Pytanie pochodzi z publikacji Serwis BHP

Czy prace ziemne w wykopie do 3 m w czasie usuwania awarii sieci wodociągowej i kanalizacyjnej muszą być wymienione w zakładowym wykazie prac szczególnie niebezpiecznych?

Jeżeli tak, czy muszą być wykonywane na polecenie pisemne?

Czy prowadzenie tych prac na drodze, pasie ruchu (teren zabezpieczony i oznakowany w dzień i noc przez firmę zewnętrzną) podlega dodatkowym obostrzeniom w zakresie bezpieczeństwa i kwalifikacji pracowników?

Odpowiedź:

Prace prowadzone w ramach usuwania awarii wodociągowych, w tym prace w wykopach, a także wymagające wejścia do zbiorników wodnych i tym podobnych obiektów, jak również prace związane z czyszczeniem, konserwacją i naprawą kanalizacji wymagające wejścia pracowników do kanału, zbiornika i innego podobnego obiektu zaliczane są do prac szczególnie niebezpiecznych. Również niektóre inne prace związane z usuwaniem awarii wodociągowej, czyszczeniem, konserwacją i naprawą sieci kanalizacyjnej mogą być zaliczone przez pracodawcę do prac szczególnie niebezpiecznych (w tym prace prowadzone na jezdni, nawet przy wydzieleniu, ogrodzeniu i oznakowaniu części jezdni lub pasa jezdni). Nie muszą być zaliczane do prac szczególnie niebezpiecznych prace na zamkniętej (niedostępnej dla ruchu kołowego) ulicy lub drodze, jeśli są wykonywane na powierzchni, bez konieczności wchodzenia do wykopu lub kanału, zbiornika lub podobnego obiektu. Prace szczególnie niebezpieczne powinny być wykonywane na podstawie polecenia pisemnego. Pracodawca powinien ustalić i aktualizować wykaz wszystkich prac szczególnie niebezpiecznych w zakładzie pracy. Kwalifikacje pracowników powinny być zgodne z wymaganiami dla poszczególnych prac (np.: spawalnicze, do obsługi maszyn) i nie zmieniają się w przypadku prac szczególnie niebezpiecznych. Zabezpieczenie prac, w tym wydzielenie ulicy z ruchu kołowego powinno mieć miejsce na podstawie projektu robót. Pracownicy powinni pracować w kamizelkach ostrzegawczych, posiadać aktualne szkolenie w dziedzinie bhp.

Uzasadnienie:

Pojęcie prac szczególnie niebezpiecznych definiuje § 80 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.) - dalej r.b.h.p. Przez prace szczególnie niebezpieczne rozumie się prace, o których mowa w rozdziale 6 r.b.h.p. oraz prace określone jako szczególnie niebezpieczne w innych przepisach dotyczących bhp lub w instrukcjach eksploatacji urządzeń i instalacji, a także inne prace o zwiększonym zagrożeniu lub wykonywane w utrudnionych warunkach, uznane przez pracodawcę za szczególnie niebezpieczne. Pracodawca jest zobowiązany do ustalenia i aktualizowania wykazu prac szczególnie niebezpiecznych występujących w zakładzie pracy. Zgodnie z § 81 ust. 1 r.b.h.p. pracodawca zobowiązany jest określić szczegółowe wymagania bhp przy wykonywaniu prac szczególnie niebezpiecznych, a szczególnie powinien zapewnić: 1) bezpośredni nadzór nad tymi pracami wyznaczonych w tym celu osób; 2) odpowiednie środki zabezpieczające; 3) instruktaż pracowników obejmujący szczególnie: a) imienny podział pracy, b) kolejność wykonywania zadań, c) wymagania bhp przy poszczególnych czynnościach. Rozdział 6 r.b.h.p. wymienia jako prace szczególnie niebezpieczne m.in. prace: roboty budowlane, rozbiórkowe, remontowe i montażowe prowadzone bez wstrzymania ruchu zakładu pracy lub jego części (w tym mieszczą się prace prowadzone w wykopach, spawanie, remont i rozbiórka kanału ściekowego, działanie maszyn); prace w zbiornikach, kanałach, wnętrzach urządzeń technicznych i w innych niebezpiecznych przestrzeniach zamkniętych (w tym prace w kanałach ściekowych, tunelach i studzienkach kanalizacyjnych); prace na wysokości (praca na wysokości może występować np. podczas zejścia i wyjścia do i z wykopów o głębokości powyżej 1 m, powyżej 1 m.).

"Wykop wykopowi nierówny" – można spotkać się z wykopami o głębokości do 1 m lub głębszymi, a nawet bardzo głębokimi; mogą być one wykonywane w pobliżu instalacji m.in. elektrycznych lub gazowych, a także w przypadku usuwania awarii wodociągowej, w jezdni z ograniczonym ruchem kołowym. Każdy wykop wymaga indywidualnego podejścia, dostosowanych do niego informacji przekazywanych pracownikom, organizacji robót w wykopie. Instrukcja bhp w wykopach (nawet precyzyjna) powinna być uzupełniana określeniem zagrożeń w miejscu pracy, a także wynikających z położenia wykopu oraz np. jego głębokości. Przykład: wykop o głębokości powyżej 1 m powinien posiadać bezpieczne zejście (wyjście) do (z) wykopu (mogą to być schody lub drabina). Krótkotrwała praca na drabinie, na wysokości powyżej 1 m, przyjmując definicję prac na wysokości, jest pracą na wysokości, a jako taka powinna być traktowana jako praca szczególnie niebezpieczna, czyli wymagająca polecenia na piśmie. Pracodawca powinien indywidualnie podchodzić do ustalenia, czy praca w wykopie należy do prac szczególnie niebezpiecznych. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz. U. Nr 47, poz. 401) w § 151 ust. 1 stanowi, iż w przypadku, gdy wykop osiągnie głębokość większą niż 1 m od poziomu terenu, należy wykonać zejście (wejście) do wykopu. Pracą na wysokości w rozumieniu r.b.h.p. jest praca wykonywana na powierzchni znajdującej się na wysokości co najmniej 1,0 m nad poziomem podłogi lub ziemi. Do pracy na wysokości nie zalicza się pracy na powierzchni, niezależnie od wysokości, na jakiej się znajduje, jeżeli powierzchnia ta: 1) osłonięta jest ze wszystkich stron do wysokości co najmniej 1,5 m pełnymi ścianami lub ścianami z oknami oszklonymi; 2) wyposażona jest w inne stałe konstrukcje lub urządzenia chroniące pracownika przed upadkiem z wysokości.

Kazimierz Kościukiewicz, autor współpracuje z publikacją Serwis BHP.

Odpowiedzi udzielono: 29 lipca 2015 r.