Opinia Komitetu Regionów w sprawie wniosku dotyczącego decyzji Rady dotyczącej zasad, priorytetów i warunków zawartych w partnerstwie europejskim z Chorwacją(2006/C 81/11)
(Dz.U.UE C z dnia 4 kwietnia 2006 r.)
KOMITET REGIONÓW,
uwzględniając wniosek dotyczący decyzji Rady w sprawie zasad, priorytetów i warunków zawartych w partnerstwie europejskim z Chorwacją (COM(2004) 275 wersja ostateczna);
uwzględniając decyzję Komisji Europejskiej z 17 listopada 2004 r. o zasięgnięciu opinii Komitetu Regionów w tej sprawie, zgodnie z art. 265 ust. 1 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską;
uwzględniając decyzję swego Prezydium z 15 czerwca 2004 r. powierzającą Komisji ds. Stosunków Zewnętrznych przygotowanie opinii w sprawie strategii Komisji Europejskiej w zakresie postępów poczynionych w procesie rozszerzenia;
uwzględniając konkluzje Prezydencji ze szczytów Rady Europejskiej w Salonikach w czerwcu 2003 r. i w Brukseli w grudniu 2004 r.;
uwzględniając decyzję Rady z 13 września 2004 r. w sprawie zasad, priorytetów i warunków zawartych w partnerstwie europejskim z Chorwacją;
uwzględniając sprawozdanie Parlamentu Europejskiego w sprawie wniosku o członkostwo w UE złożonego przez Chorwację (A5-0206/2004);
uwzględniając sprawozdanie Komisji Europejskiej w sprawie stabilizacji i stowarzyszenia z 2003 r.;
uwzględniając komunikat Komisji Europejskiej z kwietnia 2004 r. dotyczący opinii w sprawie wniosku o członkostwo w Unii Europejskiej, złożonego przez Chorwację (COM (2004) 257 wersja ostateczna);
uwzględniając decyzję Rady w sprawie podpisania umowy o stabilizacji i stowarzyszeniu między Wspólnotami Europejskimi i jej Państwami Członkowskimi a Republiką Chorwacji;
uwzględniając decyzję Rady z 3 października 2005 r. o otwarciu negocjacji akcesyjnych z Chorwacją;
uwzględniając oświadczenia i zalecenia przyjęte przez Wspólny Komitet Parlamentarny UE - Chorwacja 5 października 2005 r.;
uwzględniając swój projekt opinii (CdR 499/2004 rev. 2; sprawozdawca: Isidoro GOTTARDO, radny regionu Friuli-Wenecja Julijska, IT/PPE) przyjęty przez Komisję ds. Stosunków Zewnętrznych 30 czerwca 2005 r.;
a także mając na uwadze, co następuje:
– Dla Chorwacji perspektywa przystąpienia do UE ma dodatkowe znaczenie, gdyż sprzyja ona politycznej stabilności i wzmacnia demokrację na Bałkanach; poza tym perspektywa ta stanowi przykład dla innych krajów w tym regionie;
– Przestrzeganie demokratycznych zasad, praworządności, praw człowieka i praw mniejszości, a także podstawowych wolności, to główny warunek korzystania z pomocy wspólnotowej, służącej wzmocnieniu instytucji i przygotowaniu do przystąpienia do Unii Europejskiej.
przyjął swoją opinię na 61. sesji plenarnej w dniach 12 - 13 października 2005 r. (posiedzenie z dn. 13 października).
Spostrzeżenia i zalecenia Komitetu Regionów
Komitet Regionów
1. Zasady, priorytety i warunki zawarte w partnerstwie europejskim z Chorwacją
1.1 z zadowoleniem przyjmuje wprowadzenie partnerstwa europejskiego dla Bałkanów Zachodnich, opartego na Agendzie z Salonik, i priorytety wyznaczone przez Komisję Europejską odnośnie Chorwacji oraz oczekuje, że będzie uczestniczyć w ocenie, która zostanie przeprowadzona pod koniec przewidzianego okresu, dotyczącej priorytetów krótkoterminowych, a zwłaszcza priorytetów politycznych, takich jak demokracja, praworządność, prawa człowieka oraz ochrona mniejszości;
1.2 podkreśla absolutną konieczność zwiększenia efektywności chorwackiej administracji i przeszkolenia kadry urzędniczej, by sprostać zobowiązaniom wynikającym z przystąpienia do Unii i potrzebie walki z korupcją;
1.3 w związku z powyższym uważa, że programy twinningowe z administracją regionalną i lokalną Państw Członkowskich UE należą do instrumentów, które można wykorzystać dla ułatwienia lepszego funkcjonowania administracji publicznej, zachęca zatem Radę ds. Stabilizacji i Stowarzyszenia do zwrócenia się do Komitetu Regionów w celu skorzystania z jego szerokiego zakresu doświadczeń w tej dziedzinie;
1.4 z radością przyjmuje gwarancje konstytucyjne przewidziane dla mniejszości narodowych stanowiących integralną cześć społeczeństwa chorwackiego i należne im przedstawicielstwo w rządzie centralnym oraz w regionalnych i lokalnych strukturach władzy, a także starania podejmowane na rzecz ochrony mniejszości romskiej; ponadto z zadowoleniem przyjmuje utworzenie komisji międzyresortowych, w skład których wchodziliby przedstawiciele mniejszości i rządu centralnego;
1.5 akcentuje konieczność zagwarantowania dwujęzyczności w lokalnej administracji publicznej wszędzie tam, gdzie występują społeczności autochtoniczne inne niż chorwacka lub mniejszości posługujące się językiem innym niż chorwacki, i to nie tylko na szczeblu gminnym, ale również na szczeblu okręgów; z tego też powodu podkreśla konieczność takiego dostosowania przepisów prawnych w zakresie obszaru regionów, miast i gmin do prawa konstytucyjnego dotyczącego praw mniejszości narodowych i do przepisów prawnych mówiących o językach mniejszości narodowych, aby de facto zapewnić stosowanie dwóch języków w tych regionach, miastach i gminach, które w rozumieniu swoich statutów mają dwa języki urzędowe: język chorwacki i język mniejszości;
1.6 domaga się, by dokonano publicznej oceny koordynacji i współpracy pomiędzy władzami odpowiedzialnymi na szczeblu centralnym i lokalnym w zakresie repatriacji uchodźców, odbudowy i odzyskania domów i mieszkań, wdrożenia ustawodawstwa przewidującego rekompensatę za utratę prawa najmu i/lub prawa do zajmowania lokalu, walki z dyskryminacją ze względu na przynależność narodową lub etniczną w dziedzinie zatrudnienia. Wszystkie te kwestie stanowią podstawę dla ponownej integracji społeczno-gospodarczej repatriantów, którą należy zaplanować w oparciu o programy regionalne i postrzegać jako integralną część rozwoju lokalnego;
1.7 przyjmuje do wiadomości wniosek wysunięty przez mniejszości narodowe, by chorwackie prawo wyborcze uznało "podwójne głosowanie" (polityczne i etniczne) mniejszości narodowych w Chorwacji, tak jak przewidują konstytucja i prawo konstytucyjne dotyczące mniejszości narodowych;
1.8 zwraca uwagę, że różnorodność etniczna w Chorwacji powinna mieć należyte odzwierciedlenie w radiu i telewizji publicznej.
2. Wejście w życie umowy o stabilizacji i stowarzyszeniu (USS)
2.1 wyraża zadowolenie z powodu wejścia w życie 1 lutego 2005 r. umowy o stabilizacji i stowarzyszeniu z Republiką Chorwacji. Umowa ta stanowi ramy prawne dla stosunków pomiędzy Chorwacją a UE na cały okres przedakcesyjny; ma nadzieję, że USS faktycznie posunie naprzód proces integracji, a jednocześnie, dzięki szeroko zakrojonemu partnerstwu angażującemu w jej wdrażanie także chorwackie samorządy lokalne i regionalne, wzmocni relacje między stronami;
2.2 przypomina, że USS w szczególnym stopniu przewiduje powołanie komisji parlamentarnej ds. stabilizacji i stowarzyszenia, której celem były dalszy rozwój dialogu politycznego pomiędzy obiema stronami, aby stworzyć "bliskie więzi solidarności i nowe formy współpracy"(1);
2.3 dostrzega wolę, będącą przesłaniem USS, aby krzewić dialog polityczny pomiędzy stronami umowy "w każdej innej formie, wnoszącej przydatny wkład we wzmocnienie, rozwój i intensyfikację dialogu politycznego"(2);
2.4 żałuje jednak, że w odróżnieniu od poprzednich państw kandydujących, ani w USS, ani w Radzie Stabilizacji i Stowarzyszenia, ani w decyzji Rady dotyczącej regulaminu wewnętrznego nie przewidziano utworzenia komitetu zrzeszającego przedstawicieli lokalnych i regionalnych jednostek terytorialnych;
2.5 domaga się zatem, aby Rada ds. Stabilizacji i Stowarzyszenia, dążąc do "wniesienia przydatnego wkładu we wzmocnienie, rozwój i intensyfikację dialogu politycznego"(3), podjął próbę utworzenia wspólnego komitetu konsultacyjnego Chorwacja - KR. Komitet ten służyłby ożywieniu dialogu politycznego, promowaniu zbliżenia Chorwacji do Unii Europejskiej, współpracy regionalnej i rozwoju dobrych stosunków sąsiedzkich, a także kultury pomocniczości i rozwoju demokracji lokalnej.
3. Otwarcie negocjacji akcesyjnych
3.1 przypomina, że wspólnym i ostatecznym celem negocjacji jest pełne członkostwo Chorwacji w Unii Europejskiej;
3.2 ufa, że wprowadzone środki przejściowe i klauzule ochronne będą zawsze zgodne z interesami UE, szczególnie w zakresie konkurencji i funkcjonowania rynku wewnętrznego;
3.3 podkreśla naturalne predyspozycje Chorwacji do członkostwa w UE i szczere pragnienie przystąpienia do Unii ze strony obywateli chorwackich; otwarcie negocjacji akcesyjnych zapobiegło rozwinięciu się niechęci do europejskiej perspektywy wspólnotowej i opóźnienie stabilizacji politycznej w regionie;
3.4 wyraża zadowolenie z otwarcia negocjacji akcesyjnych z Chorwacją, na podstawie decyzji politycznej uwzględniającej w należyty sposób wypełnienie kryteriów kopenhaskich i warunków związanych ze stabilizacją i stowarzyszeniem ustanowionych przez Radę w 1997 r. (współpraca z Międzynarodowym Trybunałem Karnym dla byłej Jugosławii oraz współpraca regionalna, postrzegana jako integralna część umowy o stabilizacji i stowarzyszeniu podpisanej z Chorwacją); podkreśla ponadto konieczność monitorowania, dalszej konsolidacji i, w razie potrzeby, wymagania widocznych postępów w zakresie praw mniejszości, polityki repatriacji uchodźców, braku dyskryminacji przy zakupie nieruchomości przez obywateli Wspólnoty i reformy sądowniczej;
3.5 przypomina o konieczności potwierdzenia przez rząd chorwacki gotowości do pełnej współpracy z Międzynarodowym Trybunałem Karnym dla byłej Jugosławii, także podczas trwania negocjacji akcesyjnych;
3.6 uważa otwarcie negocjacji za historyczną szansę zarówno dla UE jak i dla Bałkanów oraz z zadowoleniem przyjmuje utworzenie grupy zadaniowej ds. Chorwacji, która zajmie stanowisko w sprawie pełnej współpracy z Międzynarodowym Trybunałem Karnym dla byłej Jugosławii;
3.7 z zadowoleniem przyjmuje ramy negocjacyjne, przyjęte przez Komisję Europejską, oraz propozycję zwiększenia ilości rozdziałów negocjacyjnych do 35, poprzez podzielenie długich rozdziałów na rozdziały krótsze, w ten sposób ułatwiając proces negocjacji, zwiększając jego skuteczność i przyspieszając go, szczególnie w zakresie polityki rolnej; prosi o udział w konsultacjach na temat corocznych sprawozdań Komisji w sprawie postępów czynionych przez Chorwację na drodze akcesji do UE;
3.8 wzywa Komisję, by włączyła Komitet w formalny proces monitorowania i analizy transpozycji dorobku prawnego Wspólnoty, tak by mógł on wesprzeć Komisję w ocenianiu stopnia przygotowania Chorwacji w tych konkretnych dziedzinach negocjacji, w których jego zaangażowanie stanowiłoby wartość dodaną. Przede wszystkim chodzi tu o pożądaną współpracę z samorządami lokalnymi i regionalnymi w dziedzinie dorobku wspólnotowego dotyczącego spójności (rozdział 22); apeluje do Komisji Europejskiej i Rady o informowanie na bieżąco o przyjętych standardach (benchmarking) dla tego rozdziału negocjacji;
3.9 podkreśla, że dla zapewnienia szybkich postępów w przyszłych negocjacjach i implementacji dorobku prawnego UE, instytucje chorwackie muszą poprawić swą zdolność do zarządzania systemem administracyjnym i prawnym. Wymaga to wydajnego i niezależnego systemu wymiaru sprawiedliwości oraz sprawnej administracji publicznej, będącej odzwierciedleniem europejskich norm i przestrzegającej procedur selekcji i zatrudniania personelu we wszystkich organach publicznych. W tym celu Komitet proponuje, by już przed negocjacjami wprowadzić programy współpracy i programy twinningowe, także pomiędzy organami administracji lokalnej i regionalnej Chorwacji i Państw Członkowskich UE;
3.10 zachęca władze Chorwacji do dalszych działań w zakresie walki z korupcją, w tym zwłaszcza do kampanii prowadzonej przez Urząd ds. Zwalczania Korupcji i Przestępczości Zorganizowanej (USKOK), mającej uwrażliwić opinię publiczną na ten problem;
3.11 pragnie kontynuacji współpracy regionalnej na Bałkanach, zgodnie z Agendą z Salonik przyjętą w czerwcu 2003 r., w duchu współpracy transgranicznej, która sprawdziła się już wśród Państw Członkowskich, a w szczególności wzywa do szybkiego zażegnania sporu regionalnego dotyczącego granicy morskiej ze Słowenią i Zatoki Pirano;
3.12 zachęca okręgi chorwackie do kontynuowania polityki aktywnej współpracy transgranicznej, partycypacji oraz ustanawiania euroregionów dla wzmocnienia europejskiego ducha i europejskiego kierunku rozwoju.
4. Przedakcesyjna pomoc ze strony UE
4.1 z zadowoleniem przyjmuje decyzję o udostępnieniu Chorwacji przedakcesyjnych instrumentów finansowych (PHARE, ISPA, SAPARD) już od 2005 r. oraz nowego przedakcesyjnego instrumentu finansowego od 2007 r. i przypomina, że zawsze należy stosować mechanizm wpółfinansowania wraz z rozsądnym gospodarowaniem środkami finansowymi i zgodnie z rachunkiem ekonomicznym;
4.2 podkreśla, że Komisja Europejska, jako organ zajmujący się koordynacją działań pomocowych, powinna monitorować stopień absorpcji funduszy wspólnotowych i oceniać oddziaływanie programów wprowadzonych do tej pory w Chorwacji, w szczególności programów twinningowych (policji granicznej, służby celnej, urzędów statystycznych i azylu) oraz apeluje o bieżące informacje na ten temat;
4.3 postuluje, aby Komisja Europejska, wraz z wygaśnięciem dokumentu strategii narodowej na lata 2002 - 2006 i zgodnie z rozporządzeniem w sprawie CARDS, dokonała oceny skuteczności działań na rzecz rozwoju wydajności administracji;
4.4 zaleca, by w przyszłości chorwackie samorządy lokalne i regionalne aktywnie uczestniczyły w mechanizmach koordynacji pomocy przedakcesyjnej wprowadzonych przez Komisję Europejską i były zaangażowane w planowanie strategii oraz w określanie priorytetów rozwoju regionalnego; w tym celu Komitet ponownie wskazuje na pilną potrzebę przeznaczenia funduszy przedakcesyjnych na przeszkolenie pracowników administracyjnych w samorządach lokalnych i regionalnych;
4.5 podkreśla duże dysproporcje w rozwoju różnych obszarów NUTS II w Chorwacji i kładzie nacisk na konieczność wykorzystania funduszy europejskich przede wszystkim na działania zwalczające bezrobocie, szczególnie w najbardziej pokrzywdzonych regionach;
4.6 podkreśla korzyści płynące z ukształtowania krajowej polityki rozwoju regionalnego w oparciu o jeden instrument prawny, tak aby w przyszłości uniknąć rozbieżności procedur, co się w dotychczasowych działaniach zdarzało, oraz aby w długoletniej perspektywie móc planować działania na rzecz rozwoju regionalnego na szczeblu krajowym;
4.7 postuluje, by już od 2007 r. Chorwacja mogła uczestniczyć w projektach współpracy międzyregionalnej i transgranicznej, przewidzianych w ramach nowego celu współpracy w zakresie polityki spójności;
4.8 proponuje, by wziąć pod uwagę możliwość uczestnictwa przedstawicieli regionów przygranicznych państw kandydujących, przynajmniej w roli obserwatorów, w przyszłych europejskich zgrupowaniach współpracy transgranicznej (ang. EGCC);
4.9 wzywa, by władze budżetowe UE przewidziały odpowiednie instrumenty finansowe, które mogłyby być wykorzystane przez chorwackie samorządy lokalne i regionalne w programach twinningowych lub programach współpracy z samorządami lokalnymi i regionalnymi UE oraz z Komitetem Regionów w celu informowania obywateli o korzyściach związanych z wejściem do UE;
5. Wdrożenie reformy konstytucyjnej z 2001 r. w zakresie decentralizacji
5.1 przypomina, że wprowadzenie w Chorwacji zasady pomocniczości stanowi jeden z kluczowych instrumentów zbliżenia obywateli chorwackich do europejskiego projektu;
5.2 z zadowoleniem przyjmuje poprawki dotyczące pomocniczości oraz samorządności lokalnej i regionalnej wniesione do chorwackiej konstytucji w 2001 r.;
5.3 zapoznał się z krytyką wyrażoną przez Komisję Europejską w sprawozdaniu z 2003 r. dotyczącym stabilizacji i stowarzyszenia w Chorwacji, zwłaszcza jeśli chodzi o spowolnienie procesu decentralizacji i podkreśla generalnie negatywną ocenę zdolności okręgów, miast i gmin do wypełnienia nowych zobowiązań, co wynika z ich braku autonomii w dziedzinie finansów i zarządzania;
5.4 wyraża zaniepokojenie z powodu faktycznego braku własnych środków finansowych i autonomii w zakresie ściągania podatków; oba te czynniki odgrywają istotną rolę w konsolidacji prawdziwego procesu decentralizacji;
5.5 postuluje, by przepisy prawne dotyczące samorządności lokalnej i regionalnej, przede wszystkim w sektorach oświaty i służby zdrowia były zgodne z duchem reformy konstytucyjnej z 2001 r. i nie hamowały zapoczątkowanego wtedy procesu decentralizacji; podkreśla, że tworzenie nowych lokalnych jednostek administracyjnych musi odpowiadać podstawowym zasadom UE w zakresie samorządności lokalnej i demokracji.
Bruksela, 13 października 2005 r.
|
Przewodniczący |
|
Komitetu Regionów |
|
Peter STRAUB |
______
(1) Art. 7 i 9, Tytuł II "Dialog polityczny" (USS), art. 116 (USS)
(2) tamże, art. 8.
(3) tamże, art. 8 ust. 2.
