Pytanie pochodzi z publikacji Serwis Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

Na jednym ze stanowisk pracy w firmie niezbędne jest posiadanie uprawnień do obsługi suwnic (bez nich nie można wykonywać pracy). Organizowany jest dla pracowników właściwy kurs wraz z egzaminem UDT. Firma go opłaca, ale w zamian za to pracownicy muszą podpisać umowę lojalnościową (przede wszystkim te osoby, które zatrudniane są na to konkretne stanowisko na okres trwającego właśnie sezonu). Czasem zdarzają się sytuacje, że po podpisaniu umowy o pracę na czas wykonywania określonej pracy, przejściu szkolenia BHP oraz kursu pracownik nie stawia się na egzamin, a co za tym idzie nie zdobywa kwalifikacji wymaganych do pracy na stanowisku, na które został zatrudniony. Najczęściej pracodawca traci kontakt z taką osobą i musi zwolnić ją dyscyplinarnie, ale jak wiadomo, od wysłania dyscyplinarki, a ostatecznego zwolnienia pracownika może upłynąć trochę czasu.

Czy w umowie lojalnościowej można zawrzeć zapis, że w przypadku nieprzystąpienia do egzaminu z winy pracownika zawarta umowa o pracę ulegnie natychmiastowemu rozwiązaniu (pracownik nie uzyskał kwalifikacji do wykonywania pracy)?

Odpowiedź:

Zdaniem autora proponowane rozwiązanie jest sprzeczne z naturą stosunku pracy. Do umowy lojalnościowej zostanie bowiem wprowadzone zastrzeżenie, które ma charakter warunku rozwiązującego umowę o pracę. 

Uzasadnienie:

W zakresie nieuregulowanym w kodeksie pracy stosuje się przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 121) - dalej k.c. (art. 300 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) – dalej k.p.). Z kolei, art. 89 k.c. stanowi, iż: z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych albo wynikających z właściwości czynności prawnej, powstanie lub ustanie skutków czynności prawnej można uzależnić od zdarzenia przyszłego i niepewnego (warunek).

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 29 marca 2011 r., I UK 316/10, LEX nr 811822; wskazał, że zastrzeżenie warunku powoduje powstanie niepewności co do związania stron treścią czynności prawnej. Uzależnienie wystąpienia skutków czynności prawnej od zdarzeń przyszłych i niepewnych jest więc sprzeczne z właściwością takich czynności prawnych, które mają kształtować stabilne stosunki prawne i wywoływać skutki bez żadnej niepewności. Ponadto zastrzeżenie w umowie warunku rozwiązującego nie może zmierzać do obejścia szczególnego trybu rozwiązania umowy, związanego np. ze szczególną ochroną trwałości stosunku prawnego. Nie jest zatem dopuszczalne zawarcie umowy o pracę z zastrzeżeniem warunku rozwiązującego innego, niż wynikający z przepisów prawa pracy. Na marginesie można podkreślić, że pewien rodzaj warunku rozwiązującego zawierają umowy zawarte na czas określony czy też na czas wykonania określonej pracy. Wskazywana jest w nich konkretna data lub zdarzenie, od których uzależnione jest rozwiązanie umowy. Stanowi to wyjątek od ogólnej reguły, zgodnie z którą umowy o pracę nie powinny być zawierane pod warunkiem.

Podsumowując, niedopuszczalne jest wprowadzenie zapisu, który będzie skutkować automatycznym rozwiązaniem umowy o pracę, a taki byłby efekt, gdyby wskazać, iż nieprzystąpienie do egzaminu z winy pracownika spowoduje natychmiastowe jej rozwiązanie.

Dodatkowo, warto zwrócić uwagę na inne perturbacje, które mogą wyniknąć w związku z powyższym zapisem. Po pierwsze, kto miałby oceniać, czy pracownik nie przystąpił z własnej winy do egzaminu. Po drugie, gdyby należało to wyjaśniać powstałyby wątpliwości związane z ustaleniem konkretnej daty w jakiej stosunek pracy ustał.

Autor nie rekomenduje wprowadzania rozwiązania opisanego w pytaniu.

Agata Kamińska, autorka współpracuje z publikacją Serwis Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

Odpowiedzi udzielono 7 listopada 2014 r.