W jaki sposób wyliczyć wynagrodzenie kierowcy? Kierowca zatrudniony jest na podstawie umowy o pracę. Za kwiecień wymiar czasu pracy wynosił 168 godzin. Kierowca przepracował 150 godzin, ale oprócz tego miał 20 godzin dyżuru.
Czy należy zapłacić za 168 godzin i za 20 godzin dyżuru?
Czy brakujące 18 godzin można zdjąć z dyżuru i zaliczyć do czasu pracy a za pozostałe 2 godziny zapłacić jak za dyżur?
Jeżeli pracodawca nie wprowadził pracownikowi przerywanego czasu pracy, to czas specyficznego dyżuru kierowcy powinien być wliczany do czasu pracy. Wówczas do czasu pracy wliczyć należy 170 godzin. Jeśli natomiast dyżur był jednocześnie przerwą w przerywanym czasie pracy, to nie wlicza się go do czasu pracy i należy wypłacić pracownikowi wynagrodzenie za pełny wymiar czasu pracy, czyli 168 godzin plus wynagrodzenie za 20 godzin dyżuru.
Jeśli natomiast mamy do czynienia z typowym dyżurem pracowniczym, czyli np. pozostawaniu w gotowości do wykonywania pracy na terenie zakładu pracy po normalnych godzinach pracy, to jeśli w czasie takiego dyżuru nie wyniknęła konieczność wykonywania pracy, nie należy go wliczać do czasu pracy.
Czas pracy kierowców zatrudnionych na podstawie stosunku pracy regulują przepisy ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców (Dz. U. Nr 92, poz. 879 z późn. zm.) - dalej u.c.p.k.

Czasem dyżuru kierowcy jest czas, w którym kierowca pozostaje poza normalnymi godzinami pracy w gotowości do wykonywania pracy wynikającej z umowy o pracę w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę (art. 9 ust. 1 u.c.p.k.). Dyżur jest więc dodatkowym świadczeniem pracownika na rzecz pracodawcy po normalnych godzinach pracy, będącym jego obowiązkiem wynikającym ze stosunku pracy. Dyżur jest zaplanowanym elementem organizacji pracy ustalanym w celu zabezpieczenia ewentualnych potrzeb pracodawcy, np. w razie wystąpienia awarii systemu informatycznego w banku. W czasie dyżuru pracownik przejawia gotowość do wykonywania pracy a konieczność wykonywania pracy nie jest z góry założona i stanowi okoliczność niepewną. Czasu dyżuru pełnionego przez pracownika poza normalnymi godzinami pracy w zakładzie pracy lub innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę nie wlicza się do czasu pracy, jeżeli podczas dyżuru pracownik nie wykonywał pracy. Godziny efektywnej pracy podczas dyżuru, jako przekraczające normy czasu pracy ustalone dla pracownika należy traktować jako godziny nadliczbowe (wyrok SN z dnia 31 stycznia 1978 r., I PRN 147/77, OSNCP 1978, nr 7, poz. 126). Również czas efektywnego wykonywania pracy podczas dyżuru pełnionego w domu powinien być traktowany jak czas pracy w godzinach nadliczbowych.

Ustawa o czasie pracy kierowców pozwala pracodawcom wliczać do czasu dyżuru specyficzne okresy występujące w pracy kierowców. Do czasu dyżuru zalicza się przerwy przeznaczone na odpoczynek, o których mowa w art. 13 u.c.p.k. Przepis ten przyznaje każdemu kierowcy, w przypadku gdy liczba godzin pracy nie przekracza 9 godzin, po sześciu kolejnych godzinach pracy przerwę przeznaczoną na odpoczynek w wymiarze nie krótszym niż 30 minut, a w przypadku gdy liczba godzin pracy wynosi więcej niż 9 godzin, przerwę w wymiarze nie krótszym niż 45 minut. Do czasu dyżuru wlicza się też 45-minutową przerwę w prowadzeniu pojazdu, o której mowa w art. 7 rozporządzenia (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego oraz zmieniające rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85 i (WE) 2135/98, jak również uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 3820/85 (Dz. U. UE L 102 z 11 kwietnia 2006, str. 1 (art. 27 u.c.p.k.). W przypadku gdy pojazd jest prowadzony przez dwóch lub więcej kierowców, czas nie przeznaczony na kierowanie pojazdem jest czasem dyżuru (art. 9 ust. 3 u.c.p.k.).

Czas pracy kierowcy powinien być tak zaplanowany, aby jasno wynikało, które godziny są "normalnymi godzinami pracy" w ramach etatu, a które są godzinami dyżurowymi. Ustawodawca, ustalając, iż dyżur kierowcy, to pozostawanie w gotowości do wykonywania pracy wynikającej z umowy o pracę, poza normalnym czasem pracy kierowcy przyjął, że pracodawca powinien w pierwszej kolejności zaplanować pracownikowi tyle godzin normalnej pracy w okresie rozliczeniowym ile wynika z zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy.

Do kierowców zatrudnionych w transporcie drogowym może być stosowany, w szczególnie uzasadnionych przypadkach przerywany czas pracy (art. 16 u.c.p.k.). Przerywany czas pracy jest szczególnym rodzajem przerwy w czasie pracy polegającej na możliwości ustalenia rozkładu czasu pracy, który przewiduje przerwę w pracy nie wliczaną do czasu pracy, nie przekraczającej 5 godzin dziennie. Przerwy tej nie wlicza się do czasu pracy. W przypadku gdy kierowca wykonuje przewozy regularne przerwa może trwać nie dłużej niż 6 godzin, jeżeli dobowy wymiar czasu pracy nie przekracza 7 godzin. Podczas przerwy kierowca może swobodnie dysponować swoim czasem.

Magdalena Oleksyn - specjalista z zakresu prawa pracy