Poza nałożonym na pracodawcę, w art. 23711a ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 1502 z późn. zm.), obowiązkiem konsultacji wszystkich działań związanych z bhp, także ustawa z dnia 7 kwietnia 2006 r. o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji (Dz. U. Nr 79, poz. 550 z późn. zm.) – dalej u.i.p.p.k. określa zasady wyboru Rady Pracowników oraz warunki informowania pracowników i przeprowadzania z nimi konsultacji, np. w sprawach bhp. Przepisy u.i.p.p.k. stosuje się do pracodawców zatrudniających co najmniej 50 pracowników i u których nie działa samorząd załogi przedsiębiorstwa (Rada Pracownicza).

W skład Rady Pracowników wchodzi, u pracodawcy zatrudniającego od 50 do 250 pracowników - 3 pracowników, od 251 do 500 pracowników - 5 pracowników, powyżej 500 pracowników - 7 pracowników (dawniej skład Rady Pracowników był zależny od liczby organizacji związkowych działających w zakładzie). Członków Rady Pracowników u pracodawcy zatrudniającego do 100 pracowników - wybierają pracownicy spośród kandydatów zgłoszonych na piśmie przez grupę co najmniej 10 pracowników, powyżej 100 pracowników — wybierają pracownicy spośród kandydatów zgłoszonych na piśmie przez grupę co najmniej 20 pracowników.

Rada Pracowników ustala z pracodawcą zasady i tryb przekazywania informacji i przeprowadzania konsultacji, tryb rozstrzygania kwestii spornych oraz zasady ponoszenia kosztów związanych z wyborem i działalnością Rady Pracowników, w tym kosztów związanych z wykonywaniem niezbędnych ekspertyz. Rada Pracowników może ustalić z pracodawcą w szczególności zasady pokrywania kosztów uzyskiwania pomocy specjalistów posiadających specjalistyczną wiedzę, z której korzysta Rada Pracowników, zasady zwalniania od pracy członków rady w zależności od liczebności zatrudnienia. Wszystkie koszty związane z wyborem i działalnością Rady Pracowników ponosi pracodawca. Powyższe ustalenia powinny zapewniać warunki informowania i przeprowadzania konsultacji co najmniej równe określonym w u.i.p.p.k. oraz uwzględniać interes pracodawcy i pracowników.

Warto podkreślić, że wybory członków Rady Pracowników organizuje pracodawca, powiadamiając o terminie ich przeprowadzenia oraz terminie zgłoszenia kandydatów na członków rady (nie później niż na 30 dni przed dniem wyborów). Wybory członków Rady Pracowników są bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym. Wybory są ważne, jeżeli wzięło w nich udział co najmniej 50% pracowników zatrudnionych u pracodawcy. W przypadku gdy w wyborach nie wzięło udziału co najmniej 50% pracowników, po upływie 30 dni od dnia tych wyborów przeprowadza się ponowne wybory, które uznaje się za ważne bez względu na liczbę pracowników, którzy wzięli w nich udział.

Konsultacje powinny być prowadzone w terminie, formie i zakresie umożliwiającym pracodawcy podjęcie działań w sprawach objętych konsultacjami oraz w dobrej wierze i z poszanowaniem interesów stron.

Zgodnie z u.i.p.p.k., kto wbrew przepisom ustawy uniemożliwia utworzenie Rady Pracowników, nie podaje informacji, o której mowa w art. 7 ust. 5 u.i.p.p.k. (o wielkości zatrudnienia), nie organizuje wyborów Rady Pracowników lub je utrudnia, nie informuje rady lub nie przeprowadza z nią konsultacji w sprawach określonych w u.i.p.p.k. lub utrudnia przeprowadzenie konsultacji, dyskryminuje członka rady w związku z wykonywaniem przez niego czynności związanych z informowaniem i przeprowadzaniem konsultacji - podlega karze ograniczenia wolności albo grzywny.

Edward Kołodziejczyk