Pytanie pochodzi z publikacji Serwis Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
Pracownicy pracują wg harmonogramu „elastycznego” z góry ustalonego na jeden miesiąc. W miesiącu wrześniu w harmonogramie zaplanowano 23 dni pracujące (dodatkowym dniem pracującym był 6.09). Jak rozliczyć pracownika zwolnionego po 6.09?
Czy z tytułu przekroczenia normy w harmonogramie wypłacamy 8 godzin z dodatkiem 100%? Jak rozliczyć pracownika zwolnionego przed 6.09?
Odpowiedź:
W razie ustania stosunku pracy przed upływem okresu rozliczeniowego pracownikowi przysługuje, oprócz normalnego wynagrodzenia, prawo do dodatku o którym mowa w art. 1511 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) – dalej k.p., jeżeli w okresie od początku okresu rozliczeniowego do dnia ustania stosunku pracy pracował w wymiarze godzin przekraczającym normę dobową i tygodniową czasu pracy określoną w przepisach art. 129 k.p. (art. 1516 § 1 k.p.).
Uzasadnienie:
Czas pracy pracownika nie może przekraczać przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym. Przeciętnie oznacza, że pracownik w niektórych tygodniach okresu rozliczeniowego może pracować np. 6 dni w tygodniu pod warunkiem, że w innych tygodniach okresu rozliczeniowego pracuje odpowiednio mniej (art. 129 § 1 k.p.). Godziny i dni pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym powinny wynikać z rozkładu czasu pracy.
Rozkład czasu pracy danego pracownika może być sporządzony na okres krótszy niż okres rozliczeniowy, powinien jednak obejmować okres nie krótszy 1 miesiąc, a pracownik powinien zapoznać się z nim co najmniej na 1 tydzień przed rozpoczęciem pracy w okresie, na który został sporządzony ten rozkład (art. 129 § 3 k.p.).
Powyższe oznacza, że liczbę godzin i dni pracy w ramach obowiązujących norm planuje się w okresie rozliczeniowym. Maksymalna długość okresu rozliczeniowego jest uzależniona od systemu czasu pracy. Zmiana przepisów Kodeksu pracy obowiązująca od sierpnia 2013 r. umożliwiła przedłużenie okresu rozliczeniowego nawet do 12 miesięcy, w każdym systemie czasu pracy, jeżeli jest to uzasadnione przyczynami obiektywnymi lub technicznymi lub dotyczącymi organizacji pracy (art. 129 § 2 k.p.).
Na podstawie przepisów art. 130 § 1 k.p. obowiązujący pracownika wymiar czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym oblicza się:
1) mnożąc 40 godzin przez liczbę tygodni przypadających w okresie rozliczeniowym, a następnie
2) dodając do otrzymanej liczby godzin iloczyn 8 godzin i liczby dni pozostałych do końca okresu rozliczeniowego, przypadających od poniedziałku do piątku.
Wymiar czasu pracy przypadający do przepracowania w okresie rozliczeniowym obniża:
– o 8 godzin każde święto, które występuje w okresie rozliczeniowym i przypada w innym dniu niż niedziela,
– liczba godzin usprawiedliwionej nieobecności w pracy, przypadająca do przepracowania w czasie tej nieobecności, zgodnie z przyjętym rozkładem czasu pracy (art. 130 § 2 -3 k.p.).
W okresie rozliczeniowym nie można zaplanować pracownikowi większej liczby godzin ponad obowiązujący pracownika wymiar.
Rozliczenia czasu pracy i ewentualnej wypłaty wynagrodzenia za godziny nadliczbowe z tytułu przekroczenia przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy pracodawca dokonuje po zakończeniu okresu rozliczeniowego.
Ustalony okres rozliczeniowy ulega skróceniu w przypadku ustania stosunku pracy.
W razie ustania stosunku pracy przed upływem okresu rozliczeniowego pracownikowi przysługuje, oprócz normalnego wynagrodzenia, prawo do dodatku o którym mowa w art. 1511 § 1 k.p. jeżeli w okresie od początku okresu rozliczeniowego do dnia ustania stosunku pracy pracował w wymiarze godzin przekraczającym normę dobową i tygodniową czasu pracy określoną w przepisach art. 129 k.p. (art. 1516 § 1 k.p.).
W sytuacji gdy okres rozliczeniowy ulega skróceniu z powodu ustania stosunku pracy pracodawca w celu obliczenia czy norma tygodniowa została przekroczona powinien ponownie obliczyć, zgodnie z zasadami wynikającymi z przepisów art. 130 k.p., obowiązujący pracownika wymiar czasu pracy. Jeśli okaże się, ze pracownik przepracował więcej niż nominalny czas pracy obowiązujący w tym okresie pracownikowi za wszystkie przepracowane godziny należy się normalne wynagrodzenie, a za każdą godzinę pracy nadliczbowej z tytułu przekroczenia przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy 100% dodatek ( art. 1511 § 2 kp).
Przykład
Pracownik zatrudniony w podstawowym systemie czasu pracy, od poniedziałku do piątku, 8 godzin dzienne, w 4-miesięcznym okresie rozliczeniowym, dnia 8 września rozwiązał stosunek pracy za porozumieniem stron.
W skróconym okresie rozliczeniowym od 1 września do 8 września wymiar czasu pracy wynosił:
40 godzin x 1 tydzień + 8 godzin x 1 dzień = 48 godzin
Zgodnie z rozkładem czasu pracy pracownik miał zaplanowaną pracę:
– 1 września do 6 września 8 godzin dziennie
– 8 września 8 godzin.
W okresie od 1 do 8 września pracownik przepracował 56 godzin.
Ponieważ w wyniku ustania stosunku pracy w trakcie okresu rozliczeniowego nastąpiło przekroczenie o 8 godzin przeciętnej normy tygodniowej czasu pracy pracownik oprócz normalnego wynagrodzenia za te godziny nabędzie prawo do 100% dodatku.
Przykład
Pracownik zatrudniony w podstawowym systemie czasu pracy, od poniedziałku do piątku, 8 godzin dzienne, w 4-miesięcznym okresie rozliczeniowym, dnia 5 września rozwiązał stosunek pracy za porozumieniem stron.
W skróconym okresie rozliczeniowym od 1 września do 5 września wymiar czasu pracy wynosił:
40 godzin x 1 tydzień = 40 godzin
Zgodnie z rozkładem czasu pracy pracownik miał zaplanowaną pracę:
- 1 września do 5 września 8 godzin dziennie
W okresie od 1 do 5 września pracownik przepracował 40 godzin, a więc nie nastąpiło przekroczenie przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy.
Należy również zauważyć, ze w sytuacji gdy w wyniku skrócenia okresu rozliczeniowego pracownik przepracuje mniej godzin niż obowiązujący w skróconym okresie rozliczeniowym wymiar czasu pracy to na podstawie przepisów art. 81 § 1 k.p., za niedopracowane godziny pracodawca powinien pracownikowi zapłacić. Na podstawie tego przepisu pracownikowi za czas niewykonywania pracy, jeżeli był gotów do jej wykonywania, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy (np. ustalenia rozkładu czasu pracy), przysługuje wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania 60% wynagrodzenia obliczonego tak jak wynagrodzenie za urlop.
Barbara Tomaszewska, autorka współpracuje z publikacją Serwis Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
Odpowiedzi udzielono 3 października 2014 r.