W firmie budowlanej zatrudniającej ponad 100 pracowników, obowiązuje równoważy system czasu pracy oraz czteromiesięczny okres rozliczeniowy. Pracodawca planuje przedłużyć czas pracy do 12 godzin na dobę, który będzie równoważony krótszym dobowym wymiarem czasem pracy w niektórych dniach lub dniami wolnymi od pracy. W okresie, w którym pracownicy świadczą pracę do 12 godzin na dobę pracodawca utworzy harmonogram czasu pracy, który zostanie podany do wiadomości pracowników nie później niż 7 dni przed rozpoczęciem miesiąca.
Jakie informacje powinien zawierać regulamin pracy?
Czy dla kierowcy samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony, przewożącego towary na potrzeby własne przedsiębiorstwa, należy tworzyć harmonogram czasu pracy?
W opisanym przypadku należałoby dodatkowo zawrzeć w regulaminie pracy informację, o tym które konkretnie miesiące składają się na poszczególne okresy rozliczeniowe. Pracodawca powinien też zamieścić w regulaminie rozkład czasu pracy wraz ze wskazaniem godzin pracy pracowników w poszczególnych dobach, dniach wolnych od pracy i przerwach. Szczegółowy harmonogram czasu pracy może być uznany za taki rozkład, ale jeśli nie jest to indywidualny rozkład czasu pracy, o którym mowa w art. 142 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) - dalej k.p., należy go podawać do wiadomości pracowników przynajmniej z dwutygodniowym wyprzedzeniem (w taki terminie najwcześniej można zmienić treść regulaminu pracy).
Kierowca samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony zatrudniony w równoważnym czasie pracy nie musi mieć z kolei rozkładu czasu pracy podawanego z wyprzedzeniem.
Rozkład czasu pracy to sposób rozplanowania czasu, w którym pracownik jest zobowiązany pozostawać do dyspozycji pracodawcy, w poszczególnych dniach i tygodniach okresu rozliczeniowego. W rozkładzie czasu pracy ustala się godziny rozpoczęcia i zakończenia pracy w poszczególnych dniach, przerwy w pracy wliczane i nie wliczane do czasu pracy oraz terminy dni wolnych od pracy.
W poszczególnych systemach czasu pracy mogą być stosowane różne rozkłady czasu pracy. Ze względu na stopień szczegółowości i liczbę osób objętych rozkładem, można wyróżnić grupowe i indywidualne rozkłady czasu pracy.
Grupowy rozkład czasu pracy ustala się dla wszystkich pracowników zatrudnionych u danego pracodawcy lub dla poszczególnych grup pracowników.
W praktyce występuje też pojęcie harmonogramu czasu pracy, które jest rozumiane jako graficzne przedstawienie rozkładu czasu pracy. Wyrazy "harmonogram" i "rozkład" są synonimami mającymi takie samo znaczenie. Ustawodawca posługuje się wyłącznie pojęciem rozkładu czasu pracy.
Rozkłady czasu pracy ustala się w układzie zbiorowym pracy lub regulaminie pracy albo w obwieszczeniu, jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu pracy (art. 150 § 1 k.p.). Zakładowy (ewentualnie wydziałowy, czy oddziałowy) rozkład czasu pracy powinien zostać określony w układzie zbiorowym pracy lub regulaminie pracy. Pracodawca, który nie ma obowiązku wydać regulaminu pracy, powinien podać rozkład czasu pracy w obwieszczeniu (art. 150 § 4 k.p. oraz 1043 k.p.).
Regulamin pracy w części dotyczącej czasu pracy powinien określać porę nocną; długość okresu rozliczeniowego dla pracowników całego zakładu pracy lub dla poszczególnych grup w stosowanych w zakładzie systemach czasu pracy oraz poszczególne miesiące wchodzące w skład konkretnych okresów rozliczeniowych; pracę zmianową oraz tryb przesuwania tych zmian w zakładach o ruchu ciągłym; dni wolne za pracę w niedziele lub święta (pod warunkiem, że przewidywana jest praca w tych dniach); czas przerwy zaliczanej do czasu pracy oraz sposób korzystania z tej przerwy, czyli określenie czy pracownicy mogą korzystać z niej w czasie przez siebie wybranym, czy też w czasie ściśle określonym; czas przerwy przeznaczonej na spożycie posiłku lub załatwienie spraw osobistych, nie wliczanej do czasu pracy; inne od kodeksowych granice czasowych niedzieli; tryb i formę polecenia pracy w godzinach nadliczbowych oraz w dniach wolnych od pracy; procedury związane z zastępowaniem osób nieobecnych; zasady zapoznawania się pracowników ze szczegółowymi rozkładami czasu pracy oraz z treścią karty ewidencji czasu pracy; systemy i rozkłady czasu pracy stosowane u danego pracodawcy oraz stanowiska pracy na których odbywa się praca w poszczególnych systemach czasu pracy.
Powyższy tryb wprowadzania rozkładów czasu pracy dotyczy rozkładów ustalanych dla całej załogi lub poszczególnych grup pracowników, czyli tzw. rozkładów grupowych. Inaczej przedstawia się problem ustalania indywidualnych rozkładów czasu pracy, które wprowadza się dla konkretnych pracowników. Jeśli pracownicy pracują w różnych dniach i porach, to pracodawca może opracować indywidualny rozkład czasu pracy dla każdego z nich. Pracodawca na pisemny wniosek pracownika może ustalić indywidualny rozkład jego czasu pracy w ramach systemu czasu pracy, którym pracownik jest objęty (art. 142 k.p.).
Ze względu na specyfikę pracy kierowców, zazwyczaj uniemożliwiającą przewidywanie i ustalanie rozkładów czasu pracy z większym wyprzedzeniem ustawodawca pod wpływem lobby transportowego zwolnił pracodawców zatrudniających kierowców wykonujących przewóz rzeczy z obowiązku ustalania rozkładu czasu pracy. Jeżeli jednak kierowca pracuje jednocześnie w równoważnym i przerywanym czasie pracy, według z góry ustalonego rozkładu czasu pracy oraz z uwzględnieniem przepisów o obowiązkowym dobowym odpoczynku; rozkład czasu pracy powinien obejmować okres co najmniej miesiąca (art. 19 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców, Dz. U. z 2004 r. Nr 92, poz. 879).
Magdalena Rycak - specjalista z zakresu prawa pracy
Jakie informacje powinien zawierać regulamin pracy?
Czy dla kierowcy samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony, przewożącego towary na potrzeby własne przedsiębiorstwa, należy tworzyć harmonogram czasu pracy?
W opisanym przypadku należałoby dodatkowo zawrzeć w regulaminie pracy informację, o tym które konkretnie miesiące składają się na poszczególne okresy rozliczeniowe. Pracodawca powinien też zamieścić w regulaminie rozkład czasu pracy wraz ze wskazaniem godzin pracy pracowników w poszczególnych dobach, dniach wolnych od pracy i przerwach. Szczegółowy harmonogram czasu pracy może być uznany za taki rozkład, ale jeśli nie jest to indywidualny rozkład czasu pracy, o którym mowa w art. 142 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) - dalej k.p., należy go podawać do wiadomości pracowników przynajmniej z dwutygodniowym wyprzedzeniem (w taki terminie najwcześniej można zmienić treść regulaminu pracy).
Kierowca samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony zatrudniony w równoważnym czasie pracy nie musi mieć z kolei rozkładu czasu pracy podawanego z wyprzedzeniem.
Rozkład czasu pracy to sposób rozplanowania czasu, w którym pracownik jest zobowiązany pozostawać do dyspozycji pracodawcy, w poszczególnych dniach i tygodniach okresu rozliczeniowego. W rozkładzie czasu pracy ustala się godziny rozpoczęcia i zakończenia pracy w poszczególnych dniach, przerwy w pracy wliczane i nie wliczane do czasu pracy oraz terminy dni wolnych od pracy.
W poszczególnych systemach czasu pracy mogą być stosowane różne rozkłady czasu pracy. Ze względu na stopień szczegółowości i liczbę osób objętych rozkładem, można wyróżnić grupowe i indywidualne rozkłady czasu pracy.
Grupowy rozkład czasu pracy ustala się dla wszystkich pracowników zatrudnionych u danego pracodawcy lub dla poszczególnych grup pracowników.
W praktyce występuje też pojęcie harmonogramu czasu pracy, które jest rozumiane jako graficzne przedstawienie rozkładu czasu pracy. Wyrazy "harmonogram" i "rozkład" są synonimami mającymi takie samo znaczenie. Ustawodawca posługuje się wyłącznie pojęciem rozkładu czasu pracy.
Rozkłady czasu pracy ustala się w układzie zbiorowym pracy lub regulaminie pracy albo w obwieszczeniu, jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu pracy (art. 150 § 1 k.p.). Zakładowy (ewentualnie wydziałowy, czy oddziałowy) rozkład czasu pracy powinien zostać określony w układzie zbiorowym pracy lub regulaminie pracy. Pracodawca, który nie ma obowiązku wydać regulaminu pracy, powinien podać rozkład czasu pracy w obwieszczeniu (art. 150 § 4 k.p. oraz 1043 k.p.).
Regulamin pracy w części dotyczącej czasu pracy powinien określać porę nocną; długość okresu rozliczeniowego dla pracowników całego zakładu pracy lub dla poszczególnych grup w stosowanych w zakładzie systemach czasu pracy oraz poszczególne miesiące wchodzące w skład konkretnych okresów rozliczeniowych; pracę zmianową oraz tryb przesuwania tych zmian w zakładach o ruchu ciągłym; dni wolne za pracę w niedziele lub święta (pod warunkiem, że przewidywana jest praca w tych dniach); czas przerwy zaliczanej do czasu pracy oraz sposób korzystania z tej przerwy, czyli określenie czy pracownicy mogą korzystać z niej w czasie przez siebie wybranym, czy też w czasie ściśle określonym; czas przerwy przeznaczonej na spożycie posiłku lub załatwienie spraw osobistych, nie wliczanej do czasu pracy; inne od kodeksowych granice czasowych niedzieli; tryb i formę polecenia pracy w godzinach nadliczbowych oraz w dniach wolnych od pracy; procedury związane z zastępowaniem osób nieobecnych; zasady zapoznawania się pracowników ze szczegółowymi rozkładami czasu pracy oraz z treścią karty ewidencji czasu pracy; systemy i rozkłady czasu pracy stosowane u danego pracodawcy oraz stanowiska pracy na których odbywa się praca w poszczególnych systemach czasu pracy.
Powyższy tryb wprowadzania rozkładów czasu pracy dotyczy rozkładów ustalanych dla całej załogi lub poszczególnych grup pracowników, czyli tzw. rozkładów grupowych. Inaczej przedstawia się problem ustalania indywidualnych rozkładów czasu pracy, które wprowadza się dla konkretnych pracowników. Jeśli pracownicy pracują w różnych dniach i porach, to pracodawca może opracować indywidualny rozkład czasu pracy dla każdego z nich. Pracodawca na pisemny wniosek pracownika może ustalić indywidualny rozkład jego czasu pracy w ramach systemu czasu pracy, którym pracownik jest objęty (art. 142 k.p.).
Ze względu na specyfikę pracy kierowców, zazwyczaj uniemożliwiającą przewidywanie i ustalanie rozkładów czasu pracy z większym wyprzedzeniem ustawodawca pod wpływem lobby transportowego zwolnił pracodawców zatrudniających kierowców wykonujących przewóz rzeczy z obowiązku ustalania rozkładu czasu pracy. Jeżeli jednak kierowca pracuje jednocześnie w równoważnym i przerywanym czasie pracy, według z góry ustalonego rozkładu czasu pracy oraz z uwzględnieniem przepisów o obowiązkowym dobowym odpoczynku; rozkład czasu pracy powinien obejmować okres co najmniej miesiąca (art. 19 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców, Dz. U. z 2004 r. Nr 92, poz. 879).
Magdalena Rycak - specjalista z zakresu prawa pracy