Pytanie pochodzi z publikacji Serwis Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

Pracownik jest zatrudniony na pełen etat w zmianowym, podstawowym systemie czasy pracy. Plan pracy obejmował 160 godz., w tym w dniach: 29 maja 8:00-16:00; 30 maja 8:00-16:00; 31 maja - niedziela. Wykonanie zostało zrealizowane zgodnie z planem za wyjątkiem: 29 maja 8:00-16:00; 30 maja 7:00-15:00; 31 maja - niedziela; 30 maja pracownik został wezwany do pracy na 8 h, ale o godzinę wcześniej od planu.

Czy na karcie czasu pracy należy wykazać 29 maja 8 czy 9 godzin pracy (przekroczenie dobowe), a 30 maja 8 godzin pracy, w tym jedna godzina postojowa (15:00-16:00)?

Czy za tą godzinę pracy 30 maja między 15:00 a 16:00 należy wypłacić wynagrodzenie jak za postojowe?

Ile godzin wykonywanych należy zliczyć pracownikowi – 160 czy 161 godzin, w tym jedna nadgodzina z dodatkiem 50%?

Odpowiedź:

W opisanym przypadku pracownikowi należy wliczyć do czasu pracy 9 godzin, z czego jedna godzina to godzina przestojowa, a jedna nadliczbowa z tytułu przekroczenia normy dobowej.

Uzasadnienie:

Pracą w godzinach nadliczbowych jest praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także praca wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy - art. 151 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 1502 z późn. zm.) – dalej k.p.

Po nowelizacji k.p. dokonanej ustawą z dnia 14 listopada 2003 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 213, poz. 2081) w art. 128 § 3 pkt 1 k.p. wprowadzona została definicja doby pracowniczej, przez którą należy rozumieć 24 kolejne godziny, poczynając od godziny, w której pracownik rozpoczyna pracę zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy. W ciągu jednego okresu rozliczeniowego granice doby pracowniczej mogą się zmieniać.

Wprowadzenie ustawowej definicji doby pracowniczej powodowało, że do 23 sierpnia 2013 r. niemożliwe było zgodne z przepisami  przejście pracownika ze zmiany popołudniowej na zmianę przedpołudniową bez ponaddobowej przerwy. W przeciwnym razie pracodawca dopuszczał się wykroczenia przeciwko prawom pracownika z powodu planowania pracy w godzinach nadliczbowych bez zaistnienia szczególnych przesłanek dopuszczalności stosowania pracy w godzinach nadliczbowych.

23 sierpnia 2013 r. weszły w życie przepisy ustawy z dnia 12 lipca 2013 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz ustawy o związkach zawodowych (Dz. U. poz. 896), zwanej dalej ustawą. Ustawodawca wprowadził możliwość ustalania rozkładów czasu pracy z ruchomymi godzinami rozpoczynania pracy. W rozkładzie takim ponowne wykonywanie pracy w tej samej dobie nie stanowi pracy w godzinach nadliczbowych.

Na podstawie  dodanego art. 140(1) k.p. pracodawcy mogą stosować do pracowników rozkład czasu pracy z ruchomymi godzinami rozpoczęcia i zakończenia pracy. W takich rozkładach ponowne wykonywanie pracy w tej samej dobie nie stanowi pracy w godzinach nadliczbowych. Ruchomym czasem pracy nazywany jest w praktyce rozkład, w którym pracownik zobowiązany jest pozostawać do dyspozycji pracodawcy przez umówiony wymiar czasu pracy, np. 8 godzin dziennie, bez sztywno określonych godzin rozpoczynania i kończenia pracy. Rozkład taki pozwala pracownikowi rozpoczynać i kończyć pracę w zasadzie o dowolnej porze po upływie umówionej liczby godzin. Ruchomy czas pracy może być stosowany w dwóch odmianach:

– jako ustalanie rozkładów czasu pracy przewidujących różne godziny rozpoczynania pracy w dniach pracy pracowników,

– jako określanie przedziału czasu, w którym pracownik powinien podjąć pracę.

Za pracę w godzinach nadliczbowych, oprócz normalnego wynagrodzenia, pracownikowi przysługuje dodatek w wysokości:

1) 100% wynagrodzenia – za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w:

– nocy;

– niedziele i święta niebędące dla pracownika dniami pracy zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy;

– dniu wolnym od pracy udzielonym w zamian za pracę w niedzielę lub święto będące dla pracownika dniem pracy zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy lub

2) 50% wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w każdym innym dniu niż określone powyżej (art. 151(1) § 1 k.p.).

Dodatek 100% przysługuje także za każdą godzinę pracy nadliczbowej z tytułu przekroczenia przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym, chyba że przekroczenie tej normy nastąpiło w wyniku pracy w godzinach nadliczbowych, za które pracownikowi przysługuje prawo do 50% lub 100% dodatku (art. 151(1) § 2 k.p.).

Magdalena Rycak,

autorka współpracuje z publikacją Serwis Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

Odpowiedzi udzielono 15.06.2015 r.