a także mając na uwadze, co następuje:(1) Dyrektywa Rady 90/314/EWG 3 ustanawia szereg istotnych praw konsumentów w odniesieniu do zorganizowanego podróżowania, w szczególności w odniesieniu do wymogów informacyjnych, odpowiedzialności przedsiębiorców w związku z realizacją imprezy turystycznej oraz ochrony na wypadek niewypłacalności organizatora lub punktu sprzedaży detalicznej. Jednakże konieczne jest dostosowanie ram prawnych do zmian zachodzących na rynku, tak aby stały się one bardziej odpowiednie dla rynku wewnętrznego, a także aby usunięte zostały niejasności oraz luki prawne.
(2) Turystyka odgrywa ważną rolę w gospodarce Unii, a zorganizowane podróże, wakacje i wycieczki ("imprezy turystyczne") stanowią znaczną część rynku turystycznego. Od przyjęcia dyrektywy 90/314/EWG zaszły na tym rynku znaczące zmiany. Obok tradycyjnych kanałów dystrybucji coraz ważniejszym medium, za pośrednictwem którego są oferowane lub sprzedawane usługi turystyczne, stał się internet. Usługi turystyczne są łączone nie tylko w postaci tradycyjnych, wcześniej zorganizowanych imprez turystycznych, ale często w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb klienta. Wiele takich połączeń usług turystycznych albo znajduje się w tzw. "szarej strefie prawnej", albo wyraźnie nie zostało objętych zakresem stosowania dyrektywy 90/314/EWG. Celem niniejszej dyrektywy jest dostosowanie zakresu ochrony celem uwzględnienia tych zmian, zwiększenie przejrzystości i zwiększenie pewności prawa dla podróżnych i przedsiębiorców.
(3) Art. 169 ust. 1 oraz art. 169 ust. 2 lit. a) Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej ("TFUE") stanowi, że Unia ma się przyczyniać do osiągnięcia wysokiego poziomu ochrony konsumentów poprzez środki, które przyjmuje na podstawie art. 114 TFUE.
(4) Dyrektywa 90/314/EWG przyznaje państwom członkowskim dużą swobodę w zakresie transpozycji. Dlatego też w dalszym ciągu istnieją znaczące rozbieżności pomiędzy przepisami prawa poszczególnych państw członkowskich. Rozdrobnienie prawne prowadzi do wyższych kosztów prowadzenia działalności oraz stanowi przeszkodę dla osób zamierzających prowadzić działalność transgraniczną, co z kolei ogranicza wybór konsumentom.
(5) Zgodnie z art. 26 ust. 2 oraz art. 49 TFUE rynek wewnętrzny obejmuje obszar bez granic wewnętrznych, na którym jest zapewniony swobodny przepływ towarów i usług oraz swoboda przedsiębiorczości. Ujednolicenie praw i obowiązków wynikających z umów dotyczących imprez turystycznych oraz powiązanych usług turystycznych jest niezbędne w celu stworzenia prawdziwego wewnętrznego rynku konsumenckiego w tym obszarze, przy jednoczesnym zachowaniu właściwej równowagi pomiędzy wysokim poziomem ochrony konsumentów a konkurencyjnością przedsiębiorstw.
(6) Transgraniczny potencjał rynku zorganizowanego podróżowania w Unii nie jest obecnie w pełni wykorzystany. Rozbieżności przepisów chroniących podróżnych w poszczególnych państwach członkowskich zniechęcają podróżnych z jednego państwa członkowskiego do zakupu imprez turystycznych i powiązanych usług turystycznych w innym państwie członkowskim; podobnie zniechęcają one organizatorów i sprzedawców detalicznych z jednego państwa członkowskiego do sprzedaży takich usług w innym państwie członkowskim. W celu umożliwienia podróżnym i przedsiębiorcom korzystania w pełni z rynku wewnętrznego, przy jednoczesnym zapewnieniu wysokiego poziomu ochrony konsumentów w całej Unii, konieczne jest dalsze zbliżenie przepisów prawa państw członkowskich w zakresie imprez turystycznych i powiązanych usług turystycznych.
(7) Większość podróżnych nabywających imprezy turystyczne lub powiązane usługi turystyczne to konsumenci w rozumieniu unijnego prawa konsumentów. Nie zawsze jest przy tym łatwo odróżnić konsumentów od przedstawicieli małych przedsiębiorstw lub osób prowadzących działalność zawodową, które rezerwują podróże w związku ich działalnością gospodarczą lub zawodową za pośrednictwem tych samych kanałów rezerwacji, jakie wykorzystują konsumenci. Tacy podróżni często wymagają podobnego poziomu ochrony. Z drugiej strony istnieją także przedsiębiorstwa lub organizacje, które organizują własne podróże na podstawie umowy ogólnej, często obejmującej organizację wielu podróży w określonym czasie, zawartej przykładowo z biurem podróży. Ten ostatni przypadek organizowania podróży nie wymaga takiego poziomu ochrony, jaki przewiduje się dla konsumentów. Dlatego też niniejsza dyrektywa powinna mieć zastosowanie do osób podróżujących służbowo, w tym przedstawicieli wolnych zawodów lub osób samozatrudnionych, lub innych osób fizycznych, w przypadku gdy podróż nie jest organizowana na podstawie umowy ogólnej. W celu uniknięcia nieporozumień w związku z definicją pojęcia "konsument", używaną w innych przepisach Unii osoby objęte ochroną na podstawie niniejszej dyrektywy należy określać jako "podróżnych".
(8) Ponieważ usługi turystyczne mogą być łączone na wiele różnych sposobów, za imprezy turystyczne należy uznać wszystkie połączenia usług turystycznych, które charakteryzują się cechami, jakie podróżni zazwyczaj wiążą z imprezami turystycznymi, w szczególności gdy pojedyncze usługi turystyczne zostają połączone w ramach jednego produktu turystycznego, za którego należytą realizację odpowiedzialność ponosi organizator. Zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej 4 powinno być bez znaczenia, czy usługi turystyczne są łączone przed nawiązaniem jakiegokolwiek kontaktu z podróżnym, czy też na prośbę podróżnego lub zgodnie z dokonanym przez niego wyborem. Te same zasady powinny mieć zastosowanie niezależnie od tego, czy rezerwacja odbywa się za pośrednictwem przedsiębiorcy stacjonarnego lub w online.
(9) W celu zachowania przejrzystości należy wprowadzić rozróżnienie między imprezami turystycznymi a powiązanymi usługami turystycznymi; w przypadku tych ostatnich przedsiębiorcy internetowi lub stacjonarni ułatwiają nabywanie usług turystycznych przez podróżnych, co prowadzi do zawarcia przez podróżnego umów z różnymi dostawcami usług turystycznych, w tym poprzez powiązane procesy rezerwacji; umowy te nie noszą jednak cech imprezy turystycznej, w związku z czym stosowanie do nich wszystkich wymogów, jakie mają zastosowanie do imprez turystycznych, byłoby niezasadne.
(10) W świetle zmian zachodzących na rynku należy ponadto zdefiniować imprezy turystyczne na podstawie obiektywnych kryteriów alternatywnych, które w głównej mierze są związane ze sposobem, w jaki usługi turystyczne są prezentowane lub nabywane, oraz z okolicznościami, w jakich podróżni mogą w uzasadniony sposób oczekiwać, że niniejsza dyrektywa zapewni im ochronę. Ma to miejsce na przykład w sytuacji, gdy różne rodzaje usług turystycznych są nabywane na potrzeby tej samej podróży lub wakacji w jednym punkcie sprzedaży i usługi te zostały wybrane, zanim podróżny zgodził się dokonać zapłaty, to znaczy w ramach jednej rezerwacji, lub gdy usługi takie są oferowane lub sprzedawane po cenie obejmującej wszystkie te usługi lub po cenie całkowitej, lub gdy jedną z tych cen jest obciążany nabywca, jak również w przypadku gdy usługi takie są reklamowane lub sprzedawane przy użyciu określenia "impreza turystyczna" lub podobnego określenia wskazującego na bliski związek pomiędzy danymi usługami turystycznymi. Takimi podobnymi określeniami mogą być na przykład "oferta łączona", "all-inclusive" lub "usługa »wszystko w cenie«".
(11) Należy sprecyzować, że usługi turystyczne połączone po zawarciu umowy, na podstawie której przedsiębiorca uprawnia podróżnego do tego, aby dokonał wyboru spośród usług turystycznych różnego rodzaju, tak jak to ma miejsce w przypadku imprezy turystycznej stanowiącej prezent, stanowią imprezę turystyczną. Ponadto za imprezę turystyczną należy uznać połączenie usług turystycznych w sytuacji, w której pomiędzy przedsiębiorcami są przekazywane imię i nazwisko podróżnego, szczegóły płatności i adres poczty elektronicznej, a kolejna umowa jest zawierana najpóźniej 24 godziny po potwierdzeniu rezerwacji pierwszej usługi turystycznej.
(12) Jednocześnie należy odróżniać powiązane usługi turystyczne od usług turystycznych, które podróżni rezerwują niezależnie, często w różnym czasie - nawet jeżeli są one rezerwowane na potrzeby tej samej podróży lub tych samych wakacji. Należy ponadto odróżnić powiązane usługi turystyczne oferowane online od powiązanych stron internetowych, których celem nie jest zawarcie umowy z podróżnym, oraz od linków, za pośrednictwem których podróżni są jedynie w ogólny sposób informowani o dalszych usługach turystycznych, na przykład gdy hotel lub organizator wydarzenia udostępnia na swojej stronie internetowej - niezależnie od dokonania jakiejkolwiek rezerwacji - wykaz wszystkich podmiotów oferujących usługi transportowe do miejsca, w którym się znajdują oraz od plików cookies albo metadanych, które używane są do umieszczania ogłoszeń na stronach internetowych.
(13) Należy określić szczegółowe przepisy dla przedsiębiorców stacjonarnych oraz internetowych, którzy pomagają podróżnym - przy okazji jednej wizyty lub jednego kontaktu z ich punktem sprzedaży - w zawarciu odrębnych umów z dostawcami poszczególnych usług, oraz dla przedsiębiorców internetowych, którzy - na przykład za pośrednictwem powiązanych procesów rezerwacji online - ułatwiają w sposób ukierunkowany nabywanie co najmniej jednej dodatkowej usługi turystycznej u innego przedsiębiorcy, w przypadku gdy umowa jest zawierana najpóźniej 24 godziny od potwierdzenia rezerwacji pierwszej usługi turystycznej. Takie ułatwianie nabywania usług wynika często z powiązań handlowych, których elementem jest wynagrodzenie, pomiędzy przedsiębiorcą ułatwiającym nabywanie dodatkowych usług turystycznych a innym przedsiębiorcą - niezależnie od metody obliczania takiego wynagrodzenia, które może na przykład być uzależnione od liczby kliknięć lub od obrotu. Przepisy takie miałyby na przykład zastosowanie w sytuacji, gdy wraz z potwierdzeniem rezerwacji pierwszej usługi turystycznej, takiej jak przelot lub przejazd pociągiem, podróżny otrzymuje zaproszenie do zarezerwowania dodatkowej usługi turystycznej dostępnej w wybranym docelowym miejscu podróży - na przykład zakwaterowania w hotelu - wraz z linkiem do strony internetowej rezerwacji innego dostawcy usług lub pośrednika. Wprawdzie usługi takie nie powinny stanowić imprezy turystycznej w rozumieniu niniejszej dyrektywy, zgodnie z którą jeden organizator jest odpowiedzialny za należytą realizację wszystkich usług turystycznych, jednak takie powiązane usługi turystyczne stanowią alternatywny model biznesowy, który często jest silną konkurencją dla imprez turystycznych.
(14) Aby zapewnić uczciwą konkurencję i ochronę podróżnych, obowiązek właściwego udokumentowania zabezpieczenia na potrzeby zwrotu wpłat i powrotu podróżnych do kraju w przypadku niewypłacalności powinien mieć zastosowanie również do powiązanych usług turystycznych.
(15) Zakup odrębnej usługi turystycznej jako pojedynczej usługi turystycznej nie powinien stanowić ani imprezy turystycznej, ani powiązanej usługi turystycznej.
(16) W celu zwiększenia przejrzystości dla podróżnych oraz umożliwienia im dokonywania świadomych wyborów dotyczących różnych rodzajów oferowanych usług turystycznych, przedsiębiorcy powinni być zobowiązani do jasnego i widocznego oświadczenia, czy oferują imprezę turystyczną, czy powiązane usługi turystyczne, a także do informowania o odpowiadających im poziomach ochrony, zanim podróżny zgodzi się dokonać wpłaty. Oświadczenie przedsiębiorcy dotyczące prawnego charakteru produktu turystycznego, który jest oferowany na rynku, powinno odpowiadać rzeczywistemu charakterowi prawnemu przedmiotowego produktu. Właściwe organy egzekwowania prawa powinny interweniować w przypadkach, w których przedsiębiorcy nie zapewniają podróżnym prawidłowych informacji.
(17) Na potrzeby zdefiniowania imprezy turystycznej lub powiązanych usług turystycznych należy brać pod uwagę - jako jedyne kryterium - połączenie różnych rodzajów usług turystycznych, takich jak zakwaterowanie, przewóz pasażerów autobusem, koleją, drogą wodną lub lotniczą, a także wynajem pojazdów silnikowych lub niektórych motocykli. Zakwaterowania w celach pobytowych, w tym na potrzeby długoterminowych kursów językowych, nie należy uważać za zakwaterowanie w rozumieniu niniejszej dyrektywy. Usługi finansowe, takie jak ubezpieczenie podróży, nie powinny być uważane za usługi turystyczne. Ponadto usługi, które są nieodłączną częścią innej usługi turystycznej, nie powinny być uważane za odrębne usługi turystyczne. Chodzi tu na przykład o transport bagażu świadczony w ramach przewozu pasażerów, drobne usługi transportowe, takie jak przewóz pasażerów w ramach wycieczki z przewodnikiem lub transfer pomiędzy hotelem a lotniskiem lub stacją kolejową, posiłki, napoje oraz sprzątanie zapewnione w ramach zakwaterowania lub dostęp do urządzeń na miejscu, takich jak np. basen, sauna, spa lub sala treningowa przeznaczona dla gości hotelu. Oznacza to również, że w przypadkach gdy - w przeciwieństwie do rejsu wycieczkowego - zapewniany jest nocleg jako część drogowego, kolejowego, wodnego lub lotniczego transportu pasażerów, zakwaterowanie nie powinno być uważane za odrębną usługę turystyczną, jeżeli głównym elementem jest wyraźnie transport.
(18) Inne usługi świadczone turystom, które nie są nieodłączną częścią przewozu pasażerów, zakwaterowania lub wynajmu pojazdów silnikowych lub niektórych motocykli, mogą na przykład obejmować: wstępy na koncerty, imprezy sportowe, wycieczki lub wstępy do parków rozrywki, wycieczki z przewodnikiem, karnety narciarskie i wypożyczanie sprzętu sportowego, takiego jak sprzęt narciarski lub zabiegi balneologiczne (spa). Jeżeli jednak takie usługi są połączone tylko z jedną usługą turystyczną innego rodzaju, na przykład z zakwaterowaniem, powinno to prowadzić do powstania imprezy turystycznej lub powiązanej usługi turystycznej tylko w przypadku, gdy usługi te stanowią znaczną część wartości tej imprezy lub powiązanej usługi turystycznej lub gdy są one reklamowane jako istotny element tej podróży lub tych wakacji, lub gdy z innych względów stanowią istotny element tej podróży lub tych wakacji. W przypadku gdy inne usługi świadczone turystom stanowią 25 % lub więcej wartości danego połączenia, usługi te powinny być uważane za stanowiące znaczną część wartości imprezy turystycznej lub powiązanej usługi turystycznej. Należy wyjaśnić, że w przypadku gdy dodawane są inne usługi świadczone turystom - na przykład do zakwaterowania w hotelu zarezerwowanego jako odrębna usługa, po przybyciu podróżnego do hotelu - nie powinny one stanowić imprezy turystycznej. Nie powinno to prowadzić do obchodzenia przepisów niniejszej dyrektywy w taki sposób, że organizatorzy lub sprzedawcy detaliczni oferowaliby podróżnemu wybór dodatkowych usług świadczonych turystom z wyprzedzeniem, po czym oferowaliby zawarcie umowy na te usługi dopiero po rozpoczęciu realizacji pierwszej usługi turystycznej.
(19) Ponieważ potrzeba zapewnienia podróżnym ochrony w przypadku krótkich podróży jest mniejsza, a także w celu uniknięcia niepotrzebnego obciążania przedsiębiorców, z zakresu stosowania niniejszej dyrektywy powinny zostać wyłączone podróże trwające krócej niż 24 godziny, które nie obejmują zakwaterowania, jak również imprezy turystyczne lub powiązane usługi turystyczne, które są oferowane lub których nabywanie jest ułatwiane okazjonalnie i na zasadach niekomercyjnych, i wyłącznie ograniczonej grupie podróżnych. Te ostatnie mogą obejmować na przykład wycieczki organizowane nie częściej niż kilka razy w roku przez organizacje charytatywne, kluby sportowe lub szkoły dla ich członków, które nie są oferowane ogółowi społeczeństwa. Odpowiednie informacje na temat tego wyłączenia powinny być dostępne publicznie, by przedsiębiorcy i podróżni byli prawidłowo poinformowani, że te imprezy turystyczne lub powiązane usługi turystyczne nie są objęte zakresem stosowania niniejszej dyrektywy.
(20) Niniejsza dyrektywa powinna pozostawać bez uszczerbku dla krajowego prawa umów w tych kwestiach, które nie są przez nią regulowane.
(21) Państwa członkowskie powinny, zgodnie z prawem Unii, pozostawać właściwe odnośnie do stosowania przepisów niniejszej dyrektywy w dziedzinach nieobjętych zakresem jej stosowania. Państwa członkowskie mogą zatem utrzymać w mocy lub ustanowić przepisy krajowe odpowiadające wszystkim lub niektórym przepisom niniejszej dyrektywy w odniesieniu do umów nieobjętych zakresem jej stosowania. Państwa członkowskie mogą na przykład utrzymać w mocy lub ustanowić przepisy odpowiadające przepisom niniejszej dyrektywy w odniesieniu do niektórych odrębnych umów dotyczących pojedynczych usług turystycznych (takich jak wynajem domów wakacyjnych) lub imprez turystycznych i powiązanych usług turystycznych, które są oferowane lub których nabywanie jest ułatwiane na zasadach niekomercyjnych ograniczonej grupie podróżnych i wyłącznie okazjonalnie, lub imprez turystycznych i powiązanych usług turystycznych obejmujących okres krótszy niż 24 godziny i nieobejmujących zakwaterowania.
(22) Główną cechą imprezy turystycznej jest to, że jeden przedsiębiorca odpowiada jako organizator za należytą realizację imprezy turystycznej jako całości. Wyłącznie w przypadkach, gdy jako organizator imprezy turystycznej występuje inny przedsiębiorca, dany przedsiębiorca - zazwyczaj stacjonarne lub internetowe biuro podróży - powinien mieć możliwość pełnienia roli jedynie sprzedawcy detalicznego lub pośrednika i nieponoszenia odpowiedzialności jako organizator. To, czy przedsiębiorca działa jako organizator w odniesieniu do danej imprezy turystycznej, powinno zależeć od udziału tego przedsiębiorcy w tworzeniu danej imprezy turystycznej, nie zaś od tego, w jaki sposób ten przedsiębiorca nazywa prowadzoną przez siebie działalność. Przy rozważaniach, czy przedsiębiorca jest organizatorem czy sprzedawcą detalicznym, powinno pozostawać bez znaczenia, czy przedsiębiorca działa po stronie podaży, czy też występuje jako agent działający na rzecz podróżnego.
(23) Dyrektywa 90/314/EWG przyznała państwom członkowskim swobodę w określaniu, czy za należytą realizację imprezy turystycznej odpowiada sprzedawca detaliczny, organizator, czy też zarówno sprzedawca detaliczny, jak i organizator. Taka elastyczność doprowadziła w niektórych państwach członkowskich do niejasności co do tego, który przedsiębiorca jest odpowiedzialny za realizację odnośnych usług turystycznych. W niniejszej dyrektywie należy zatem sprecyzować, że za realizację usług turystycznych objętych umową o udział w imprezie turystycznej odpowiedzialni są organizatorzy, chyba że prawo krajowe stanowi, że odpowiedzialność ponoszą zarówno organizator, jak i sprzedawca detaliczny.
(24) W odniesieniu do imprez turystycznych sprzedawcy detaliczni powinni wraz z organizatorem ponosić odpowiedzialność za udzielenie informacji przed zawarciem umowy. W celu ułatwienia komunikacji, w szczególności w przypadkach transgranicznych, podróżni powinni mieć możliwość skontaktowania się z organizatorem również poprzez sprzedawcę detalicznego, za pośrednictwem którego nabyli imprezę turystyczną.
(25) Przed zakupem imprezy turystycznej podróżny powinien otrzymać wszystkie niezbędne informacje, niezależnie od tego, czy impreza turystyczna jest sprzedawana za pośrednictwem środków porozumiewania się na odległość, bezpośrednio, czy też za pomocą innych rodzajów dystrybucji. Udzielając tych informacji, przedsiębiorca powinien uwzględnić szczególne - możliwe w uzasadniony sposób do przewidzenia przez przedsiębiorcę - potrzeby podróżnych, którzy wymagają szczególnej troski ze względu na wiek lub ułomność fizyczną.
(26) Zasadnicze informacje udzielane w reklamach, na stronach internetowych organizatora lub w broszurach jako część informacji udzielanych przed zawarciem umowy, dotyczące na przykład głównych właściwości usług turystycznych lub cen, powinny być wiążące, chyba że organizator zastrzeże sobie prawo do dokonania zmian tych elementów i o ile takie zmiany są w sposób jasny, zrozumiały i widoczny przekazane do wiadomości podróżnego przed zawarciem umowy o udział w imprezie turystycznej. Mając jednakże na względzie nowe technologie komunikacyjne, które umożliwiają łatwą aktualizację, nie ma więcej potrzeby do ustanawiania szczegółowych przepisów dotyczących broszur, przy czym zasadne jest zapewnienie, aby podróżnemu były przekazywane zmiany informacji udzielanych przed zawarciem umowy. Zawsze powinna być możliwa zmiana informacji udzielonych przed zawarciem umowy, jeśli obie strony umowy o udział w imprezie turystycznej wyraźnie się na to zgodziły.
(27) Wymogi informacyjne zostały określone w niniejszej dyrektywie w sposób wyczerpujący, jednakże pozostają one bez uszczerbku dla wymogów informacyjnych, które zostały ustanowione w innych obowiązujących przepisach Unii 5 .
(28) Organizatorzy powinni udzielać ogólnych informacji o wymogach wizowych kraju docelowego. Informacje o przybliżonych okresach oczekiwania na wizy mogą być przedstawione w formie odesłania do oficjalnych informacji o kraju docelowym.
(29) Biorąc pod uwagę specyfikę umów o udział w imprezie turystycznej, należy określić prawa i obowiązki stron umowy w okresie przed rozpoczęciem imprezy turystycznej, jak i po jej rozpoczęciu, w szczególności gdy impreza turystyczna nie jest należycie realizowana lub gdy zmieniają się szczególne okoliczności.
(30) Ponieważ imprezy turystyczne są często nabywane na długo przed ich realizacją, mogą wystąpić nieprzewidziane zdarzenia. W związku z tym podróżny powinien, na określonych warunkach, mieć prawo do przeniesienia umowy o udział w imprezie turystycznej na innego podróżnego. W takich sytuacjach organizator powinien mieć możliwość odzyskania swoich wydatków, na przykład jeśli podwykonawca zażąda opłat za zmianę imienia i nazwiska podróżnego lub za unieważnienie biletu na środek transportu i wystawienie nowego.
(31) Podróżni powinni również mieć możliwość rozwiązania umowy o udział w imprezie turystycznej w każdym momencie przed rozpoczęciem imprezy turystycznej za odpowiednią i możliwą do uzasadnienia opłatą za rozwiązanie, uwzględniającą spodziewane oszczędności kosztów oraz spodziewany dochód z tytułu alternatywnego wykorzystania danych usług turystycznych. Powinni oni także mieć prawo do rozwiązania umowy o udział w imprezie turystycznej bez ponoszenia jakiejkolwiek opłaty za jej rozwiązanie, w przypadku gdy nieuniknione i nadzwyczajne okoliczności miałyby w znaczącym zakresie wpłynąć na realizację imprezy turystycznej. Mogą one obejmować na przykład działania wojenne, inne poważne problemy związane z bezpieczeństwem, takie jak terroryzm, znaczące zagrożenie dla zdrowia ludzkiego, takie jak wybuch epidemii poważnej choroby w docelowym miejscu podróży lub katastrofy naturalne, takie jak powodzie lub trzęsienia ziemi, lub warunki pogodowe uniemożliwiające bezpieczną podróż do miejsca docelowego uzgodnionego w umowie o udział w imprezie turystycznej.
(32) W szczególnych okolicznościach prawo do rozwiązania umowy o udział w imprezie turystycznej przed rozpoczęciem imprezy turystycznej bez zapłaty rekompensaty powinien mieć również organizator, na przykład jeżeli nie została osiągnięta minimalna liczba uczestników, a możliwość taka została zastrzeżona w umowie. W takim przypadku organizator powinien dokonać zwrotu wszystkich wpłat dokonanych w odniesieniu do imprezy turystycznej.
(33) W niektórych przypadkach organizatorzy powinni mieć możliwość jednostronnego wprowadzania zmian do umowy o udział w imprezie turystycznej. Podróżni powinni mieć jednak prawo do rozwiązania umowy o udział w imprezie turystycznej, jeżeli zmiany w znaczący sposób zmieniają którąkolwiek z głównych właściwości usług turystycznych. Może mieć to miejsce na przykład w przypadku, gdy obniży się jakość lub wartość usług turystycznych. Zmiany czasów wyjazdu lub przyjazdu wskazanych w umowie o udział w imprezie turystycznej należy uznać za znaczące, jeżeli, na przykład, spowodowałyby po stronie podróżnego znaczne niedogodności lub dodatkowe koszty, na przykład dodatkowe zorganizowanie transportu lub zakwaterowania. Podwyższenie cen powinno być możliwe jedynie wówczas, gdy nastąpiła zmiana kosztów paliwa lub innych źródeł zasilania dotycząca przewozów pasażerskich, zmiana podatków lub opłat nakładanych przez stronę trzecią, która nie bierze bezpośrednio udziału w realizacji usług turystycznych objętych umową o udział w imprezie turystycznej lub zmiana kursów walutowych mających znaczenie dla imprezy turystycznej, i jedynie wówczas gdy w umowie o udział w imprezie turystycznej wyraźnie zastrzeżono możliwość takiego podwyższenia ceny i postanowiono, że podróżnemu przysługuje obniżka ceny w przypadku obniżenia się tych kosztów. Podróżny powinien mieć prawo do rozwiązania umowy o udział w imprezie turystycznej bez ponoszenia opłaty za jej rozwiązanie, jeżeli organizator zaproponuje podwyżkę ceny o ponad 8 % ceny całkowitej.
(34) Należy określić szczegółowe przepisy dotyczące środków zaradczych w związku z niezgodnościami podczas realizacji umowy o udział w imprezie turystycznej. Podróżny powinien mieć prawo do tego, aby pojawiające się problemy były rozwiązywane, a jeżeli nie może być zrealizowana znaczna część usług turystycznych objętych umową o udział w imprezie turystycznej, należy zaoferować podróżnemu odpowiednie alternatywne usługi. Jeżeli organizator nie zaradzi niezgodnościom w rozsądnym terminie wyznaczonym przez podróżnego, podróżny powinien mieć możliwość dokonania tego samemu i wystąpienia o zwrot poniesionych niezbędnych wydatków. W pewnych przypadkach nie powinno być potrzeby wyznaczania terminu, w szczególności jeżeli wymagany jest natychmiastowy środek zaradczy. Miałoby to zastosowanie na przykład wtedy, gdy z uwagi na spóźnienie autobusu zapewnianego przez organizatora podróżny musi skorzystać z taksówki, aby zdążyć na lot. Podróżni powinni być również uprawnieni do obniżki ceny, rozwiązania umowy o udział w imprezie turystycznej lub rekompensaty za szkodę. Rekompensata powinna pokrywać także szkodę niemajątkową, taką jak rekompensata za utratę przyjemności z danej podróży lub wakacji z powodu poważnych problemów w realizacji odpowiednich usług turystycznych. Podróżny powinien mieć obowiązek bezzwłocznego poinformowania organizatora, z uwzględnieniem okoliczności sprawy, o jakiejkolwiek stwierdzonej niezgodności w trakcie realizacji usługi turystycznej objętej umową o udział w imprezie turystycznej. Niedopełnienie tego obowiązku może być brane pod uwagę przy ustalaniu stosownej obniżki ceny lub rekompensaty za szkodę, w przypadku gdy takie zawiadomienie pozwoliłoby uniknąć szkody lub ją ograniczyć.
(35) W celu zapewnienia spójności właściwe jest dostosowanie przepisów niniejszej dyrektywy do konwencji międzynarodowych regulujących usługi turystyczne, a także do przepisów Unii dotyczących praw pasażerów. Jeżeli organizator jest odpowiedzialny za niewykonanie lub nienależyte wykonanie usług turystycznych objętych umową o udział w imprezie turystycznej, powinien być on uprawniony do powołania się na ograniczenie odpowiedzialności usługodawców ustanowione w takich konwencjach międzynarodowych, jak Konwencja montrealska z 1999 r. o ujednoliceniu niektórych zasad dotyczących międzynarodowego przewozu lotniczego 6 , Konwencja z 1980 r. o międzynarodowym przewozie kolejami (COTIF) 7 i Konwencja ateńska z 1974 r. w sprawie przewozu morzem pasażerów i ich bagażu 8 . Jeżeli ze względu na nieuniknione i nadzwyczajne okoliczności niemożliwe jest zapewnienie terminowego powrotu podróżnego do miejsca rozpoczęcia podróży, organizator powinien ponieść koszt niezbędnego zakwaterowania podróżnych w okresie nieprzekraczającym trzech nocy na jednego podróżnego, chyba że w istniejących lub przyszłych przepisach Unii dotyczących praw pasażerów przewidziane są dłuższe okresy.
(36) Niniejsza dyrektywa nie powinna naruszać praw podróżnych do zgłaszania roszczeń zarówno na podstawie niniejszej dyrektywy, jak i na podstawie innych mających zastosowanie przepisów Unii lub konwencji międzynarodowych, tak aby podróżni w dalszym ciągu mieli możliwość zgłaszania roszczeń wobec organizatora, przewoźnika lub jakiejkolwiek innej strony odpowiedzialnej, lub - w stosownym przypadku - wobec więcej niż jednej strony. Należy wyjaśnić, że w celu uniknięcia nadmiernej rekompensaty rekompensata lub obniżka ceny przyznane na mocy niniejszej dyrektywy oraz rekompensata lub obniżka ceny przyznane na mocy innych mających zastosowanie przepisów Unii lub konwencji międzynarodowych powinny być od siebie odliczane. Odpowiedzialność organizatora powinna być bez uszczerbku dla prawa do dochodzenia odszkodowania od osób trzecich, w tym od usługodawców.
(37) Jeżeli podróżny podczas podróży lub wakacji znajdzie się w trudnej sytuacji, organizator powinien być zobowiązany do udzielenia mu bez zbędnej zwłoki odpowiedniej pomocy. Taka pomoc powinna polegać w głównej mierze na udzieleniu, w stosownych przypadkach, informacji dotyczących kwestii takich, jak: świadczenia zdrowotne, władze lokalne oraz pomoc konsularna, jak również praktycznej pomocy, na przykład w odniesieniu do nawiązania komunikacji na odległość oraz alternatywnych usług turystycznych.
(38) W komunikacie z dnia 18 marca 2013 r. zatytułowanym "Ochrona pasażerów w przypadku niewypłacalności linii lotniczej" Komisja określiła środki służące poprawie ochrony pasażerów na wypadek niewypłacalności linii lotniczych, w tym sprawniejsze egzekwowanie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 261/2004 9 i rozporządzenia (WE) nr 1008/2008 oraz współdziałanie z zainteresowanymi podmiotami z branży; w przypadku niepowodzenia tych środków zapowiedziano wzięcie pod uwagę środka ustawodawczego. Wspomniany komunikat dotyczy nabycia pojedynczego elementu, a mianowicie usług przewozu lotniczego, i w związku z tym nie porusza kwestii ochrony na wypadek niewypłacalności w przypadku imprez turystycznych i powiązanych usług turystycznych.
(39) Państwa członkowskie powinny zapewnić podróżnym nabywającym imprezę turystyczną pełną ochronę na wypadek niewypłacalności organizatora. Państwa członkowskie prowadzenia przedsiębiorstwa przez organizatora powinny zapewnić, by organizatorzy posiadali zabezpieczenie na wypadek konieczności zwrotu wszystkich wpłat dokonanych przez lub w imieniu podróżnych oraz - w zakresie, w jakim impreza turystyczna obejmuje przewóz pasażerów - powrotu podróżnych do kraju na wypadek niewypłacalności organizatora. Jednakże powinno być możliwe zaoferowanie podróżnym kontynuacji imprezy turystycznej. Zachowując swobodę decyzji co do sposobu, w jaki ma zostać zorganizowana ochrona na wypadek niewypłacalności, państwa członkowskie powinny zapewnić skuteczność takiej ochrony. Skuteczność oznacza, że ochrona taka powinna być dostępna niezwłocznie po tym, gdy - wskutek problemów organizatora z płynnością - usługi turystyczne nie są realizowane, nie zostaną zrealizowane lub zostaną zrealizowane jedynie częściowo, lub gdy usługodawcy domagają się od podróżnych, by za nie zapłacili. Państwa członkowskie powinny mieć możliwość nałożenia wymogu, by organizatorzy przekazywali podróżnym zaświadczenie dokumentujące uprawnienie do otrzymania świadczeń bezpośrednio od podmiotu zapewniającego ochronę na wypadek niewypłacalności.
(40) By ochrona na wypadek niewypłacalności była skuteczna, powinna obejmować przewidywalne kwoty wpłat zagrożonych niewypłacalnością organizatora oraz - w stosownych przypadkach - przewidywalne koszty powrotu do kraju. Oznacza to, że ochrona powinna być wystarczająca, aby pokryć wszystkie przewidywalne wpłaty dokonywane przez podróżnych lub w ich imieniu z tytułu imprez turystycznych w szczycie sezonu, z uwzględnieniem okresu pomiędzy otrzymaniem takich wpłat a zakończeniem podróży lub wakacji, jak również - w stosownych przypadkach - przewidywalne koszty powrotu do kraju. Co do zasady będzie to oznaczało, że zabezpieczenie musi pokrywać wystarczająco dużą część obrotu danego organizatora z tytułu imprez turystycznych i może zależeć od takich czynników, jak rodzaj sprzedawanych imprez turystycznych, w tym rodzaj transportu, docelowe miejsce podróży oraz wszelkie ograniczenia prawne lub zobowiązania organizatora dotyczące wysokości zaliczek, jakie może on przyjmować, oraz terminów ich wpłat przed rozpoczęciem imprezy turystycznej. Konieczna ochrona może wprawdzie zostać obliczone na podstawie ostatnich danych z działalności, na przykład obrotów osiągniętych w poprzednim roku obrotowym, ale organizatorzy powinni zostać zobowiązani do dostosowania ochrony na wypadek niewypłacalności w przypadku zwiększonego ryzyka, w tym znacznego wzrostu sprzedaży imprez turystycznych. Skuteczna ochrona na wypadek niewypłacalności nie powinna jednak uwzględniać skrajnie nieprawdopodobnego ryzyka, jak na przykład równoczesnej niewypłacalności kilku największych organizatorów, gdyż miałoby to nieproporcjonalny wpływ na koszty ochrony, ograniczając tym samym jej skuteczność. W takich przypadkach gwarancja zwrotu może być ograniczona.
(41) Zważywszy na różnice w ustawodawstwach i praktykach krajowych dotyczących stron umowy o udział w imprezie turystycznej oraz przyjmowania wpłat dokonywanych przez podróżnych lub w ich imieniu, państwa członkowskie powinny mieć możliwość wprowadzenia wymogu, by również sprzedawcy detaliczni wykupywali zabezpieczenie na wypadek niewypłacalności.
(42) Zgodnie z dyrektywą 2006/123/WE należy ustanowić przepisy zapobiegające sytuacjom, w których obowiązki w zakresie ochrony na wypadek niewypłacalności staną się przeszkodą dla swobodnego przepływu usług oraz swobody przedsiębiorczości. Państwa członkowskie powinny być zatem zobowiązane do uznania zabezpieczenia na wypadek niewypłacalności zgodnie z prawem państwa członkowskiego prowadzenia przedsiębiorstwa. Aby ułatwić współpracę administracyjną oraz sprawowanie nadzoru nad organizatorami i, w stosownych przypadkach, sprzedawcami detalicznymi, którzy prowadzą działalność w różnych państwach członkowskich, w zakresie ochrony na wypadek niewypłacalności, państwa członkowskie powinny zostać zobowiązane do wyznaczenia centralnych punktów kontaktowych.
(43) Przedsiębiorcy ułatwiający nabywanie powiązanych usług turystycznych powinni być zobowiązani do informowania podróżnych, że nie kupują oni imprezy turystycznej oraz że za należyte wykonanie ich umów wyłączną odpowiedzialność ponoszą dostawcy poszczególnych usług turystycznych. Przedsiębiorcy ułatwiający nabywanie powiązanych usług turystycznych powinni ponadto być zobowiązani do posiadania zabezpieczenia na wypadek niewypłacalności w odniesieniu do zwrotów otrzymanych wpłat, a także - w zakresie, w jakim są oni odpowiedzialni za przewóz pasażerów - za powrót podróżnych do kraju oraz za odpowiednie informowanie ich o tym. Przedsiębiorcy odpowiedzialni za realizację poszczególnych umów będących częścią powiązanych usług turystycznych podlegają ogólnemu prawu Unii w zakresie ochrony konsumentów oraz sektorowym przepisom Unii.
(44) Ustanawiając przepisy dotyczące systemów ochrony na wypadek niewypłacalności w odniesieniu do imprez turystycznych i powiązanych usług turystycznych, państwa członkowskie powinny mieć możliwość uwzględniania szczególnej sytuacji mniejszych przedsiębiorstw, zapewniając jednocześnie podróżnym ten sam poziom ochrony.
(45) Podróżni powinni być chronieni na wypadek błędów w procesie rezerwacji imprez turystycznych i powiązanych usług turystycznych.
(46) Należy potwierdzić, że podróżni nie mogą zrzekać się praw wynikających z niniejszej dyrektywy, a organizatorzy lub przedsiębiorcy ułatwiający nabywanie powiązanych usług turystycznych nie mogą uchylać się od swoich obowiązków podnosząc, że działają jedynie w charakterze dostawcy usługi turystycznej, pośrednika lub w innym charakterze.
(47) Państwa członkowskie powinny ustanowić przepisy dotyczące kar za naruszenie krajowych przepisów transponujących niniejszą dyrektywę i zapewnić ich wdrożenie. Kary te powinny być skuteczne, proporcjonalne i odstraszające.
(48) Przyjęcie niniejszej dyrektywy wiąże się z koniecznością dostosowania niektórych aktów ustawodawczych Unii dotyczących ochrony konsumentów. W szczególności należy doprecyzować, iż rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 2006/2004 10 stosuje się do przypadków naruszenia niniejszej dyrektywy. Ponadto, mając na uwadze fakt, iż dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/83/UE 11 w jej obecnym brzmieniu nie stosuje się do umów objętych zakresem stosowania dyrektywy 90/314/EWG, konieczna jest zmiana dyrektywy 2011/83/UE w celu zapewnienia jej dalszego stosowania do poszczególnych usług turystycznych stanowiących część powiązanych usług turystycznych, o ile te poszczególne usługi nie są z innego powodu wyłączone z zakresu stosowania dyrektywy 2011/83/UE, oraz w celu zapewnienia stosowania niektórych praw konsumentów ustanowionych w tej dyrektywie również do imprez turystycznych.
(49) Niniejsza dyrektywa pozostaje bez uszczerbku dla przepisów dotyczących ochrony danych osobowych ustanowionych w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 95/46/WE 12 oraz unijnych przepisów dotyczących prawa prywatnego międzynarodowego, w tym rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 593/2008 13 .
(50) Należy wyjaśnić, że wymogi regulacyjne niniejszej dyrektywy dotyczące ochrony na wypadek niewypłacalności oraz informowania o powiązanych usługach turystycznych powinny mieć również zastosowanie do przedsiębiorców, którzy nie prowadząc przedsiębiorstwa w państwie członkowskim w jakikolwiek sposób kierują taką działalność, w rozumieniu rozporządzenia (WE) nr 593/2008 i rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1215/2012 14 , do państwa członkowskiego lub państw członkowskich.
(51) Ponieważ cel niniejszej dyrektywy, a mianowicie przyczynienie się do prawidłowego funkcjonowania rynku wewnętrznego i osiągnięcia wysokiego i jak najbardziej jednolitego poziomu ochrony konsumentów, nie może zostać osiągnięty w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast ze względu na rozmiary i skutki możliwe jest jego lepsze osiągnięcie na poziomie Unii, może ona podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej. Zgodnie z zasadą proporcjonalności, określoną w tym artykule, niniejsza dyrektywa nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tego celu.
(52) Niniejsza dyrektywa respektuje prawa podstawowe i przestrzega zasad uznanych w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej. W szczególności niniejsza dyrektywa przestrzega wolności prowadzenia działalności gospodarczej ustanowionej w art. 16 Karty, przy jednoczesnym zapewnieniu wysokiego poziomu ochrony konsumentów w Unii, zgodnie z art. 38 Karty.
(53) Zgodnie ze wspólną deklaracją polityczną państw członkowskich i Komisji z dnia 28 września 2011 r. dotyczącą dokumentów wyjaśniających 15 państwa członkowskie zobowiązały się do złożenia, w uzasadnionych przypadkach, wraz z powiadomieniem o środkach transpozycji, jednego lub więcej dokumentów wyjaśniających związki między elementami dyrektywy a odpowiadającymi im częściami krajowych instrumentów transpozycyjnych. W odniesieniu do niniejszej dyrektywy ustawodawca uznaje, że przekazanie takich dokumentów jest uzasadnione.
(54) Należy uchylić dyrektywę 90/314/EWG,
PRZYJMUJĄ NINIEJSZĄ DYREKTYWĘ:
