Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 28 kwietnia 2014 r. w sprawie szczegółowych warunków rozliczania czasu pracy członków załóg statków powietrznych w przewozie lotniczym przy użyciu samolotu (Dz. U. poz. 663) – dalej r.z.s.p. przy rozliczaniu czasu pracy członka załogi jednoosobowej należy uwzględnić okresy pełnienia czynności lotniczych od czasu zgłoszenia się do lotu oraz liczby odcinków określone w załączniku nr 1 do r.z.s.p., a przy rozliczaniu czasu pracy członka załogi wykonującego lotniczy przewóz medyczny w nagłych wypadkach należy uwzględnić okres pełnienia czynności lotniczych maksymalnie wynoszący 12 godzin w ciągu kolejnych 24 godzin.
Odcinek to część okresu pełnienia czynności lotniczych liczona od chwili, gdy statek powietrzny ruszy z miejsca postoju w celu wykonania lotu, do momentu zakończenia pracy po wykonaniu lotu na wyznaczonej pozycji postojowej.
Przekroczenie okresu pełnienia powyższych czynności lotniczych w ciągu kolejnych 24 godzin może nastąpić za zgodą dowódcy statku powietrznego, nie więcej niż 2 razy w ciągu kolejnych 7 dni w przypadku:
1) udziału w akcji ratowniczej – o 2 godziny;
2) nieprzewidzianych okoliczności podczas operacji lotniczej – o 3 godziny.
Jeżeli okres pełnienia czynności lotniczych ma zgodną z planem i uwzględnioną w rozkładzie lotów przerwę, ulega on przedłużeniu w następujący sposób:
1) w przypadku przerwy wynoszącej 3–6 godzin 59 minut – przedłużenie o 1/2 czasu przerwy;
2) w przypadku przerwy wynoszącej 7–9 godzin 59 minut – przedłużenie o 2/3 czasu przerwy albo 1 i 1/2 czasu przerwy - jeżeli przerwa nastąpiła między godziną 20. a 8. czasu lokalnego.
Przedłużenie okresu pełnienia czynności lotniczych przed przerwą i po przerwie nie może przekraczać 8 godzin, a przedłużony w ten sposób czas pracy nie może być dłuższy niż 18 godzin. Podczas jednego okresu pełnienia czynności lotniczych może być tylko jedna przerwa.
Przepisów powyższych nie stosuje się w przypadku zwiększenia składu personelu lotniczego statku powietrznego w załodze wieloosobowej, o którym mowa w § 4 ust. 1 rozporządzenia.
Jeżeli okres pełnienia czynności lotniczych:
- przekracza 16 godzin – członek personelu pokładowego jest zwalniany od wszelkich zajęć w czasie lotu na 1/3 czasu lotu liczonego w ten sposób, że od planowanego czasu lotu odejmuje się 1 godzinę, a pozostałość dzieli się przez 3, a dla 1/3 personelu pokładowego zapewnia się oddzielone od kabiny załogi i miejsc dla pasażerów miejsca do leżenia;
- przekracza 14 godzin, ale nie przekracza 16 godzin – członek personelu pokładowego jest zwalniany od wszelkich zajęć w czasie lotu na 1/4 czasu lotu liczonego w ten sposób, że od planowanego czasu lotu odejmuje się 1 godzinę, a pozostałość dzieli się przez 4, a dla 1/4 personelu pokładowego zapewnia się oddzielone od kabiny załogi i miejsc dla pasażerów rozkładane fotele;
- przekracza limity wykonywania czynności lotniczych określone w OPS 1.1105 w części Q załącznika III do rozporządzenia Rady nr 3922/91 z dnia 16 grudnia 1991 r. w sprawie harmonizacji wymagań technicznych i procedur administracyjnych w dziedzinie lotnictwa cywilnego (Dz. Urz. UE L 373 z 31.12.1991, s. 4 z późn. zm.) – członek personelu pokładowego jest zwalniany od wszelkich zajęć w czasie lotu na co najmniej 1 godzinę.
Poza portem macierzystym członek załogi wykonujący lot w pasie strefowej zmiany czasu może przystąpić do pracy, jeżeli nieprzerwany okres wypoczynku wynosił co najmniej tyle, ile czas wykonywania czynności lotniczych, jednak nie mniej niż:
14 godzin – w przypadku, gdy różnica czasu wynosiła co najmniej 4 godziny;
16 godzin – w przypadku, gdy różnica czasu wynosiła co najmniej 6 godzin.
Jeżeli członek załogi przystępuje do pracy w porcie macierzystym po wykonaniu lotu w pasie strefowej zmiany czasu z różnicą czasu powyżej 4 godzin, to okres wypoczynku wynosi co najmniej 48 godzin liczonych od zakończenia okresu wypoczynku minimalnego.
Jeżeli planowany czas dojazdu z miejsca pracy do miejsca zakwaterowania wyznaczonego przez pracodawcę poza portem macierzystym przekracza 2 godziny w obu kierunkach, do okresu wypoczynku dodaje się czas dojazdu ponad planowane 2 godziny tego dojazdu. Jeżeli zaś okres wypoczynku w miejscu zakwaterowania wyznaczonym przez pracodawcę jest nie krótszy niż 10 godzin, a planowany czas dojazdu jest krótszy niż 1 godzina i 30 minut, różnica między tym czasem a czasem dojazdu może zostać odjęta od czasu wypoczynku.
Przy rozliczaniu czasu pracy członka załogi w załodze jednoosobowej czas przemieszczania w celu zajęcia stanowiska wlicza się do czasu pracy. W takim przypadku czas przemieszczania w celu zajęcia stanowiska przed podjęciem obowiązków operacyjnych wlicza się do okresu pełnienia czynności lotniczych, jeżeli je bezpośrednio poprzedza, lecz nie liczy się jako odcinek.
Dyżur może być pełniony w porcie lotniczym, w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę lub jako dyżur telefoniczny. Członek załogi podczas dyżuru powinien być zdolny do wykonywania pracy. Limity czasu pełnienia dyżuru określa załącznik nr 2 do r.z.s.p.
Jeżeli członek załogi bezpośrednio z dyżuru pełnionego w porcie lotniczym podejmuje czynności lotnicze, 50% czasu odbytego dyżuru wlicza się do okresu pełnienia czynności lotniczych, lecz nie liczy się jako odcinek, a jeżeli podczas dyżuru w porcie lotniczym członek załogi nie został wyznaczony do pełnienia czynności lotniczych, to następujący po nim okres wypoczynku członka załogi wynosi 11 godzin.
Czas dyżuru pełnionego w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę poza portem lotniczym lub dyżuru telefonicznego wlicza się do czasu pracy w wymiarze 25% czasu dyżuru, a jeżeli bezpośrednio z dyżuru pełnionego w innym miejscu następuje podjęcie czynności lotniczych, to 25% czasu odbytego dyżuru wlicza się do okresu pełnienia czynności lotniczych, lecz nie liczy się jako odcinek.
W przypadku dyżuru pełnionego w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę, pracodawca zapewnia członkowi załogi odpowiednie warunki pełnienia dyżuru, w szczególności przez dostęp do oddzielnego, spokojnego i wygodnego pomieszczenia. W przypadku pełnienia dyżuru poza portem macierzystym, gdy czas dyżuru przekracza 6 godzin, albo ponad 4 godziny dyżuru przypadają między godziną 22. a 6. czasu lokalnego, pracodawca zapewnia, aby dyżur był pełniony w warunkach hotelowych.
Edward Kołodziejczyk