Czy rusztowania drewniane także musi montować osoba mająca uprawnienia "montażysty rusztowań"? Jakie techniczne wymogi musi ono spełniać aby mogło być dopuszczone do eksploatacji?

1) Przepisy bhp są niejednoznaczne w zakresie uprawnień, jakie powinny posiadać osoby zatrudnione przy montażu i demontażu rusztowań drewnianych. Stwierdzają one tylko tyle, że uprawnienia są wymagane, jednakże bliżej ich nie określają (dotyczy to tylko uprawnień do montażu rusztowań metalowych).2) Rusztowanie drewniane, przed dopuszczeniem do eksploatacji, powinno spełniać wymogi techniczne określone w Polskiej Normie PN-B-03163-2:1998 Konstrukcje drewniane Rusztowania Wymagania, a także powinno być odebrane przez kierownika budowy lub inną uprawnioną osobę.

Pytanie pochodzi z publikacji Serwisu BHP.

Ad. 1) W myśl § 109 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, podczas wykonywania robót budowlanych (Dz. U. Nr 47, poz. 401) – dalej r.b.h.p.r.b., osoby zatrudnione przy montażu i demontażu rusztowań oraz monterzy ruchomych podestów roboczych powinni posiadać wymagane uprawnienia.
Jednakże, w odróżnieniu od rusztowań metalowych, dla których określono wymagania, jakie powinny spełniać osoby wykonujące ich montaż i/lub demontaż (§ 23 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 20 września 2001 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas eksploatacji maszyn i innych urządzeń technicznych do robót ziemnych, budowlanych i drogowych, Dz. U. Nr 118, poz. 1263), w przypadku rusztowań drewnianych ustawodawca nie określił żadnych szczegółowych wymagań.
Niewątpliwie jednak ich monterem nie może być zupełnie przypadkowa osoba, gdyż oprócz dopuszczenia przez lekarza medycyny pracy do pracy na wysokości, powinna posiadać dostateczną wiedzę w zakresie konstrukcji drewnianych rusztowań, gdyż w przypadku wykonania rusztowania niezgodnie z projektem (dokumentacją techniczną) i/lub zasadami określonymi przez Polską Normę PN-B-03163-2:1998 "Konstrukcje drewniane – Rusztowania – Wymagania", nie zostanie ono odebrane przez kierownika budowy lub inną uprawnioną osobę z uprawnieniami budowlanymi o specjalności konstrukcyjno-budowlanej.
Ad. 2) Wymagania dotyczące rusztowań drewnianych przyściennych, rusztowań na kozłach oraz rusztowań na wysuwnicach, a także wymagania dla materiałów, z których mają być wykonane te rusztowania, zostały określone w Polskiej Normie PN-B-03163-2:1998 "Konstrukcje drewniane – Rusztowania – Wymagania". Do najważniejszych należą niżej przytoczone:
- Rusztowania drewniane należy wykonywać z tarcicy iglastej, sortowanej wytrzymałościowo wg PN-D-94021:1982 (PN-82/D-94021) lub ogólnego przeznaczenia wg PN-D-96000:1975 (PN-75/D-96000).
- Dłużyce okrągłe na stojaki podłużne lub leżnie powinny być wykonane z drewna iglastego wg PN-D_95018:1991 (PN-91/D-95018). Grubość dłużyc w cieńszym końcu (bez kory) powinna być nie mniejsza niż 120 mm.
- Wilgotność drewna stosowanego na rusztowaniach powinna być nie większa niż 23%, z tym jednak, że drabiny powinny wykonywane z drewna o wilgotności nie większej niż 18%.
- Długość zakotwienia gwoździ powinna wynosić minimum 1,2 d (gdzie d - średnica gwoździa).
- Śruby powinny odpowiadać wymaganiom PN-M-82121:1998 lub PN-M-82101:1998.
- Jarzma, klamry i tym podobne łączniki należy wykonywać ze stali budowlanej gładkiej, klasy A-I (znaku St3SX lub St3SY), z tym że średnica prętów stosowanych na klamry powinna być nie mniejsza niż 12 mm.
- Kotwie wkręcane i wbijane (haki) powinny być wykonywane ze stali budowlanej gładkiej, klasy A-I (znaku St3SX lub St3SY). Średnica kotwi wkręcanych powinna być nie mniejsza niż 6 mm, a kotwie wbijane powinny mieć przekrój nie mniejszy niż 14 x 14 mm. Stosowanie do mocowania rusztować kotwi wbijanych ze stali okrągłej jest niedopuszczalne.
- Do wykonywania cięgien kotwiących należy stosować drut wyważony o średnicy nie mniejszej niż 3 mm lub linkę stalową o średnicy nie mniejszej niż 6 mm. Wykonaną z drutu miękkiego. Cięgna wykonane z drutu wyważonego powinny mieć w każdym przekroju co najmniej cztery druty o średnicy 3 mm. Cięgna powinny być zakończone uchwytami. Stosowanie do wykonania cięgien drutu pochodzącego z rozbiórki jest niedopuszczalne.
- Wysokość rusztowania jednorzędowego i dwurzędowego zarówno z krawędziaków jak i dłużyc, liczona od poziomu otaczającego terenu lub konstrukcji, na którym ma być ustawione rusztowanie, do górnej krawędzi ustawionych stojaków, nie powinna być większa niż 15 metrów.
- Wysokość rusztowania drabinowego nie powinna być większa niż 15 metrów.
- Rusztowanie na kozłach powinno wynosić:
a) wysokość kozła – stosownie do przeznaczenia, jednak nie więcej niż 2,5 m,
b) długość kozła – około 1,2 wysokości kozła,
c) odstęp między osiami leżni kozłów ustawionych do pokrycia pomostem – nie większy niż 1,5 m.
- Rusztowanie na wysuwnicach powinno wynosić:
a) wysunięcie pomostu rusztowania poza lico ściany – nie większe niż 1/3 długości wysuwnicy i nie więcej niż 1,5 m,
b) część wysuwnicy znajdująca się wewnątrz budynku – równa co najmniej 2/3 jej długości licząc od lica ściany i nie mniej niż 2,0 m licząc od wewnętrznej krawędzi ściany, na której oparta jest wysuwnica,
c) odstęp między osiami wysuwnic – nie większy niż 1,5 m.
- Jeżeli istnieje możliwość zetknięcia się elementu wznoszonego lub rozbieranego rusztowania z przewodem napowietrznej linii energetycznej przebiegającej w pobliżu, to linia ta powinna być wyłączona na okres prac. Przewody elektryczne znajdujące się na rusztowaniu lub w bezpośrednim jego sąsiedztwie, a które muszą być pod napięciem, powinny być izolowane i ułożone zgodnie z przepisami budowy urządzeń elektroenergetycznych.
- Nośność podłoża gruntowego w miejscu ustawienia rusztowania powinna być nie mniejsza niż 0,1 MPa.
- Podłoże gruntowe, na którym ustawione jest rusztowanie, powinno mieć zapewnione stałe i szybkie odprowadzenie wody w kierunku prostopadłym do długości rusztowania. Spadek terenu w kierunku ściany, przy której ustawione jest rusztowanie, jest niedopuszczalny.
- Podłoże pod rusztowanie powinno być wyrównane. Przy spadku terenu większym niż 10% należy wykonać tarasy poziome, na których zostaną ustawione stojaki rusztowania. Podłoże gruntowe powinno sięgać poza konstrukcję rusztowania co najmniej 1 metr. Odległość stojaka od krawędzi pionowej tarasu powinna być równa wysokości jednego stopnia, jednak nie mniej niż 0,6 m.
Nie można także zapomnieć, że zgodnie z § 110 r.b.h.p.r.b., użytkowanie rusztowania jest dopuszczalne po dokonaniu jego odbioru przez kierownika budowy lub uprawnioną osobę (chodzi tu o osobę z uprawnieniami budowlanymi o specjalności konstrukcyjno-budowlanej). Odbiór ten powinien być potwierdzony wpisem w dzienniku budowy lub w protokole odbioru technicznego, określającym w szczególności:
1) użytkownika rusztowania;
2) przeznaczenie rusztowania;
3) wykonawcę montażu rusztowania, z podaniem imienia i nazwiska albo nazwy oraz numeru telefonu;
4) dopuszczalne obciążenia pomostów i konstrukcji rusztowania;
5) datę przekazania rusztowania do użytkowania;
6) oporność uziomu;
7) terminy kolejnych przeglądów rusztowania.
Zgodnie z § 111 ust. 1 r.b.h.p.r.b., na rusztowaniu lub ruchomym podeście roboczym powinna być umieszczona tablica określająca:
1) wykonawcę montażu rusztowania lub ruchomego podestu roboczego z podaniem imienia i nazwiska albo nazwy oraz numeru telefonu;
2) dopuszczalne obciążenia pomostów i konstrukcji rusztowania lub ruchomego podestu roboczego. Należy również pamiętać, aby w trakcie eksploatacji rusztowania sprawdzać jego stan techniczny i niezwłocznie usuwać wszelkie zauważone nieprawidłowości w stosunku do wymagań normy lub dokumentacji technicznej.
Zgodnie z przytoczoną normą przeglądu należy dokonywać:
a) w czasie eksploatacji przynajmniej raz na 14 dni, a rusztowań na wysuwnicach – raz na 7 dni,
b) doraźnie przy silnych wiatrach, burzach i innych nieprzewidzianych przyczynach bezpośrednio lub po ustaniu działania przyczyn, przed dopuszczeniem do wykonywania robót na rusztowaniu,
c) po przerwach trwających dłużej niż 10 dni.

Pytanie pochodzi z Serwisu BHP.