Karta charakterystyki stanowi dokument będący powszechnie przyjętym sposobem dostarczania informacji odbiorcom niebezpiecznych substancji chemicznych i ich mieszanin na terenie Unii Europejskiej. To właśnie ten dokument ma za zadanie ułatwić pracodawcom stwierdzenie, czy w miejscu pracy znajdują się niebezpieczne środki chemiczne, a także ocenę wynikającego z ich zastosowania ryzyka dla zdrowia i bezpieczeństwa pracowników. Karty charakterystyki stanowią integralną część systemu stworzonego na mocy rozporządzenia (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z 18.12.2006 r. w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH) i utworzenia Europejskiej Agencji Chemikaliów, zmieniającego dyrektywę 1999/45/WE oraz uchylającego rozporządzenie Rady (EWG) nr 793/93 i rozporządzenie Komisji (WE) Nr 488/94, jak również dyrektywę Rady 76/769/EWG i dyrektywy Komisji 91/155/EWG, 93/67/EW G, 93/105/WE i 2000/21/WE (Dz.Urz. UE L 396, s. 1 ze zm.) – dalej rozporządzenie REACH.

Aktualna karta charakterystyki powinna składać się z 16 sekcji dotyczących:

  • identyfikacji substancji/mieszaniny i identyfikacji przedsiębiorstwa,
  • identyfikacji zagrożeń,
  • składu/informacji o składnikach,
  • środków pierwszej pomocy,
  • postępowania w przypadku pożaru,
  • postępowania w przypadku niezamierzonego uwolnienia do środowiska,
  • postępowania z substancjami i mieszaninami oraz ich magazynowania,
  • kontroli narażenia/środków ochrony indywidualnej,
  • właściwości fizycznych i chemicznych,
  • stabilności i reaktywności,
  • informacji toksykologicznych,
  • informacji ekologicznych,
  • postępowania z odpadami,
  • informacji dotyczących transportu,
  • informacji dotyczących przepisów prawnych,
  • innych informacji.

Zgodnie z art. 31 ust. 5 rozporządzenia REACH, karty charakterystyki należy dostarczać w językach urzędowych państw członkowskich, na których terytoriach substancja lub mieszanina są wprowadzane do obrotu, chyba że zainteresowane państwa członkowskie postanowią inaczej.

W art. 2 rozporządzenia Komisji (UE) nr 2015/830 z 28.05.2015 r. zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH) (Dz.Urz.UE L 132, s. 8 ze zm.) – dalej rozporządzenie 2015/830, ustanowiono okres przejściowy na przeprowadzenie zmiany z wersji załącznika II do rozporządzenia REACH znajdującej się w załączniku I lub II do rozporządzenia Komisji (UE) nr 453/2010 z 20.05.2010 r. zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH) na wersję znajdującą się w załączniku do rozporządzenia 2015/830. Karta charakterystyki dostarczona odbiorcy przed 1 czerwca 2015 r. może jednak nadal być wykorzystywana do 31 maja 2017 r. bez dostosowywania jej do wersji znajdującej się w załączniku do rozporządzenia 2015/830. Jak już wspomniano, nowe lub istniejące karty charakterystyki zaktualizowane po 1 czerwca 2015 r. powinny być jednak zgodne z wymaganiami określonymi w wersji znajdującej się w rozporządzeniu 2015/830.

Po 1 czerwca 2017 r. w przypadku substancji, jak i mieszanin, dopuszczone będą wyłącznie karty charakterystyki sporządzone zgodne z załącznikiem do rozporządzenia 2015/830.

Warto przypomnieć, że 17 stycznia 2017 r. ukazało się sprostowanie do rozporządzenia 2015/830, które w niewielkim stopniu zmienia format karty charakterystyki. Należy jednak wyjaśnić, że wszystkie karty charakterystyki sporządzone według przepisów rozporządzenia 2015/830 zachowują ważność do momentu aktualizacji. Oznacza to, że powyższe sprostowanie będzie trzeba uwzględnić dopiero podczas sporządzania kart charakterystyki dla nowych produktów, a także podczas dokonywania aktualizacji.

Z uwagi na art. 2374 § 2 ustawy z 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz.U. z 2016 r. poz. 1666 ze zm.) – dalej k.p., zgodnie z którym pracodawca jest obowiązany wydawać szczegółowe instrukcje i wskazówki dotyczące bhp na stanowiskach pracy, a także wynikający z art. 2071 § 1 k.p. obowiązek przekazywania pracownikom informacji o zagrożeniach dla zdrowia i życia występujących w zakładzie pracy, na poszczególnych stanowiskach pracy i przy wykonywanych pracach, w tym o zasadach postępowania w przypadku awarii i innych sytuacji zagrażających zdrowiu i życiu pracowników – warto upewnić się, czy użytkownik niebezpiecznej substancji chemicznej lub jej mieszaniny na pewno dysponuje jej aktualną kartą charakterystyki. A jeżeli tak, to czy zapoznał z jej treścią pracowników stosujących te materiały, czy zapewnił pracownikom wymagane środki ochrony indywidualnej wynikające z tej karty, a także, czy dostosował istniejące instrukcje bhp do nowych zapisów wynikających z tego dokumentu. Jest to o tyle istotne, że za niedopełnienie powyższych obowiązków grozi kara grzywny, o której mowa w art. 283 k.p., w wysokości od 1000 zł do nawet 30.000 zł.

Maciej Ambroziewicz