Rozporządzenie 2075/2005 ustanawiające szczególne przepisy dotyczące urzędowych kontroli w odniesieniu do włosieni (Trichinella) w mięsie

ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (WE) NR 2075/2005
z dnia 5 grudnia 2005 r.
ustanawiające szczególne przepisy dotyczące urzędowych kontroli w odniesieniu do włosieni (Trichinella) w mięsie
(Tekst mający znaczenie dla EOG)

KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH,

uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską,

uwzględniając rozporządzenie (WE) nr 854/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. ustanawiające szczególne przepisy dotyczące organizacji urzędowych kontroli w odniesieniu do produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do spożycia przez ludzi 1 , w szczególności jego art. 18 ust. 9 i 10,

a także mając na uwadze, co następuje:

(1) Rozporządzenia (WE) nr 853/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. ustanawiające szczególne przepisy dotyczące higieny w odniesieniu do żywności pochodzenia zwierzęcego 2 , (WE) nr 854/2004 i (WE) nr 882/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie kontroli urzędowych przeprowadzanych w celu sprawdzenia zgodności z prawem paszowym i żywnościowym oraz regułami dotyczącymi zdrowia zwierząt i dobrostanu zwierząt 3 ustanawiają zasady dotyczące zdrowia i wymagania dotyczące żywności pochodzenia zwierzęcego oraz konieczne kontrole urzędowe.

(2) W uzupełnieniu do tych zasad należy ustanowić bardziej szczegółowe wymagania w odniesieniu do włosieni. Mięso świń domowych i dzików, koni i innych gatunków zwierząt może być zarażone nicieniami z rodzaju Trichinella. Spożycie mięsa zarażonego włosieniem może powodować poważne choroby u ludzi. Należy wprowadzić odpowiednie środki w celu uniknięcia u ludzi chorób spowodowanych spożyciem mięsa zarażonego włosieniem.

(3) W dniu 22 listopada 2001 r. Komitet Naukowy ds. Środków Weterynaryjnych dotyczących Zdrowia Publicznego przyjął opinię w sprawie włośnicy (trichinellosis), epidemiologii, metod wykrywania oraz produkcji świń wolnych od włosienia. Dnia 1 grudnia 2004 r. panel naukowy ds. zagrożeń biologicznych (BIOHAZ) Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności przyjął opinię na temat adekwatności i szczegółów dotyczących metod mrożenia pozwalających na spożycie przez ludzi mięsa zarażonego Trichinella lub Cysticercus. W dniach 9-10 marca 2005 r. BIOHAZ przyjął opinię na temat oceny ryzyka powtórzonej kontroli zwierząt na ubój w obszarach o niskim powszechnym występowaniu włosienia.

(4) Dyrektywa Rady 77/96/EWG z dnia 21 grudnia 1976 r. w sprawie badań świeżego mięsa wieprzowego na obecność włosieni (trichinella spiralis) przed przywozem z państw trzecich 4 została uchylona dyrektywą 2004/41/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 kwietnia 2004 r. uchylającą niektóre dyrektywy dotyczące higieny i warunków zdrowia przy produkcji i wprowadzaniu do obrotu niektórych produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do spożycia przez ludzi i zmieniającą dyrektywy Rady 89/662/EWG i 92/118/EWG oraz decyzję Rady 95/408/WE 5 .

(5) Zatwierdzono różne metody laboratoryjne dla wykrywania włosieni w świeżym mięsie. Metoda wytrawiania próby zbiorczej z zastosowaniem metody magnetycznego mieszania jest zalecana jako wiarygodna metoda do rutynowego stosowania. Rozmiar próbki do analizy pod kątem występowania pasożytów powinien zostać powiększony, jeżeli próbka nie może zostać pobrana w miejscach szczególnie narażonych i jeżeli rodzaj lub gatunek zwierzęcia jest bardziej narażony na zarażenie. Badanie trychinoskopowe nie wykrywa nieotorbionych gatunków Trichinella zarażających zwierzęta domowe i leśne oraz ludzi i nie spełnia już swoich zadań jako metoda wykrywania do standardowego stosowania. Badanie trychinoskopowe powinno być stosowane jedynie w wyjątkowych okolicznościach do badania niewielkiej liczby zwierząt poddawanych ubojowi tygodniowo, pod warunkiem że przedsiębiorstwa sektora spożywczego podejmą stosowne środki, aby przetwarzać mięso w taki sposób, że jego spożycie będzie całkowicie bezpieczne dla ludzi. Należy jednak zastąpić tę metodę bardziej wiarygodną metodą wykrywania w trakcie okresu przejściowego. Inne metody, takie jak testy serologiczne, mogą być użyteczne do celów kontrolnych, po zatwierdzeniu testów przez wspólnotowe laboratorium referencyjne, zaraz po tym jak to laboratorium zostanie wyznaczone przez Komisję. Testy serologiczne nie nadają się do wykrywania zarażenia włosieniem u poszczególnych zwierząt przeznaczonych do spożycia przez ludzi.

(6) Mrożenie mięsa w określonych warunkach może zniszczyć wszelkie znajdujące się w nim pasożyty, ale pewne gatunki włosienia występujące u zwierząt łownych i koni są odporne na mrożenie przeprowadzane przy zastosowaniu zalecanych kombinacji temperatury i czasu.

(7) Gospodarstwa powinny być oficjalnie uznawane przez właściwe organy za wolne od włosieni, o ile będą spełniać określone warunki. Tuczniki pochodzące z tych gospodarstw będą zwolnione z kontroli w odniesieniu do włosieni. Kategorie gospodarstw powinny być oficjalnie uznawane przez właściwe organy za wolne od włosieni, o ile będą spełniać określone warunki. Pozwoli to na zmniejszenie liczby kontroli na miejscu przeprowadzanych przez właściwe organy, ale jest możliwe jedynie w Państwach Członkowskich, w historii których miało miejsce niskie powszechne występowanie choroby.

(8) Regularne kontrole świń domowych i dzików, koni, lisów oraz innych wskazanych zwierząt są ważnym narzędziem oceny zmian w występowaniu choroby. Należy przedstawiać wyniki tych kontroli w rocznych sprawozdaniach zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2003/99/WE z dnia 17 listopada 2003 r. w sprawie monitorowania chorób odzwierzęcych i odzwierzęcych czynników chorobotwórczych 6 .

(9) Rozporządzenie (WE) nr 853/2004 nie odnosi się do zwierząt łownych i ich mięsa bezpośrednio dostarczanych konsumentowi końcowemu lub lokalnym przedsiębiorstwom handlu detalicznego zapewniającym dostawy dla konsumentów końcowych. Wobec powyższego Państwa Członkowskie są odpowiedzialne za przyjęcie krajowych środków w celu ograniczenia ryzyka otrzymania przez konsumenta końcowego mięsa dzików zarażonego włosieniem.

(10) Środki przewidziane w niniejszym rozporządzeniu są zgodne z opinią Stałego Komitetu ds. Łańcucha Żywnościowego i Zdrowia Zwierząt,

PRZYJMUJE NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE:

ROZDZIAŁ  I

POSTANOWIENIA OGÓLNE

Artykuł  1 7

Definicje

Do celów niniejszego rozporządzenia stosuje się następujące definicje:

1)
"włosień" oznacza wszelakie nicienie z rodzaju Trichinella;
2)
"kontrolowane warunki w pomieszczeniach inwentarskich" oznaczają rodzaj hodowli zwierząt, w którym świnie są nieprzerwanie przetrzymywane w warunkach kontrolowanych przez przedsiębiorstwa sektora spożywczego odniesieniu do żywienia i pomieszczeń dla zwierząt;
3)
"przedział" oznacza grupę gospodarstw stosujących kontrolowane warunki w pomieszczeniach inwentarskich. Wszystkie gospodarstwa stosujące kontrolowane warunki w pomieszczeniach inwentarskich w jednym państwie członkowskim mogą być uznane za jeden przedział.

ROZDZIAŁ  II

ZOBOWIĄZANIA WŁAŚCIWYCH ORGANÓW I PRZEDSIĘBIORSTW SEKTORA SPOŻYWCZEGO

Artykuł  2 8

Pobieranie próbek z tusz

1.
W ramach badania poubojowego pobiera się w ubojniach próbki z tusz świń domowych zgodnie z następującymi zasadami:
a)
na obecność włośnia bada się wszystkie tusze hodowlanych macior i knurów lub przynajmniej 10 % tusz zwierząt wysłanych do uboju w każdym roku z każdego gospodarstwa oficjalnie uznanego za gospodarstwo stosujące kontrolowane warunki w pomieszczeniach inwentarskich;
b)
na obecność włośnia bada się wszystkie tusze z gospodarstw nieuznanych oficjalnie za gospodarstwa stosujące kontrolowane warunki w pomieszczeniach inwentarskich.

Próbkę pobiera się z każdej tuszy, a następnie bada się ją na obecność włośnia w laboratorium wyznaczonym przez właściwy organ przy wykorzystaniu jednej z następujących metod wykrywania:

a)
referencyjna metoda wykrywania określona w załączniku I rozdział I; lub
b)
równoważna metoda wykrywania określona w załączniku I rozdział II.
2.
Próbki z tusz koni, dzików oraz innych, podatnych na zarażenie włośniem gatunków zwierząt utrzymywanych w warunkach fermowych i zwierząt dzikich są systematycznie pobierane w ubojniach lub zakładach przetwórstwa dziczyzny w ramach badania poubojowego.

Próbkę pobiera się z każdej tuszy, a następnie bada się ją zgodnie z załącznikami I i III w laboratorium wyznaczonym przez właściwy organ.

3.
Przed otrzymaniem wyników badania na obecność włośnia i pod warunkiem że przedsiębiorstwo sektora spożywczego gwarantuje pełną identyfikowalność, tusze świń domowych i koni mogą zostać pokrojone na maksymalnie sześć części w ubojni lub zakładzie rozbioru znajdującym się na tym samym terenie. Na zasadzie odstępstwa od przepisów akapitu pierwszego i po uprzednim zatwierdzeniu przez właściwy organ tusze takie mogą zostać pokrojone w zakładzie rozbioru stanowiącym część ubojni lub od niej oddzielonym, o ile:
a)
procedura ta jest przeprowadzana pod nadzorem właściwego organu;
b)
miejscem przeznaczenia tuszy lub jej części jest nie więcej niż jeden zakład rozbioru;
c)
zakład rozbioru znajduje się na terytorium państwa członkowskiego; oraz
d)
w przypadku wyników dodatnich wszystkie części tuszy uznaje się za niezdatne do spożycia przez ludzi.
Artykuł  3 9

Odstępstwa

1.
Na zasadzie odstępstwa od przepisów art. 2 ust. 1 z badania na obecność włośnia zwalnia się mięso świń domowych poddane obróbce mrożeniem zgodnie z załącznikiem II pod nadzorem właściwych organów.
2.
Na zasadzie odstępstwa od przepisów art. 2 ust. 1 z badania na obecność włośnia zwalnia się tusze i mięso świń domowych nieodsadzonych od maciory, mających mniej niż 5 tygodni.
3.
Na zasadzie odstępstwa od przepisów art. 2 ust. 1 z badania na obecność włośnia można zwolnić tusze i mięso świń domowych, jeśli zwierzęta pochodzą z gospodarstwa lub przedziału oficjalnie uznanych za gospodarstwo lub przedział stosujące kontrolowane warunki w pomieszczeniach inwentarskich zgodnie z załącznikiem IV, o ile:
a)
w ciągu ostatnich 3 lat, w którym to okresie prowadzono stałe badania zgodnie z art. 2, nie wykryto w danym państwie członkowskim żadnego rodzimego przypadku zarażenia włośniem u świń domowych utrzymywanych w gospodarstwach oficjalnie uznanych za gospodarstwa stosujące kontrolowane warunki w pomieszczeniach inwentarskich; lub
b)
dane historyczne dotyczące stałych badań przeprowadzonych na populacji świń poddanych ubojowi dają pewność na poziomie 95 %, że częstość występowania włośnia nie przekracza 1 na milion w tej populacji; lub
c)
gospodarstwa stosujące kontrolowane warunki w pomieszczeniach inwentarskich znajdują się w Belgii lub Danii.
4.
Państwo członkowskie, które stosuje odstępstwo przewidziane w ust. 3, powiadamia, w ramach Stałego Komitetu ds. Łańcucha Żywnościowego i Zdrowia Zwierząt, Komisję i pozostałe państwa członkowskie oraz przedkłada Komisji roczne sprawozdanie zawierające informacje, o których mowa w załączniku IV rozdział II. Komisja publikuje na swojej stronie internetowej wykaz państw członkowskich stosujących to odstępstwo.

Jeśli państwo członkowskie nie przedłoży sprawozdania rocznego lub jeśli takie sprawozdanie roczne nie jest zadowalające do celów niniejszego artykułu, odstępstwo przestaje mieć zastosowanie do tego państwa członkowskiego.

Artykuł  4

Badanie na występowanie włosienia i stosowanie znaku jakości zdrowotnej

1.
Tusze, o których mowa w art. 2, lub ich części, z wyłączeniem tusz wymienionych w art. 2 ust. 2 lit. b), nie mogą opuścić terenu ubojni zanim nie okaże się, że wyniki badań na występowanie włosienia, którym je poddano, są negatywne.

Podobnie, inne części zwierzęcia przeznaczone do spożycia przez ludzi lub do żywienia zwierząt, zawierające tkankę mięśni prążkowanych, nie mogą opuścić terenu ubojni zanim nie okaże się, że wyniki badań na występowanie włosienia, którym je poddano, są negatywne.

2.
Odpady zwierzęce i produkty uboczne pochodzenia zwierzęcego nieprzeznaczone do spożycia przez ludzi i niezawierające mięśni prążkowanych mogą opuścić teren ubojni zanim będą dostępne wyniki badań na występowanie włosienia.

Jednak właściwy organ może zażądać przeprowadzenia badań na występowanie włosienia lub uprzedniego przetworzenia produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego przed wydaniem pozwolenia na opuszczenie terenu ubojni.

3. 10
W przypadku, w którym właściwy organ oficjalnie zatwierdzi procedurę przestrzeganą w ubojni zapewniającą, że żadne części badanych tusz nie mogą opuścić terenu ubojni zanim nie okaże się, że wyniki ich badań na występowanie włosienia są negatywne, lub w którym ma zastosowanie odstępstwo, o którym mowa w art. 2 ust. 2 lit. b), wolno zastosować znak jakości zdrowotnej określony w art. 5 ust. 2 lit. a) rozporządzenia (WE) nr 854/2004 zanim będą dostępne wyniki badań na występowanie włosienia.
Artykuł  5

Szkolenie

Właściwy organ zapewnia odpowiednie wyszkolenie całego personelu uczestniczącego w badaniu próbek w celu wykrycie włosienia oraz jego udział w:

a)
programie kontroli jakości testów używanych do wykrywania włosienia; oraz
b)
regularnej ocenie procedur badania, rejestrowania i analizy stosowanych w laboratorium.
Artykuł  6

Metody wykrywania

1.
Należy stosować metody wykrywania ustanowione w rozdziałach I i II załącznika I do badania próbek, jak określono w art. 2:
a)
tam gdzie istnieją podstawy do podejrzewania zarażenia włosieniem; lub
b)
jeżeli wcześniej, przy badaniu trychinoskopowym próbek pochodzących z tego samego gospodarstwa, określonym w art. 16 ust. 1, otrzymano wynik pozytywny.
2.
Należy przekazać wszystkie pozytywne próbki do krajowego laboratorium referencyjnego lub wspólnotowego laboratorium referencyjnego w celu określenia występującego gatunku włosienia.
Artykuł  7

Plany interwencyjne

Właściwe organy Państw Członkowskich przygotują do dnia 31 grudnia 2006 r. plan interwencyjny opisujący wszystkie działania, które należy podjąć w przypadku gdy próbki, jak określono w art. 2 i 16, wykażą pozytywne wyniki w badaniach na obecność włosienia. Plan ten powinien zawierać szczegóły obejmujące:

a)
umożliwienie prześledzenia drogi zarażonej tuszy i jej części zawierających tkankę mieśniową;
b)
środki postępowania z zarażonymi tuszami i ich częściami;
c)
poszukiwanie źródeł zarażenia i jego rozprzestrzeniania się wśród fauny;
d)
wszelkie środki, które należy podjąć na poziomie konsumenta;
e)
środki, które należy podjąć, jeśli nie można zidentyfikować zarażonej tuszy w ubojn;
f)
określenie występujących gatunków włosienia.
Artykuł  8 11

Oficjalne uznanie za gospodarstwo stosujące kontrolowane warunki w pomieszczeniach inwentarskich

1.
Do celów niniejszego rozporządzenia właściwy organ może oficjalnie uznać gospodarstwo lub przedział stosujące kontrolowane warunki w pomieszczeniach inwentarskich, jeśli spełniają one wymogi określone w załączniku IV.
2.
Gospodarstwa lub przedziały stosujące kontrolowane warunki w pomieszczeniach inwentarskich w Danii lub Belgii zgodnie z art. 3 ust. 3 lit. c) w dniu rozpoczęcia stosowania niniejszego rozporządzenia uważa się za oficjalnie uznane za gospodarstwa lub przedziały stosujące kontrolowane warunki w pomieszczeniach inwentarskich wymienione w załączniku IV do niniejszego rozporządzenia.
Artykuł  9 12

Obowiązek dostarczania informacji spoczywający na przedsiębiorstwach sektora spożywczego

Przedsiębiorstwa sektora spożywczego prowadzące gospodarstwa oficjalnie uznane za gospodarstwa stosujące kontrolowane warunki w pomieszczeniach inwentarskich informują właściwy organ o zaprzestaniu spełniania któregokolwiek z wymogów określonych w załączniku IV lub jakiejkolwiek innej zmianie, która może wpłynąć na status gospodarstw w odniesieniu do włośnia.

Artykuł  10 13

Audyty gospodarstw oficjalnie uznanych za gospodarstwa stosujące kontrolowane warunki w pomieszczeniach inwentarskich

Właściwy organ zapewnia okresowe przeprowadzanie audytów gospodarstw oficjalnie uznanych za gospodarstwa stosujące kontrolowane warunki w pomieszczeniach inwentarskich.

Częstotliwość audytów jest uzależniona od poziomu ryzyka przy uwzględnieniu historii choroby, częstotliwości jej występowania, wcześniejszych ustaleń, regionu geograficznego, lokalnej podatnej fauny, praktyk hodowlanych, nadzoru weterynaryjnego oraz przestrzegania przepisów przez rolników.

Właściwy organ weryfikuje fakt przeprowadzenia badań świń domowych pochodzących z tych gospodarstw zgodnie z art. 2 ust. 1.

Artykuł  11 14

Programy monitorowania

Właściwy organ może wdrożyć program monitorowania obejmujący populację świń domowych pochodzących z gospodarstwa lub przedziału uznanych oficjalnie za gospodarstwa lub przedziały stosujące kontrolowane warunki w pomieszczeniach inwentarskich w celu potwierdzenia, że włosień jest faktycznie nieobecny w tej populacji.

W programie monitorowania należy określić częstotliwość badań, liczbę zwierząt poddawanych badaniu oraz plan pobierania próbek. W tym celu należy pobierać próbki mięsa i badać je na obecność pasożytów włośnia zgodnie z rozdziałami I i II załącznika I.

Program monitorowania może obejmować metody serologiczne jako dodatkowe narzędzie po zatwierdzeniu odpowiedniego testu przez laboratorium referencyjne UE.

Artykuł  12 15

Cofnięcie oficjalnego uznania za gospodarstwo stosujące kontrolowane warunki w pomieszczeniach inwentarskich

1.
Jeśli wyniki audytów przeprowadzonych zgodnie z art. 10 wykazują, że gospodarstwo nie spełnia już wymagań zawartych w załączniku IV, właściwy organ bezzwłocznie cofa gospodarstwu oficjalne uznanie.
2.
Jeśli u świni domowej pochodzącej z gospodarstwa oficjalnie uznanego za gospodarstwo stosujące kontrolowane warunki w pomieszczeniach inwentarskich badanie na obecność włośnia wykazuje wynik dodatni, właściwy organ bezzwłocznie:
a)
cofa gospodarstwu oficjalne uznanie;
b)
bada wszystkie świnie domowe podczas uboju;
c)
odnajduje i bada wszystkie zwierzęta hodowlane, które przybyły do gospodarstwa, oraz w miarę możliwości wszystkie te, które opuściły gospodarstwo przynajmniej sześć miesięcy przed uzyskaniem wyniku dodatniego; w tym celu pobiera próbki mięsa i bada je na obecność pasożytów włośnia przy zastosowaniu metod wykrywania określonych w załączniku I rozdział I i II;
d)
w stosownych okolicznościach, w miarę możliwości bada zakres zarażenia pasożytem spowodowany dystrybucją mięsa świń domowych poddanych ubojowi w okresie poprzedzającym uzyskanie wyniku dodatniego;
e)
informuje Komisję i pozostałe państwa członkowskie;
f)
w stosownych okolicznościach wszczyna badanie epidemiologiczne w celu wyjaśnienia przyczyn zarażenia;
g)
wprowadza odpowiednie środki, w przypadku gdy w ubojni nie można zidentyfikować żadnej zarażonej tuszy, w tym:
(i)
zwiększa rozmiar każdej próbki mięsa pobieranej do badań z podejrzanych tusz; lub
(ii)
oświadcza, że tusze są niezdatne do spożycia przez ludzi;
(iii)
wprowadza odpowiednie środki usuwania podejrzanych tusz lub ich części lub tusz lub ich części wykazujących w badaniach wynik dodatni.
3.
Po cofnięciu oficjalnego uznania gospodarstwa mogą zostać ponownie uznane po usunięciu stwierdzonych problemów i spełnieniu wymogów określonych w załączniku IV zgodnie z zaleceniami właściwego organu.
4.
Jeśli w wyniku kontroli stwierdzono naruszenie przepisów art. 9 lub wynik dodatni w gospodarstwie należącym do danego przedziału, takie gospodarstwo należy usunąć z tego przedziału do chwili przywrócenia zgodności z przepisami.

ROZDZIAŁ  III

PRZYWÓZ

Artykuł  13 16

Wymogi zdrowotne w odniesieniu do przywozu

1.
Przywozu do Unii mięsa zawierającego mięśnie prążkowane, pochodzącego od zwierząt gatunków, które mogą być nosicielami włośnia, można dokonać jedynie wówczas, gdy w państwie trzecim, w którym zwierzęta poddano ubojowi, przed wywozem przeprowadzono badanie na obecność włośnia zgodnie z warunkami równoważnymi warunkom przewidzianym w art. 2 i 3.
2.
Państwo trzecie może stosować odstępstwa przewidziane w art. 3 ust. 2 i 3 jedynie wówczas, gdy poinformowało Komisję o zastosowaniu tych odstępstw i gdy jest ono ujęte w odpowiednim wykazie:
(i)
w części 1 załącznika I do rozporządzenia (UE) nr 206/2010 w odniesieniu do przywozu żywych świń domowych; lub
(ii)
w części 1 załącznika II do rozporządzenia (UE) nr 206/2010 w odniesieniu do przywozu świeżego mięsa świń domowych;
(iii)
w części 2 załącznika II do decyzji 2007/777/WE w odniesieniu do produktów mięsnych wyprodukowanych wyłącznie z mięsa świń domowych lub produktów mięsnych ze świń domowych.
Artykuł  14 17

(skreślony)

Artykuł  15 18

Dokumenty

1.
We wzorze świadectwa zdrowia do celów handlu wewnątrzunijnego żywymi świniami domowymi określonym we wzorze 2 zawartym w załączniku F do dyrektywy 64/432/EWG urzędowy lekarz weterynarii zamieszcza informacje o oficjalnym uznaniu gospodarstwa pochodzenia za gospodarstwo stosujące kontrolowane warunki w pomieszczeniach inwentarskich, jak przewidziano w art. 8 niniejszego rozporządzenia.
2.
We wzorach świadectw zdrowia do celów przywozu do Unii świń domowych, określonych we wzorach POR-X i POR-Y w części 2 załącznika I do rozporządzenia (UE) nr 206/2010 urzędowy lekarz weterynarii zamieszcza informacje o dokonanym przez właściwy organ państwa trzeciego oficjalnym uznaniu za gospodarstwo stosujące kontrolowane warunki w pomieszczeniach inwentarskich równoważne warunkom przewidzianym w załączniku IV do niniejszego rozporządzenia.
3.
W określonych w części 2 załącznika II do rozporządzenia (UE) nr 206/2010 wzorach świadectw weterynaryjnych zgodnych ze wzorami "POR", towarzyszących przesyłkom mięsa przeznaczonego do przywozu do Unii z państw trzecich, urzędowy lekarz weterynarii zamieszcza poświadczenie zdrowia publicznego dotyczące badania na obecność włośnia przeprowadzonego zgodnie z art. 13 niniejszego rozporządzenia w państwie trzecim, z którego pochodzi mięso.
4.
W świadectwach zdrowia zwierząt i zdrowia publicznego, których wzory określono w załączniku II do decyzji 2000/572/WE, towarzyszących przesyłkom surowych wyrobów mięsnych przeznaczonych do przywozu do Unii z państw trzecich, urzędowy lekarz weterynarii zamieszcza poświadczenie zdrowia publicznego dotyczące badania na obecność włośnia przeprowadzonego zgodnie z art. 13 niniejszego rozporządzenia w państwie trzecim, z którego pochodzi mięso.
5.
W świadectwach zdrowia zwierząt i zdrowia publicznego, których wzory określono w załączniku III do decyzji 2007/777/WE, towarzyszących przesyłkom zawierającym niektóre produkty mięsne oraz przetworzone żołądki, pęcherze i jelita, przeznaczone do przywozu do Unii z państw trzecich, urzędowy lekarz weterynarii zamieszcza poświadczenie zdrowia publicznego dotyczące badania na obecność włośnia przeprowadzonego zgodnie z art. 13 niniejszego rozporządzenia w państwie trzecim, z którego pochodzi mięso.

ROZDZIAŁ  IV

PRZEPISY PRZEJŚCIOWE I KOŃCOWE

Artykuł  16

Przepisy przejściowe

1.
Państwo Członkowskie może pozwolić na zastosowanie badania trychinoskopowego, określonego w rozdziale III załącznika I, w stosunku do świń domowych i dzików w wyjątkowych przypadkach do dnia 31 grudnia 2009 r., jeżeli:
a)
należy przebadać pojedyncze tusze, jak określono w art. 2 w zakładzie, który dokonuje uboju nie więcej niż 15 świń domowych dziennie albo 75 świń domowych tygodniowo lub przygotowuje do wprowadzenia na rynek nie więcej niż 10 dzików dziennie; oraz
b)
metody wykrywania ustanowione w rozdziałach I i II załącznika I nie są dostępne.
2.
W przypadku stosowania badania trychinoskopowego właściwy organ zapewnia, że:
a)
mięso jest oznakowane znakiem jakości zdrowotnej, który wyraźnie różni się od znaku jakości zdrowotnej, o którym mowa w art. 5 ust. 1 lit. a) rozporządzenia (WE) nr 853/2004, oraz mięso jest bezpośrednio dostarczane konsumentowi końcowemu lub lokalnym przedsiębiorstwom handlu detalicznego zapewniającym dostawy dla konsumentów końcowych; oraz
b)
mięso nie jest używane do wytwarzania produktów, których proces produkcyjny nie powoduje zniszczenia włosienia.
Artykuł  17

Wejście w życie

Niniejsze rozporządzenie wchodzi w życie dwudziestego dnia po jego opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

Niniejsze rozporządzenie stosuje się od dnia 1 stycznia 2006 r.

Niniejsze rozporządzenie wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich Państwach Członkowskich.

Sporządzono w Brukseli, dnia 5 grudnia 2005 r.

W imieniu Komisji
Markos KYPRIANOU
Członek Komisji

ZAŁĄCZNIKI

ZAŁĄCZNIK  I

  19 Metody wykrywania

ROZDZIAŁ  I

REFERENCYJNA METODA WYKRYWANIA

Metoda wytrawiania próby zbiorczej z zastosowaniem metody magnetycznego mieszania

1. Aparatura oraz odczynniki:

a) nóż lub nożyczki i pinceta do pobierania próbek;

b) tace z oznaczonymi 50 polami, z których każde może pomieścić próbki o wadze około 2 g mięsa, lub inne narzędzia zapewniające równorzędne gwarancje w odniesieniu do identyfikacji pochodzenia próbek;

c) malakser z ostrym tnącym ostrzem. Jeżeli próbki są większe niż 3 g, należy użyć rozdrabniacza do mięsa z otworami o wymiarach od 2 do 4 mm lub należy użyć nożyczek. W przypadku zamrożonego mięsa lub języka (po usunięciu warstwy wierzchniej, której nie można wytrawić) potrzebny jest rozdrabniacz do mięsa i należy istotnie zwiększyć rozmiar próbki;

d) mieszadła magnetyczne, z płytką o temperaturze regulowanej termostatem i pokrytymi teflonem prętami mieszającymi, o długości około 5 cm;

e) szklane stożkowe rozdzielacze o pojemności przynajmniej 2 litrów, w miarę możliwości zaopatrzone w teflonowe zatyczki bezpieczeństwa;

f) statywy, pierścienie i uchwyty;

g) sita z siatki ze stali nierdzewnej, z oczkami 180 mikronów o średnicy zewnętrznej 11 cm;

h) lejki o średnicy wewnętrznej nie mniejszej niż 12 cm, do umieszczenia sit;

i) szklane zlewki o pojemności 3 litrów;

j) szklane kalibrowane cylindry o pojemności około 100 ml lub cylindry wirówkowe;

k) trychinoskop z poziomym pulpitem lub stereomikroskop optyczny z zespołem lusterkowym oraz źródłem światła o regulowanej intensywności;

l) kilka płytek Petriego o średnicy 9 cm (w przypadku zastosowania stereomikroskopu), podzielonych od spodu na pola do badań 10 x 10 mm przy użyciu spiczastego przyrządu;

m) rynienka do liczenia larw (do stosowania z trychinoskopem) wykonana z akrylowych płytek o grubości 3 mm w sposób następujący:

i) dno rynienki, podzielone na pola, o wymiarach 180 x 40 mm;

ii) boki o wymiarach 230 x 20 mm;

iii) szczyty o wymiarach 40 x 20 mm. Dno i szczyty rynienki umieszcza się między jej bokami, tworząc w ten sposób dwa uchwyty na końcach. Dno rynienki podwyższa się 7-9 mm od podstawy ramy utworzonej przez boki i szczyty. Elementy muszą być połączone odpowiednim dla danego materiału klejem;

n) folia aluminiowa;

o) kwas chlorowodorowy 25 %,

p) pepsyna o mocy: 1:10.000 NF (Narodowy Recepta-riusz USA) odpowiadającej 1:12.500 BP (Farmakopea Brytyjska) lub 2.000 FIP (Międzynarodowa Federacja Farmacji) lub stabilizowana pepsyna płynna -minimum 660 j./ml (Farmakopea Europejska);

q) woda z kranu podgrzana do temperatury 46-48 °C;

r) waga o dokładności do 0,1 g;

s) naczynia metalowe o pojemności od 10 do 15 litrów do zbierania pozostałego płynu wytrawiającego;

t) pipety w różnych rozmiarach (1, 10 i 25 ml) oraz uchwyty do pipet;

u) termometr o dokładności ± 0,5 °C i o zakresie 1-100 °C;

v) syfon do wody z kranu.

2. Pobieranie próbek i ilości do wytrawiania

a) W przypadku całych tusz świń domowych pobiera się próbkę o wadze przynajmniej 1 g z filaru przepony w przejściu do części ścięgnistej. Można użyć specjalnych szczypczyków do włosieni pod warunkiem zagwarantowania dokładności między 1,00 a 1,15 g.

W przypadku hodowlanych macior i knurów pobiera się większą próbkę o wadze przynajmniej 2 g z filaru przepony w przejściu do części ścięgnistej.

W przypadku braku filarów przepony pobiera się próbkę dwukrotnie większą - 2 g (lub 4 g w przypadku hodowlanych macior i knurów) z części żebrowej lub mostkowej przepony, lub z mięśni żuchwowych, języka lub z mięśni brzusznych.

b) W przypadku kawałków mięsa pobiera się próbkę o wadze przynajmniej 5 g z mięśni prążkowanych, o małej zawartości tłuszczu oraz, w miarę możliwości, z miejsca w pobliżu kości lub ścięgien. Próbkę tego samego rozmiaru należy pobrać z mięsa, które nie ma być dokładnie gotowane lub nie jest przeznaczone do innych rodzajów przetwarzania poubojowego.

c) W przypadku zamrożonych próbek do analizy pobiera się próbkę o wadze przynajmniej 5 g z mięśni prążkowanych.

Waga próbek mięsa odnosi się do próbki mięsa niezawierającej jakiegokolwiek tłuszczu i powięzi. Należy szczególnie uważać przy pobieraniu próbek mięśnia z języka w celu uniknięcia skażenia warstwą wierzchnią języka, której nie można wytrawić, co może uniemożliwić odczyt osadu.

3. Procedura

I. Tworzenie próby zbiorczej (po 100 próbek jednocześnie)

a) 16 ± 0,5 ml kwasu chlorowodorowego dodaje się do zlewki o pojemności 3 litrów zawierającej 2,0 litra wody z kranu podgrzanej do temperatury od 46 do 48 °C; w zlewce umieszcza się pręt mieszający, zlewkę umieszcza się na podgrzanej płytce grzewczej i zaczyna się proces mieszania.

b) dodaje się 10 ± 0,2 g pepsyny lub 30 ± 0,5 ml pepsyny płynnej.

c) 100 g próbek pobranych zgodnie z pkt 2 rozdrabnia się w malakserze.

d) Rozdrobnione mięso przenoszone jest do 3-litrowej zlewki zawierającej wodę, pepsynę i kwas chlorowodorowy.

e) Wkładkę mieszającą malaksera wielokrotnie wkłada się do zlewki z płynem wytrawiającym, a pojemnik malaksera jest przemywany niewielką ilością płynu wytrawiającego w celu usunięcia przyczepionych skrawków mięsa.

f) Zlewka jest przykryta folią aluminiową.

g) Mieszadło magnetyczne należy wyregulować tak, aby utrzymywało stałą temperaturę 44-46 °C podczas całego procesu mieszania. Podczas procesu mieszania płyn wytrawiający musi wirować z dostatecznie dużą prędkością, aby uzyskać głęboki wir bez rozpryskiwania.

h) Płyn wytrawiający mieszany jest aż do uzyskania jednolitej masy (około 30 minut). Następnie mieszadło wyłącza się, a płyn wytrawiający przelewa się przez sito do rozdzielacza sedymentacyjnego. Przy przetwarzaniu niektórych rodzajów mięsa (języka, dziczyzny itp.) może być konieczny dłuższy czas trawienia (nieprzekraczający 60 minut).

i) Proces trawienia uważany jest za zadowalający, jeżeli nie więcej niż 5 % początkowej wagi próbki pozostaje na sicie.

j) Płyn w rozdzielaczu odstawia się na 30 minut.

k) Po 30 minutach płyn z osadem w ilości 40 ml szybko przelewa się do kalibrowanego cylindra lub cylindra wirówki.

l) Płyn wytrawiający i inne płynne odpady pozostawiane są na tacy do chwili zakończenia odczytywania wyników.

m) Próbkę 40 ml pozostawia się na 10 minut. Następnie ostrożnie odsysa się 30 ml cieczy sklarowanej nad osadem (supernatant), pozostawiając objętość wynoszącą nie więcej niż 10 ml.

n) Pozostałe 10 ml osadu przelewa się do rynienki liczenia larw lub na płytkę Petriego.

o) Następnie cylinder lub rurkę wirówki przepłukuje się 10 ml wody z kranu, którą dodaje się do próbki w rynience do liczenia larw lub płytce Petriego. Następnie próbkę bada się pod trychinoskopem lub stereomikroskopem w powiększeniu 15-20 razy. Wizualizacja przy użyciu innych technik jest dozwolona, pod warunkiem że badanie dodatnich próbek kontrolnych wykazało takie same lub lepsze wyniki od tradycyjnych metod wizualizacji. We wszystkich przypadkach do badania podejrzanych obszarów lub kształtów przypominających pasożyty należy stosować większe powiększenia 60-100 razy.

p) Badanie należy wykonywać bezzwłocznie. W żadnym wypadku badania nie można odkładać na dzień następny.

Jeżeli płyny nie zostały zbadane w czasie 30 minut od ich sporządzenia, należy oczyścić je w następujący sposób. Próbkę końcową o objętości około 40 ml przelewa się do kalibrowanego cylindra i pozostawia na 10 minut. Następnie odsysa się 30 ml cieczy sklarowanej nad osadem, pozostawiając objętość wynoszącą 10 ml. Tę objętość uzupełnia się wodą z kranu do 40 ml. Po upływie kolejnych 10 minut ponownie odsysa się 30 ml cieczy sklarowanej nad osadem pozostawiając nie więcej niż 10 ml do badania na płytce Petriego lub na rynience do liczenia larw. Kalibrowany cylinder przepłukuje się nie więcej niż 10 ml wody z kranu, którą następnie dodaje się do próbki na płytce Petriego lub na rynience do liczenia larw w celu zbadania.

Jeżeli osad w czasie badania jest mętny, próbkę przelewa się do kalibrowanego cylindra i uzupełniona wodą z kranu do objętości 40 ml, po czym należy zastosować powyższą procedurę. Procedurę można powtórzyć od 2 do 4 razy aż do osiągnięcia przez płyn przejrzystości wystarczającej do wiarygodnego odczytu.

II. Próbki złożone poniżej 100 g

W razie potrzeby można dodać do 15 g do 100 g całkowitej próby zbiorczej i badać razem z tymi próbkami zgodnie z 3 I. Więcej niż 15 g musi być badane jako próba zbiorcza. Dla prób złożonych do 50 g objętość płynu wytrawiającego i składników można zredukować do 1 litra wody, 8 ml kwasu chlorowodorowego i 5 g pepsyny.

III. Pozytywne lub wątpliwe wyniki

W przypadku pozytywnego lub wątpliwego wyniku badania próby zbiorczej od każdej świni pobiera się dalsze 20 g próbki, zgodnie z 2 a). 20 g próbek z pięciu świń należy połączyć i poddać badaniu za pomocą metody opisanej powyżej. W ten sposób zostaną przebadane próbki z 20 grup trzody chlewnej, po 5 świń każda.

W przypadku wykrycia włosienia w próbie zbiorczej od 5 świń, od pojedynczych sztuk z grupy pobiera się dalsze 20 g próbki i każdą z nich poddaje się oddzielnemu badaniu z zastosowaniem metody opisanej powyżej.

Próbki z pasożytami przechowuje się w 90 % alkoholu etylowym w celu konserwacji i identyfikacji na poziomie gatunku we wspólnotowym lub krajowym laboratorium referencyjnym.

Po zebraniu pasożytów należy odkazić płyny dodatnie (płyn wytrawiający, ciecz sklarowaną nad osadem, popłuczyny itd.) poprzez podgrzewanie do temperatury przynajmniej 60 °C.

IV. Procedura czyszczenia i dekontaminacji po uzyskaniu wyniku dodatniego lub wątpliwego

W przypadku dodatniego lub wątpliwego wyniku badania próbki zbiorczej lub indywidualnej wszystkie materiały będące w styczności z mięsem (pojemnik i ostrze malaksera, zlewka, pręt mieszający, czujnik temperatury, lejek stożkowy, sito i kleszcze) muszą zostać poddane starannej dekontaminacji poprzez mycie w ciepłej wodzie (65 do 90 °C). Zaleca się dokładne przepłukanie każdej sztuki wyposażenia w celu usunięcia wszelkich pozostałości detergentu, jeśli detergent był stosowany w trakcie mycia.

ROZDZIAŁ  II

RÓWNOWAŻNE METODY BADAŃ

A. Metoda mechanicznie wspomaganego wytrawiania próby zbiorczej/technika sedymentacji

1. Aparatura oraz odczynniki:

a) nóż lub nożyczki do pobierania próbek;

b) tace z oznaczonymi 50 polami, z których każde może pomieścić próbki o wadze około 2 g mięsa każda, lub inne narzędzia zapewniające równorzędne gwarancje w odniesieniu do identyfikacji pochodzenia próbek;

c) rozdrabniacz do mięsa lub malakser elektryczny;

d) mieszarka stomacher Lab 3.500 thermo model;

e) plastikowe torebki do mieszarki stomacher;

f) stożkowe rozdzielacze o pojemności 2 litrów, w miarę możliwości zaopatrzone w teflonowe zatyczki bezpieczeństwa;

g) statywy, pierścienie i uchwyty;

h) sita z siatki ze stali nierdzewnej, z oczkami 180 mikronów o średnicy zewnętrznej 11 cm;

i) lejki o średnicy wewnętrznej nie mniejszej niż 12 cm, do umieszczenia sit;

j) 100 ml szklane kalibrowane cylindry;

k) termometr o dokładności do 0,5 °C i o zakresie 1-100 °C;

l) wibrator, np. elektryczny potrząsacz z odejmowaną głowicą;

m) minutnik włączający się i wyłączający się w przedziałach jednominutowych;

n) trychinoskop z poziomym pulpitem lub stereomikroskop optyczny z zespołem lusterkowym oraz źródłem światła o regulowanej intensywności;

o) rynienka do liczenia larw oraz kilka płytek Petriego o średnicy 9 cm, jak w rozdziale I ust. 1 lit. l) i m);

p) kwas chlorowodorowy 17,5 %;

q) pepsyna o mocy 1:10.000 NF (Narodowy Recepta-riusz USA) odpowiadającej 1:12.500 BP (Farmakopea Brytyjska) lub 2.000 FIP (Międzynarodowa Federacja Farmacji) lub stabilizowana pepsyna płynna -minimum 660 j./ml (Farmakopea Europejska);

r) kilka 10 litrowych zbiorników używanych podczas odkażania, np. formolem, sprzętu oraz dla pozostałego płynu wytrawiającego w przypadku pozytywnych wyników badań;

s) waga z dokładnością do 0,1 g.

2. Pobieranie próbek i ilości do wytrawiania

Jak określono w rozdziale I 2).

3. Procedura

I. Ucieranie

Wcześniejsze ucieranie próbek mięsa w rozdrabniaczu do mięsa poprawi jakość wytrawiania. W przypadku stosowania malaksera elektrycznego włącza się go od trzech do czterech razy na około sekundę za każdym razem.

II. Procedura wytrawiania

Procedura ta może dotyczyć prób zbiorczych (100 g próbek jednocześnie) lub prób mniejszych niż 100 g.

a) Próby zbiorcze (100 próbek jednocześnie):

i) mieszarka stomacher 3.500 jest zaopatrzona w podwójną plastikową torebkę i urządzenie do utrzymywania temperatury na poziomie 40-41 °C;

ii) półtora litra wody podgrzanej do temperatury 40-41 °C przelewa się do wewnętrznej plastikowej torebki;

iii) do wody w stomacherze dodaje się 25 ml 17,5 % kwasu chlorowodorowego;

iv) następnie dodaje się 100 próbek o wadze około 1 g każda (o temperaturze 25-30 °C), pobranych z każdej indywidualnej próbki zgodnie z 2;

v) na koniec dodaje się 6 g pepsyny lub 18 ml pepsyny płynnej. Należy ściśle przestrzegać wskazanego porządku postępowania, aby uniknąć rozkładu pepsyny;

vi) następnie stomacher wytrząsa zawartość torebki przez 25 minut;

vii) plastikową torebkę wyjmuje się ze stomachera, a płyn wytrawiający filtruje się przez sito do 3-litrowej zlewki;

viii) plastikową torebkę przepłukuje się w około 100 ml wody, którą następnie przelewa się przez sito i na końcu dodaje do przesączu w zlewce;

ix) jeżeli jest mniej niż 15 pojedynczych prób, mogą być one dodane do całkowitej próby zbiorczej składającej się ze 100 próbek i badane razem z tymi próbkami.

b) Próba zbiorcza złożona z mniej niż 100 próbek:

i) mieszarka stomacher 3.500 jest zaopatrzona w podwójną plastikową torebkę i urządzenie do utrzymywania temperatury na poziomie 40-41 °C;

ii) płyn wytrawiający sporządza się przez wymieszanie około półtora litra wody i 25 ml 17,5 % kwasu chlorowodorowego i 6 g pepsyny, przy zachowaniu temperatury 40-41 °C. Należy ściśle przestrzegać wskazanego porządku postępowania, aby uniknąć rozkładu pepsyny;

iii) z płynu wytrawiającego odmierza się 15 ml na 1 g próbki (np. dla 30 próbek wymagana objętość wynosi 30 x 15 ml = 450 ml) i tę ilość płynu przenosi do dwóch wewnętrznych plastikowych torebek wraz z próbkami mięsa ważącymi około 1 g (o temperaturze 25-30 °C), pobranymi z każdej z indywidualnych próbek zgodnie z 2;

iv) wodę o temperaturze około 41 °C przelewa się do zewnętrznej torebki, tak aby całkowita objętość w obu torebkach wynosiła półtora litra. Następnie stomacher wytrząsa zawartość torebki przez 25 minut.

v) plastikową torebkę wyjmuje się ze stomachera, a płyn wytrawiający filtruje się przez sito do 3-litrowej zlewki;

vi) plastikową torebkę przepłukuje się w około 100 ml wody (w temperaturze 25-30 °C), którą następnie przelewa się przez sito i na końcu dodaje do przesączu w zlewce.

III. Oddzielanie larw metodą sedymentacji

– Lód (o wadze 300-400 g w płatkach, łuskach lub pokruszony) dodaje się do płynu wytrawiającego, doprowadzając jego objętość do około 2 litrów. Następnie płyn ten miesza się do chwili rozpuszczenia lodu. W przypadku mniejszych próbek zbiorczych (patrz: II b)), ilość lodu zmniejsza się odpowiednio.

– Wychłodzony płyn wytrawiający przenosi się do dwulitrowego rozdzielacza, wyposażonego w wibrator z dodatkowym zaciskiem.

– Sedymentacja powinna trwać 30 minut, przy czym wirowanie odbywa się w sposób przerywany, tj. 1 minuta wirowania, po czym następuje 1 minuta przerwy.

– Po 30 minutach wirowania 60 ml próbkę osadu przenosi się bezzwłocznie do 100 ml kalibrowanego cylindra. (Po użyciu rozdzielacz zostaje przemyty roztworem czyszczącym).

– 60 ml próbkę odstawia się na co najmniej 10 minut, a następnie ciecz sklarowaną nad osadem odsysa się, pozostawiając 15 ml do badania na obecność larw.

– Do odsysania można zastosować strzykawkę jednorazowego użytku połączoną z plastikowym przewodem. Długość przewodu powinna być taka, aby w kalibrowanym cylindrze pozostawało 15 ml, gdy stopka strzykawki spoczywa na krawędzi cylindra.

– Pozostałe 15 ml przelewa się do rynienki do liczenia larw lub dwu płytek Petriego i bada się pod trychinoskopem lub stereomikroskopem.

– Kalibrowany cylinder przepłukuje się 5-10 ml wody z kranu, którą następnie dodaje się do próbki.

– Badanie należy wykonywać bezzwłocznie. W żadnym wypadku badania nie można odkładać na dzień następny.

Jeżeli płyny są mętne lub nie zostały zbadane w czasie 30 minut od ich sporządzenia, należy oczyścić je w następujący sposób.

– końcową próbkę o objętości 60 ml przelewa się do kalibrowanego cylindra i pozostawia na 10 minut. Po upływie tego czasu odsysa się 45 ml cieczy sklarowanej nad osadem, a pozostałe 15 ml uzupełnia się wodą do 45 ml,

– po upływie następnych 10 minut odsysa się 30 ml cieczy sklarowanej nad osadem, a pozostałe 15 ml przelewa się na płytkę Petriego lub rynienkę do liczenia larw w celu zbadania,

– kalibrowany cylinder przepłukuje się 10 ml wody z kranu, którą następnie dodaje się do próbki na płytce Petriego lub na rynience do liczenia larw w celu zbadania.

IV. Pozytywne lub wątpliwe wyniki

W przypadku pozytywnego lub wątpliwego wyniku badania stosuje się przepisy określone w rozdziale I 3 III.

B. Metoda mechanicznie wspomaganego wytrawiania próby zbiorczej/technika "izolacji filtrowej"

1. Aparatura oraz odczynniki

Jak określono w rozdziale IIA 1.

Sprzęt dodatkowy:

a) litrowy rozdzielacz Gelmana, wyposażony w uchwyt filtru (średnica 45 mm);

b) płytki filtrów składające się z okrągłej siatki ze stali nierdzewnej z oczkami o średnicy 35 mikronów (średnica płytki 45 mm), dwóch gumowych pierścieni grubości 1 mm (średnica zewnętrzna 45 mm a wewnętrzna 38 mm), okrągłej siatki umocowanej między dwoma gumowymi pierścieniami oraz przymocowanej do nich dwuskładnikowym klejem odpowiednim dla tych materiałów;

c) kolba Erlenmeyera o pojemności 3 litrów, zaopatrzona w boczny wężyk do odsysania;

d) pompa filtrująca;

e) plastikowe torebki o pojemności co najmniej 80 ml;

f) sprzęt do zgrzewania plastikowych torebek;

g) rennina o mocy 1:1.500.000 jednostek Soxleta na 1 g.

2. Pobieranie próbek

Jak określono w rozdziale I 2.

3. Procedura

I. Ucieranie

Wcześniejsze ucieranie próbek mięsa w rozdrabniaczu do mięsa poprawi jakość wytrawiania. W przypadku stosowania malaksera elektrycznego włącza się go od trzech do czterech razy na około sekundę za każdym razem.

II. Procedura wytrawiania

Procedura ta może dotyczyć prób zbiorczych (100 g próbek jednocześnie) lub prób mniejszych niż 100 g.

a) Próby zbiorcze (100 próbek jednocześnie)

Patrz: rozdział IIA 3 II lit. a).

b) Próba zbiorcza złożona z mniej niż 100 próbek

Patrz: rozdział IIA 3 II lit. b).

III. Oddzielanie larw przez filtrowanie

a) Lód (o wadze 300-400 g w płatkach, łuskach lub pokruszony) dodaje się do płynu wytrawiającego, doprowadzając jego objętość do około 2 litrów. W przypadku mniejszej próby zbiorczej ilość lodu odpowiednio zmniejsza się.

b) Płyn ten miesza się do chwili rozpuszczenia lodu. Następnie wychłodzony płyn wytrawiający pozostawia się co najmniej na trzy minuty, aby larwy mogły się zwinąć.

c) Rozdzielacz Gelmana, zaopatrzony w uchwyt i płytkę filtrującą umieszcza się w kolbie Erlenmeyera połączonej z pompą filtrującą.

d) Płyn wytrawiający przelewa się do rozdzielacza Gelmana, a następnie filtruje. Pod koniec filtrowania przechodzenie płynu wytrawiającego przez filtr może być wspomagane zasysaniem z pompy filtrującej. Zasysanie należy przerwać zanim filtr stanie się suchy, tj. kiedy w rozdzielaczu pozostanie 2-5 ml płynu.

e) Po zakończeniu filtrowania płynu wytrawiającego dysk filtru wyjmuje się i umieszcza w torebce plastikowej o pojemności 80 ml razem z 15-20 ml roztworu renniny. Roztwór renniny sporządza się przez dodanie 2 g renniny do 100 ml wody z kranu.

f) Torebkę plastikową zgrzewa się dwukrotnie i umieszcza w stomacherze, między wewnętrzną a zewnętrzną torebką.

g) Stomacher pozostawia się na 3 minuty, niezależnie od tego, czy pracuje na pełnej czy niepełnej próbie zbiorczej.

h) Po 3 minutach torebkę plastikową z dyskiem filtru i roztworem renniny wyjmuje się ze stomachera i otwiera nożyczkami. Płyn przelewa się do rynienki do liczenia larw lub na płytkę Petriego. Torebkę natomiast przepłukuje się 5-10 ml wody, którą następnie przelewa się do rynienki do badania pod trychinoskopem lub na płytkę Petriego do badania pod stereomikroskopem.

i) Badanie należy wykonywać bezzwłocznie. W żadnym wypadku badania nie można odkładać na dzień następny.

Uwaga: Płytki filtrów nie mogą być używane, jeśli nie są zupełnie czyste. Nie należy nigdy dopuścić do wysuszenia nieoczyszczonych filtrów. Płytki filtrów czyści się przez pozostawienie ich w roztworze renniny na noc. Przed użyciem myje się je w świeżym roztworze renniny z użyciem stomachera.

IV. Pozytywne lub wątpliwe wyniki

W przypadku pozytywnego lub wątpliwego wyniku badania stosuje się przepisy określone w rozdziale I 3 III.

C. Metoda automatycznego wytrawiania próbek zbiorczych do 35 g

1. Aparatura oraz odczynniki:

a) nóż lub nożyczki do pobierania próbek;

b) tace z oznaczonymi 50 polami, z których każde może pomieścić próbki o wadze około 2 g mięsa, lub inne narzędzia zapewniające równorzędne gwarancje w odniesieniu do identyfikacji pochodzenia próbek;

c) mieszarka Trichomatic 35 z wkładem filtracyjnym;

d) kwas chlorowodorowy 8,5 ± 0,5 % masy;

e) przezroczyste filtry membranowe poliwęglanowe o średnicy 50 mm i rozmiarze pora 14 mikronów;

f) pepsyna o mocy 1:10 000 NF (Narodowy Receptariusz USA) odpowiadająca 1:12 500 BP (Farmakopea Brytyjska) lub 2 000 FIP (Międzynarodowa Federacja Farmacji) lub stabilizowana pepsyna płynna - minimum 660 j./ml (Farmakopea Europejska);

g) waga z dokładnością do 0,1 g;

h) pęseta z płaskimi końcówkami;

i) kilka szkiełek mikroskopowych o długości boku co najmniej 5 cm lub kilka płytek Petriego o średnicy co najmniej 6 cm podzielonych od spodu na pola do badań 10 x 10 mm przy użyciu spiczastego przyrządu;

j) stereomikroskop optyczny z zespołem lusterkowym (powiększenie 15-60 razy) lub trichinoskop ze stołem poziomym;

k) zbiornik do zlewania odpadów płynnych;

l) kilka 10-litrowych zbiorników używanych podczas odkażania (np. formolem) sprzętu oraz dla pozostałego płynu wytrawiającego w przypadku pozytywnych wyników badań;

m) termometr o dokładności ± 0,5 °C i o zakresie 1-100 °C.

2. Pobieranie próbek

Jak określono w rozdziale I 2.

3. Procedura

I. Procedura wytrawiania

a) Umieścić wkład filtracyjny w mieszarce, podłączyć rurkę odpływową i umieścić jej drugi koniec w zbiorniku do zlewania odpadów płynnych.

b) Po włączeniu mieszarki rozpocznie się podgrzewanie.

c) Przed rozpoczęciem pracy zasuwę odcinającą, umieszczoną pod komorą reakcji, należy otworzyć i zamknąć.

d) Następnie dodać do 35 próbek o wadze około 1 g każda (przy temperaturze 25-30 °C) pobranych z każdej indywidualnej próbki, zgodnie z pkt. 2. Upewnić się, że większe kawałki ścięgien są usunięte, ponieważ w przeciwnym wypadku może nastąpić zatkanie filtra membranowego.

e) Napełnić wodą do krawędzi komorę płynów podłączoną do mieszarki (ok. 400 ml).

f) Wlać około 30 ml kwasu chlorowodorowego ((8,5 %) do krawędzi do mniejszej połączonej komory płynów.

g) Umieścić filtr membranowy pod filtrem wstępnym w pojemniku na filtr we wkładzie filtrowym.

h) Na koniec dodaje się 7 g pepsyny lub 21 ml pepsyny płynnej. Należy ściśle przestrzegać wskazanego porządku postępowania, aby uniknąć rozkładu pepsyny.

i) Zamknąć pokrywy komór reakcji i płynów.

j) Wybrać okres trawienia. Krótki okres trawienia (5 minut) dla świń ubitych w zwyczajowym wieku uboju i przedłużony okres trawienia (8 minut) dla innych próbek.

k) Po naciśnięciu przycisku "start" w mieszarce proces dozowania i trawienia rozpoczyna się automatycznie, a po nim następuje filtracja. Po 10-13 minutach proces jest zakończony i zatrzymuje się automatycznie.

l) Otwórz pokrywę komory reakcji po sprawdzeniu, że jest ona pusta. Jeśli na dnie komory widać pozostałości piany lub płynu wytrawiającego, powtórzyć procedurę zgodnie z V.

II. Oddzielanie larw

a) Zdjąć pojemnik na filtr i przenieść filtr membranowy na szkiełko mikroskopowe lub płytkę Petriego.

b) Zbadać filtr membranowy przy użyciu stereomikroskopu lub trychinoskopu.

III. Sprzęt do czyszczenia

a) W przypadku pozytywnych wyników badania napełnić komorę reakcji mieszarki wrzącą wodą do pojemności dwóch trzecich. Do podłączonej komory płynów wlewać wodę z kranu do momentu przykrycia dolnego czujnika. Następnie odbywa się czyszczenie automatyczne. Odkazić pojemnik na filtr i cały pozostały sprzęt np. przy użyciu formolu.

b) Po zakończeniu pracy na dany dzień, wypełnić komorę płynów mieszarki wodą i przeprowadzić cykl standardowy.

IV. Użycie filtrów membranowych

Każdy poliwęglanowy filtr membranowy może być użyty nie więcej niż pięć razy. Filtr należy obrócić po każdym użyciu. Dodatkowo filtr należy sprawdzić po każdym użyciu pod kątem wszelkich uszkodzeń, które uniemożliwiałyby jego dalsze używanie.

V. Metoda do zastosowania w przypadku niekompletnego trawienia i niemożności przeprowadzenia filtracji.

Po przeprowadzeniu automatycznego cyklu mieszarki zgodnie z C 3 I, otworzyć pokrywę komory reakcji i sprawdzić, czy na jej dnie widać pozostałości piany lub płynu wytrawiającego. Jeżeli tak jest należy postępować w sposób następujący:

a) zamknąć dolną zasuwę odcinającą pod komorą reakcji;

b) zdjąć pojemnik na filtr i przenieść filtr membranowy na szkiełeko mikroskopowe lub płytkę Petriego;

c) włożyć nowy filtr membranowy do pojemnika na filtr i założyć pojemnik;

d) wypełnić komorę płynów mieszarki wodą do momentu przykrycia dolnego czujnika;

e) przeprowadzić automatyczny program czyszczenia;

f) po zakończeniu programu czyszczenia otworzyć pokrywę komory reakcji i sprawdzić obecność pozostałości płynu;

g) jeśli komora jest pusta, zdjąć pojemnik na filtr i przenieść filtr membranowy pęsetą na płytkę Petriego;

h) zbadać dwa filtry membranowe zgodnie z C 3 II. Jeśli nie można zbadać filtrów, powtórzyć cały proces trawienia w przedłużonym czasie trawienia, zgodnie z C 3 I.

VI. Pozytywne lub wątpliwe wyniki

W przypadku pozytywnego lub wątpliwego wyniku badania stosuje się przepisy określone w rozdziale I 3 III.

D. Metoda wytrawiania próbki zbiorczej z zastosowaniem metody magnetycznego mieszania /"izolacja na filtrze" i wykrywanie larw testem aglutynacji lateksowej

Metoda ta jest uważana za równoważną jedynie w odniesieniu do badania mięsa świń domowych.

1. Aparatura oraz odczynniki

a) nóż lub nożyczki i pinceta do pobierania próbek;

b) tacki z oznaczonymi 50 polami, z których każde może pomieścić próbki o masie około 2 g mięsa, lub inne narzędzia zapewniające równorzędne gwarancje w odniesieniu do identyfikacji pochodzenia próbek;

c) malakser z ostrym tnącym ostrzem. Jeżeli próbki są większe niż 3 g, należy użyć rozdrabniacza do mięsa z otworami o wymiarach od 2 do 4 mm lub nożyczek. W przypadku mięsa mrożonego lub języka (po usunięciu warstwy wierzchniej, której nie można wytrawić) potrzebny jest rozdrabniacz do mięsa, a rozmiar próbki należy znacznie zwiększyć;

d) mieszadła magnetyczne z płytą grzejną o temperaturze regulowanej termostatem i pokrytymi teflonem prętami mieszadła o długości około 5 cm;

e) szklane zlewki o pojemności 3 litrów;

f) sita ze stali nierdzewnej o rozmiarach oczek 180 mikronów i średnicy zewnętrznej 11 cm;

g) stalowy aparat do filtracji na filtry z siatką 20 μm z lejkiem stalowym;

h) pompa próżniowa;

i) zbiorniki z metalu lub tworzywa sztucznego o pojemności od 10 do 15 litrów do zbierania płynu trawiącego;

j) wytrząsarka;

k) folia aluminiowa;

l) kwas solny 25 %;

m) pepsyna o mocy 1:10 000 NF (Narodowy Receptariusz USA) odpowiadająca 1:12 500 BP (Farmakopea Brytyjska) lub 2 000 FIP (Międzynarodowa Federacja Farmacji) lub stabilizowana pepsyna płynna - minimum 660 j./ml (Farmakopea Europejska);

n) woda z kranu podgrzana do temperatury 46-48 °C;

o) waga o dokładności do 0,1 g;

p) pipety w różnych rozmiarach (1, 10 i 25 ml), mikropipety zgodnie z instrukcjami producenta testu aglutynacji lateksowej oraz uchwyty do pipet;

q) filtry nylonowe z siatką 20 mikronów i o średnicy dopasowanej do systemu filtracji;

r) pinceta z tworzywa sztucznego lub stali 10-15 cm;

s) probówki stożkowe o pojemności 15 ml;

t) tłuczek o teflonowym lub stalowym zakończeniu w kształcie stożka pasujący do probówek stożkowych;

u) termometr o dokładności do 0,5 °C i zakresie 1-100 °C;

v) płytki zestawu do aglutynacji lateksowej z antygenem Trichin-L, zwalidowanego pod kodem nr EURLP_D_001/2011;

w) roztwór buforowy ze środkiem konserwującym (rozcieńczalnik) zestawu do aglutynacji lateksowej z antygenem Trichin-L, zwalidowanego pod kodem nr EURLP_D_001/2011;

x) roztwór buforowy z dodanym środkiem konserwującym (kontrola negatywna) zestawu do aglutynacji lateksowej z antygenem Trichin-L, zwalidowanego pod kodem nr EURLP_D_001/2011;

y) roztwór buforowy z dodanymi antygenami Trichinella spirali i środkiem konserwującym (kontrola pozytywna) zestawu do aglutynacji lateksowej z antygenem Trichin-L, zwalidowanego pod kodem nr EURLP_D_001/2011;

z) roztwór buforowy z cząstkami polistyrenu powleczonymi przeciwciałami z dodanym środkiem konserwującym (mikrocząsteczki lateksowe) zestawu do aglutynacji lateksowej z antygenem Trichin-L, zwalidowanego pod kodem nr EURLP_D_001/2011;

aa) pałeczki jednorazowego użytku.

2. Pobieranie próbek

Jak określono w rozdziale I (2).

3. Procedura

I. Tworzenie prób zbiorczych (100 g próbek jednocześnie)

a) 16 ± 0,5 ml kwasu chlorowodorowego o stężeniu 25 % (końcowe 0,2 %) dodaje się do zlewki o pojemności 3 litrów zawierającej 2,0 litra ± 200 ml wody wodociągowej podgrzanej do temperatury od 46 do 48 °C; w zlewce umieszcza się pręt mieszający, zlewkę umieszcza się na podgrzanej płytce grzewczej i zaczyna się proces mieszania.

b) Dodaje się 10 ± 1 g pepsyny w proszku (lub 30 ± 3 ml płynnej pepsyny).

c) 100-115 g próbek pobranych zgodnie z pkt 2 rozdrabnia się w malakserze wraz z 150 ml ± 15 ml podgrzanego buforu do trawienia.

d) Rozdrobnione mięso przenosi się do zlewki o pojemności 3 litrów zawierającej wodę, pepsynę i kwas chlorowodorowy.

e) Wkładkę mieszającą malaksera wielokrotnie zanurza się w płynie trawiącym, a zlewkę i pojemnik malaksera przemywa się niewielką ilością płynu trawiącego w celu usunięcia przyczepionych skrawków mięsa.

f) Zlewkę przykrywa się folią aluminiową.

g) Mieszadło magnetyczne musi być wyregulowane tak, aby utrzymywało stałą temperaturę wynoszącą 44-46 °C podczas całego procesu mieszania. Podczas procesu mieszania płyn trawiący musi wirować z dostatecznie dużą prędkością, aby uzyskać głęboki wir bez rozpryskiwania.

h) Płyn trawiący miesza się aż do uzyskania jednolitej masy (około 30 minut). Następnie mieszadło wyłącza się, a płyn trawiący przelewa się przez sito do rozdzielacza sedymentacyjnego. Przy przetwarzaniu niektórych rodzajów mięsa (języka, dziczyzny itp.) może być konieczny dłuższy czas wytrawiania (nieprzekraczający 60 minut).

(i) Proces wytrawiania uznaje się za zadowalający, jeżeli na sicie pozostaje nie więcej niż 5 % początkowej wagi próbki.

j) W uchwycie filtra umieszcza się filtr nylonowy z siatką 20 mikronów. Do uchwytu z blokadą przymocowuje się stożkowy filtracyjny lejek stalowy, a na lejku umieszcza stalowe sito o wielkości oczek 180 mikronów. Pompę próżniową łączy się z uchwytem filtra i ze zbiornikiem z metalu lub tworzywa sztucznego, do którego zbiera się płyn trawiący.

k) Mieszanie zatrzymuje się i wlewa się płyn trawiący do lejka przez sito. Zlewkę przepłukuje się ciepłą wodą w ilości około 250 ml. Po skutecznym przefiltrowaniu płynu trawiącego płyn do płukania wlewa się do stacji filtracyjnej.

l) Membranę filtracyjną chwyta się kleszczami, trzymając za krawędź. Membranę filtracyjną składa się co najmniej na cztery i umieszcza w probówce stożkowej o pojemności 15 ml. Wybór probówki stożkowej należy uzależnić od rodzaju tłuczka.

m) Membranę filtracyjną wpycha się na dno probówki stożkowej o pojemności 15 ml za pomocą tłuczka i dociska około 20-krotnie zdecydowanymi ruchami w przód i w tył, przy czym tłuczek powinien być umieszczony w środku złożonej membrany, zgodnie z instrukcjami producenta.

n) 0,5 ml ± 0,01 ml rozcieńczalnika próbki dodaje się do probówki stożkowej o pojemności 15 ml za pomocą pipety i homogenizuje się membranę filtracyjną za pomocą tłuczka powtarzalnymi ruchami o małej amplitudzie w przód i w tył przez około 30 sekund, unikając gwałtownych ruchów, aby ograniczyć rozpryskiwanie cieczy, zgodnie z instrukcjami producenta.

o) Każdą próbkę, odczynnik kontrolny ujemny i odczynnik kontrolny dodatni umieszcza się na różnych polach karty aglutynacyjnej za pomocą pipety, zgodnie z instrukcjami producenta.

p) Mikrocząsteczki lateksowe dodaje się do każdego pola karty aglutynacyjnej za pomocą pipety, zgodnie z instrukcjami producenta, nie pozwalając, aby zetknęły się z próbkami i odczynnikami kontrolnymi. Następnie mikrocząsteczki lateksowe delikatnie miesza się na każdym polu patyczkiem jednorazowego użytku do momentu pokrycia przez homogeniczną ciecz całego pola.

q) Płytkę do aglutynacji umieszcza się na wytrząsarce 3D i poddaje wytrząsaniu przez 10 ± 1 minut, zgodnie z instrukcjami producenta.

r) Wytrząsanie przerywa się po upływie czasu określonego w instrukcji producenta, a kartę aglutynacyjną kładzie się na gładkiej powierzchni i odczytuje natychmiast wyniki reakcji, zgodnie z instrukcjami producenta. W przypadku próbki dodatniej muszą pojawić się skupiska paciorków. W przypadku próbki ujemnej zawiesina pozostaje jednorodna, a skupiska paciorków nie pojawiają się.

II. Próba zbiorcza składająca się z mniej niż 100 g, jak określono w rozdziale I pkt 3 sekcja II

W przypadku prób zbiorczych składających się z mniej niż 100 g należy przestrzegać procedury określonej w rozdziale I pkt 3 sekcja II.

III. Dodatnie lub wątpliwe wyniki

W przypadku uzyskania dodatniego lub wątpliwego wyniku badania próbki zbiorczej testem aglutynacji lateksowej od każdej świni pobiera się kolejne 20 g próbki, zgodnie z rozdziałem I pkt 2 lit. a). 20 g próbek od pięciu świń należy połączyć i poddać badaniu metodą opisaną w sekcji I. W ten sposób należy przebadać próbki od 20 grup po pięć świń każda.

W przypadku uzyskania dodatniego wyniku testu aglutynacji lateksowej przeprowadzonego na grupie pięciu świń należy pobrać dalsze 20 g próbki od pojedynczych świń w tej grupie i każdą poddać oddzielnemu badaniu przy zastosowaniu metody opisanej w sekcji I.

W przypadku uzyskania dodatniego lub niepewnego wyniku testu aglutynacji lateksowej należy przesłać do krajowego laboratorium referencyjnego przynajmniej 20 g tkanki mięśniowej świni w celu potwierdzenia wyniku przy wykorzystaniu jednej z metod opisanych w rozdziale I.

Próbki pasożytów należy przechowywać w alkoholu etylowym 90 % w celu konserwacji i identyfikacji na poziomie gatunku w laboratorium referencyjnym UE lub krajowym laboratorium referencyjnym.

Po zebraniu pasożytów płyny dodatnie należy poddać dekontaminacji przez podgrzanie do co najmniej 60 °C.

IV. Procedura czyszczenia i dekontaminacji po uzyskaniu wyniku dodatniego lub wątpliwego

W przypadku dodatniego lub wątpliwego wyniku badania próbki zbiorczej lub indywidualnej testem aglutynacji lateksowej wszystkie materiały będące w styczności z mięsem (pojemnik i ostrze malaksera, tłuczek, zlewka, pręt mieszający, czujnik temperatury, lejek stożkowy, sito i kleszcze) muszą zostać poddane starannej dekontaminacji poprzez moczenie w ciepłej wodzie (65 do 90 °C) przez kilka sekund. Resztki mięsa lub inaktywowane larwy, które ewentualnie zostały na powierzchni tych materiałów, można usunąć za pomocą czystej gąbki i wody wodociągowej. W razie potrzeby można dodać kilka kropel detergentu w celu odtłuszczenia wyposażenia. Zaleca się następnie dokładne przepłukanie każdej sztuki wyposażenia w celu usunięcia wszelkich pozostałości detergentu.

E. Test sztucznego trawienia do wykrywania in vitro larw włośnia w próbkach mięsa, PrioCHECK® Trichinella AAD Kit

Metoda ta jest uważana za równoważną jedynie w odniesieniu do badania mięsa świń domowych.

Test PrioCHECK® Trichinella AAD Kit stosuje się zgodnie z instrukcją do tego testu, przy zastosowaniu rozdzielaczy (Lenz NS 29/32) oraz szklanej probówki 80 ml.

ROZDZIAŁ  III

BADANIE TRYCHIN

OSKOPOWE

1. Aparatura:

a) trychinoskop żarówkowy o powiększeniu 30-40 razy i 80-100 razy lub stereomikroskop optyczny z zespołem lusterkowym oraz źródłem światła o regulowanej intensywności;

b) kompresor składający się z dwóch płytek szklanych, z których jedna jest podzielona na równe obszary;

c) małe zakrzywione nożyczki;

d) mała pęseta;

e) nóż do cięcia próbek;

f) małe ponumerowane pojemniki do oddzielnego przechowywania próbek;

g) zakraplacz;

h) naczynie z kwasem octowym i naczynie z roztworem wodorotlenku potasu do rozjaśniania zwapnień i zmiękczania suszonego mięsa.

2. Pobieranie próbek

W przypadku całych tusz pobiera się kilka próbek wielkości orzecha laskowego z każdego zwierzęcia:

a) u świń domowych takie próbki pobiera się z obu filarów przepony w przejściu do części ścięgnistej;

b) u dzików próbki pobiera się z obu filarów przepony w przejściu do części ścięgnistej i dodatkowo z mięśni żuchwowych, z mięśni dolnej części nogi, z mięśni międzyżebrowych i mięśni języka, co razem daje sześć próbek z każdego poszczególnego zwierzęcia;

c) jeżeli nie można pobrać próbek z niektórych mięśni, wówczas pobiera się w sumie cztery próbki z mięśni, które są dostępne;

d) z każdego kawałka mięsa pobiera się cztery próbki wielkości orzecha laskowego z mięśni prążkowanych, jeśli to możliwe, niezawierające tłuszczu, pobrane w różnych miejscach oraz w miarę możliwości, z miejsc w pobliżu kości lub ścięgien.

3. Procedura

a) Na ogół kompresor wypełnia się 1,0 ± 0,1 g mięsa, co zwykle odpowiada 28 kawałkom wielkości ziarna owsa. W razie potrzeby należy wypełnić dwa kompresory w celu zbadania 56 kawałków wielkości ziarna owsa.

b) Jeżeli świnia domowa posiada oba filary przepony, trychinoskopista wycina 28 kawałków wielkości ziarna owsa z każdej z powyższych części całej tuszy, co w sumie daje 56 kawałków.

c) Jeżeli występuje tylko jeden filar przepony, wycina się 56 kawałków z różnych miejsc, jeśli to możliwe, z przejścia w część ścięgnistą.

d) Każda z próbek pobranych z pozostałych czterech mięśni dzika jest dzielona na siedem kawałków wielkości ziarna owsa, co w sumie daje 28 dodatkowych kawałków.

e) Trychinoskopista ściska 56 (lub 84) kawałki pomiędzy płytkami szklanymi w taki sposób, aby można było przez tak przygotowany preparat wyraźnie odczytać normalny druk.

f) Jeżeli mięso badanych próbek jest suche i stare, preparaty muszą zostać zmiękczone w mieszaninie jednej części roztworu wodorotlenku potasu na dwie części wody przez 10-20 minut przed rozprasowaniem.

g) Z każdej próbki pobranej z kawałków mięsa trychinoskopista wycina 14 kawałków rozmiaru ziarna owsa, łącznie 56 kawałków.

h) Badanie mikroskopowe należy przeprowadzać w taki sposób, aby każdy preparat był przejrzany powoli i uważnie, w powiększeniu 30-40-krotnym.

i) Jeżeli badanie trychinoskopowe ujawni obszary podejrzane, muszą one zostać zbadane przy największym powiększeniu trychinoskopu (80-100 razy).

j) W przypadku niepewnego wyniku badanie należy kontynuować na większej liczbie próbek i preparatów, aż do otrzymania wymaganych informacji. Badanie trychinoskopowe należy przeprowadzać przez przynajmniej sześć minut.

k) Minimalny czas ustalony dla badania nie obejmuje czasu koniecznego do pobierania próbek i przygotowania preparatów.

l) Z zasady trychinoskopista nie może badać dziennie więcej niż 840 próbek, co odpowiada przebadaniu 10 świń domowych lub 10 dzików.

ZAŁĄCZNIK  II

 Obróbka mrożeniem

A. Metoda mrożenia 1

a) Mięso dostarczone w stanie zamrożonym musi być w tym stanie utrzymywane.

b) Wyposażenie techniczne oraz zaopatrzenie chłodni w energię muszą zapewniać bardzo szybkie osiągnięcie wymaganej temperatury oraz jej utrzymanie we wszystkich częściach chłodni i we wszystkich kawałkach mięsa.

c) Opakowanie izolacyjne powinno być usunięte przed zamrożeniem, z wyjątkiem przypadku, w którym mięso już osiągnęło wymaganą temperaturę w momencie wniesienia go do chłodni lub mięsa opakowanego w taki sposób, że opakowanie nie przeszkodzi w osiągnięciu wymaganej temperatury w określonym czasie.

d) Poszczególne dostawy powinny być przechowywane oddzielnie, należycie zamknięte.

e) Data i czas przyjęcia każdej dostawy do chłodni muszą być rejestrowane.

f) Temperatura w chłodni musi być nie wyższa niż -25 oC. Powinna być mierzona za pomocą kalibrowanych przyrządów termoelektrycznych i stale odnotowywana. Nie można dokonywać pomiaru temperatury bezpośrednio w strumieniu zimnego powietrza. Przyrządy pomiarowe muszą być trzymane w zamknięciu. Wszystkie zapisy temperatury muszą zawierać odpowiednie dane z rejestru kontroli mięsa w chwili przywozu oraz datę i czas rozpoczęcia i zakończenia zamrażania. Zapisy te muszą być przechowywane przez rok po sporządzeniu.

g) Mięso o średnicy lub grubości do 25 cm musi być mrożone przez przynajmniej 240 kolejnych godzin, a mięso o średnicy lub grubości między 25-50 cm musi być mrożone przez przynajmniej 480 kolejnych godzin. Tego rodzaju proces mrożenia nie może być stosowany do mięsa grubszego lub o większej średnicy. Czas mrożenia powinien być liczony od momentu, w którym temperatura w chłodni osiąga poziom określony w lit. f).

B. Metoda mrożenia 2

Ogólne przepisy lit. a)-e) zostają zachowane z zastosowaniem następujących kombinacji czasu i temperatury:

a) mięso o średnicy lub grubości do 15 cm musi zostać zamrożone zgodnie z następującymi kombinacjami czasu i temperatury:

– 20 dni w temperaturze -15 °C,

– 10 dni w temperaturze -23 °C,

– 6 dni w temperaturze -29 °C;

b) mięso o średnicy lub grubości między 15 a 50 cm musi zostać zamrożone zgodnie z następującymi kombinacjami czasu i temperatury:

– 30 dni w temperaturze -15 °C,

– 20 dni w temperaturze -25 °C,

– 12 dni w temperaturze -29 °C.

Temperatura w chłodni nie może być wyższa niż poziom wybranej temperatury inaktywacji. Powinna być mierzona za pomocą kalibrowanych przyrządów termoelektrycznych i stale odnotowywana. Nie można dokonywać pomiaru temperatury bezpośrednio w strumieniu zimnego powietrza. Przyrządy pomiarowe muszą być trzymane w zamknięciu. Wszystkie zapisy temperatury muszą zawierać odpowiednie dane z rejestru kontroli mięsa w chwili przywozu oraz datę i czas rozpoczęcia i zakończenia zamrażania. Zapisy te muszą być przechowywane przez rok po sporządzeniu.

W przypadkach, w których używa się tuneli zamrażalniczych i powyższe procedury nie są ściśle przestrzegane, przedsiębiorstwo sektora spożywczego musi być w stanie udowodnić właściwym organom, że alternatywna metoda skutecznie zabija pasożyty włosienia w mięsie wieprzowym.

C. Metoda mrożenia 3

Obróbka polega na komercyjnym suszeniu sublimacyjnym (liofilizacji) lub kontrolowanym zamrażaniu mięsa w określonych kombinacjach czasu i temperatury z pomiarem temperatury w środku tuszy.

a) Ogólne przepisy lit. a)-e) metody 1 zostają zachowane z zastosowaniem następujących kombinacji czasu i temperatury:

– 106 godzin w temperaturze -18 °C,

– 82 godziny w temperaturze -21 °C,

– 63 godziny w temperaturze -23,5 °C,

– 48 godzin w temperaturze -26 °C

– 35 godzin w temperaturze -29 °C,

– 22 godziny w temperaturze -32 °C,

– 8 godzin w temperaturze -35 °C,

– 1/2 godziny w temperaturze -37 °C.

b) Temperaturę należy mierzyć za pomocą kalibrowanych przyrządów termoelektrycznych i nieustannie rejestrować. Zgłębnik z termometrem umieszcza się w środku kontrolowanej sztuki mięsa o rozmiarze nie mniejszym niż najgrubszy kawałek mięsa do zamrożenia. Kontrolowana sztuka mięsa musi być umieszczona w najmniej uprzywilejowanym miejscu w chłodni, oddalona od sprzętu chłodzącego i bezpośredniego strumienia zimnego powietrza. Przyrządy pomiarowe muszą być trzymane w zamknięciu. Wszystkie zapisy temperatury muszą zawierać odpowiednie dane z rejestru kontroli mięsa w chwili przywozu oraz datę i czas rozpoczęcia i zakończenia zamrażania. Zapisy te muszą być przechowywane przez rok po sporządzeniu.

ZAŁĄCZNIK  III

 Badanie zwierząt innych niż świnie

Mięso koni, zwierząt łownych oraz inne rodzaje mięsa, które mogą zawierać pasożyty włosienia, muszą zostać zbadane zgodnie z jedną z metod wytrawiania określonych w rozdziałach I lub II załącznika I, z następującymi zmianami:

a) próbki o wadze przynajmniej 10 g pobiera się z mięśni okołojęzykowych lub z mięśni żuchwowych u koni oraz z przedniej nogi, języka lub przepony u dzików;

b) w przypadku koni, gdy brakuje tych mięśni, pobiera się większą próbkę z filaru przepony w przejściu do części ścięgnistej. Mięsień należy oczyścić z tkanki łącznej i tłuszczu;

c) przynajmniej 5 g próbkę wytrawia się zgodnie z referencyjną metodą wykrywania z rozdziału I załącznika I lub z metodą równoważną z rozdziału II. W przypadku każdego wytrawiania łączna waga badanego mięśnia nie może przekraczać 100 gramów dla metody z rozdziału I oraz metod A i B z rozdziału II i 35 gramów dla metody C z rozdziału II;

d) w przypadku otrzymania pozytywnego wyniku pobiera się kolejną próbkę o wadze 50 g, celem wykonania następnego niezależnego badania;

e) nie naruszając zasad ochrony gatunków zwierząt, wszystkie gatunki mięsa zwierząt łownych innych niż dziki, takie jak niedźwiedzie, mięsożerne ssaki (włączając ssaki morskie) oraz gady bada się, pobierając 10 g próbkę z mięśni w miejscach szczególnie narażonych lub, jeżeli te miejsca nie są dostępne, pobierając większe ilości. Miejscach szczególnie narażone to:

i) u niedźwiedzia: przepona, mięśnie żwaczy i język;

ii) u morsa: język;

iii) u krokodyli: mięśnie żwaczy, skrzydłowe i międzyżebrowe;

iv) u ptaków: mięśnie głowy (np. mięśnie żwaczy i szyi).

f) Czas trawienia musi być wystarczający, aby zapewnić właściwe trawienie tkanki tych zwierząt, ale nie może przekroczyć 60 minut.

ZAŁĄCZNIK  IV

  20

ROZDZIAŁ  I

OFICJALNE UZNANIE GOSPODARSTWA LUB PRZEDZIAŁU ZA GOSPODARSTWO LUB PRZEDZIAŁ STOSUJĄCE KONTROLOWANE WARUNKI W POMIESZCZENIACH INWENTARSKICH

A. Następujące warunki muszą zostać spełnione przez przedsiębiorstwo sektora spożywczego w celu uzyskania oficjalnego uznania gospodarstwa:

a) podmiot musi przedsięwziąć wszelkie praktyczne środki ostrożności w zakresie konstrukcji i utrzymywania budynków w celu uniemożliwienia dostępu do budynków, w których trzymane są zwierzęta, gryzoniom i wszelkim innym rodzajom ssaków i mięsożernych ptaków;

b) podmiot zobowiązany jest do skutecznego stosowania programu zwalczania szkodników, szczególności w odniesieniu do gryzoni, aby zapobiec zarażeniu świń. Podmiot musi prowadzić dokumentację programu zgodnie z zaleceniami właściwego organu;

c) podmiot musi dopilnować, by wszystkie pasze pochodziły z zakładu produkującego paszę zgodnie z zasadami opisanymi w rozporządzeniu (WE) nr 183/2005 Parlamentu Europejskiego i Rady 21 ;

d) podmiot musi przechowywać paszę przeznaczoną dla gatunków podatnych na włośnia w zamkniętych silosach lub innych zbiornikach, do których nie mają dostępu gryzonie. Wszystkie inne pasze należy poddać obróbce cieplnej lub produkować i przechowywać zgodnie z zaleceniami właściwego organu;

e) podmiot musi zapewnić, by wszystkie martwe zwierzęta były gromadzone, identyfikowane i przewożone bez zwłoki zgodnie z art. 21 i 22 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1069/2009 22 oraz z załącznikiem VIII do rozporządzenia Komisji (UE) nr 142/2011 23 ;

f) jeżeli w sąsiedztwie gospodarstwa znajduje się wysypisko śmieci, podmiot informuje o tym właściwy organ. Następnie właściwy organ musi ocenić związane z tym zagrożenia i zadecydować, czy gospodarstwo ma zostać oficjalnie uznane za gospodarstwo stosujące kontrolowane warunki w pomieszczeniach inwentarskich;

g) podmiot zapewnia identyfikację świń domowych pozwalającą na odnalezienie gospodarstwa pochodzenia każdego ze zwierząt;

h) podmiot musi zapewnić, by świnie domowe były wprowadzane do gospodarstwa jedynie wówczas, gdy pochodzą i zostały wysłane z gospodarstw oficjalnie uznanych za gospodarstwa stosujące kontrolowane warunki w pomieszczeniach inwentarskich;

i) żadna ze świń domowych nie ma dostępu do terenu na zewnątrz budynków, chyba że podmiot w drodze analizy ryzyka oraz zgodnie z zaleceniami właściwego organu wykaże, że okres, wyposażenie oraz okoliczności związane z pobytem na zewnątrz nie stwarzają ryzyka wprowadzenia włośnia do gospodarstwa;

j) żadna ze świń hodowlanych ani użytkowych, jak zdefiniowano w art. 2 ust. 2 lit. c) dyrektywy 64/432/EWG, nie została po opuszczeniu gospodarstwa pochodzenia wyładowana w punkcie gromadzenia, jak zdefiniowano w art. 2 ust. 2 lit. o) dyrektywy 64/432/EWG, chyba że dany punkt gromadzenia spełnia wymogi zawarte w lit. a)-i) niniejszej części, a wszystkie świnie domowe grupowane w celu wysyłki w punkcie gromadzenia pochodzą i zostały wysłane z gospodarstw oficjalnie uznanych za gospodarstwa stosujące kontrolowane warunki w pomieszczeniach inwentarskich lub z oficjalnie uznanych przedziałów.

B. Przedsiębiorstwa sektora spożywczego prowadzące gospodarstwa oficjalnie uznane za gospodarstwa stosujące kontrolowane warunki w pomieszczeniach inwentarskich informują właściwy organ o zaprzestaniu spełniania któregokolwiek z wymogów określonych w pkt A lub jakiejkolwiek innej zaszłej zmianie, która może wpłynąć na status gospodarstwa.

C. Właściwe organy państwa członkowskiego mogą uznać gospodarstwo lub kategorię gospodarstw jedynie po uprzednim zweryfikowaniu, że spełnione zostały wymogi określone w pkt A.

ROZDZIAŁ  II

SPRAWOZDANIA W SPRAWIE WŁOŚNIA

a) Liczbę przypadków (importowanych i rodzimych) włośnia u ludzi, włącznie z danymi epidemiologicznymi, należy zgłosić w sprawozdaniu zgodnie z decyzją Komisji 2000/96/WE 24 .

b) Informacje o liczbie badań i wynikach badań na obecność włośnia u świń domowych, dzików, koni, zwierząt łownych i innych podatnych zwierząt należy przedkładać zgodnie z załącznikiem IV do dyrektywy 2003/99/WE. Dane dotyczące świń domowych powinny zawierać szczegółowe informacje dotyczące przynajmniej:

(i) badań zwierząt chowanych w kontrolowanych warunkach w pomieszczeniach inwentarskich;

(ii) badań macior hodowlanych, knurów oraz tuczników.

1 Dz.U. L 139 z 30.4.2004, str. 206, sprostowanie w Dz.U. L 226 z 25.6.2004, str. 83.
2 Dz.U. L 139 z 30.4.2004, str. 55, sprostowanie w Dz.U. L 226 z 25.6.2004, str. 22.
3 Dz.U. L 165 z 30.4.2004, str. 1, sprostowanie w Dz.U. L 191 z 28.5.2004, str. 1.
4 Dz.U. L 26 z 31.1.1977, str. 67.
5 Dz.U. L 157 z 30.4.2004, str. 33, sprostowanie w Dz.U. L 195 z 2.6.2004, str. 12.
6 Dz.U. L 325 z 12.12.2003, str. 31.
7 Art. 1 zmieniony przez art. 1 pkt 1 rozporządzenia nr 216/2014 z dnia 7 marca 2014 r. (Dz.U.UE.L.2014.69.85) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 czerwca 2014 r.
8 Art. 2:

- zmieniony przez art. 1 pkt 2 rozporządzenia nr 216/2014 z dnia 7 marca 2014 r. (Dz.U.UE.L.2014.69.85) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 czerwca 2014 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 1 rozporządzenia nr 1114/2014 z dnia 21 października 2014 r. (Dz.U.UE.L.2014.302.46) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 11 listopada 2014 r.

9 Art. 3 zmieniony przez art. 1 pkt 2 rozporządzenia nr 216/2014 z dnia 7 marca 2014 r. (Dz.U.UE.L.2014.69.85) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 czerwca 2014 r.
10 Art. 4 ust. 3 zmieniony przez art. 1 rozporządzenia nr 1665/2006 z dnia 6 listopada 2006 r. (Dz.U.UE.L.06.320.46) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 25 listopada 2006 r.
11 Art. 8 zmieniony przez art. 1 pkt 3 rozporządzenia nr 216/2014 z dnia 7 marca 2014 r. (Dz.U.UE.L.2014.69.85) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 czerwca 2014 r.
12 Art. 9 zmieniony przez art. 1 pkt 3 rozporządzenia nr 216/2014 z dnia 7 marca 2014 r. (Dz.U.UE.L.2014.69.85) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 czerwca 2014 r.
13 Art. 10 zmieniony przez art. 1 pkt 3 rozporządzenia nr 216/2014 z dnia 7 marca 2014 r. (Dz.U.UE.L.2014.69.85) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 czerwca 2014 r.
14 Art. 11 zmieniony przez art. 1 pkt 3 rozporządzenia nr 216/2014 z dnia 7 marca 2014 r. (Dz.U.UE.L.2014.69.85) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 czerwca 2014 r.
15 Art. 12 zmieniony przez art. 1 pkt 3 rozporządzenia nr 216/2014 z dnia 7 marca 2014 r. (Dz.U.UE.L.2014.69.85) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 czerwca 2014 r.
16 Art. 13:

- zmieniony przez art. 1 pkt 4 rozporządzenia nr 216/2014 z dnia 7 marca 2014 r. (Dz.U.UE.L.2014.69.85) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 czerwca 2014 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 2 rozporządzenia nr 1114/2014 z dnia 21 października 2014 r. (Dz.U.UE.L.2014.302.46) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 11 listopada 2014 r.

17 Art. 14 skreślony przez art. 1 pkt 5 rozporządzenia nr 216/2014 z dnia 7 marca 2014 r. (Dz.U.UE.L.2014.69.85) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 czerwca 2014 r.
18 Art. 15:

- zmieniony przez art. 1 pkt 6 rozporządzenia nr 216/2014 z dnia 7 marca 2014 r. (Dz.U.UE.L.2014.69.85) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 czerwca 2014 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 3 rozporządzenia nr 1114/2014 z dnia 21 października 2014 r. (Dz.U.UE.L.2014.302.46) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 11 listopada 2014 r.

19 Załącznik I:

-zmieniony przez art. 1 rozporządzenia nr 1245/2007 z dnia 24 października 2007 r. (Dz.U.UE.L.07.281.19) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 14 listopada 2007 r.

- zmieniony przez art.1 rozporządzenia nr 1109/2011 z dnia 3 listopada 2011 r. (Dz.U.UE.L.11.287.23) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 24 listopada 2011 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 7 rozporządzenia nr 216/2014 z dnia 7 marca 2014 r. (Dz.U.UE.L.2014.69.85) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 czerwca 2014 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 4-6rozporządzenia nr 1114/2014 z dnia 21 października 2014 r. (Dz.U.UE.L.2014.302.46) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 11 listopada 2014 r.

20 Załącznik IV:

-zmieniony przez art. 1 pkt 8 rozporządzenia nr 216/2014 z dnia 7 marca 2014 r. (Dz.U.UE.L.2014.69.85) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 czerwca 2014 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 7 rozporządzenia nr 1114/2014 z dnia 21 października 2014 r. (Dz.U.UE.L.2014.302.46) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 11 listopada 2014 r.

21 Dz.U. L 35 z 8.2.2005, s. 1.
22 Dz.U. L 300 z 14.11.2009, s. 1.
23 Dz.U. L 54 z 26.2.2011, s. 1.
24 Dz.U. L 28 z 3.2.2000, s. 50.

Zmiany w prawie

Rząd chce zmieniać obowiązujące regulacje dotyczące czynników rakotwórczych i mutagenów

Rząd przyjął we wtorek projekt zmian w Kodeksie pracy, którego celem jest nowelizacja art. 222, by dostosować polskie prawo do przepisów unijnych. Chodzi o dodanie czynników reprotoksycznych do obecnie obwiązujących regulacji dotyczących czynników rakotwórczych i mutagenów. Nowela upoważnienia ustawowego pozwoli na zmianę wydanego na jej podstawie rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy.

Grażyna J. Leśniak 16.04.2024
Bez kary za brak lekarza w karetce do końca tego roku

W ponad połowie specjalistycznych Zespołów Ratownictwa Medycznego brakuje lekarzy. Ministerstwo Zdrowia wydłuża więc po raz kolejny czas, kiedy Narodowy Fundusz Zdrowia nie będzie pobierał kar umownych w przypadku niezapewnienia lekarza w zespołach ratownictwa. Pierwotnie termin wyznaczony był na koniec czerwca tego roku.

Beata Dązbłaż 10.04.2024
Będzie zmiana ustawy o rzemiośle zgodna z oczekiwaniami środowiska

Rozszerzenie katalogu prawnie dopuszczalnej formy prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie rzemiosła, zmiana definicji rzemiosła, dopuszczenie wykorzystywania przez przedsiębiorców, niezależnie od formy prowadzenia przez nich działalności, wszystkich kwalifikacji zawodowych w rzemiośle, wymienionych w ustawie - to tylko niektóre zmiany w ustawie o rzemiośle, jakie zamierza wprowadzić Ministerstwo Rozwoju i Technologii.

Grażyna J. Leśniak 08.04.2024
Tabletki "dzień po" bez recepty nie będzie. Jest weto prezydenta

Dostępność bez recepty jednego z hormonalnych środków antykoncepcyjnych (octan uliprystalu) - takie rozwiązanie zakładała zawetowana w piątek przez prezydenta Andrzeja Dudę nowelizacja prawa farmaceutycznego. Wiek, od którego tzw. tabletka "dzień po" byłaby dostępna bez recepty miał być określony w rozporządzeniu. Ministerstwo Zdrowia stało na stanowisku, że powinno to być 15 lat. Wątpliwości w tej kwestii miała Kancelaria Prezydenta.

Katarzyna Nocuń 29.03.2024
Małżonkowie zapłacą za 2023 rok niższy ryczałt od najmu

Najem prywatny za 2023 rok rozlicza się według nowych zasad. Jedyną formą opodatkowania jest ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, według stawek 8,5 i 12,5 proc. Z kolei małżonkowie wynajmujący wspólną nieruchomość zapłacą stawkę 12,5 proc. dopiero po przekroczeniu progu 200 tys. zł, zamiast 100 tys. zł. Taka zmiana weszła w życie w połowie 2023 r., ale ma zastosowanie do przychodów uzyskanych za cały 2023 r.

Monika Pogroszewska 27.03.2024
Ratownik medyczny wykona USG i zrobi test na COVID

Mimo krytycznych uwag Naczelnej Rady Lekarskiej, Ministerstwo Zdrowia zmieniło rozporządzenie regulujące uprawnienia ratowników medycznych. Już wkrótce, po ukończeniu odpowiedniego kursu będą mogli wykonywać USG, przywrócono im też możliwość wykonywania testów na obecność wirusów, którą mieli w pandemii, a do listy leków, które mogą zaordynować, dodano trzy nowe preparaty. Większość zmian wejdzie w życie pod koniec marca.

Agnieszka Matłacz 12.03.2024