WSPÓLNE STANOWISKO (WE) NR 22/2006przyjęte przez Radę w dniu 25 września 2006 r.
w celu przyjęcia rozporządzenia (WE) nr .../2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia ... dotyczącego prawa właściwego dla zobowiązań pozaumownych (RZYM II)
(2006/C 289 E/04)
(Dz.U.UE C z dnia 28 listopada 2006 r.)
PARLAMENT EUROPEJSKI I RADA UNII EUROPEJSKIEJ,
uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, w szczególności jego art. 61 lit. c) i art. 67,
uwzględniając wniosek Komisji,
uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego(1),
stanowiąc zgodnie z procedurą określoną w art. 251 Traktatu(2),
a także mając na uwadze, co następuje:
(1) Wspólnota postawiła sobie za cel utrzymanie i rozwinięcie przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości. W celu stopniowego tworzenia takiej przestrzeni Wspólnota ma przyjąć środki w dziedzinie współpracy sądowej w sprawach cywilnych mających skutki trans-graniczne w stopniu koniecznym dla prawidłowego funkcjonowania rynku wewnętrznego.
(2) Zgodnie z art. 65 lit. b) Traktatu środki te mają obejmować środki wspierające zgodność norm mających zastosowanie w państwach członkowskich dotyczących prawa właściwego i jurysdykcji.
(3) Rada Europejska na posiedzeniu w Tampere w dniach 15-16 października 1999 r. zatwierdziła zasadę wzajemnego uznawania orzeczeń oraz innych decyzji organów sądowych jako podstawę współpracy sądowej w sprawach cywilnych i zwróciła się do Rady i Komisji o przyjęcie programu w zakresie środków wdrażania zasady wzajemnego uznawania.
(4) W dniu 30 listopada 2000 r. Rada przyjęła wspólny program Komisji i Rady w zakresie środków wdrażania zasady wzajemnego uznawania orzeczeń w sprawach cywilnych i handlowych(3). Program określa środki odnoszące się do harmonizacji norm kolizyjnych jako środki ułatwiające wzajemne uznawanie orzeczeń.
(5) W programie haskim(4) przyjętym na posiedzeniu Rady Europejskiej w dniu 5 listopada 2004 r. wezwano do aktywnego kontynuowania prac nad normami kolizyjnymi odnoszącymi się do zobowiązań pozaumownych ("Rzym II").
(6) W celu zwiększenia przewidywalności wyników sporów, pewności w zakresie prawa właściwego i swobodnego przepływu orzeczeń sądowych, prawidłowe funkcjonowanie rynku wewnętrznego wymaga, aby obowiązujące w państwach członkowskich normy kolizyjne wskazywały to samo prawo krajowe, bez względu na to, do sądu jakiego państwa wniesiono sprawę.
(7) Przedmiotowy zakres zastosowania oraz przepisy niniejszego rozporządzenia powinny być spójne z rozporządzeniem Rady (WE) nr 44/2001 z dnia 22 grudnia 2000 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (Bruksela I)(5) i z konwencją rzymską w sprawie prawa właściwego dla zobowiązań umownych(6).
(8) Niniejsze rozporządzenie powinno mieć zastosowanie niezależnie od charakteru sądu lub trybunału rozpatrującego sprawę.
(9) Roszczenia wynikające z wykonywania władzy publicznej (acta iure imperii) powinny obejmować roszczenia wobec urzędników, którzy działają w imieniu państwa oraz odpowiedzialność za działania administracji publicznej, w tym odpowiedzialność funkcjonariuszy publicznych. Z tego względu kwestie te powinny być wyłączone z zakresu zastosowania niniejszego rozporządzenia.
(10) Stosunki rodzinne powinny obejmować pokrewieństwo w linii prostej, małżeństwo, powinowactwo oraz pokrewieństwo w linii bocznej. Odniesienie w art. 1 ust. 2 do stosunków rodzących skutek porównywalny do małżeństwa i innych stosunków rodzinnych powinno być interpretowane zgodnie z prawem sądu państwa członkowskiego, do którego zwrócono się o rozstrzygnięcie sprawy.
(11) Pojęcie zobowiązania pozaumownego jest różnie definiowane w poszczególnych państwach członkowskich. Dlatego też do celów niniejszego rozporządzenia zobowiązanie pozaumowne powinno być rozumiane jako pojęcie autonomiczne.
(12) Jednolite przepisy, stosowane bez względu na wskazane przez nie prawo, pozwalają unikać zakłóceń konkurencji między uczestnikami sporów w ramach Wspólnoty.
(13) Chociaż zasada lex loci delicti commissi jest podstawowym rozwiązaniem stosowanym dla zobowiązań pozaumownych prawie we wszystkich państwach członkowskich, jej zastosowanie w praktyce, w przypadku gdy elementy stanu faktycznego sprawy powiązane są z wieloma państwami, jest różne. Sytuacja taka powoduje brak pewności w zakresie prawa właściwego.
(14) Jednolite przepisy powinny zwiększać przewidywalność orzeczeń sądowych i zapewniać odpowiednią równowagę między interesami osoby, której przypisuje się odpowiedzialność i poszkodowanego. Związek z państwem, w którym powstała szkoda bezpośrednia (lex loci damni), zapewnia odpowiednią równowagę między interesami osoby, której przypisuje się odpowiedzialność i poszkodowanego, a także odzwierciedla nowoczesne podejście do odpowiedzialności cywilnej i rozwój systemów odpowiedzialności na zasadzie ryzyka.
(15) Prawo właściwe powinno zostać określone na podstawie miejsca powstania szkody, niezależnie od państwa lub państw, w których mogłyby wystąpić skutki pośrednie. Zatem, w przypadku szkody na osobie lub szkody na mieniu, państwo, w którym powstaje szkoda powinno być państwem, w którym, odpowiednio, została poniesiona szkoda na osobie lub szkoda na mieniu.
(16) Ogólną zasadą niniejszego rozporządzenia powinna być zasada "lex loci damni", określona w art. 4 ust. 1. Art. 4 ust. 2 powinien być postrzegany jako wyjątek od tej ogólnej zasady, tworzący szczególne powiązanie, w przypadku gdy strony mają miejsce zwykłego pobytu w tym samym państwie. Art. 4 ust. 3 powinien być rozumiany jako "klauzula korekcyjna" względem art. 4 ust. 1 i 2, w przypadku gdy ze wszystkich okoliczności sprawy wyraźnie wynika, że czyn niedozwolony pozostaje w znacznie ściślejszym związku z innym państwem.
(17) W przypadku gdy zasada ogólna nie pozwala na zapewnienie odpowiedniej równowagi pomiędzy wchodzącymi w grę interesami, należy ustanowić przepisy szczególne odnoszące się do poszczególnych typów czynów niedozwolonych.
(18) W odniesieniu do odpowiedzialności za produkt norma kolizyjna powinna zapewniać sprawiedliwy rozkład ryzyka występującego nieodłącznie w nowoczesnym, technologicznie zaawansowanym społeczeństwie, ochronę zdrowia konsumentów, stymulowanie innowacji, zagwarantowanie niezakłóconej konkurencji oraz ułatwianie handlu. Stworzenie systemu kaskady łączników wraz z klauzulą przewidywalności stanowi zrównoważone rozwiązanie w odniesieniu do tych celów. Pierwszym elementem, który należy uwzględnić jest prawo państwa, w którym poszkodowany miała swoje miejsce zwykłego pobytu w chwili powstania szkody, jeżeli produkt wprowadzono do obrotu w tym państwie. Pozostałe elementy kaskady zostają zastosowane, jeżeli produktu nie wprowadzono do obrotu w tym państwie, bez uszczerbku dla art. 4 ust. 2 oraz możliwości znacznie ściślejszego związku z innym państwem.
(19) Szczególna zasada przewidziana w art. 6, nie jest wyjątkiem od ogólnej zasady ustanowionej w art. 4 ust. 1, lecz raczej jej wyjaśnieniem. W sprawach dotyczących nieuczciwej konkurencji norma kolizyjna powinna chronić konkurentów, konsumentów i społeczeństwo oraz zapewniać prawidłowe funkcjonowanie gospodarki rynkowej. Powiązanie z prawem państwa, w którym występuje lub jest prawdopodobne wystąpienie naruszenia stosunków konkurencyjnych lub zbiorowych interesów konsumentów, zasadniczo spełnia te cele.
(20) Zobowiązania pozaumowne wynikające z ograniczenia konkurencji, o których mowa w art. 6 ust. 3, powinny obejmować naruszenia zarówno krajowego, jak i wspólnotowego prawa konkurencji. Prawem właściwym dla takich zobowiązań pozaumownych powinno być prawo państwa, na którego rynku praktyki te wywołują skutek lub na którego rynku zachodzi prawdopodobieństwo wywołania przez nie skutku, pod warunkiem że skutek ten jest bezpośredni i istotny. W przypadku gdy szkoda zostaje poniesiona w więcej niż jednym państwie, stosowanie prawa któregokolwiek z tych państw powinno być ograniczone do szkody, która powstała w tym państwie.
(21) Do spraw objętych art. 6 ust. 3 należą przykładowo zakazy zawierania porozumień między przedsiębiorstwami, decyzje związków przedsiębiorstw i wszelkie praktyki uzgodnione, które mogą wpływać na handel między państwami członkowskimi, i których celem lub skutkiem jest zapobieżenie, ograniczenie lub zakłócenie konkurencji w państwie członkowskim lub w ramach rynku wewnętrznego, jak również zakazy nadużywania pozycji dominującej w państwie członkowskim lub w ramach rynku wewnętrznego.
(22) W odniesieniu do szkód na środowisku, art. 174 Traktatu, zgodnie z którym wymaga się wysokiego poziomu ochrony, w oparciu o zasadę ostrożności oraz zasadę działania zapobiegawczego, zasadę naprawiania szkody w pierwszym rzędzie u źródła oraz zasadę "zanieczyszczający płaci", w pełni usprawiedliwia zastosowanie zasady uprzywilejowania poszkodowanego. Kwestia, kiedy osoba dochodząca odszkodowania może dokonać wyboru prawa właściwego, powinna być określana zgodnie z prawem państwa członkowskiego, w którym siedzibę ma sąd.
(23) W odniesieniu do naruszeń praw własności intelektualnej, powinna zostać zachowana powszechnie uznana zasada lex loci protectionis. Do celów niniejszego rozporządzenia, termin "prawa własności intelektualnej" powinien być interpretowany jako oznaczający, na przykład, prawa autorskie, prawa pokrewne, odrębne prawo do ochrony baz danych i prawa własności przemysłowej.
(24) Dokładne pojęcie sporu zbiorowego, takiego jak strajk lub lokaut, różni się w poszczególnych państwach członkowskich i jest uregulowane przepisami wewnętrznymi każdego z państw członkowskich. Dlatego też, mając na celu ochronę praw i obowiązków pracowników i pracodawców, w niniejszym rozporządzeniu przyjęto jako zasadę ogólną, że prawem właściwym dla sporu zbiorowego powinno być prawo państwa, w którym spór taki ma miejsce.
(25) Zasada szczególna dotycząca sporu zbiorowego, określona w art. 9, nie narusza warunków dotyczących przeprowadzania takich sporów zgodnie z prawem krajowym oraz nie narusza statusu prawnego związków zawodowych lub odpowiednich organizacji pracowniczych, przewidzianego prawem państw członkowskich.
(26) Należy ustanowić zasady szczególne dla przypadków, gdy szkodę wywołało zdarzenie inne niż czyn niedozwolony, takie jak bezpodstawne wzbogacenie, prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia i culpa in contrahendo.
(27) Do celów niniejszego rozporządzenia culpa in contrahendo jest pojęciem autonomicznym, które niekoniecznie powinno być interpretowane w sposób przyjęty w prawie krajowym. Powinno ono obejmować naruszenie obowiązku tajemnicy oraz zerwanie negocjacji umownych. Art. 12 obejmuje jedynie zobowiązania pozaumowne bezpośrednio związane z kontaktami handlowymi przed zawarciem umowy. Oznacza to, że jeżeli podczas negocjacji umownych, osoba dozna szkody na osobie, powinno stosować się art. 4 lub inne odpowiednie przepisy niniejszego rozporządzenia.
(28) W celu poszanowania woli stron oraz zwiększenia pewności prawnej, strony powinny mieć możliwość dokonania wyraźnego wyboru prawa właściwego dla zobowiązania pozaumownego. Słabsze strony powinny podlegać ochronie poprzez uzależnienie tego wyboru od spełnienia określonych warunków.
(29) Względy interesu publicznego uzasadniają przyznanie sądom państw członkowskich możliwości stosowania, w wyjątkowych okolicznościach, wyjątków opartych na klauzuli porządku publicznego i przepisach wymuszających swoje zastosowanie.
(30) W celu zapewnienia odpowiedniej równowagi pomiędzy stronami, należy, tak dalece jak to jest stosowne, uwzględniać zasady bezpieczeństwa i postępowania, obowiązujące w państwie, w którym nastąpiło zdarzenie powodujące szkodę, nawet jeżeli zobowiązanie pozaumowne podlega prawu innego państwa. Pojęcie "zasady bezpieczeństwa i postępowania" powinno być interpretowane jako odnoszące się do wszystkich uregulowań, mających jakikolwiek związek z bezpieczeństwem i sposobem postępowania, w tym na przykład, do przepisów dotyczących bezpieczeństwa drogowego w razie wypadku.
(31) Należy unikać rozproszenia norm kolizyjnych w ramach kilku instrumentów oraz różnic pomiędzy tymi normami. Niniejsze rozporządzenie nie wyklucza jednak możliwości włączenia norm kolizyjnych odnoszących się do zobowiązań pozaumownych do przepisów prawa wspólnotowego w odniesieniu do szczególnych kwestii.
Niniejsze rozporządzenie nie uchybia stosowaniu innych instrumentów ustanawiających przepisy mające wesprzeć właściwe funkcjonowanie rynku wewnętrznego, jeżeli nie mogą one być stosowane łącznie z prawem wskazanym przez przepisy niniejszego rozporządzenia.
(32) Ze względu na poszanowanie międzynarodowych zobowiązań państw członkowskich, niniejsze rozporządzenie nie powinno naruszać umów międzynarodowych, których stroną, w chwili przyjęcia niniejszego rozporządzenia, jest jedno lub więcej państw członkowskich. W celu zwiększenia dostępności przepisów obowiązujących w tej dziedzinie Komisja, na podstawie informacji przekazanych przez państwa członkowskie, powinna opublikować w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej wykaz właściwych konwencji.
(33) Komisja przedstawi Parlamentowi Europejskiemu i Radzie wniosek dotyczący procedur i warunków, zgodnie z którymi państwa członkowskie byłyby upoważnione do negocjowania i zawierania w swoim imieniu umów z państwami trzecimi w indywidualnych i wyjątkowych przypadkach dotyczących kwestii sektorowych, które to umowy zawierałyby postanowienia dotyczące prawa właściwego dla zobowiązań pozaumownych.
(34) W związku z tym, że cel niniejszego rozporządzenia nie może zostać osiągnięty w wystarczającym stopniu przez państwa członkowskie, natomiast, z uwagi na skalę działania i skutki rozporządzenia, możliwe jest lepsze jego osiągnięcie na poziomie Wspólnoty, Wspólnota może przyjąć środki zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule, niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest niezbędne do osiągnięcia tego celu.
(35) Zgodnie z art. 3 Protokołu w sprawie stanowiska Zjednoczonego Królestwa i Irlandii dołączonego do Traktatu o Unii Europejskiej oraz do Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, Zjednoczone Królestwo i Irlandia powiadomiły o swoim zamiarze uczestniczenia w przyjęciu i stosowaniu niniejszego rozporządzenia.
(36) Zgodnie z art. 1 i 2 Protokołu w sprawie stanowiska Danii dołączonego do Traktatu o Unii Europejskiej oraz do Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, Dania nie uczestniczy w przyjęciu niniejszego rozporządzenia oraz nie jest nim związana i nie podlega jego stosowaniu,
PRZYJMUJĄ NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE:
Sporządzono w Brukseli, ...
| W imieniu Parlamentu Europejskiego |
W imieniu Rady |
| ... |
... |
| Przewodniczący |
Przewodniczący |
______
(1) Dz.U. C 241 z 28.9.2004, str. 1.
(2) Opinia Parlamentu Europejskiego z dnia 6 lipca 2005 r. (Dz.U. C 157 E z 6.7.2006, str. 371), wspólne stanowisko Rady z dnia 25 września 2006 r. oraz stanowisko Parlamentu Europejskiego z dnia ... (dotychczas nieopublikowane w Dzienniku Urzędowym).
(3) Dz.U. C 12 z 15.1.2001, str. 1.
(4) Dz.U. C 53 z 3.3.2005, str. 1.
(5) Dz.U. L 12 z 16.1.2001, str. 1. Rozporządzenie ostatnio zmienione rozporządzeniem Komisji (WE) nr 2245/2004 (Dz.U. L 381 z 28.12.2004, str. 10).
(6) Dz.U. C 27 z 26.1.1998, str. 34.
(*) 12 miesięcy od daty przyjęcia niniejszego rozporządzenia.
(**) Cztery lata od daty wejścia w życie niniejszego rozporządzenia.
(***) 18 miesięcy od daty przyjęcia niniejszego rozporządzenia.
UZASADNIENIE RADY
I. WSTĘP
W dniach 1-2 czerwca 2006 r. Rada osiągnęła ogólne porozumienie w sprawie tekstu projektu rozporządzenia dotyczącego prawa właściwego dla zobowiązań pozaumownych. Doprowadziło to do przyjęcia w dniu 25 września 2006 r. wspólnego stanowiska w ramach procedury współdecyzji.
Rada podjęła decyzję większością kwalifikowaną. Delegacje Estonii i Łotwy głosowały przeciw w związku ze zgłoszonymi przez nie zastrzeżeniami do art. 9 w sprawie sporów zbiorowych i jego skutków dla swobody dostarczania usług(1).
Podczas przyjmowania swojego stanowiska Rada uwzględniła opinię Parlamentu Europejskiego wydaną w pierwszym czytaniu w dniu 6 lipca 2005 r.(2)
Celem przedmiotowego wniosku jest ustanowienie jednolitego zestawu norm prawnych dla zobowiązań pozaumownych bez względu na to, do sądu jakiego państwa wniesiono sprawę. Powinno to zwiększyć pewność w zakresie prawa właściwego i przewidywalność wyników sporów oraz usprawnić swobodny przepływ orzeczeń sądowych.
II. ANALIZA WSPÓLNEGO STANOWISKA
I. Przepisy ogólne
Wspólne stanowisko Rady w zasadzie jest zgodne z pierwotnym wnioskiem Komisji, który został zmodyfikowany przez zmieniony wniosek przedłożony Radzie w dniu 22 lutego 2006 r.(3)
Główne zmiany dokonane w tekście są następujące:
1. W porównaniu do pierwotnego wniosku Komisji zakres zastosowania aktu został sprecyzowany i dopracowany. Sprawy cywilne i handlowe nie obejmują odpowiedzialności państwa za działania władzy publicznej i zaniechania w jej wykonywaniu ("acta iure imperii"). Dodano kolejne wyłączenie do art. 1 ust. 2 lit. g), tak aby odzwierciedlić dyskusje i końcowy kompromis w sprawie naruszenia prawa do prywatności i innych dóbr osobistych.
2. W rozporządzeniu obowiązuje ta sama logika jak w pierwotnym wniosku Komisji w tym sensie, że rozporządzenie zawiera zasadę ogólną prawa dotyczącego czynów niedozwolonych. Zasada ta dotyczy stosowania prawa państwa, w którym powstała szkoda. Nie zmieniono tego w porównaniu z pierwotnym wnioskiem Komisji. Art. 4 ust. 2 zawiera wyjątek od ogólnej zasady, tworzący szczególne powiązanie w przypadku, gdy strony mają miejsce zwykłego pobytu w tym samym państwie. Art. 4 ust. 3 powinien być rozumiany jako "klauzula korekcyjna" względem art. 4 ust. 1 i 2, w przypadku gdy ze wszystkich okoliczności sprawy wyraźnie wynika, że czyn niedozwolony pozostaje w znacznie ściślejszym związku z innym państwem.
Zasadniczo ogólna zasada powinna mieć zastosowanie do wszystkich zobowiązań pozaumownych objętych rozporządzeniem. Odstępstwo od tej zasady dopuszczalne jest jedynie w pewnych ograniczonych i odpowiednio uzasadnionych sytuacjach, kiedy stosuje się zasady szczególne. Zgodnie z warunkami określonymi w art. 14 strony mogą poddać zobowiązanie pozaumowne wybranemu przez siebie prawu.
3. W porównaniu do pierwotnego wniosku Komisji zakres zastosowania tych zasad szczególnych został doprecyzowany, aby ułatwić ich zastosowanie w praktyce. Obecnie rozporządzenie zawiera zasady szczególne w kwestiach odpowiedzialności za produkt, nieuczciwej konkurencji, szkód w środowisku naturalnym, naruszeń praw własności intelektualnej oraz sporów zbiorowych.
4. Wielu delegacjom trudności sprawiły negocjacje w sprawie naruszenia prawa do prywatności i innych dóbr osobistych. Rada analizowała tę kwestię przy wielu okazjach i dokładnie rozważyła wszystkie opcje podczas negocjacji, w tym propozycję Parlamentu Europejskiego.
Niemniej jednak w ramach ostatecznego kompromisu i próby pogodzenia sprzecznych interesów Rada zdecydowała się na tym etapie skreślić zasadę szczególną dotyczącą naruszenia prawa do prywatności i innych dóbr osobistych. Jak wskazano powyżej, kwestie te są obecnie wyłączone z zakresu zastosowania rozporządzenia na mocy art. 1 ust. 2 lit. g).
Należy to jednak odczytywać wraz z art. 30. Klauzula przeglądowa zaproponowana przez Parlament Europejski i zawarta obecnie w art. 30 przewiduje, że Komisja przedstawia sprawozdanie najpóźniej cztery lata po wejściu w życie rozporządzenia. Sprawozdanie powinno uwzględniać w szczególności zobowiązania pozaumowne wynikające z naruszenia prawa do prywatności i innych dóbr osobistych, w tym zniesławienia.
5. W odróżnieniu od pierwotnego wniosku Komisji rozporządzenie zawiera teraz przepis dotyczący sporów zbiorowych zgodnie z wnioskiem Parlamentu Europejskiego. Z uwagi na zrównoważenie interesów pracowników i pracodawców przepis ten przewiduje stosowanie prawa państwa, w którym spór zbiorowy ma miejsce. Przepis ten sprawił jednak na tyle duże trudności dwóm delegacjom, że głosowały one przeciwko wspólnemu stanowisku.
6. Pierwotny wniosek Komisji zawierał jeden przepis dotyczący zobowiązań pozaumownych wynikających ze zdarzeń innych niż czyny niedozwolone. Teraz rozporządzenie zawiera specjalny rozdział z osobnymi przepisami dotyczącymi bezpodstawnego wzbogacenia, prowadzenia cudzych spraw bez zlecenia i culpa in contrahendo.
7. Uproszczone zostały artykuły dotyczące przepisów wymuszających swoje zastosowanie, związku z innymi przepisami prawa wspólnotowego i związku z istniejącymi konwencjami międzynarodowymi.
8. Rozporządzenie zawiera teraz, zgodnie z propozycją Parlamentu Europejskiego, klauzulę przeglądową, która zobowiązuje Komisję do przedłożenia Parlamentowi Europejskiemu, Radzie i Europejskiemu Komitetowi Ekonomiczno-Społecznemu sprawozdania dotyczącego jego stosowania. W szczególności sprawozdanie dotyczy zobowiązań pozaumownych wynikających z wypadków drogowych oraz z naruszeń prawa do prywatności i innych dóbr osobistych, w tym zniesławienia.
Pozostałe poprawki mają bardziej formalny charakter i zostały wprowadzone w celu zwiększenia przejrzystości tekstu.
Po korekcie tekstu dokonanej przez prawników lingwistów zmieniono numerację artykułów i motywów. Tabela znajdująca się w załączniku określa numerację zastosowaną we wspólnym stanowisku i w pierwotnym wniosku.
2. Poprawki Parlamentu
Rada przyjęła wiele z poprawek Parlamentu Europejskiego. W pewnych przypadkach jednak w toku dyskusji na forum Rady i w następstwie korekty tekstu dokonanej przez prawników-lingwistów wykazano potrzebę wprowadzenia pewnych technicznych wyjaśnień. Motywy zostały dostosowane i uaktualnione w celu zapewnienia spójności z przepisami rozporządzenia.
Zmiany dokonane w artykułach 1, 2, 4, 9, 10, 11, 12, 28 i 30 wymagają umieszczenia dodatkowych motywów.
Motywy 1-5 zostały uaktualnione w celu uwzględnienia ostatnich ustaleń na szczeblu politycznym. Odpowiednio, odniesienie do planu działania z 1998 r. zostało zastąpione przez wytyczne zawarte w programie haskim przyjętym przez Radę Europejską w 2004 r.
a) Poprawki przyjęte w całości
Poprawki 12, 17, 21, 22, 35, 37, 39, 40, 45, 51, 52 i ustne poprawki mogą być zaakceptowane w brzmieniu przedstawionym przez Parlament Europejski, ponieważ czynią one tekst bardziej zrozumiałym i spójnym lub wyjaśniają szczegółowe kwestie.
b) Poprawki przyjęte co do istoty
Poprawki 2, 15, 18, 19, 20, 23, 24, 28, 31, 34, 38, 45 i 54 mogą zostać przyjęte co do istoty, jednak podlegają one przeformułowaniu.
Poprawkę 2 uwzględniono w obecnych motywach 29 i 31.
Treść poprawki 15 uwzględniono w motywie 24.
Zmiany zaproponowane w poprawce 18 odzwierciedlono co do istoty w art. 2 i art. 1 ust. 1.
Poprawki 19 i 20 zawarto w tekście art. 1 ust. 2 lit. b) i art. 1 ust. 2 lit. d). Brzmienie zostało jednakże uproszczone, w szczególności w związku z umieszczeniem art. 2.
Poprawka 23 może być przyjęta co do istoty. Rada uważa jednak, że poprawka ta jest zbędna w świetle zmian wprowadzonych do motywu 9 i art. 1 ust. 1.
Rada uważa, że zmiany zaproponowane w poprawce 24 zostały uwzględnione co do istoty w zmianach wprowadzonych do art. 16, 26 i 27, jak również w motywie 31.
Rada może zaakceptować co do zasady poprawki 28 i 34, które zmieniają strukturę i tytuły sekcji. Rada uważa, że odzwierciedlono je w obecnej strukturze rozporządzenia, które zostało podzielone na: Rozdział I - Zakres zastosowania, Rozdział II - Czyny niedozwolone, Rozdział III - Bezpodstawne wzbogacenie, prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia i culpa in contrahendo Rozdział IV - Swoboda wyboru prawa i Rozdział V - Zasady wspólne, i prowadziłyby one do tego samego.
Poprawka 31 wprowadza nowy przepis dotyczący sporów zbiorowych. Jest to zgodne z linią negocjacji w Radzie. Treść przepisu została jednak rozwinięta w art. 9 i w motywach 24 i 25.
Treść poprawki 38 uwzględniono w art. 14. Rada próbowała jednakże uprościć brzmienie i uczynić je bardziej elastycznym.
Treść poprawki 46 uwzględniono w art. 18.
c) Poprawki przyjęte w części
Poprawki 3, 14, 25, 26, 36, 44, 53 i 54 mogą być przyjęte w części.
Poprawka 3 jest do przyjęcia jedynie w części, ponieważ motyw odnosi się do art. 4, a poprawka 26 do art. 4 nie została w pełni zaakceptowana. Pierwsze zdanie poprawki zostało odzwierciedlone co do treści w obecnym tekście motywów 13 i 14. Ostatnia część poprawki odzwierciedlona jest w obecnym tekście motywu 28.
Poprawka 14 proponuje, po pierwsze, dodanie wyrażenia "o ile to właściwe", tak aby podkreślić swobodę uznania sądu i, po drugie, aby wykluczyć tę swobodę w przypadku naruszenia prawa do prywatności i w przypadku nieuczciwej konkurencji. Podczas gdy Rada może zaakceptować pierwszą część poprawki, przypadki naruszenia prywatności zostały wyłączone z zakresu zastosowania i Rada nie widzi żadnego uzasadnienia, aby czynić wyjątek w przypadku nieuczciwej konkurencji.
Poprawka 25 może być przyjęta co do zasady. Warunki dotyczące dokonywania wyboru ex ante powinny być jednak w opinii Rady ustanowione w sposób jasny i jednoznaczny.
Poprawka 26 odnosi się do ogólnej zasady zawartej w art. 4.
Rada może zaakceptować te zmiany w odniesieniu do art. 4 ust. 1.
Rada nie może natomiast przyjąć zmian wprowadzonych w ust. 2. Ust. 2 wprowadza szczegółowy przepis w dziedzinie wypadków drogowych, podporządkowujący zobowiązanie pozaumowne, jak również kwotę odszkodowania, dwóm różnym prawom. Jak stwierdziła Komisja w zmienionym wniosku(3), rozwiązanie to odbiega od prawa obowiązującego w państwach członkowskich i nie mogłoby zatem zostać przyjęte bez przeprowadzenia dogłębnej analizy. Z tego względu proponuje się bardziej szczegółowe zbadanie tej kwestii w ramach sprawozdania przewidzianego w art. 30.
Jeżeli chodzi o art. 4 ust. 3, powinien on być rozumiany jako "klauzula korekcyjna" względem art. 4 ust. 1 i 2, w przypadku gdy ze wszystkich okoliczności sprawy wyraźnie wynika, że czyn niedozwolony pozostaje w znacznie ściślejszym związku z innym państwem. W tym świetle Rada nie widzi potrzeby wyszczególnienia specjalnych czynników.
Poprawka 36 odnosi się do nowego art. 10. Podczas gdy co do zasady można zaakceptować te zmiany, Rada uważa, że prawo państwa, w którym nastąpiło wzbogacenie, jest odpowiedniejszym łącznikiem, w przypadku gdy na podstawie art. 10 ust. 1 lub 2 nie można określić prawa właściwego.
Rada może przyjąć pierwszą część poprawki 44. Podczas negocjacji uzgodniono jednak, że należy skreślić ust. 2, który byłby dla niektórych państw członkowskich źródłem podstawowych problemów, z powodu czego Rada nie może zaakceptować tej części poprawki.
Poprawka 53 może być przyjęta w części. Rada uważa, że właściwsze byłoby, aby rozporządzenie miało automatycznie pierwszeństwo przed konwencjami zawartymi wyłącznie pomiędzy dwoma lub więcej państwami członkowskimi w zakresie, w jakim konwencje te dotyczą kwestii uregulowanych niniejszym rozporządzeniem. Poprawka zaproponowana do art. 28 ust. 3 nie jest do zaakceptowania, ponieważ konwencja haska przewiduje specjalny system w kwestii wypadków drogowych i wiele państw członkowskich, które zawarły tę konwencję, wyraziło chęć zachowania tego systemu. W tym kontekście należy pamiętać o klauzuli korekcyjnej w art. 30, który zawiera specjalne odniesienie do wypadków drogowych.
Rada z zadowoleniem przyjmuje klauzulę korekcyjną zaproponowaną w poprawce 54. Rada sugeruje jednak, że właściwsza byłaby bardziej ogólna klauzula korekcyjna zapewniająca skuteczną ocenę w ramach istniejących kompetencji (patrz art. 30).
d) Poprawki odrzucone
Poprawki 1, 4, 5, 6, 8, 10, 11, 13, 16, 27, 29, 32, 33, 41, 42, 43, 47, 49, 50, 56 i 57 zostały odrzucone.
Poprawka 1 zawiera odniesienie do rozporządzenia "Rzym I". Do momentu przyjęcia rozporządzenia właściwsze jest jednak odniesienie do obowiązującej konwencji rzymskiej Rzym I z 1980 r.
Poprawka 4 odnosi się do zmian zaproponowanych do zasady ogólnej (poprawka 26). Ponieważ poprawkę 26 częściowo odrzucono, należałoby odrzucić odpowiadające jej zmiany w motywie.
Z uwagi na zmiany wprowadzone do zakresu zastosowania rozporządzenia Rada nie widzi potrzeby przyjęcia poprawki 5.
Poprawki 6, 8, 11 i 13 dostosowałyby motywy tak, aby odzwierciedlić skreślenie z rozporządzenia pewnych zasad szczególnych, zgodnie z propozycją zawartą w poprawkach 27 (odpowiedzialność za produkt), 29 (nieuczciwa konkurencja i praktyki ograniczające konkurencję) oraz 33 (szkody w środowisku naturalnym). Rada nie może zaakceptować skreślenia tych zasad szczególnych, dlatego należałoby odrzucić odpowiadające im poprawki do motywów. Rada starała się jednakże jasno określić zakres zastosowania tych zasad szczególnych w celu ułatwienia ich zastosowania w praktyce.
Poprawki 10 i 56 mogłyby być odrzucone, ponieważ zobowiązania pozaumowne wynikające z naruszenia prawa do prywatności i innych dóbr osobistych, w tym zniesławienia, zostały wyłączone z zakresu zastosowania rozporządzenia.
Poprawka 16 nie jest do zaakceptowania przez Radę, ponieważ Rada odrzuca poprawkę 42, do której się ona odnosi.
Poprawka 27 zniosłaby zasadę szczególną dotyczącą odpowiedzialności za produkt. Rada uważa, że stosowanie ogólnych zasad w przypadku odpowiedzialności za produkt uniemożliwiłoby ustalenie z rozsądną pewnością prawa właściwego. Stworzenie systemu kaskady łączników wraz z klauzulą przewidywalności wydaje się zrównoważonym rozwiązaniem z uwagi na ten cel.
Poprawka 29 sugeruje skreślenie szczególnej zasady dotyczącej nieuczciwej konkurencji. Rada nie może tego zaakceptować. Zasada w art. 6 nie jest wyjątkiem od zasady ogólnej, zawartej w art. 4 ust. 1, lecz raczej objaśnia ją w celu określenia miejsca zaistnienia szkody. W sprawach dotyczących nieuczciwej konkurencji zasada powinna chronić konkurentów, konsumentów i społeczeństwo oraz zapewniać prawidłowe funkcjonowanie gospodarki rynkowej. Powiązanie z miejscem, w którym występuje naruszenie stosunków konkurencyjnych lub zbiorowych interesów konsumentów, lub - w przypadku ograniczeń konkurencji - z państwem, w którym występuje lub prawdopodobne jest wystąpienie ograniczeń, zasadniczo spełnia te cele. Zobowiązania pozaumowne wynikające z ograniczenia konkurencji, o których mowa w art. 6 ust. 3, powinny obejmować naruszenia zarówno wspólnotowego, jak i krajowego prawa konkurencji.
Poprawka 32 jest związana z poprawką 26, która została odrzucona przez Radę w zakresie, w jakim odnosi się do wypadków drogowych. Z tych samych powodów, które podano wyżej, odrzucona została i ta poprawka.
Rada nie może przyjąć skreślenia zasady szczególnej dotyczącej szkód w środowisku, zgodnie z propozycją zawartą w poprawce 33. Proponowana zasada oddaje zasadę "zanieczyszczający płaci", która została przyjęta przez Wspólnotę i która obowiązuje już w wielu państwach członkowskich.
Rada nie może zaakceptować poprawki 41, ponieważ wydaje się, że stoi ona w sprzeczności ze zmianami proponowanymi w poprawce 40, którą Rada akceptuje.
Poprawki 42 i 43 poruszają kwestię stosowania przez sąd prawa zagranicznego. Rada odrzuca te poprawki, ponieważ kwestia ta powinna być poruszona w innym kontekście.
W opinii Rady poprawka 47 jest zbędna, ponieważ zaakceptowana została poprawka 22.
Rada uważa, że wyjaśnienie zawarte w art. 23 ust. 2 jest wystarczające z uwagi na osoby fizyczne działające w ramach prowadzonej przez nie działalności gospodarczej. W związku z tym odrzucono poprawkę 49.
Celem poprawki 50 jest objaśnienie idei porządku publicznego. Obecnie trudno byłoby ustalić wspólne kryteria i odniesienia do aktów prawnych do celów określenia porządku publicznego. Z tych powodów odrzuca się poprawkę 50.
Poprawka 57 odnosi się do art. 6 pierwotnego wniosku Komisji. Rada analizowała tę kwestię przy wielu okazjach i dokładnie rozważyła wszystkie opcje podczas negocjacji, w tym rozwiązanie zaproponowane przez Parlament Europejski. Niemniej jednak w ramach ostatecznego kompromisu i próby pogodzenia sprzecznych interesów Rada proponuje na tym etapie skreślić zasadę szczególną dotyczącą naruszenia prawa do prywatności i innych dóbr osobistych. Zgodnie z powyższym należy odrzucić poprawkę 57. Zamiast tego rozporządzenie przewiduje w art. 1 ust. 2 lit. g) wyłączenie z zakresu zastosowania.
Należy to jednak odczytywać wraz z art. 30. Klauzula przeglądowa zawarta w art. 30 przewiduje, że najpóźniej cztery lata po wejściu w życie rozporządzenia Komisja przedstawia sprawozdanie. Sprawozdanie uwzględnia w szczególności zobowiązania pozaumowne wynikające z naruszenia prawa do prywatności i innych dóbr osobistych, w tym zniesławienia.
III. PODSUMOWANIE
Rada uważa, że tekst wspólnego stanowiska w sprawie rozporządzenia dotyczącego prawa właściwego dla zobowiązań pozaumownych tworzy zrównoważony system norm kolizyjnych odnoszących się do zobowiązań pozaumownych i osiąga pożądaną jednolitość przepisów prawa właściwego. Ponadto wspólne stanowisko jest w zasadzie zgodne z pierwotnym wnioskiem Komisji i opinią Parlamentu Europejskiego.
______
(1) Zob. nota do punktu I/A: 12219/2006 CODEC 838 JUSTCIV 181.
(2) Zob. dok. 10812/05 CODEC 590 JUSTCIV 132.
(3) Zob. dok. 6622/06 JUSTCIV 32 CODEC 171.
