W sobotę, 1 lutego 2020 roku Wielka Brytania będzie już poza Unią Europejską. Tego dnia rozpocznie się też okres przejściowy określonego w umowie o wystąpieniu Wielkiej Brytanii z UE, który będzie trwać do końca 2020 roku. W Polsce zaś zacznie obowiązywać specjalna ustawa o okresie przejściowym potwierdzającym jego obowiązywanie w polskim porządku prawnym (z wyjątkiem jej art. 3, który wszedł w życie z dniem następującym po ogłoszeniu ustawy, to jest 13 sierpnia 2019 r.).
Okres przejściowy przewiduje utrzymanie obecnych relacji pomiędzy Unią Europejską a Zjednoczonym Królestwem na dotychczasowych warunkach. Oznacza to, że w tym czasie Wielka Brytania, co do zasady, nadal będzie traktowana jak państwo członkowskie. Będzie nadal uczestniczyć w jednolitym rynku i unii celnej. Będzie wpłacać składkę do budżetu UE na dotychczasowych zasadach i korzystać ze wszystkich programów unijnych, które będą funkcjonowały do końca bieżącego roku (transfery finansowe w obie strony będą dokonywane jeszcze przez kilka najbliższych lat). Nie będzie jednak reprezentowana w instytucjach UE.
Czytaj więcej: Brexit już gotowy do realizacji
Zasadniczych zmian dla obywateli nie będzie
Okres przejściowy oznacza, że do końca 2020 r. nie będzie zasadniczych zmian dla polskich obywateli. Jak wspomnieliśmy, utrzymane zostaną dotychczasowe zasady związane ze swobodą przepływu osób. Tak więc Polacy przebywający w Wielkiej Brytanii obecnie i ci, którzy przyjadą na Wyspy do końca 2020 r. będą mogli mieszkać, pracować i uczyć się na obecnych zasadach. Nadal też honorowane będą wzajemnie kwalifikacje zawodowe dla przedstawicieli zawodów regulowanych. Ci zaś, którzy będą chcieli pozostać w Zjednoczonym Królestwie dłużej, to do końca czerwca 2021 roku będą musieli wystąpić o nadanie nowego statusu pobytowego tzw. settled lub pre-settled status.
Nadal też będzie można podróżować do i z Wielkiej Brytanii na podstawie dowodu osobistego.
Z kolei obywatele brytyjscy mieszkający w Polsce w trakcie okresu przejściowego (i po jego zakończeniu) utrzymają swoje prawa dotyczące pobytu, wykonywania pracy, dostępu do edukacji, służby zdrowia i usług publicznych. Nie będą musieli rejestrować się, aby je zabezpieczyć. Będą jednak mogli wymienić swoje dokumenty pobytowe wydane im jako obywatelom UE na dokumenty poświadczające ich prawa na bazie umowy o wystąpieniu Wielkiej Brytanii z UE lub uzyskać takie dokumenty pobytowe jeśli ich wcześniej nie posiadali.
- Obywatele polscy nie powinni obawiać się negatywnych konsekwencji brexitu już teraz. Wyjście bowiem Wielkiej Brytanii spod reżimu prawa wspólnotowego póki co – dzięki tzw. okresowi przejściowemu – nie wyłączy od razu stosowania zasady jednolitego rynku i swobody przepływu osób – mówi Adrian Prusik, radca prawny z kancelarii Wojewódka i Wspólnicy. Jak jednak podkreśla, już sam brexit wprowadził pewne warunki osiedlania się w Wielkiej Brytanii. – To, co dziś wiadomo, to to, że nic nie wiadomo, jak będzie od 2021 r. Dlatego ci, którzy planują się osiedlić na Wyspach, powinni to zrobić przed końcem tego roku, gdy będzie jeszcze obowiązywał okres przejściowy. Jeżeli podejmą pracę jeszcze przed końcem tego roku, to będą objęci gwarancją zachowania dotychczasowych praw – radzi mec. Prusik.
Rzecznik rządu Piotr Müller pytany o Polaków powracających z Wysp Brytyjskich, stwierdził, że według statystyk jest tam coraz mniej Polaków, co - jak dodał - nie oznacza, że wszyscy wracają do Polski. Zachęcał również do składania przez Polaków, którzy chcą pozostać w Wielkiej Brytanii po brexicie, wniosków o status osoby osiedlonej. Będzie można je składać do 30 czerwca 2021 r. Osobom, których wnioski zostaną rozpatrzone pozytywnie, zostanie przyznany status osoby osiedlonej lub tymczasowy status osoby osiedlonej, gwarantujący zachowanie dotychczasowych praw. Status osoby osiedlonej będzie mógł jednak zostać przyznany wyłącznie osobom, które przebywały przez 5 lat z rzędu w Wielkiej Brytanii, na Wyspach Normandzkich lub na Wyspie Man. Pozostałe osoby mogą otrzymać tymczasowy status osoby osiedlonej, a po spełnieniu 5 lat pobytu w Zjednoczonym Królestwie ubiegać się o status osoby osiedlonej.
Nowe relacje z Wielką Brytanią od 2021 roku
Na razie nie wiadomo, co stanie się od 1 stycznia 2021 roku i jak będą wyglądały relacje Wielkiej Brytanii z UE i z poszczególnymi krajami, w tym także z Polską. Obecnie Wielka Brytania zapowiada, że nie przedłuży okresu przejściowego.
Sprawdź również książkę: Zatrudnianie w Polsce cudzoziemców spoza UE >>
- Podstawowym celem będzie ułożenie relacji między całą Unią Europejską a Wielką Brytanią – twierdzi mec. Prusik. Według niego, zgodnie z zasadą wzajemności żadna z umawiających się stron nie chce gorszej sytuacji swoich obywateli. - Tak też powinno być i teraz – mówi mec. Adrian Prusik.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
