Pytanie pochodzi z publikacji Serwis BHP

Czy społeczny inspektor pracy może odmówić podpisania oceny ryzyka zawodowego, nie przedstawiając argumentów?

Członek zespołu oceniającego ryzyko zawodowe na stanowisku pracy, będący społecznym inspektorem pracy, odmawia podpisania oceny ryzyka zawodowego dla tego stanowiska, powołując się na nieracjonalne i niepoparte dowodami argumenty.

Co ma w takiej sytuacji zrobić przewodniczący zespołu?

Odpowiedź:

Zasadne będzie w mojej opinii zwrócenie się do społecznego inspektora pracy (SIP) o przedstawienie przez niego, w formie pisemnej, argumentów podważających poprawność opracowanej oceny ryzyka zawodowego. Na podstawie przedstawionych argumentów być może uda się wypracować wspólne stanowisko. W myśl art. 226 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 1502) – dalej k.p. to pracodawca ocenia i dokumentuje ryzyko zawodowe związane z wykonywaną pracą oraz stosuje niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko. Społeczna Inspekcja Pracy jest organem opiniującym i w przypadku rozbieżności przy sporządzaniu oceny ryzyka zawodowego uwagi społecznego inspektora pracy (przy braku wspólnego stanowiska) powinny stanowić w mojej ocenie załącznik do oceny. Zwrócenie się z prośbą do SIP o pisemne przedstawienie argumentów podważających poprawność sporządzonej oceny ryzyka ma na celu wprowadzenie przez pracodawcę odpowiednich działań zmierzających do poprawy warunków bhp i doprowadzenie dzięki temu oceny ryzyka zawodowego do stanu, w którym żadna ze stron nie będzie miała uwag - SIP występuje w roli kontrolno-opiniującej. Oczywiście mogą zaistnieć pewne rozbieżności, jednakże rolą pracodawcy w takim przypadku będzie skrupulatne odniesienie się do stawianych zarzutów wraz z przedstawieniem argumentów dla wyboru danych rozwiązań z zakresu bhp funkcjonujących w określonym obszarze firmy - mimo uwag SIP ocena ryzyka zawodowego może zostać przyjęta w danej firmie.

W przypadku nieprzedstawienia uwag przez społecznego inspektora pracy oraz rażących zaniedbań z zakresu swoich obowiązków, zastosowanie może znaleźć z art. 7 z dnia 24 czerwca 1983 r. o społecznej inspekcji pracy (Dz. U. Nr 35, poz. 163 z późn. zm.) – dalej u.s.i.p., zgodnie z którym społeczny inspektor pracy w razie niewywiązywania się ze swoich obowiązków może być, na zasadach określonych w art. 6 u.s.i.p., odwołany przed upływem okresu, o którym mowa w art. 6 ust. 2 u.s.i.p. Należy jednak zwrócić uwagę, iż w świetle istniejących przepisów SIP wiele może zrobić w dziedzinie BHP (szeroki katalog uprawnień), ale tak na prawdę niewiele musi, ponieważ zapis z u.s.i.p. mówi jedynie o "przysługującym prawie", a procedura odwoływania SIP z jego funkcji jest - co pokazuje praktyka - trudna do przeprowadzenia.

Uzasadnienie:

Zgodnie u.s.i.p. społeczni inspektorzy pracy (SIP) mają prawo:

1) kontrolować stan budynków, maszyn, urządzeń technicznych i sanitarnych oraz procesy technologiczne z punktu widzenia bhp,

2) kontrolować przestrzeganie przepisów prawa pracy, w tym postanowień układów zbiorowych i regulaminów pracy, w szczególności w zakresie bhp, uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem, młodocianych i osób niepełnosprawnych, urlopów i czasu pracy, świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych,

2a) uczestniczyć w kontroli przestrzegania w zakładzie pracy przepisów dotyczących ochrony środowiska naturalnego,

3) brać udział w ustalaniu okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy, zgodnie z przepisami prawa pracy,

4) brać udział w analizowaniu przyczyn powstawania wypadków przy pracy, zachorowań na choroby zawodowe i inne schorzenia wywołane warunkami środowiska pracy oraz kontrolować stosowanie przez zakłady pracy właściwych środków zapobiegawczych,

5) uczestniczyć w przeprowadzaniu społecznych przeglądów warunków pracy,

6) opiniować projekty planów poprawy warunków bhp i planów rehabilitacji zawodowej oraz kontrolować realizację tych planów,

7) podejmować działania na rzecz aktywnego udziału pracowników zakładów pracy w kształtowaniu właściwych warunków bezpieczeństwa i higieny pracy oraz oddziaływać na przestrzeganie przez pracowników przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,

8) wykonywać inne zadania określone w ustawie i w przepisach szczególnych.

Powyższy katalog zadań jest bardzo szeroki i nie powinien być traktowany przez SIP w sposób wybiórczy. Zgodnie z u.s.i.p. SIP nie ma obowiązku wykonywania danych zadań, a jedynie przysługuje mu prawo ich wykonywania. Jednak w trosce o realizację odpowiedzialnej polityki bhp w firmie SIP powinien - w mojej ocenie - brać udział w takich zadaniach jak: uczestniczenie w kontroli przestrzegania w zakładzie pracy przepisów dotyczących ochrony środowiska naturalnego (pkt 2a), kontrolowanie stosowania przez zakłady pracy właściwych środków zapobiegawczych (pkt 4), opiniowanie projektów planów poprawy warunków bhp (pkt 6), oczywiście biorąc pod uwagę możliwość pogodzenia ww. zadań z innymi obowiązkami pracowniczymi SIP. Istotnym dokumentem mającym na celu sprawowanie właściwego nadzoru nad kwestiami bhp w danej firmie jest ocena ryzyka zawodowego. Sporządza ją pracodawca, a rolę SIP widzę w tym przypadku jako organu jedynie opiniującego. Zwrócenie się z prośbą do SIP o pisemne przedstawienie argumentów podważających poprawność sporządzonej oceny ryzyka ma na celu wprowadzenie przez pracodawcę odpowiednich działań zmierzających do poprawy warunków bhp i doprowadzenie dzięki temu oceny ryzyka zawodowego do stanu, w którym żadna ze stron nie będzie miała uwag. Oczywiście mogą zaistnieć pewne rozbieżności, jednakże rolą pracodawcy w takim przypadku będzie skrupulatne odniesienie się do stawianych zarzutów wraz z przedstawieniem argumentów dla wyboru danych rozwiązań z zakresu bhp funkcjonujących w określonym obszarze firmy.

Łukasz Wawszczak, autor współpracuje z publikacją Serwis BHP.

Odpowiedzi udzielono 10 lutego 2015 r.