Dofinansowanie wczasów pod gruszą, wyjazdów na kolonie dzieci pracowników oraz wsparcie otrzymywane na rekreację są wyłączone z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.

Po kontroli przeprowadzonej u pracodawcy, ZUS zakwestionował to, że świadczenia finansowane z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych są przyznawane bez uwzględnienia sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej. Płatnik składek bowiem ustalając wysokość niektórych świadczeń brał pod uwagę tylko średnie wynagrodzenie brutto pracownika z ostatnich trzech miesięcy, a nie uwzględniał dochodu małżonka ani innych członków rodziny pracownika. Ze wsparcia z ZFŚS skorzystało kilkaset osób zatrudnionych w firmie. ZUS nakazał zapłacić składki od świadczeń przyznanych pracownikom.

Pracodawca odwołał się od decyzji do sądu. Ten, w pierwszej instancji przyznał mu rację. Uznał, że płatnik nie stosował się do regulaminu uzależniającego przyznawanie ulgowych usług i świadczeń w pierwszej kolejności od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z funduszu, które warunkuje ustawa o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych. Ponadto, zdaniem sądu, przyjęte przez pracodawcę kryterium w postaci wynagrodzenia brutto pracownika nie odzwierciedlało sytuacji materialnej jego rodziny i nie wypełniało znamion działalności socjalnej w rozumieniu ustawowym. Sąd uznał za błędny taki podział środków funduszu, który dzieli środki według rzeczywistej, a nie deklarowanej sytuacji socjalnej.

Pracodawca złożył apelację i wygrał. Sąd II instancji zauważył, że ustawa o ZFŚS nie posługuje się restrykcyjną, a przede wszystkim interwencyjną reglamentacją. Formalizm prawa ubezpieczeń społecznych nakazuje wytyczenie linii demarkacyjnej między zwolnieniem z obowiązku składkowego, a regułą określoną w art. 18 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, zgodnie z którą podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne stanowi przychód z tytułu zatrudnienia pracowniczego. Sąd wskazał, że ze zwolnienia ze składek ZUS korzystają świadczenia finansowane ze środków przeznaczonych na cele socjalne. Oznacza to, że ustawodawca oznaczył cel na jaki środki mają być przeznaczane, co jest równoznaczne z wyłączeniem ich z podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne. Cel socjalny, o którym mowa w § 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, jest tożsamy znaczeniowo z terminami, którymi posługuje się ustawa o ZFŚS. Zmienną, wpływająca na wysokość wypłat z ZFŚS są niewątpliwie sytuacja życiowa, rodzinna i majątkowa (art. 8 ust. 1 ustawy). Kryteria odnoszą się jednak do konkretnej jednostki. Zarówno stan rodzinny i materialny, jak i układ zdarzeń losowych są powiązane z konkretną jednostką i jej rodziną. Nie ma więc wątpliwości, że dystrybucja środków ZFŚS dla poszczególnych uprawnionych powinna być uzależniona od wymienionych kryteriów. Nie znaczy to jednak, że konieczność taka istnieje co do usług realizowanych przez pracodawców na rzecz większej liczby uprawnionych. Sąd uznał, ze środki przeznaczone na karty multisport, wycieczkę, wczasy pod gruszą, czy też świąteczne bony towarowe dla dzieci nie miały charakteru wynagrodzeniowego i są wolne od składek ZUS.

Wyrok SA w Białymstoku z 13 maja 2015 r., III AUa 42/15

Agnieszka Rosa