[Pełny tekst niniejszej opinii jest dostępny w wersji angielskiej, francuskiej i niemieckiej na stronie internetowej EIOD www.edps.europa.eu](2019/C 186/05)
(Dz.U.UE C z dnia 3 czerwca 2019 r.)
W dniu 5 lutego 2019 r. Komisja Europejska wydała zalecenie dotyczące decyzji Rady upoważniającej Komisję do uczestnictwa w imieniu Unii w negocjacjach w sprawie drugiego protokołu dodatkowego do budapesztańskiej konwencji o cyberprzestępczości. Załącznik do zalecenia zawiera zalecane wytyczne Rady na potrzeby negocjowania protokołu. Protokół ten ma służyć poprawie tradycyjnego kanału współpracy oraz włączeniu przepisów o bezpośredniej współpracy między organami ścigania a usługodawcami w wymiarze transgranicznym, jak również przepisów o transgranicznym bezpośrednim dostępie do danych dla organów ścigania.
EIOD z zadowoleniem przyjmuje i aktywnie wspiera zalecenie, by Komisja Europejska była upoważniona do prowadzenia w imieniu Unii Europejskiej negocjacji dotyczących protokołu dodatkowego do konwencji o cyberprzestępczości. Jak EIOD podnosił od długiego czasu, UE potrzebuje trwałych ustaleń dotyczących udostępniania danych osobowych państwom trzecim dla celów związanych ze ściganiem przestępstw, które to ustalenia będą w pełni zgodne z unijnymi traktatami oraz Kartą praw podstawowych Unii Europejskiej. Nawet przy prowadzeniu śledztw w sprawach krajowych organy ścigania coraz częściej mają do czynienia z "sytuacjami transgranicznymi", ponieważ informacje są przechowywane elektronicznie w państwie trzecim. Coraz więcej napływających wniosków oraz zmienność informacji cyfrowych powoduje obciążenie istniejących modeli współpracy, takich jak traktaty o pomocy prawnej. EIOD rozumie, że organy toczą wyścig z czasem, by uzyskać dane na potrzeby prowadzonych przez siebie śledztw i popiera działania na rzecz wypracowania nowych modeli współpracy, również w kontekście współpracy z państwami trzecimi.
Niniejsza opinia ma służyć zapewnieniu konstruktywnej i obiektywnej porady dla instytucji UE, ponieważ Rada musi dostarczyć swoje ogólne wytyczne przed rozpoczęciem tego delikatnego zadania o daleko idących skutkach. EIOD podkreśla, iż konieczne jest zapewnienie pełnego poszanowania praw podstawowych, w tym prywatności i ochrony danych osobowych. Chociaż EIOD uznaje, że nie jest możliwe całkowite odtworzenie terminologii i definicji prawa unijnego w umowach z państwami trzecimi, gwarancje dostępne osobom fizycznym muszą być jasne i skuteczne, aby były w pełni zgodne z prawem pierwotnym UE. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w ostatnich latach potwierdził zasady ochrony danych, w tym zasady rzetelności, prawidłowości i istotności informacji, niezależnego nadzoru oraz indywidualnych praw jednostek. Zasady te są istotne zarówno dla organów publicznych, jak i dla firm prywatnych i stały się jeszcze ważniejsze z uwagi na wrażliwość danych niezbędnych w śledztwach prowadzonych w sprawach karnych.
Wiele przewidzianych gwarancji przyjęto z zadowoleniem, należałoby je jednak wzmocnić. EIOD rozpoznaje trzy główne kwestie wymagające poprawy, które zaleca wprowadzić do wytycznych negocjacyjnych, aby zapewnić zgodność z Kartą i art. 16 TFUE:
Dodatkowo, w niniejszej opinii zaleca się również udoskonalenie i doprecyzowanie wytycznych negocjacyjnych. EIOD pozostaje do dyspozycji instytucji, aby w razie czego służyć radą w trakcie negocjacji i przed finalizacją protokołu.
1 Wniosek Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie europejskiego nakazu wydania dowodów dotyczącego elektronicznego materiału dowodowego w sprawach karnych i europejskiego nakazu zabezpieczenia dowodów dotyczącego elektronicznego materiału dowodowego w sprawach karnych, COM(2018) 225 final.
2 Wniosek Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiająca zharmonizowane przepisy dotyczące mianowania przedstawicieli prawnych w celu gromadzenia dowodów na potrzeby postępowań karnych, COM(2018) 226 final.
4 Zalecenie dotyczące decyzji Rady upoważniającej do rozpoczęcia negocjacji w celu zawarcia porozumienia między Unią Europejską a Stanami Zjednoczonymi Ameryki w sprawie transgranicznego dostępu do dowodów elektronicznych na potrzeby współpracy wymiarów sprawiedliwości w sprawach karnych, COM(2019) 70 final.
5 Zalecenie dotyczące decyzji Rady upoważniającej do uczestnictwa w negocjacjach w sprawie drugiego protokołu dodatkowego do Konwencji Rady Europy o cyberprzestępczości (CETS nr 185), COM(2019) 71 final.
6 Opinia EIOD 2/2019 w sprawie mandatu negocjacyjnego dla celów zawieranej między Unią Europejską a Stanami Zjednoczonymi Ameryki umowy w sprawie transgranicznego dostępu do elektronicznego materiału dowodowego.
7 Konwencja Rady Europy o cyberprzestępczości, Budapeszt, 23 listopada 2001 r., CETS nr 185.
