k.p. Wybór formy rekompensaty pracy nadliczbowej zależy od pracodawcy, również w przypadku gdy o udzielenie czasu wolnego od pracy zwraca się do pracodawcy pracownik. Jeżeli pracodawca zdecyduje się udzielić pracownikowi czasu wolnego od pracy to gdy:

– podejmie taką decyzję samodzielnie, za 2 godziny pracy nadliczbowej zobowiązany jest udzielić pracownikowi 3 godziny czasu wolnego od pracy

– jeśli o taką formę rekompensaty zwrócić się do pracodawcy pracownik z pisemnym wnioskiem za 2 godziny pracy nadliczbowej otrzyma 2 godziny czasu wolnego.

Joanna Kaleta,

autorka współpracuje z publikacją Serwis Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

Odpowiedzi udzielono 7.09.2015 r.