Stres zajmuje drugie miejsce (po dolegliwościach mięśniowo-szkieletowych) wśród najczęściej zgłaszanych problemów zdrowotnych związanych z pracą.
Państwowa Inspekcja Pracy, dostrzegając znaczenie psychospołecznych czynników w środowisku pracy, już od 2006 r. realizowała program prewencyjno-informacyjny „Zapobieganie negatywnym skutkom przeciążenia psychicznego i stresu w miejscu pracy”. W latach 2006-2009 w szkoleniach, seminariach i konferencjach objętych programem uczestniczyło łącznie około 11.500 osób, a przy wsparciu PIP pracodawcy sami dokonali oceny stresogenności pracy w blisko 400 zakładach, na ponad 1400 stanowiskach.
Inspekcja pracy badaniami ankietowymi objęła około 1700 pracodawców, a inspektorzy pracy udzielili ponad 4,6 tys. porad na ten temat. Stwierdzono, że 60% stanowisk pracy ocenionych w programie prewencyjnym wymagało wprowadzenia działań profilaktycznych w zakresie przeciwdziałania negatywnemu wpływowi stresu zawodowego na zdrowie pracowników i funkcjonowanie przedsiębiorstw.
W następnych latach, w związku z realizacją kampanii zainicjowanej przez Komitet Wyższych Inspektorów Pracy pt.: „Ocena ryzyka psychospołecznego”, PIP badała stopień uwzględniania czynników psychospołecznych w ocenie ryzyka zawodowego dokonywanej przez pracodawców. W latach 2012-2013 badania takie przeprowadzono u 3058 pracodawców. Warunek uwzględnienia czynników psychospołecznych w ocenie ryzyka spełniło 63,3% ogółu firm objętych kontrolą.
W roku 2014 celem programu prewencyjno-informacyjnego PIP jest ułatwienie identyfikacji źródeł stresu w zakładach pracy oraz wdrożenie rozwiązań ograniczających jego poziom i wpływ na samopoczucie pracowników. Obecnie program realizuje 10 okręgowych inspektoratów pracy, a w przyszłym roku ma on objąć cały kraj. Działalność ta jest uzupełnieniem antystresowej kampanii europejskiej „Stres w pracy? Nie, dziękuję!”
Jeśli chodzi o działania inspekcji na rzecz równości w zatrudnieniu oraz przeciwdziałania mobbingowi w miejscu pracy, możliwości inspektorów pracy wobec pracodawców, którzy zostali obwinieni o stosowanie praktyk dyskryminacyjnych lub mobbingowych są ograniczone. Organem właściwym w sprawach dotyczących tych zagadnień jest sąd pracy, a inspektor, jako organ PIP, nie został ustawowo uprawniony do rozstrzygania spraw spornych. Nie ma uprawnień do stwierdzenia w sposób wiążący, że działania pracodawcy w indywidualnych przypadkach wyczerpują znamiona dyskryminacji bądź mobbingu i w konsekwencji żądania od pracodawcy wypłacenia pracownikom należnych im z tego tytułu świadczeń pieniężnych.
Edward Kołodziejczyk