Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 20 października 2020 r. w sprawie wdrożenia układu o stowarzyszeniu UE z Mołdawią (2019/2201(INI)).

Sprawozdanie z wdrażania układu o stowarzyszeniu UE z Mołdawią

P9_TA(2020)0279

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 20 października 2020 r. w sprawie wdrożenia układu o stowarzyszeniu UE z Mołdawią (2019/2201(INI))

(2021/C 404/07)

(Dz.U.UE C z dnia 6 października 2021 r.)

Parlament Europejski,

- uwzględniając art. 8 oraz tytuł V, w szczególności art. 21, 22, 36 i 37, Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) oraz część piątą Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE),

- uwzględniając układ o stowarzyszeniu między Unią Europejską i Europejską Wspólnotą Energii Atomowej oraz ich państwami członkowskimi, z jednej strony, a Republiką Mołdawii, z drugiej strony (układ o stowarzyszeniu), który obejmuje pogłębioną i kompleksową strefę wolnego handlu (DCFTA) i w pełni wszedł w życie z dniem 1 lipca 2016 r.,

- uwzględniając ustanowienie ruchu bezwizowego dla obywateli Republiki Mołdawii w marcu 2014 r. w wyniku wprowadzenia zmian do rozporządzenia Rady (WE) nr 539/2001 1  przez Parlament Europejski i Radę,

- uwzględniając podpisanie w listopadzie 2017 r. protokołu ustaleń, umowy pożyczki i umowy o udzielenie dotacji na pomoc mikrofinansową w kwocie 100 mln EUR na lata 2017-2018,

- uwzględniając mołdawski krajowy plan działania w zakresie wdrażania układu o stowarzyszeniu Mołdawia-Unia Europejska (NAPIAA) w latach 2017-2019,

- uwzględniając swoje wcześniejsze rezolucje, zwłaszcza poprzednią rezolucję z dnia 14 listopada 2018 r. w sprawie wdrożenia układu o stowarzyszeniu UE z Mołdawią 2 , swoją rezolucję z dnia 5 lipca 2018 r. w sprawie kryzysu politycznego w Republice Mołdawii po unieważnieniu wyborów na urząd burmistrza Kiszyniowa 3 , z dnia 15 listopada 2017 r. w sprawie Partnerstwa Wschodniego w perspektywie szczytu w listopadzie 2017 r. 4 , z dnia 4 lipca 2017 r. w sprawie udzielenia pomocy makrofinansowej Republice Mołdawii 5  i z dnia 21 stycznia 2016 r. w sprawie układów o stowarzyszeniu / pogłębionych i kompleksowych stref wolnego handlu z Gruzją, Mołdawią i Ukrainą 6 ,

- uwzględniają decyzję UE z lipca 2018 r. o wstrzymaniu wypłaty pierwszej transzy pomocy makrofinansowej w następstwie wyroku Sądu Najwyższego w sprawie wyborów na urząd burmistrza Kiszyniowa oraz decyzję UE z listopada 2018 r. o ograniczeniu jej pomocy finansowej w wyniku obaw dotyczących praworządności i zaprzepaszczenia demokratycznych osiągnięć państwa,

- uwzględniając późniejszą decyzję UE z lipca 2019 r. o wznowieniu wypłat wsparcia z budżetu w świetle zobowiązania się Republiki Mołdawii do przeprowadzenia reformy systemu wymiaru sprawiedliwości,

- uwzględniając decyzję UE z października 2019 r. o wypłacie pierwszej transzy pomocy makrofinansowej wynoszącej 30 mln EUR na skutek wdrożenia kluczowych reform mających na celu poprawę standardów demokratycznych i ochronę praworządności,

- uwzględniając wspólny dokument roboczy służb Komisji Europejskiej i Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych (ESDZ) w sprawie sprawozdania z wdrożenia układu o stowarzyszeniu z Republiką Mołdawii z dnia 11 września 2019 r.,

posiadać wizy podczas przekraczania granic zewnętrznych, oraz te, których obywatele są zwolnieni z tego wymogu (Dz.U. L 81 z 21.3.2001, s. 1)

- uwzględniając wyniki piątego posiedzenia Rady Stowarzyszenia UE-Republika Mołdawii z dnia 30 września 2019 r.,

- uwzględniając wspólne deklaracje ze szczytów Partnerstwa Wschodniego, z których ostatnią wydano dnia 24 listopada 2017 r. w Brukseli,

- uwzględniając konkluzje Rady do Spraw Zagranicznych w sprawie Republiki Mołdawii z dnia 26 lutego 2018 r.,

- uwzględniając rezolucję nr 2308 Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy (PACE) w sprawie funkcjonowania instytucji demokratycznych w Republice Mołdawii, przyjętą w dniu 3 października 2019 r.,

- uwzględniając wykaz postrzegania korupcji z 2019 r. sporządzany przez Transparency International, w którym Republice Mołdawii przyznano 120. miejsce spośród 180 ocenionych państw i terytoriów (pierwsze miejsce oznacza najniższą korupcję), podczas gdy w wykazie postrzegania korupcji Transparency International w 2018 r. Republika Mołdawii zajęła 117. miejsce,

- uwzględniając wskaźnik demokracji w 2019 r. (Democracy Index 2019) opublikowany przez The Economist Intelligence Unit, który klasyfikuje Republikę Mołdawii jako "reżim hybrydowy",

- uwzględniając sprawozdanie Freedom House z 2020 r. pt. "Wolność na świecie", w którym Republika Mołdawii została oceniona jako "częściowo wolna", oraz sprawozdanie z 2020 r. pt. "Narody w czasie przemian", w którym ocenia się Republikę Mołdawii jako "reżim przejściowy lub hybrydowy",

- uwzględniając mołdawski krajowy plan działania w zakresie wdrażania układu o stowarzyszeniu UE z Mołdawią, krajowy plan działania na rzecz praw człowieka na lata 2018-2022, krajową strategię na rzecz zapobiegania przemocy wobec kobiet i przemocy domowej i jej zwalczania na lata 2018-2023, w której wyraźnie wspomina się o ratyfikacji konwencji stambulskiej,

- uwzględniając analizy i zalecenia wydane przez Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), w szczególności z dnia 8 marca 2018 r. pt. "Młoda Mołdawia: problemy, wartości i aspiracje" oraz z dnia 20 kwietnia 2018 r. pt. "Przegląd polityki dotyczącej dobrostanu młodzieży w Mołdawii",

- uwzględniając opinie i zalecenia Biura Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (ODIHR) oraz Komisji Weneckiej Rady Europy, w szczególności te z dnia 15 marca 2018 r. w sprawie reformy ordynacji wyborczej w Mołdawii, z dnia 24 czerwca 2019 r. w sprawie sytuacji konstytucyjnej ze szczególnym uwzględnieniem możliwości rozwiązania parlamentu oraz z dnia 14 października 2019 r. w sprawie projektu ustawy o reformie Sądu Najwyższego i Prokuratury,

- uwzględniając wspólny komunikat Komisji Europejskiej z dnia 18 marca 2020 r. zatytułowany "Polityka Partnerstwa Wschodniego po 2020 r.: wzmacnianie odporności - Partnerstwo Wschodnie, które służy wszystkim",

- uwzględniając konkluzje Rady z dnia 11 maja 2020 r. w sprawie polityki Partnerstwa Wschodniego po 2020 r.,

- uwzględniając wspólny komunikat Komisji i Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów z dnia 8 kwietnia 2020 r. w sprawie światowej reakcji UE na COVID-19 oraz decyzję Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/701 z dnia 25 maja 2020 r. w sprawie udzielenia pomocy makrofinansowej na rzecz partnerów objętych procesem rozszerzenia i polityką sąsiedztwa w kontekście pandemii COVID-19 7 ,

- uwzględniając sprawozdanie Komisji dla Parlamentu Europejskiego i Rady, trzecie sprawozdanie w ramach mechanizmu zawieszającego zwolnienie z obowiązku wizowego oraz towarzyszący mu dokument roboczy służb Komisji, opublikowane w dniu 10 lipca 2020 r.,

- uwzględniając zalecenie Parlamentu Europejskiego dla Rady, Komisji i wiceprzewodniczącego Komisji / wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa w sprawie Partnerstwa Wschodniego przed szczytem w czerwcu 2020 r.,

- uwzględniając działania i zalecenia Komisji Parlamentarnej Stowarzyszenia UE-Mołdawia, Zgromadzenia Parlamentarnego Euronest, Forum Społeczeństwa Obywatelskiego Partnerstwa Wschodniego, Platformy Społeczeństwa Obywatelskiego UE-Mołdawia oraz innych przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego w Republiki Mołdawii,

- uwzględniając oświadczenie i zalecenia przyjęte z okazji 7. posiedzenia Komisji Parlamentarnej Stowarzyszenia UE- Mołdawia, które odbyło się w dniach 18-19 grudnia 2019 r. w Strasburgu,

- uwzględniając konkluzje misji obserwacji wyborów z ramienia Parlamentu Europejskiego dotyczącej wyborów do parlamentu Republiki Mołdawii z dnia 24 lutego 2019 r. włączonej do międzynarodowej misji obserwacji wyborów prowadzonej przez OBWE/ODIHR,

- uwzględniając pakiet pomocy gospodarczej Komisji przyjęty w dniu 29 marca 2020 r., aby pomóc m.in. Republice Mołdawii w zwalczaniu pandemii COVID-19, który obejmuje przekierowanie istniejących instrumentów celem złagodzenia społecznoekonomicznego wpływu kryzysu,

- uwzględniając art. 54 Regulaminu oraz art. 1 ust. 1 lit. e) i załącznik 3 do decyzji Konferencji Przewodniczących z dnia 12 grudnia 2002 r. dotyczącej procedury udzielania zgody na sporządzenie sprawozdań z własnej inicjatywy,

- uwzględniając opinię przedstawioną przez Komisję Handlu Międzynarodowego,

- uwzględniając sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych (A9-0166/2020),

A. mając na uwadze, że za pośrednictwem układu o stowarzyszeniu / DCFTA Unia Europejska i Republika Mołdawii zobowiązały się do wspierania stowarzyszenia politycznego i osiągnięcia integracji gospodarczej, a Republika Mołdawii zobowiązała się do włączania dorobku prawnego UE do swoich przepisów i praktyk w wielu obszarach; mając na uwadze, że celem wsparcia tych starań Unia zobowiązała się zapewnić Republice Mołdawii znaczną pomoc finansową i wsparcie budżetowe, pod warunkiem przestrzegania podstawowych wartości i zasad europejskich, takich jak praworządność, prawa człowieka i prawa demokratyczne, oraz zagwarantowania walki z korupcją, przestępczością zorganizowaną, praniem pieniędzy, strukturami oligarchicznymi i nepotyzmem; mając na uwadze, że w poważnych przypadkach regresu współpraca może zostać odwołana;

B. mając na uwadze, że w dniu 13 września 2017 r. Parlament i Rada przyjęły decyzję w sprawie udzielenia pomocy makrofinansowej Republice Mołdawii w wysokości 100 mln EUR w ramach programu MFW, aby wesprzeć gospodarcze i finansowe reformy tego państwa;

C. mając na uwadze, że UE wielokrotnie wyrażała zaniepokojenie dotyczące praworządności, braku postępów w ściganiu sądowym osób odpowiedzialnych za oszustwa bankowe ujawnione w 2014 r. oraz nieustannego łamania praw człowieka;

D. mając na uwadze, że wykaz postrzegania korupcji z 2018 r. sporządzany przez Transparency International oraz sprawozdanie Freedom House z 2020 r. wskazują na nieznaczne postępy Republiki Mołdawii w ostatnich latach, natomiast ogólny trend w tych wskaźnikach, jak również w indeksie demokracji, wskazuje na pogarszającą się długoterminową tendencję w zakresie stanu demokracji, korupcji, praw politycznych i swobód obywatelskich w Mołdawii;

E. mając na uwadze, że pomimo zmian w rządzie instytucje państwowe Republiki Mołdawii są nadal słabe, a Mołdawia wciąż zmaga się z problemem zawłaszczania państwa, ponieważ koncentracja władzy i kontroli nad wszystkimi ważnymi sektorami i instytucjami na najwyższym szczeblu władzy znacząco się nie zmniejszyła;

F. mając na uwadze, że ze względu na poważne naruszenia praworządności i procesu demokratycznego UE zawiesiła w 2018 r. wypłatę dwóch ostatnich transz w ramach programu wsparcia budżetowego na rzecz reformy wymiaru sprawiedliwości;

G. mając na uwadze, że w dniu 11 czerwca 2019 r. Europejski Trybunał Praw Człowieka (w sprawie Ozdil i inni przeciwko Republice Mołdawii) stwierdził, że Republika Mołdawii naruszyła prawa do wolności, bezpieczeństwa, prywatności i życia rodzinnego, gdy we wrześniu 2018 r. jej służby wywiadu i bezpieczeństwa (SIS) zatrzymały i przymusowo odesłały do Turcji pięciu obywateli tureckich, którzy ubiegali się o azyl; mając na uwadze, że ta ukryta ekstradycja jest tylko jednym z przykładów systematycznie powtarzającego się schematu przymusowych i wymuszonych zaginięć, nielegalnego przetrzymywania i deportacji do Turcji obywateli tureckich w dziesiątkach krajów na świecie;

H. mając na uwadze, że w następstwie utworzenia w czerwcu 2019 r. rządu, który zobowiązał się do przeprowadzenia ambitnych reform obejmujących program skoncentrowany na reformie wymiaru sprawiedliwości, Komisja wypłaciła pierwszą transzę pomocy makrofinansowej i wznowiła wypłaty na programy sektorowego wsparcia budżetowego, oświadczając jednocześnie, że będzie nadal stosować rygorystyczne warunki; mając na uwadze, że w dniu 10 lipca 2020 r. Komisja Europejska zatwierdziła wypłatę drugiej i ostatniej transzy z programu pomocy makrofinansowej w wysokości 30 mln EUR;

I. mając jednak na uwadze, że Republika Mołdawii nie miała dostępu do pozostałej części środków dostępnych w ramach tego programu, który wygasł w lipcu 2020 r.; mając na uwadze, że pomoc ta pozostaje uwarunkowana wdrożeniem wcześniej uzgodnionych reform, w szczególności tych, które mają na celu wzmocnienie praworządności, standardów demokratycznych i zapewnienie obywatelom wymiernych korzyści;

J. mając na uwadze, że w listopadzie 2019 r. parlament mołdawski przegłosował wniosek o wotum nieufności dla rządu powołanego w czerwcu 2019 r., utworzył rząd mniejszościowy, a następnie nowy rząd koalicyjny; mając na uwadze, że przedstawiciele instytucji europejskich wyrazili zaniepokojenie dotyczące sposobu zastąpienia poprzedniego rządu oraz kontynuowania procesu reform przez Republikę Mołdawii w ramach układu o stowarzyszeniu / DCFTA;

K. mając na uwadze, że większość parlamentarna nowego koalicyjnego rządu Republiki Mołdawii stale się zmniejsza, ponieważ deputowani opuszczają rządzący sojusz; mając na uwadze, że jesienią w Republice Mołdawii odbędą się wybory prezydenckie, a obecnie występuje okres poważnej niestabilności politycznej; mając na uwadze, że prezydent Igor Dodon podkreślił, że należy rozwiązać parlament i jak najszybciej przeprowadzić przedterminowe wybory; mając na uwadze, że w dniu 7 lipca 2020 r. Trybunał Konstytucyjny Republiki Mołdawii orzekł, że przedterminowe wybory mogą zostać przeprowadzone dopiero po wyborach prezydenckich;

L. mając na uwadze, że w dniu 17 kwietnia 2020 r. rządy Rosji i Mołdawii podpisały wynegocjowaną przez prezydentów obu krajów umowę o pożyczce w wysokości 200 mln EUR udzielonej Republice Mołdawii przez Federację Rosyjską z preferencyjnym oprocentowaniem wynoszącym 2 %; mając na uwadze, że umowa ta została ratyfikowana w dniu 23 kwietnia, a tego samego dnia, w następstwie odwołania złożonego przez członków opozycji parlamentarnej, Trybunał Konstytucyjny (TK) Republiki Mołdawii zawiesił ustawę o ratyfikacji umowy o pożyczce do czasu zakończenia badania jej zgodności z konstytucją; mając na uwadze, że w dniu 6 maja prezes TK poinformował o naciskach wywieranych na Trybunał przez władze Republiki Mołdawii, a także o próbach podważenia zaufania do jego sędziów; mając na uwadze, że w dniu 7 maja 2020 r. TK uznał umowę o pożyczce za niezgodną z konstytucją; mając na uwadze, że obecnie przedmiotem negocjacji z Federacją Rosyjską jest nowa umowa o pożyczce;

M. mając na uwadze, że pandemia COVID-19 wykazała rosnącą potrzebę koordynacji działań między Unią a krajami sąsiadującymi w zakresie zwalczania wspólnych zagrożeń; mając na uwadze, że Unia zareagowała na tę potrzebę, między innymi dostarczając pakiet pomocy finansowej dla swoich sąsiadów;

N. mając na uwadze, że podczas kryzysu związanego z COVID-19 solidarność z partnerami wschodnimi ma zasadnicze znaczenie i Unia udzieliła znacznego wsparcia w celu przeciwdziałania skutkom wybuchu pandemii w regionie; mając na uwadze, że w tym kontekście Republika Mołdawii skorzysta z 87 mln EUR przekierowanego finansowania dwustronnego;

O. mając na uwadze, że Unia udziela również Republice Mołdawii dalszych pożyczek w wysokości 100 mln EUR w ramach pomocy makrofinansowej na podstawie decyzji o udzieleniu pomocy makrofinansowej dziesięciu krajom partnerskim w sąsiedztwie, aby pomóc im ograniczyć skutki gospodarcze pandemii COVID-19; mając na uwadze, że pierwsza transza wyjątkowego pakietu pomocy makrofinansowej zostanie wypłacona jak najszybciej, biorąc pod uwagę dokonaną ratyfikację protokołu ustaleń z Republiką Mołdawii; mając na uwadze, że aby otrzymać drugą transzę, która zostanie wypłacona w ciągu roku od podpisania protokołu ustaleń, kraj ten będzie musiał spełnić pewne warunki; mając na uwadze, że istotnym warunkiem wstępnym przyznania tej pomocy makrofinansowej jest poszanowanie przez Mołdawię skutecznych mechanizmów demokratycznych, w tym wielopartyjnego systemu parlamentarnego, praworządności i zagwarantowanie poszanowania praw człowieka; mając na uwadze, że zawarcie protokołu ustaleń należy postrzegać pozytywnie, a realizacja podjętych zobowiązań powinna być zagwarantowana;

P. mając na uwadze, że Republika Mołdawii podjęła międzynarodowe i krajowe zobowiązania do wspierania równości płci i wzmocnienia pozycji kobiet; mając na uwadze, że kraj ten przyjął środki mające na celu wspieranie politycznej reprezentacji kobiet, w tym przez przyjęcie obowiązkowego 40 % udziału kobiet na listach wyborczych partii politycznych; mając na uwadze, że konieczne są dalsze wysiłki na rzecz postępów w osiąganiu celów krajowej strategii na rzecz równości płci na lata 2017-2021, w tym odpowiednie finansowanie i wzmocnione mechanizmy wdrażania;

Q. mając na uwadze, że pomimo całego postępu gospodarczego skutki społeczne pomocy finansowej i działań na rzecz reform są raczej marginalne; mając na uwadze, że Republika Mołdawii pozostaje jednym z najbiedniejszych krajów w Europie, który zmaga się z problemem niekorzystnej sytuacji społecznej, opuszczonych wsi i skrajnego ubóstwa; mając na uwadze, że w 2018 r. 38,5 % pracowników w Republiki Mołdawii było zatrudnionych nieformalnie, nie mając dostępu do żadnej formy ochrony socjalnej;

R. mając na uwadze, że od 1989 r. liczba ludności Republiki Mołdawii zmniejszyła się prawie o jedną trzecią; mając na uwadze, że pod względem demograficznym są to najgorsze dane w całej Europie; mając na uwadze, że Mołdawianie wyjeżdżają, aby mieć dostęp do wyższego wynagrodzenia oraz lepszej edukacji i udogodnień; mając na uwadze, że zjawisko to ma głębokie i długotrwałe konsekwencje polityczne, gospodarcze i społeczne; mając na uwadze, że Republika Mołdawii zmaga się z problemem niedoboru siły roboczej i braku specjalistów, takich jak pielęgniarki i lekarze; mając na uwadze, że osoby starsze, których znaczna część jest uzależniona od przekazów pieniężnych, są w Republice Mołdawii najbardziej narażone i podatne na ubóstwo;

S. mając na uwadze, że rozwiązania problemów Republiki Mołdawii nie można zapewnić z zewnątrz i że istnieje potrzeba zwiększenia odpowiedzialności społeczeństwa Mołdawii za pokonanie wyzwań stojących przed tym krajem; mając na uwadze, że nadal ważne jest podjęcie głównych wyzwań, takich jak walka z korupcją i strukturami oligarchicznymi, przestrzeganie standardów demokratycznych, potrzeba znalezienia rozwiązań wieloaspektowych problemów społecznych, zapewnienie pluralizmu mediów oraz rozwiązanie problemu ubóstwa i emigracji;

Wspólne wartości i ogólne zasady

1. przypomina, że wspólne wartości, na których opiera się Unia - mianowicie demokracja, poszanowanie praw człowieka i podstawowych wolności oraz praworządność - stanowią również kluczowe elementy stowarzyszenia politycznego i integracji gospodarczej między Unią a Republiką Mołdawii; potwierdza zobowiązanie Unii do wspierania europejskiej drogi Republiki Mołdawii poprzez stowarzyszenie polityczne, integrację gospodarczą i odpowiednie reformy; zauważa, że układ o stowarzyszeniu / DCFTA nadal mają podstawowe znaczenie dla rozwoju Republiki Mołdawii, zwłaszcza w obecnych wyjątkowych czasach, i wyraża uznanie dla trwałego zaangażowania w ten proces mołdawskiego społeczeństwa i władz; przypomina jednak, że należy osiągnąć dalsze postępy w jego wdrażaniu, aby w pełni wykorzystać jego potencjał i korzyści, w szczególności koncentrując się na niezależności instytucji państwowych, ich odporności na wpływy oligarchów, walce z korupcją, wymiarze sprawiedliwości, wzmocnieniu praworządności i poprawie warunków życia obywateli; podkreśla, że układ o stowarzyszeniu / DCFTA był głównym czynnikiem zachęcającym do procesu reform strukturalnych, demokracji i praworządności oraz wspierającym ten proces;

2. z zadowoleniem przyjmuje wszystkie zamiary dotyczące ściślejszej integracji politycznej, społecznej i gospodarczej z Unią, zgodnie z zasadą zróżnicowania i w oparciu o wyniki, rezultaty i aspiracje władz i społeczeństwa Republiki Mołdawii;

3. zauważa wnioski z konsultacji MFW na podstawie art. IV z marca 2020 r. oraz szósty i ostatni przegląd wyników gospodarczych Republiki Mołdawii w ramach ustaleń dotyczących Rozszerzonego Mechanizmu Kredytowego i instrumentu rozszerzonego wsparcia finansowego, ze szczególnym uwzględnieniem rehabilitacji mołdawskiego systemu bankowego i wzmocnienia zarządzania sektorem finansowym;

4. z zadowoleniem przyjmuje wypłatę drugiej transzy unijnej pomocy makrofinansowej; uznaje wysiłki reformatorskie podejmowane przez Republikę Mołdawii w dziedzinach takich jak walka z korupcją, wzmocnienie ram walki z praniem pieniędzy, przyjęcie nowej ustawy o działalności organizacji pozarządowych; oraz zauważa, że Republika Mołdawii przystąpiła do programu wzajemnej oceny OECD w zakresie zwalczania korupcji (stambulski plan działania);

5. jest zdania, że po wypłacie drugiej transzy programu pomocy makrofinansowej UE na lata 2017-2020 powinny nastąpić działania władz mołdawskich mające na celu spełnienie odpowiednich warunków w obszarach związanych ze wzmocnieniem ram przeciwdziałania praniu pieniędzy, które powinny przynieść wymierne i trwałe rezultaty, a także związanych z wzmocnieniem niezależności banku narodowego;

6. wzywa rząd mołdawski i UE do współpracy w celu przezwyciężenia negatywnego wpływu kryzysu związanego z COVID-19 na rozwój społeczny i gospodarczy;

7. z zadowoleniem przyjmuje wyniki negocjacji w sprawie protokołu ustaleń dotyczącego nowego wyjątkowego programu pomocy makrofinansowej UE mającego na celu przeciwdziałanie negatywnym skutkom gospodarczym pandemii COVID-19;

Znaczenie wdrażania postanowień układu o stowarzyszeniu w bieżącej sytuacji politycznej oraz w okresie poprzedzającym wybory prezydenckie w dniu 1 listopada

8. zauważa, że program działania rządu Republiki Mołdawii z listopada 2019 r. jest mniej ambitny niż światowy program do 2030 r. poprzedniego rządu oraz jest zaniepokojony faktem, że niestabilność polityczna i częste zmiany rządów wpływają na wdrażanie postanowień układu o stowarzyszeniu / DCFTA oraz ograniczają tempo reform; popiera połączenie kolejnego programu stowarzyszeniowego z nowym planem działania w zakresie wdrażania układu o stowarzyszeniu i podkreśla znaczenie szybkiego przyjęcia nowego programu stowarzyszeniowego jako instrumentu służącego przyspieszeniu wdrożenia układu o stowarzyszeniu i zaktualizowaniu priorytetów w zakresie jego wdrażania przy aktywnym udziale parlamentu i wkładzie ze strony społeczeństwa obywatelskiego oraz innych zainteresowanych stron w UE i w Mołdawii; przypomina, że dalsze unijne wsparcie polityczne i finansowe pozostaje zależne od wprowadzenia konkretnych reform, w szczególności w zakresie praworządności i wymiaru sprawiedliwości; w związku z tym ponownie podkreśla znaczenie wdrożenia wszystkich priorytetowych reform uzgodnionych w programie stowarzyszeniowym oraz spełnienia uzgodnionych warunków dotyczących wypłaty drugiej i trzeciej transzy pomocy makrofinansowej;

9. z zadowoleniem przyjmuje konstruktywny wkład Republiki Mołdawii we współpracę w ramach Partnerstwa Wschodniego oraz zachęca do stałej i zintensyfikowanej wymiany politycznej między krajami objętymi układem o stowarzyszeniu / DCFTA a Komisją na temat reform związanych ze stowarzyszeniem; wzywa Komisję Europejską do właściwego wykorzystania istniejących mechanizmów dalszego monitorowania konkretnego wdrażania reform oraz do opracowania warunkowego mechanizmu, w tym jasnych poziomów odniesienia, przy znaczącym zaangażowaniu społeczeństwa obywatelskiego, zwłaszcza na szczeblu lokalnym; w tym kontekście uważa za niezbędne zwiększenie wsparcia finansowego dla organizacji społeczeństwa obywatelskiego, które odgrywają kluczową rolę we wspieraniu udziału w debatach publicznych i monitorowaniu zarówno działań władz mołdawskich, jak i skuteczności polityki Unii wobec tego kraju; ponadto sugeruje wykorzystanie doświadczenia grupy wsparcia dla Ukrainy do stworzenia podobnej struktury dla Republiki Mołdawii, aby zwiększyć skuteczność i widoczność wsparcia UE;

10. podkreśla, że sytuacja w Republice Mołdawii powinna być uważnie monitorowana w perspektywie długoterminowej, w tym w okresie przedwyborczym, zgodnie z normalnymi praktykami i standardami OBWE/ODIHR, zwłaszcza w okresie obecnego kryzysu, ponieważ nadchodzące wybory prezydenckie będą sprawdzianem dla demokracji i praworządności w tym kraju;

11. w tym względzie wzywa władze Mołdawii do zapewnienia wolnych i uczciwych wyborów prezydenckich zaplanowanych na 1 listopada 2020 r. oraz do dalszej poprawy ordynacji wyborczej w celu zapewnienia skuteczności prawa do głosowania, jak również uczciwości kampanii wyborczych, przejrzystości procesu legislacyjnego i demokratycznego nadzoru, aby umożliwić odpowiednią kontrolę publiczną nad działalnością rządu i parlamentu; domaga się, aby władze Mołdawii powstrzymały się od dokonywania zmian zasad i przepisów w celu uzyskania politycznych korzyści, co zawsze kończy się niepokojami politycznymi i niestabilnością oraz rzutuje na zaangażowanie w reformy strukturalne; w związku z przyszłymi wyborami podkreśla znaczenie demokratycznej legitymacji rządu, przejrzystości w budowaniu koalicji, poszanowania woli wyborców oraz istotność tego, by większość rządowa odzwierciedlała głosy obywateli;

12. wzywa władze Mołdawii do wzmocnienia mechanizmów demokratycznych, w tym wielopartyjnego systemu parlamentarnego oraz do zapewnienia wolnych, niezależnych i pluralistycznych mediów, a także sprawiedliwego dostępu do finansów i mediów; w tym kontekście domaga się, aby władze Mołdawii wzmocniły odporność na dezinformację i manipulację informacjami przez podmioty krajowe i zagraniczne, w internecie i poza nim, oraz aby wdrożyły środki w celu rozwiązania jeszcze bardziej naglących problemów takich jak kupowanie głosów, zastraszanie obserwatorów wyborów, przekupstwo wyborcze i inne praktyki korupcyjne, a także niewłaściwe wykorzystywanie zasobów państwowych, ponieważ praktyki te podważają i niszczą wszelkie demokratyczne działania podejmowane przez podmioty polityczne Republiki Mołdawii;

13. podkreśla potrzebę zdecydowanej i uczciwej rywalizacji politycznej między kandydatami na prezydenta, która nie będzie możliwa bez zdrowego i przejrzystego systemu finansowania partii i kampanii prezydenckiej;

14. wzywa rząd mołdawski do wprowadzenia wszelkich niezbędnych środków w celu zapewnienia, by obywatele Republiki Mołdawii mieszkający w regionie Naddniestrza, jak również poza terytorium Republiki Mołdawii, mogli wziąć udział w wyborach w sposób dopuszczający udział wszystkich stron, przejrzysty i sprawiedliwy oraz wolny od zagranicznej ingerencji;

Reformy i ramy instytucjonalne

15. z zadowoleniem przyjmuje reformy, które doprowadziły do wprowadzenia ruchu bezwizowego z Unią; program ten jest szeroko wykorzystywany przez obywateli Republiki Mołdawii i stanowi bardzo dobry przykład tego, jak wdrażanie układu o stowarzyszeniu / DCFTA wpływa na życie obywateli przez wspieranie kontaktów międzyludzkich z innymi Europejczykami; wzywa Unię i Republikę Mołdawii do dalszej poprawy wymiany i kontaktów międzyludzkich w celu budowania wzajemnego pozytywnego wizerunku wśród społeczeństwa;

16. z zadowoleniem przyjmuje fakt, że od 2014 r. ponad 2,3 mln obywateli Mołdawii skorzystało z ruchu bezwizowego i zauważa, że zgodnie z ostatnim sprawozdaniem Komisji Republika Mołdawii nadal spełnia wymogi związane z liberalizacją przepisów wizowych oraz że ruch bezwizowy nadal przynosi Unii i Republice Mołdawii wymierne korzyści gospodarcze, społeczne i kulturalne; zachęca obie strony do utrzymania swobodnego przepływu osób również w sytuacjach kryzysowych;

17. docenia wysiłki podjęte przez władze mołdawskie w celu wdrożenia zaleceń przedstawionych w rocznych sprawozdaniach dotyczących mechanizmu zawieszającego zwolnienie z obowiązku wizowego; zaleca kontynuację wdrażania poziomów odniesienia związanych z polityką liberalizacji systemu wizowego oraz wzywa władze do kontynuowania działań na rzecz spełnienia kryteriów liberalizacji przepisów wizowych, w szczególności w dziedzinie walki z korupcją, do wzmocnienia wymiaru sprawiedliwości, do stosowania przepisów dotyczących przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz do podjęcia konkretnych działań w celu rozwiązania problemu rosnącej liczby nieuzasadnionych wniosków o azyl; w tym kontekście jest zaniepokojony wzrostem liczby obywateli Mołdawii, w odniesieniu do których stwierdzono nielegalny pobyt w strefie Schengen+ (wzrost o 47 %) oraz wzrostem liczby wniosków o azyl (wzrost o 48 %); wzywa władze mołdawskie, aby nadal wypełniały zobowiązania podjęte w kontekście zliberalizowanego systemu wizowego dla strefy Schengen w obszarze skutecznego zarządzania migracją oraz aby zapewniły prawa do azylu w Republice Mołdawii wnioskodawcom pochodzącym z państw trzecich;

18. pozytywnie ocenia przyjęcie przez parlament Republiki Mołdawii szeregu aktów ustawodawczych zgodnie ze zobowiązaniem tego państwa zapisanym w układzie o stowarzyszeniu, mianowicie dotyczących administracji publicznej, zarządzania finansami publicznymi i reform systemu wymiaru sprawiedliwości; podkreśla znaczenie pełnego wdrożenia tych aktów, w tym poprzez przyjęcie prawa wtórnego;

19. przyjmuje z zadowoleniem postępy osiągnięte w zakresie finansów publicznych i wzywa władze mołdawskie do przyspieszenia wdrażania innych reform wynikających z układu o stowarzyszeniu / DCFTA, bazując na poprawie stanu praworządności;

20. docenia podstawowe kroki podjęte przez Republikę Mołdawii w celu poprawy funkcjonowania administracji publicznej; w związku z tym wzywa rząd mołdawski do zapewnienia pełnego wdrożenia reformy administracji publicznej na lata 2016-2020 zgodnie z zasadami OECD / wsparcia ulepszeń w zakresie ładu administracyjno-regulacyjnego i zarządzania dotyczącymi administracji publicznej; ponadto zachęca władze Mołdawii do zwiększenia przejrzystości i zwalczania powszechnej korupcji w administracji publicznej oraz do założenia krajowej szkoły administracji publicznej;

21. podkreśla, że bardziej skuteczne i trwałe wdrożenie układu o stowarzyszeniu wywodzi się z bezstronnej i profesjonalnej administracji instytucji i agencji państwowych; w związku z tym ponownie podkreśla zaniepokojenie brakiem stałego zobowiązania do poprawy sytuacji w sektorze publicznym, co zniechęca kompetentne osoby do kontynuowania kariery w administracji publicznej oraz zwraca uwagę na potrzebę rozwoju profesjonalnej administracji publicznej i zachęcania młodych ludzi do podejmowania kariery w sektorze publicznym, tak aby osiągnąć większą przejrzystość administracji pozbawionej chronicznego upolitycznienia w wyniku nepotyzmu i faworyzowania;

22. wzywa do podjęcia działań na rzecz jak najszybszego rozpoczęcia bardziej kompleksowej reformy decentralizacyjnej, w tym reformy systemu administracyjnoterytorialnego Republiki Mołdawii, rozwoju regionalnego i decentralizacji administracyjnej, z możliwością generowania podatków lokalnych; w związku z tym podkreśla potrzebę pogłębienia i poszerzenia współpracy między władzami lokalnymi, zmniejszenia liczby administracji lokalnych i wprowadzenia dodatkowych środków mających na celu zapewnienie im większej niezależności i zmniejszenie kosztów operacyjnych; wzywa władze mołdawskie do przestrzegania zasad demokracji lokalnej i autonomii lokalnej zgodnie z Europejską Kartą Samorządu Lokalnego przez zapewnienie samorządom lokalnym odpowiednich kompetencji i wystarczającego finansowania oraz przez zagwarantowanie ich skutecznego funkcjonowania;

23. jest zaniepokojony wysokim poziomem koncentracji i upolitycznienia sektorów mediów i reklamy, co prowadzi do niskiego poziomu zaufania społecznego do mediów; wzywa władze Mołdawii do kontynuowania reformy sektora medialnego, w szczególności przy silniejszym zaangażowaniu w ten proces społeczeństwa obywatelskiego, apeluje do Republiki Mołdawii o dokonanie przeglądu kodeksu audiowizualnego i liberalizację rynku reklamy zgodnie z europejskimi standardami wolności i pluralizmu mediów zalecanymi przez Komisję Europejską i Komisję Wenecką w celu zapewnienia pełnej przejrzystości w dziedzinie własności w mediach i na rynku reklamy;

24. jest zdania, że zwiększenie pluralizmu mediów i ich niezależności powinno być dla Unii i Republiki Mołdawii priorytetem w ich stosunkach partnerskich i że powinno znaleźć odpowiednie odzwierciedlenie również w przydziale środków finansowych; wzywa Komisję Europejską do zwiększenia wsparcia dla mediów niezależnych, w tym mediów w regionach; wzywa władze mołdawskie do powstrzymania się przed wykorzystywaniem pandemii COVID-19 do wprowadzania środków ograniczających wolność słowa i zdolność mediów do podawania faktów o pełnej skali wpływu kryzysu związanego z COVID-19 na społeczeństwo w niezależny i bezstronny sposób; wyraża zaniepokojenie w związku z rozpowszechnianiem fałszywych wiadomości i dezinformacji w Republice Mołdawii w czasie kryzysu związanego z COVID-19 i zwraca uwagę na konieczność opracowania zarówno przez władze lokalne, jak i Unię Europejską konkretnych programów promujących umiejętność korzystania z mediów, zwalczających dezinformację i wspierających wysokiej jakości, sprawdzone pod względem merytorycznym treści medialne;

25. wzywa władze Mołdawii do wspierania wolnych i niezależnych mediów, w tym przez przeprowadzenie niezależnego audytu, zapewnienia skuteczności Rady Audiowizualnej jako niezależnego organu regulacyjnego walczącego z trwającym zastraszaniem dziennikarzy, upolitycznieniem i brakiem przejrzystości instytucji publicznych i regulacyjnych oraz brakiem publicznego dostępu do informacji i wysokiej jakości treści medialnych, oraz do zapewnienia przejrzystości w dziedzinie własności w mediach;

26. podkreśla, że Unia jest największym dostarczycielem pomocy dla Republiki Mołdawii; z wielkim niepokojem obserwuje ciągłą propagandę, kampanie dezinformacyjne i oczerniające przekazy rządzących polityków skierowane przeciwko Unii, które rysują jej zniekształcony i nierzeczywisty obraz w telewizji publicznej i mediach; ubolewa nad takimi publicznymi atakami na pomoc i wizerunek Unii, ponieważ utrudniają one wdrożenie układu o stowarzyszeniu i podważają stosunki między UE a Republiką Mołdawii; wzywa władze mołdawskie do zaprzestania antyunijnych kampanii dezinformacyjnych i propagandowych, na które narażeni są obywatele Republiki Mołdawii, oraz do zwiększenia wsparcia w walce z fałszywymi wiadomościami, wojną hybrydową w obszarze komunikacji, ukierunkowanymi kampaniami dezinformacyjnymi i pogarszaniem się jakości programów w mediach; podkreśla, że zaangażowanie polityczne w środki masowego przekazu strukturalnie osłabia podstawowe wolności i dostęp do informacji;

27. ubolewa, że obecny rząd w Kiszyniowie stopniowo oddala się od drogi ku Europie, co szkodzi demokratycznym aspiracjom Mołdawii, i wzywa wszystkie proeuropejskie partie polityczne do znalezienia rozwiązań w drodze dialogu, aby zapewnić ciągłość procesu integracji Republiki Mołdawii z Unią Europejską i w pełni wykorzystać wszystkie korzyści oferowane przez układ o stowarzyszeniu / DCFTA;

28. wzywa władze mołdawskie do podjęcia większych wysiłków w celu zagwarantowania, że możliwości związane z układem o stowarzyszeniu / DCFTA oraz pomoc i programy UE dotrą do szczebla lokalnego, w tym do odległych części kraju, w szczególności do obszarów wiejskich, tak aby umożliwić mieszkańcom dążenie do pozytywnych zmian w ich społecznościach, w szczególności tych bardziej narażonych na postsowieckie nastroje i manipulacje ze strony Rosji;

29. jest zdania, że władze powinny przekazywać przejrzyste informacje na temat pomocy zewnętrznej, o którą zamierzają się ubiegać, oraz że finansowanie z Federacji Rosyjskiej powinno być otwarcie omawiane w Parlamencie oraz z ekspertami i społeczeństwem obywatelskim, w tym również w odniesieniu do uwarunkowań geostrategicznych i długoterminowego wpływu tego rodzaju finansowania na gospodarkę; uważa, że władze powinny również udzielać społeczeństwu niezbędnych wyjaśnień dotyczących warunków związanych z pomocą finansową UE; podkreśla, że warunki UE należy postrzegać jako szansę na przeprowadzenie niezbędnych reform;

30. podkreśla potrzebę zwalczania rosyjskiej dezinformacji przez oparte na faktach i dostępne informacje wysokiej jakości, a także przez kampanie publiczne mające na celu zwiększenie świadomości społecznej; zachęca władze Republiki Mołdawii do pogłębienia współpracy z Unią i jej państwami członkowskimi w celu poprawy wdrażania dobrych praktyk i rozwiązań w zakresie przeciwdziałania dezinformacji, propagandzie, manipulacji i wrogim wpływom sił zewnętrznych w celu podziału, destabilizacji i podważania integralności wewnętrznych procesów politycznych i stosunków z Unią;

31. docenia postępy w przyjmowaniu przez parlament mołdawski nowej ustawy o organizacjach niekomercyjnych w ramach spełnienia wymogów dotyczących warunków przyznania pomocy makrofinansowej UE; oczekuje, że jej szybkie i skuteczne wdrożenie będzie sprzyjać pełnemu poszanowaniu praw i wolności społeczeństwa obywatelskiego i organizacji pozarządowych, a także swobody zrzeszania się, i wzywa rząd mołdawski do większego wsparcia rozwoju społeczeństwa obywatelskiego; zwraca uwagę na kluczową rolę, jaką organizacje pozarządowe odgrywają w każdym demokratycznym społeczeństwie, i wyraża nadzieję, że nowe przepisy poprawią przejrzystość publicznego procesu decyzyjnego i zapewnią zmodernizowane ramy funkcjonowania społeczeństwa obywatelskiego w tym kraju; wzywa władze mołdawskie do powstrzymania się od wszelkich nacisków na organizacje pozarządowe i inne podmioty obywatelskie; wyraża ubolewanie z powodu braku zaufania i wrogości ze strony urzędników politycznych wobec ogółu społeczeństwa obywatelskiego; wzywa do bardziej znaczącego i aktywnego zaangażowania społeczeństwa obywatelskiego w procesy kształtowania polityki i wdrażania, w szczególności w obszarze praw człowieka i podstawowych wolności, w którym organizacje pozarządowe mogłyby działać w charakterze strażnika i pociągać odpowiednie instytucje państwowe do odpowiedzialności; mając to na uwadze, wzywa Komisję i państwa członkowskie do zapewnienia politycznego, technicznego i finansowego wsparcia społeczeństwu obywatelskiemu i apeluje do instytucji UE o ustanowienie jasnych zasad pomagających uniknąć udzielania dotacji "GONGO" (organizacjom pozarządowym założonym i finansowanym przez rządy za pośrednictwem nieformalnych kanałów);

32. wzywa władze mołdawskie do wspierania przejrzystości w publicznym procesie podejmowania decyzji oraz do zapewnienia odpowiedniego zaangażowania i konsultacji z zainteresowanymi stronami i społeczeństwem obywatelskim na wszystkich etapach, co zwiększy również kontrolę publiczną i społeczną akceptację przeprowadzanych reform;

33. z zadowoleniem przyjmuje zmiany ordynacji wyborczej przyjęte w sierpniu 2019 r. oraz wyrok mołdawskiego Trybunału Konstytucyjnego z lutego 2020 r. w sprawie wymogów terytorialnych w zakresie tworzenia partii politycznych;

34. zwraca uwagę, że kryzys związany z COVID-19 pokazał, że system opieki zdrowotnej Republiki Mołdawii jest słabo rozwinięty i z trudem radzi sobie z ostatnio odnotowanym gwałtownym wzrostem liczby zakażeń; wzywa Komisję Europejską, państwa członkowskie i Republikę Mołdawii do zacieśnienia współpracy w zakresie odporności zdrowia publicznego, wymiany najlepszych praktyk i współpracy ze społeczeństwem obywatelskim, środowiskiem biznesowym i MŚP w zakresie opracowywania koncentrujących się na najbardziej wrażliwych grupach w społeczeństwie strategii na wypadek epidemii; wzywa rząd mołdawski do wzmocnienia systemu opieki zdrowotnej, poprawy standardów sanitarnych, zwłaszcza w szpitalach, a także do przekazywania ludności wszystkich istotnych informacji o pandemii w sposób przejrzysty i nikogo nie wyłączający;

Współpraca w dziedzinie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (WPZiB) oraz postępy poczynione w rozwiązywaniu konfliktu dotyczącego Naddniestrza

35. z zadowoleniem przyjmuje udział Republiki Mołdawii w misjach i operacjach prowadzonych w ramach wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony (WPBiO) dotyczących cyberbezpieczeństwa i dochodzeń w sprawach związanych z cyberprzestępczością, a także współpracę Republiki Mołdawii z NATO i jej dostosowanie do deklaracji UE w zakresie WPZiB; wzywa instytucje UE do włączenia Republiki Mołdawii do nowych form współpracy w zakresie cyberbezpie- czeństwa, przeciwdziałaniu zagrożeniom hybrydowym i dochodzeń w sprawach związanych z cyberprzestępczością;

36. docenia znaczenie misji granicznej UE dla Mołdawii i Ukrainy (EUBAM) w harmonizacji zarządzania granicami i systemu celnego z systemem unijnym, ale także w odniesieniu do rozwiązania kwestii Naddniestrza;

37. uznaje wyjątkowe doświadczenie i wiedzę specjalistyczną, jaką dysponuje Republika Mołdawii, oraz wkład, jaki może ona wnieść do unijnej polityki bezpieczeństwa zbiorowego i obrony oraz zachęca do pogłębienia współpracy w dziedzinie polityki obronnej związanej z UE, w tym do udziału w PESCO po ustaleniu kwestii zaangażowania państw trzecich;

38. potwierdza, że UE popiera suwerenność i integralność terytorialną Republiki Mołdawii oraz wysiłki w procesie negocjacji 5+2 na rzecz pokojowego, trwałego i kompleksowego politycznego rozwiązania konfliktu w Naddniestrzu, które opierać się będzie na poszanowaniu suwerenności i integralności terytorialnej Republiki Mołdawii w jej uznanych na arenie międzynarodowej granicach, ze szczególnym statusem Naddniestrza i zapewni ochronę praw człowieka na terytoriach niekontrolowanych przez władze konstytucyjne; przypomina, że Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjęło w dniu 22 czerwca 2018 r. rezolucję wzywającą Federację Rosyjską do bezwarunkowego wycofania swoich wojsk i uzbrojenia z terytorium Republiki Mołdawii i potwierdzającą poparcie dla natychmiastowego wdrożenia tej rezolucji;

39. zachęca rząd mołdawski do dalszego promowania środowiska sprzyjającego rozwiązywaniu konfliktów i wspierania działań, które zwiększają zaufanie i poprawiają kontakty międzyludzkie w społecznościach podzielonych konfliktem;

40. uznaje większą wzajemną zależność Republiki Mołdawii i regionu Naddniestrza w kwestii bezpieczeństwa oraz stabilność obu tych podmiotów za główny czynnik zapobiegania problemom związanym z bezpieczeństwem, takim jak zagrożenia hybrydowe, ataki cybernetyczne, ingerencje cybernetyczne w wybory, kampanie dezinformacyjne i propagandowe oraz ingerencja stron trzecich w procesy polityczne, wyborcze i inne procesy demokratyczne, oraz rozwiązywania tych problemów;

41. z zadowoleniem przyjmuje wysiłki rządu Mołdawii na rzecz rozszerzenia korzyści płynących z umowy DCFTA i systemu ruchu bezwizowego na region Naddniestrza, które umożliwiły znaczny wzrost mobilności i wymiany handlowej z tym regionem, jak również wszystkie działania wzmacniające współpracę gospodarczą i zwiększające poziom wymiany towarów i usług między Republiką Mołdawii a Naddniestrzem;

42. uważa, że gwarantując bezcłowy dostęp do rynków UE naddniestrzańskim przedsiębiorstwom zarejestrowanym na zachodnim brzegu Dniestru i poddanym kontrolom celnym przez mołdawskich urzędników, DCFTA doprowadziła do ogromnej zmiany w kierunku handlu z Euroazjatyckiej Unii Gospodarczej do Unii; zachęca władze mołdawskie do dalszych działań na rzecz handlu i współpracy z rynkami UE w celu zwiększenia dostępu do rynku, przejrzystości, dobrych praktyk biznesowych i ograniczenia możliwości manipulacji rynkiem i monopolizacji przez oligarchów;

43. podkreśla, że każda rezolucja w sprawie kwestii Naddniestrza musi szanować suwerenne prawo Republiki Mołdawii do wyboru własnego kierunku polityki obronnej i zagranicznej;

44. wzywa władze Republiki Mołdawii do rozważenia opracowania i wdrożenia pakietu ustaw odnoszących się do części NAPIAA w latach 2017-2019 dotyczącej obszarów zapobiegania konfliktom i zarządzania kryzysowego;

Praworządność i dobre rządy

45. jest zaniepokojony powolnym przebiegiem reform dotyczących praworządności i instytucji demokratycznych; apeluje, aby rząd Republiki Mołdawii niezwłocznie zakończył reformę wymiaru sprawiedliwości, tak by zagwarantować niezawisłość, bezstronność i skuteczność wymiaru sprawiedliwości oraz wyspecjalizowanych instytucji antykorupcyjnych; wzywa mołdawski rząd do zapewnienia w tym zakresie przejrzystego procesu opracowywania zmian w mołdawskiej konstytucji dotyczących Najwyższej Rady Sądownictwa, oraz do ich późniejszego przyjęcia, przy wykorzystywaniu międzynarodowych precedensów i najlepszych praktyk, zgodnie z zaleceniami Komisji Weneckiej i w konsultacji z Radą Europy, unijnymi ekspertami, społeczeństwem obywatelskim i innymi zainteresowanymi stronami; ubolewa, że poprawki dotyczące mianowania członków Najwyższej Rady Sądownictwa zostały przyspieszone przez Parlament; podkreśla potrzebę zapewnienia niezależności Najwyższej Rady Sądownictwa i apeluje do mołdawskich władz o zapewnienie procedur wyboru i awansu sędziów opartych na kryteriach merytorycznych;

46. wzywa władze do kontynuowania skutecznych konsultacji w celu przyjęcia koncepcji i planu działania dotyczących reformy wymiaru sprawiedliwości w oparciu o kompleksową diagnostykę, przy zapewnieniu szerokiego konsensusu ze strony zainteresowanych podmiotów i ścisłym przestrzeganiu mołdawskiej konstytucji i norm europejskich;

47. jest zaniepokojony niskim poziomem zaufania do uczciwości i skuteczności wymiaru sprawiedliwości oraz podatnością sądownictwa na naciski polityczne, które ograniczają jego niezależność; wzywa władze Republiki Mołdawskiej do zapewnienia przejrzystości procesu mianowania sędziów oraz by Prokurator Generalny, jego pracownicy oraz prokuratorzy ogółem pracowali w sposób niezawisły i przestrzegali najwyższych standardów profesjonalizmu i uczciwości;

48. w związku z tym zwraca uwagę, że brak zasobów i wiedzy na temat dobrych rządów, praworządności i praw człowieka przenika mołdawską administrację i negatywnie wpływa na jej skuteczne funkcjonowanie oraz apeluje do Komisji Europejskiej o zwiększenie finansowania za pomocą dostępnego wsparcia budżetowego i instrumentów pomocy technicznej, aby wzmocnić potencjał i skuteczność organów wymiaru sprawiedliwości i organów ścigania, uwzględniając postępy we wdrażaniu reform;

49. apeluje, by władze Republiki Mołdawii wzmocniły całkowitą niezawisłość trybunału konstytucyjnego oraz zapewniły, aby nie podlegał on żadnej formie ingerencji politycznej; zdecydowanie odrzuca wszelkie próby zastraszania sędziów mołdawskiego Trybunału Konstytucyjnego lub wywierania na nich nacisku oraz potępia ogromną presję, szantażowanie i nękanie sędziów trybunału przed wydaniem decyzji w sprawie rosyjskiej pożyczki; wyraża głębokie ubolewanie z powodu prób upolitycznienia mołdawskiego Trybunału Konstytucyjnego oraz braku działania prokuratury i ośrodka antykorupcyjnego w obronie niezależności tego trybunału;

50. jest zaniepokojony utrzymującą się od dłuższego czasu tendencją polegającą na braku postępów w zwalczaniu korupcji w Mołdawii i w związku z tym wzywa rząd do zintensyfikowania walki z korupcją i zawłaszczaniem państwa, jak również zwalczania prania pieniędzy, przemytu i przestępczości zorganizowanej, w tym handlu ludźmi; wzywa rząd Republiki Mołdawii do przyjęcia konkretnych środków służących zwiększeniu niezawisłości, uczciwości i skuteczności Biura Krajowego Ośrodka Antykorupcyjnego i Biura Prokuratury Antykorupcyjnej, a także odpolitycznieniu publicznych instytucji antykorupcyjnych i organów ścigania; zwraca uwagę na potrzebę stałych i konsekwentnych wysiłków na rzecz zapobiegania korupcji na wysokim szczeblu i przestępczości zorganizowanej oraz ich ścigania; jest zdania, że jest to jedyny sposób na przywrócenie zaufania obywateli mołdawskich i zapewnienie przeprowadzenia trwałych reform w Republice Mołdawii; wzywa Komisję do udzielenia znacznie bardziej spójnego wsparcia organizacjom społeczeństwa obywatelskiego monitorującym działania związane z nadużyciami finansowymi i praniem pieniędzy;

51. wzywa władze do wzmożenia wysiłków na rzecz zwalczania przestępczości zorganizowanej i likwidacji układów przestępczych;

52. pozytywnie odnosi się do przyjęcia w dniu 21 maja 2020 r. ustawy o sankcjach w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy i wzywa do szybkiego opracowania wytycznych dotyczących stosowania nowych przepisów, a także do przeprowadzenia specjalistycznych szkoleń dla zainteresowanych organów; wzywa wszystkie zainteresowane strony do utrzymania konsekwentnych wysiłków w walce z przemytem, praniem pieniędzy, likwidacją sieci powiązań przestępczych i ograniczeniem wpływu oligarchów; wzywa do ściślejszej współpracy z Europolem, Interpolem i organizacjami celnymi, takimi jak WCO i siecią antykorupcyjną OECD;

53. z zaniepokojeniem odnotowuje zawarte w sprawozdaniu Komisji i ESDZ z 2019 r. wnioski z wdrożenia układu o stowarzyszeniu z Mołdawią, zgodnie z którymi ustanawianie instrumentów i organów mających na celu zapobieganie nadużyciom finansowym i praniu pieniędzy przebiega powoli; oczekuje, że nowy rząd będzie opierał się na ostatnich działaniach podjętych przez poprzedni rząd w zakresie zwalczania korupcji i ujawniania schematów przestępstw i prania pieniędzy;

54. odnotowuje działania podjęte w celu dalszego ścigania masowych oszustw bankowych ujawnionych w 2014 r. oraz innych przypadków prania pieniędzy; ponownie podkreśla jednak swoje obawy związane z uporczywym brakiem przejrzystego osądzenia wszystkich osób odpowiedzialnych za oszustwa bankowe ujawnione w 2014 r., a także powolnym odzyskiwaniem skradzionego mienia; ponownie wyraża zaniepokojenie faktem, że jak dotąd nie dokonano żadnego znaczącego odzyskania aktywów i podkreśla, że należy podjąć dalsze kroki w tym kierunku; wzywa władze mołdawskie do przyspieszenia procesów ścigania przestępstw, bezzwłocznego postawienia przed sądem wszystkich odpowiedzialnych za to osób oraz do odzyskania zdefraudowanych środków; wzywa państwa członkowskie do udzielenia władzom Republiki Mołdawii znacznego wsparcia w dochodzeniu w tej sprawie, jeżeli zostaną zgłoszone jakiekolwiek wnioski o jego udzielenie;

55. z zadowoleniem przyjmuje przyjęcie w dniu 18 czerwca 2020 r. nowej ustawy znoszącej program "Obywatelstwo za inwestycje" z dniem 1 września 2020 r., z końcem obowiązującego moratorium; uważa, że jest to zasadniczy krok w kierunku zmniejszenia ryzyka korupcji, uchylania się od opodatkowania i prania pieniędzy w Republice Mołdawii; zauważa, że do czasu anulowania programu nadal rozpatrywane będą tylko dotychczasowe wnioski i wzywa Komisję do uważnego monitorowania, w jaki sposób będzie się to odbywać;

56. apeluje do władz Republiki Mołdawii o zwiększenie przejrzystości finansowania partii politycznych oraz o zbadanie wszelkich nieprawidłowości w sposób uczciwy i bezstronny; podkreśla potrzebę zwalczania korupcji wewnątrz mołdawskiej klasy politycznej; jest głęboko zaniepokojony niedawnymi zarzutami o przekupywanie posłów do parlamentu w celu zmiany przynależności politycznej, a także zarzutami porywania, zastraszania i wywierania presji na wybranych członków parlamentu; zwraca uwagę, że zarzuty te muszą zostać zbadane i że takie zachowanie jest niezgodne z wartościami leżącymi u podstaw układu o stowarzyszeniu z Republiką Mołdawii; zwraca również uwagę na odpowiedzialność partii politycznych za zwalczanie korupcji we własnych szeregach; ponadto wzywa władze do zapewnienia, by podczas kampanii wyborczej nie wykorzystywano żadnych funduszy fundacji charytatywnych; wzywa władze do zakazania wykorzystywania funduszy administracyjnych na rzecz rządzącej klasy politycznej podczas kampanii wyborczej;

Prawa człowieka i podstawowe wolności

57. docenia poprawę ustawodawstwa dotyczącego ochrony praw człowieka, w szczególności w wyniku nowego planu działania na rzecz praw człowieka na lata 2018-2022; wzywa władze mołdawskie do znacznego wzmożenia wysiłków oraz przyjęcia środków wykonawczych i prawa wtórnego na rzecz poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności, w szczególności w odniesieniu do mniejszości i słabszych grup społecznych, takich jak kobiety i dzieci wykorzystywane przez handlarzy ludźmi, mniejszości językowe, osoby niepełnosprawne, Romowie i osoby LGTB+, uznając w ten sposób poszanowanie praw człowieka za kluczowe kryterium i istotny warunek istnienia demokratycznego społeczeństwa; jest zaniepokojony, że nadal nie rozwiązano znaczących problemów związanych z prawami człowieka, takich jak presja i politycznie umotywowane ściganie i zatrzymania, tortury, arbitralne zatrzymania, surowe i zagrażające życiu warunki w więzieniach, arbitralna lub bezprawna ingerencja w prywatność, korzystanie z przymusowej lub obowiązkowej pracy dzieci;

58. wyraża głębokie zaniepokojenie sytuacją Mołdawian zablokowanych w państwach członkowskich UE z powodu kryzysu COVID-19 bez ochrony socjalnej; wzywa Komisję i państwa członkowskie do zapewnienia, by w dobie COVID-19 pracownicy sezonowi z państw trzecich byli traktowani na równi z obywatelami UE, zgodnie z dyrektywą 2014/36/UE 8 , przypominając, że pracownicy ci mają takie same prawa pracownicze i socjalne jak obywatele UE; wzywa państwa członkowskie do zapewnienia pracownikom transgranicznym i sezonowym dobrych miejsc zakwaterowania, których koszty będą odrębne od wynagrodzenia i które będą gwarantowały godne warunki mieszkania oraz ochronę prywatności, a także będą przedmiotem pisemnej umowy najmu egzekwowanej przez inspektoraty pracy; wzywa także do ustanowienia norm w tym zakresie;

59. zauważa z niepokojem, że realizacja zobowiązań wynikających z układu o stowarzyszeniu w sferze społecznej, zwłaszcza w dziedzinie inspekcji pracy, środków antydyskryminacyjnych i dialogu społecznego, jest ograniczona; jest zaniepokojony, że postępy w rozwiązywaniu problemów makrofinansowych są nadal niewystarczające do znacznego podniesienia poziomu życia i są obecnie zagrożone skutkami kryzysu związanego z COVID-19; nalega na obowiązkowe zaangażowanie związków zawodowych, a także organizacji społeczeństwa obywatelskiego, we wdrażanie układów o stowarzyszeniu;

60. podkreśla, że Unia musi rozliczać Republikę Mołdawii z jej zobowiązań w odniesieniu do społecznego wymiaru układu o stowarzyszeniu; wzywa Komisję do przedstawiania szczegółowych rocznych sprawozdań z postępów we wdrażaniu kwestii społecznych i związanych z pracą w ramach układu o stowarzyszeniu, w którym analizuje się nie tylko transpozycję odpowiednich dyrektyw i norm unijnych, ale także ich rzeczywiste wdrożenie; wzywa Komisję do przyjęcia

państw trzecich w celu zatrudnienia w charakterze pracownika sezonowego (Dz.U. L 94 z 28.3.2014, s. 375).

wniosków ekspertów ds. pracy w celu wprowadzenia mechanizmu sankcji za naruszanie uzgodnionych standardów; sugeruje wykorzystanie wypłaty pomocy makrofinansowej jako dźwigni lub warunku zmuszającego Republikę Mołdawii do poprawy warunków pracy pracowników;

61. wyraża zaniepokojenie kwestią poszanowania praw człowieka w regionie Naddniestrza, zwłaszcza w kontekście pandemii COVID-19;

62. wzywa Komisję do poprawienia zaniedbanych obszarów układów o stowarzyszeniu w odniesieniu do ważnych obszarów polityki, takich jak płeć, Europejski Zielony Ład oraz zapobieganie kryzysom zdrowotnym;

63. podkreśla, że równość płci jest kluczowym warunkiem wstępnym zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu; wzywa rząd i władze mołdawskie do wdrożenia środków mających na celu dalsze zwiększenie reprezentacji kobiet i równego traktowania na wszystkich szczeblach życia politycznego i społecznego; zwraca się do Komisji Europejskiej o włączenie kwestii równości płci do wszystkich strategii politycznych, programów i działań dotyczących Mołdawii oraz zachęca władze Republiki Mołdawii do promowania programów, które obejmują w konsekwentny sposób wymiar równości płci, oferowania większego wsparcia dla grup społecznych znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji i najsłabszych oraz wdrażania przepisów dotyczących zwalczania mowy nienawiści i przemocy fizycznej wobec najsłabszych grup społecznych;

64. wzywa władze Mołdawii do ratyfikowania konwencji stambulskiej, podpisanej przez Republikę Mołdawii w dniu 6 lutego 2017 r., której ratyfikacja jest opóźniona, mimo że jako wyraźny cel wymieniono krajowy plan działania w zakresie praw człowieka na lata 2018-2022 oraz krajową strategię na rzecz zapobiegania przemocy wobec kobiet i przemocy domowej oraz walki z nimi na lata 2018-2023; przypomina, że przemoc wobec kobiet i dziewcząt jest powszechna w Republice Mołdawii, a dwie na pięć kobiet od 15. roku życia doświadczyły przemocy fizycznej lub seksualnej ze strony partnera lub osoby niebędącej partnerem;

65. apeluje o podjęcie dalszych kroków w celu wdrożenia krajowych przepisów dotyczących przeciwdziałania handlowi ludźmi i zwalczania tego procederu oraz do znacznego podniesienia jakości usług świadczonych na rzecz ofiar oraz o zapewnienie większej ochrony, pomocy i wsparcia dla ofiar przestępstw, zwłaszcza dzieci, w trakcie dochodzenia i po zakończeniu procesu sądowego; ponadto wzywa do zapewnienia większego wsparcia podczas społecznej reintegracji ofiar; wzywa do zacieśnienia współpracy między organami sądowymi i organami ścigania Republiki Mołdawii i państw członkowskich w celu ograniczenia przestępczości transgranicznej, w szczególności handlu ludźmi i handlu narkotykami;

66. wzywa władze do zagwarantowania prawa do rzetelnego procesu sądowego i poszanowania praw człowieka w aresztach i zakładach karnych, w tym poprzez zajęcie się kwestią nieodpowiednich przepisów dotyczących opieki zdrowotnej; w związku z tym podkreśla potrzebę zapewnienia więźniom bezpiecznego środowiska; ponadto wzywa do przyjęcia środków mających na celu unikanie wybiórczego i politycznie umotywowanego wymierzania sprawiedliwości;

67. powtarza swój apel do władz mołdawskich o dopilnowanie, by wszelkie wnioski o ekstradycję otrzymywane z państw trzecich były rozpatrywane w przejrzysty sposób w ramach procedur sądowych w pełni zgodnych z zasadami i normami europejskimi;

68. wzywa do podjęcia bardziej konkretnych środków w celu poprawy warunków przetrzymywania osób z niepełnosprawnościami w szpitalach psychiatrycznych wbrew ich woli; wzywa do całkowitego wyeliminowania tortur i złego traktowania w więzieniach jako metody wywierania nacisku na uwięzionych lub zatrzymanych przeciwników politycznych;

69. uznaje środki podjęte na szczeblu krajowym w celu zapobiegania torturom i zwalczania ich, ale podkreśla, że Republika Mołdawii jest nadal często skazywana przez Europejski Trybunał Praw Człowieka za stosowanie tortur i złe traktowanie; wzywa zatem do ustanowienia w pełni niezależnej agencji zajmującej się w szczególności dochodzeniem w sprawie zarzutów stosowania tortur i innych naruszeń praw człowieka popełnianych przez policję i innych funkcjonariuszy organów ścigania;

70. jest zaniepokojony stałą obecnością w debacie publicznej przypadków mowy nienawiści również ze strony polityków, a także przywódców religijnych i przywódców społeczności; podkreśla w tym kontekście, że w szczególności dotyczy ona kobiet i osób LGBTI+; wzywa urzędników publicznych do powstrzymania się od stosowania mowy nienawiści i do publicznego wypierania mowy nienawiści, gdy tylko ma ona miejsce, oraz wzywa władze do dopracowania ram prawnych i instytucjonalnych służących zwalczaniu mowy nienawiści w celu przeciwdziałania temu zjawisku za pomocą wszelkich dostępnych mechanizmów;

71. przypomina, że do parlamentu mołdawskiego został już wprowadzony projekt ustawy ustanawiającej prawo wzorowane na tzw. ustawie Magnitskiego; zachęca organ ustawodawczy do kontynuowania analizy ustawy, która, jeżeli zostanie przyjęta, przyczyni się do zwalczania naruszeń praw człowieka, korupcji i prania pieniędzy;

Współpraca handlowa i gospodarcza

72. jest zdania, że priorytetem pomocy UE dla Republiki Mołdawii powinna nadal być poprawa poziomu życia obywateli i należy ją ukierunkować na takie obszary, jak ułatwianie rozwoju MŚP, pomoc dla młodzieży, a także ogólna reforma sektorów edukacji i zdrowia;

73. z zadowoleniem przyjmuje inicjatywy w zakresie przedsiębiorczości, które mają na celu rozwój mołdawskiego sektora przedsiębiorstw typu startup; uznaje jednak, że konieczne są dalsze reformy sektora publicznego i pomoc finansowa w celu stworzenia dodatkowych możliwości zatrudnienia, które zachęcą młodych ludzi i wykwalifikowanych pracowników do powrotu do kraju pochodzenia;

74. wzywa Komisję do wniesienia wkładu w rozwiązywanie problemów ekonomicznych młodych ludzi w Republice Mołdawii przez inwestowanie w programy sprzyjające przedsiębiorczości młodzieży i przedsiębiorczości społecznej oraz do wzmocnienia związku między reformą systemu edukacyjnego a potrzebami rynku pracy; podkreśla potrzebę inwestowania w programy skierowane do młodych ludzi pochodzących z obszarów wiejskich, ponieważ ta kategoria osób jest jedną z najbardziej narażonych i brakuje jej możliwości społeczno-gospodarczych w porównaniu z młodymi ludźmi z obszarów miejskich;

75. przyznaje, że zjawisko "drenażu mózgów", często wynikające z braku zaufania do wymiaru sprawiedliwości, nepotyzmu i braku odpowiednich reform w kraju, stanowi poważne zagrożenie dla przyszłości Mołdawii oraz jest zaniepokojony dużą skalą emigracji obywateli Mołdawii, która uwidacznia negatywne tendencje demograficzne; zachęca rząd mołdawski do wdrożenia dalszych środków mających na celu zapobieganie temu zjawisku i przeciwdziałanie mu, w szczególności poprzez tworzenie możliwości i poprawę warunków i płac dla młodych pracowników w ich ojczyźnie, tak aby mogli powrócić po studiach lub szkoleniach zagranicznych, oraz poprzez wspieranie przedsiębiorczości młodzieży; wzywa Komisję, aby skoncentrowała się na tej kwestii w swoich programach;

76. z zadowoleniem przyjmuje dywersyfikację mołdawskiej gospodarki i znaczny wzrost wymiany handlowej między Republiką Mołdawii a UE, a także fakt, że UE jest największym inwestorem w tym kraju; z zadowoleniem przyjmuje fakt, że w 2018 r. na Unię przypadało 70 % całkowitego wywozu Republiki Mołdawii i 56 % jej całkowitej wymiany handlowej; zachęca do dalszych postępów w takich dziedzinach, jak kodeks celny, ochrona praw własności intelektualnej, w tym oznaczeń geograficznych, poprawa norm sanitarnych i fitosanitarnych, poprawa warunków rynkowych w dziedzinie energii, zamówień publicznych oraz dostęp MŚP do finansowania;

77. zachęca do pełnego wdrożenia DCFTA w celu dalszego zwiększenia dwustronnych stosunków handlowych i inwestycyjnych między UE a Mołdawią, w tym przez usunięcie barier pozataryfowych w handlu, ułatwienie dostępu oraz postępy w dalszej integracji z jednolitym rynkiem; przypomina, że umowa DCFTA z Republiką Mołdawii powinna przewidywać przestrzeganie zasad określonych w rozdziałach dotyczących zrównoważonego rozwoju, zgodnie z międzynarodowymi zobowiązaniami, w szczególności z porozumieniem paryskim i zasadami WTO;

78. pochwala przyjęcie przez parlament mołdawski europejskiego podejścia LEADER jako podstawy krajowej polityki dotyczącej obszarów wiejskich; zachęca jednak Republikę Mołdawii, w tym za pomocą specjalnych środków w następnej krajowej strategii na rzecz rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich, do pełnego wykorzystania preferencyjnych możliwości eksportowych do Unii poprzez skuteczniejszą i bardziej zrównoważoną uprawę gruntów rolnych, a także bardziej demokratyczny dostęp i wykorzystanie gruntów, co pozwoli na wytwarzanie produktów rolnych, które wzmocniłyby relatywne zalety rolnictwa Republiki Mołdawii;

79. z zadowoleniem przyjmuje zbliżenie przepisów do dorobku prawnego UE i zachęca Komisję do udzielenia mołdawskim instytucjom i administracji publicznej technicznej i finansowej pomocy w tych staraniach, a następnie we wdrażaniu tych przepisów; podkreśla, że pomoc taka powinna być wykorzystywana w celu zwiększenia wiedzy na temat praw człowieka i praworządności oraz wzywa władze mołdawskie do przyspieszenia postępów w zakresie zbliżenia przepisów do układu o stowarzyszeniu / DCFTA w odniesieniu do zdrowia zwierząt i bezpieczeństwa żywności;

80. z zadowoleniem przyjmuje krajową strategię "Cyfrowa Mołdawia 2020", ale domaga się, aby Komisja wspierała i wspomagała programy i reformy dotyczące umiejętności korzystania z mediów i informacji, aby dostosować się do obecnej epoki cyfrowej, a także podnieść poziom współpracy sektorowej w gospodarce cyfrowej; wzywa Republikę Mołdawii do zbudowania niezawodnej rynkowej gospodarki cyfrowej, uwypuklając potrzebę postępów w zakresie otwartych danych, poszerzając dostęp do systemów cyfrowych i zapewniając obywatelom lepszy dostęp do usług elektronicznych i różnych rozwiązań komunikacyjnych;

81. wzywa Komisję do wspierania inwestycji w sektorach, które mają potencjał w zakresie rozwoju, wzrostu i konkurencyjności w UE, w szczególności w trzech sektorach o znaczeniu strategicznym (tj. zrównoważona energia i klimat, jednolity rynek cyfrowy i cyberbezpieczeństwo oraz transport);

82. wzywa rząd mołdawski do skoncentrowania się również na społecznym wymiarze handlu i zrównoważonym rozwoju poprzez przestrzeganie i egzekwowanie norm pracy, ratyfikację i pełne wdrożenie wszystkich konwencji MOP oraz wyeliminowanie pozostałych braków w systemie inspekcji pracy oraz poprzez likwidację ograniczeń i niedociągnięć systemu inspekcji pracy oraz problemów systemu sądownictwa, które mają negatywny wpływ na egzekwowanie norm pracy;

83. wzywa władze mołdawskie do przyjęcia i wdrożenia strategii politycznych mających na celu uregulowanie udziału podmiotów z jurysdykcji niestosujących międzynarodowych standardów przejrzystości (terytoria zamorskie) lub przedsiębiorstw, które są bezpośrednio lub pośrednio kontrolowane przez takie przedsiębiorstwa, w handlu z władzami publicznymi (zamówienia publiczne, prywatyzacja, koncesje, partnerstwo publiczno-prywatne);

84. wzywa UE do rozważenia możliwości przystąpienia przez kraje posiadające układ o stowarzyszeniu / DCFTA z UE do jednolitego obszaru płatności w euro (SEPA), ponieważ przyniesie to korzyści przede wszystkim obywatelom i stworzy nowe możliwości dla rozwoju MŚP;

Energia, środowisko i zmiana klimatu

85. wzywa rząd Mołdawii do dalszej reformy sektora energetycznego w celu zwiększenia odporności, przejrzystości kosztów i umów w tym sektorze oraz do poprawy niezależności i efektywności energetycznej, w szczególności przez zwiększenie wzajemnych połączeń energetycznych z Unią, zróżnicowanie źródeł energii, również energii odnawialnej, oraz zmniejszenie zależności od paliw kopalnych; podkreśla, że wszystkie te aspekty mają ogromne znaczenie dla zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego kraju;

86. z zadowoleniem przyjmuje działania na rzecz wzmocnienia zdolności instytucjonalnych i niezależności urzędu regulacji energetyki i zachęca do podjęcia niezbędnych i pilnych działań w celu wdrożenia trzeciego pakietu energetycznego, w szczególności w dziedzinie gazu ziemnego, oraz zapewnienia pełnej zgodności z dorobkiem prawnym Wspólnoty Energetycznej; w szczególności wzywa Krajową Agencję ds. Regulacji Energetyki Republiki Mołdawii do zatwierdzenia przepisów dotyczących rynku energii opartych na uczciwej konkurencji i do zapewnienia ich przestrzegania przez wszystkich uczestników rynku, w tym podmioty gospodarcze będące własnością państwa;

87. podkreśla znaczenie zacieśnienia współpracy w zakresie infrastruktury w regionie, również z myślą o dywersyfikacji dostaw energii w Republice Mołdawii, oraz poprawy połączeń w mołdawskim sektorze energetycznym przy jednoczesnym zapewnieniu równowagi środowiskowej;

88. podkreśla znaczenie dywersyfikacji systemu elektroenergetycznego Republiki Mołdawii; wzywa władze mołdawskie do zapewnienia terminowej realizacji projektu połączenia systemów elektroenergetycznych Republiki Mołdawii i Rumunii poprzez zapewnienie niezbędnego wsparcia i środków finansowych;

89. zachęca władze mołdawskie do kontynuowania wysiłków na rzecz wzmocnienia bezpieczeństwa energetycznego kraju i wyraża uznanie dla sfinalizowania budowy gazociągu Ungheni - Kiszyniów do końca 2020 r; ponadto zwraca się do Komisji Europejskiej o włączenie Republiki Mołdawii do testów warunków skrajnych przeprowadzanych w odniesieniu do wewnętrznego rynku energii;

90. wyraża uznanie dla ustaleń poczynionych między Republiką Mołdawii, Ukrainą i Rumunią w grudniu 2019 r., mających na celu umożliwienie przesyłania gazu na Ukrainę i do Republiki Mołdawii za pośrednictwem Gazociągu Transbałkańskiego oraz planu działania z lutego 2020 r. dotyczącego zapewnienia niezależności operatora systemu przesyłowego - Moldovatransgazu;

91. z zadowoleniem przyjmuje kroki podjęte w celu asynchronicznego połączenia systemu elektroenergetycznego Republiki Mołdawii z UE przez Rumunię, co stanowi istotny kamień milowy na drodze do wzmocnienia i dywersyfikacji mołdawskiej infrastruktury energetycznej; wzywa wszystkie organy do osiągnięcia celu polegającego na połączeniu Republiki Mołdawii z rumuńską siecią energetyczną do 2024 r. przy wsparciu UE;

92. z zadowoleniem przyjmuje pakiet na rzecz klimatu i środowiska Republiki Mołdawii z lutego 2019 r. oraz jej krajową reakcję, dzięki której jako czwarty kraj na świecie przedłożyła sekretariatowi Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w Sprawie Zmian Klimatu (UNFCCC) swój ustalony na poziomie krajowym wkład (NDC2), w tym bardziej ambitny cel dotyczący ograniczenia emisji gazów cieplarnianych; wzywa do zwiększenia wysiłków w zakresie krajowych zobowiązań do zwalczania zmiany klimatu związanych z porozumieniem paryskim z 2015 r., a także do włączenia kwestii zmiany klimatu do wszystkich obszarów kształtowania polityki;

93. wzywa Republikę Mołdawii do dalszego zwiększania zaangażowania w walkę ze zmianą klimatu, w szczególności do działań w zakresie gospodarki odpadami i gospodarki wodnej rzeki Dniestr, oraz wzywa Komisję do ułatwienia udziału Republiki Mołdawii w Europejskim Zielonym Ładzie oraz do zadbania o to, by DCFTA nie była sprzeczna z określonymi w niej celami i inicjatywami w zakresie ochrony środowiska;

94. uznaje znaczenie dalszej modernizacji systemu edukacyjnego w Republice Mołdawii, a także rosnącą rolę młodzieży we wszystkich dziedzinach życia, i zachęca UE do oferowania dalszego wsparcia, zwłaszcza w obszarze kształcenia i szkolenia zawodowego, w celu zaspokojenia potrzeb rynku pracy; podkreśla potrzebę promowania możliwości w zakresie wolontariatu i zaangażowania obywatelskiego młodych ludzi oraz zwiększenia inwestycji w młodych ludzi poprzez zwiększenie finansowania i liczniejszy udział przedstawicieli Mołdawii w istniejących programach mobilności, takich jak Erasmus+, Kreatywna Europa i Horyzont 2020;

95. zachęca Komisję Europejską do konsultowania, przygotowania i tworzenia programów dostosowanych do potrzeb obywateli z uwzględnieniem bezpośredniego kontaktu z beneficjentami za pośrednictwem platformy internetowej do składania wniosków i sprawozdań na temat wykorzystania funduszy udostępnianych w ramach tych programów; wzywa w związku z tym do wzięcia pod uwagę celów Zielonego Ładu oraz codziennych potrzeb obywateli Republiki Mołdawii;

Postanowienia instytucjonalne

96. podkreśla, że bez szczerej determinacji klasy politycznej, by zreformować kraj i rzeczywiście wdrożyć układ o stowarzyszeniu z UE, nie uda się osiągnąć prawdziwego i trwałego rozwoju; w związku z tym zachęca wszystkie podmioty polityczne i siły polityczne w kraju, aby wnosiły wkład i inicjowały wielostronne formaty i współpracę w dobrej wierze w zakresie strategicznych celów Republiki Mołdawii, przyczyniając się tym samym do jakości demokracji i poprawy warunków życia ludzi; mając to na uwadze, zachęca władze mołdawskie do wykorzystywania dialogu im. Jeana Monneta, aby wesprzeć dialog między stronami i budowanie zdolności parlamentu;

97. wzywa wszystkie instytucje Unii i państwa członkowskie w ścisłej współpracy z władzami Republiki Mołdawii do lepszego informowania obywateli Republiki Mołdawii o korzyściach wynikających z układu o stowarzyszeniu / DCFTA i pomocy unijnej;

98. wzywa Komisję do wzmocnienia delegatury Unii Europejskiej w Republice Mołdawii, nasilenia monitorowania oraz wzmocnienia zespołu projektowego w Kiszyniowie, aby pomóc Mołdawii skutecznie informować o jej zbliżeniu do prawa UE, zwalczać dezinformację oraz promować pozytywny wizerunek UE i Republiki Mołdawii wśród wszystkich zainteresowanych stron;

o

o o

99. zobowiązuje swojego Przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji Europejskiej oraz wiceprzewodniczącemu Komisji / wysokiemu przedstawicielowi Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, a także prezydentowi, rządowi i parlamentowi Republiki Mołdawii.

1 Rozporządzenie Rady (WE) nr 539/2001 z dnia 15 marca 2001 r. wymieniające państwa trzecie, których obywatele muszą
2 Teksty przyjęte, P8_TA(2018)0458.
3 Dz.U. C 118 z 8.4.2020, s. 109.
4 Dz.U. C 356 z 4.10.2018, s. 130.
5 Dz.U. C 334 z 19.9.2018, s. 199.
6 Dz.U. C 11 z 12.1.2018, s. 82.
7 Dz.U. L 165 z 27.5.2020, s. 31.
8 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/36/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli

Zmiany w prawie

Małżonkowie zapłacą za 2023 rok niższy ryczałt od najmu

Najem prywatny za 2023 rok rozlicza się według nowych zasad. Jedyną formą opodatkowania jest ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, według stawek 8,5 i 12,5 proc. Z kolei małżonkowie wynajmujący wspólną nieruchomość zapłacą stawkę 12,5 proc. dopiero po przekroczeniu progu 200 tys. zł, zamiast 100 tys. zł. Taka zmiana weszła w życie w połowie 2023 r., ale ma zastosowanie do przychodów uzyskanych za cały 2023 r.

Monika Pogroszewska 27.03.2024
Ratownik medyczny wykona USG i zrobi test na COVID

Mimo krytycznych uwag Naczelnej Rady Lekarskiej, Ministerstwo Zdrowia zmieniło rozporządzenie regulujące uprawnienia ratowników medycznych. Już wkrótce, po ukończeniu odpowiedniego kursu będą mogli wykonywać USG, przywrócono im też możliwość wykonywania testów na obecność wirusów, którą mieli w pandemii, a do listy leków, które mogą zaordynować, dodano trzy nowe preparaty. Większość zmian wejdzie w życie pod koniec marca.

Agnieszka Matłacz 12.03.2024
Jak zgłosić zamiar głosowania korespondencyjnego w wyborach samorządowych

Nie wszyscy wyborcy będą mogli udać się osobiście 7 kwietnia, aby oddać głos w obwodowych komisjach wyborczych. Dla nich ustawodawca wprowadził instytucję głosowania korespondencyjnego jako jednej z tzw. alternatywnych procedur głosowania. Przypominamy zasady, terminy i procedurę tego udogodnienia dla wyborców z niepełnosprawnością, seniorów i osób w obowiązkowej kwarantannie.

Artur Pytel 09.03.2024
Data 30 kwietnia dla wnioskodawcy dodatku osłonowego może być pułapką

Choć ustawa o dodatku osłonowym wskazuje, że wnioski można składać do 30 kwietnia 2024 r., to dla wielu mieszkańców termin ten może okazać się pułapką. Datą złożenia wniosku jest bowiem data jego wpływu do organu. Rząd uznał jednak, że nie ma potrzeby doprecyzowania tej kwestii. A już podczas rozpoznawania poprzednich wniosków, właśnie z tego powodu wielu mieszkańców zostało pozbawionych świadczeń.

Robert Horbaczewski 21.02.2024
Standardy ochrony dzieci. Placówki medyczne mają pół roku

Lekarz czy pielęgniarka nie będą mogli się tłumaczyć, że nie wiedzieli komu zgłosić podejrzenie przemocy wobec dziecka. Placówki medyczne obowiązkowo muszą opracować standardy postępowania w takich sytuacjach. Przepisy, które je do tego obligują wchodzą właśnie w życie, choć dają jeszcze pół roku na przygotowania. Brak standardów będzie zagrożony grzywną. Kar nie przewidziano natomiast za ich nieprzestrzeganie.

Katarzyna Nocuń 14.02.2024
Wszystkie wyroby tytoniowe wkrótce trafią do systemu Track&Trace

Punkty sprzedaży wyrobów tytoniowych czekają nowe obowiązki. Unijnym Systemem Śledzenia Ruchu i Pochodzenia Wyrobów Tytoniowych (Track&Trace) obecnie objęte są papierosy i tytoń do samodzielnego skręcania papierosów. Od 20 maja trafią do niego także wszystkie inne wyroby zawierające w swoim składzie tytoń. W systemie muszą się również zarejestrować punkty sprzedaży wyrobów tytoniowych.

Krzysztof Koślicki 05.02.2024