Opinia Komitetu Regionów w sprawie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającej ramy działań Wspólnoty w dziedzinie polityki środowiska morskiego (dyrektywy w sprawie Strategii Morskiej) oraz w sprawie komunikatu Komisji do Rady i Parlamentu Europejskiego - Strategia tematyczna dotycząca ochrony i zachowania środowiska morskiego(2006/C 206/02)
(Dz.U.UE C z dnia 29 sierpnia 2006 r.)
KOMITET REGIONÓW,
uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającą ramy działań Wspólnoty w dziedzinie polityki środowiska morskiego (dyrektywę w sprawie Strategii Morskiej) oraz komunikat Komisji do Rady i Parlamentu Europejskiego - Strategia tematyczna dotycząca ochrony i zachowania środowiska morskiego COM (2005) 504 końcowy,
uwzględniając decyzję Rady Unii Europejskiej z dnia 29 listopada 2005 r. o zasięgnięciu opinii Komitetu w tej sprawie, zgodnie z art. 265 ust. 1 i art. 175 ust. 1 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską,
uwzględniając decyzję swojego Prezydium z 12 kwietnia 2005 r. o powierzeniu Komisji ds. Rozwoju Zrównoważonego przygotowania opinii w tej sprawie,
uwzględniając swoją opinię z inicjatywy własnej z 12 października 2005 r. w sprawie: "Polityka morska UE - problem zrównoważonego rozwoju dla władz lokalnych i regionalnych" - CdR 84/2005 fin,
uwzględniając swoją opinię z 9 kwietnia 2003 r. w sprawie komunikatu Komisji do Rady i Parlamentu Europejskiego: Ku strategii ochrony i zachowania środowiska morskiego (COM(2002) 539 końcowy) - CdR 24/2003 fin(1),
uwzględniając swoją opinię z 13 czerwca 2001 r. w sprawie komunikatu Komisji dla Rady, Parlamentu Europejskiego, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów w sprawie szóstego wspólnotowego programu działań na rzecz środowiska naturalnego "Środowisko 2010: nasza przyszłość, nasz wybór" - Szósty program działań na rzecz środowiska naturalnego oraz wniosku dotyczącego decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającej wspólnotowy program działania na rzecz środowiska naturalnego na lata 2001-2010 (COM(2001) 31 końcowy - 2001/0029 (COD)) - CdR -36/2001 fin(2),
uwzględniając swój projekt opinii (CdR 317/2005 rev.1), przyjęty 27 lutego 2006 r. przez Komisję ds. Rozwoju Zrównoważonego (sprawozdawca: Michael COHEN, burmistrz Kalkary (MT/PES),
przyjął na 64. sesji plenarnej w dniach 26-27 kwietnia 2006 r. (posiedzenie z 26 kwietnia) następującą opinię:
1. Stanowisko Komitetu Regionów
Komitet Regionów
1.1 Ubolewa nad tym, że na przestrzeni ostatnich lat doszło do znaczącego pogorszenia się stanu środowiska morskiego oraz jego ekosystemów. Ingerencja ludzka oraz nadmierna eksploatacja odbijają się w wysokim stopniu niekorzystnie na stanie naszego środowiska morskiego.
1.2 Stwierdza, że szósty program działań na rzecz ochrony środowiska wzywa Komisję Europejską do sporządzenia strategii tematycznej w sprawie zachowania i ochrony środowiska morskiego w celu propagowania i doprowadzenia do rozważnego korzystania z ekosystemów morskich oraz ich zachowania.
1.3 Oczekuje przedstawienia zielonej księgi w sprawie stworzenia nowej polityki morskiej UE, zaplanowanej na pierwsza połowę 2006 r. Ma ona uwzględnić gospodarcze, społeczne i ekologiczne znaczenie obszaru morskiego w Europie.
1.4 Stwierdza, że strategia stanowi pozytywny i pożądany krok, gdyż uznaje wartość ochrony i zachowania środowiska morskiego oraz zróżnicowania jego ekosystemów.
1.5 Uważa strategię za niezbędny filar ekologiczny nowej polityki morskiej UE.
1.6 Podkreśla fakt, że środowisko morskie oraz jego zachowanie i ochrona wywierają istotny wpływ na gospodarkę lokalną i regionalną oraz że władze lokalne i regionalne mają do odegrania ważną rolę w realizacji celów zawartych w strategii.
2. Pogorszenie stanu europejskiego środowiska morskiego
2.1 Ma świadomość, że środowisko morskie jest niezbędne dla utrzymania życia oraz stanowi podstawę różnorodności biologicznej.
2.2 Zdaje sobie sprawę z pogarszania się stanu środowiska morskiego w Europie, które jest spowodowane głównie czynnikiem ludzkim, włącznie z zanieczyszczeniem i skażeniem mórz czy wpływem niezrównoważonego rybołówstwa dla celów handlowych.
2.3 Podkreśla znaczenie krzewienia zrównoważonego podejścia do wykorzystywania dostępnych zasobów morskich w interesie zarówno dzisiejszych, jak i przyszłych pokoleń.
2.4 Ma świadomość, że jeśli nie zostaną na czas podjęte działania naprawcze, istnieje duże ryzyko powstania potencjalnie nieodwracalnych zmian w ekosystemach morskich w Europie.
2.5 Podkreśla znaczenie przedsięwzięcia pilnych środków, które zatrzymają i odwrócą proces pogarszania się stanu środowiska morskiego.
2.6 Zauważa, że podejście takie jest konieczne zarówno z pobudek czysto ekologicznych, jak i społeczno-gospodarczych.
3. Adekwatne ramy instytucjonalne dla zarządzania gospodarką morską
3.1 Zauważa, że środowisko morskie nie pokrywa się z istniejącymi granicami geopolitycznymi.
3.2 Ma świadomość, że istnieją potencjalne przeszkody dla polepszenia ochrony środowiska morskiego w Europie, zarówno na szczeblu światowym, jak i wspólnotowym czy krajowym, oraz że istniejące mechanizmy egzekwowania są często słabe i nieadekwatne.
3.3 Zgadza się z poglądem, że w celu wykorzystania postępu uczynionego przez obecne instytucje, polityki i konwencje oraz zapewnienia dalszego postępu należy rozwinąć jasną ogólną wizję rozwoju środowiska morskiego oraz powiązanych polityk.
3.4 Podkreśla znaczenie opracowania mocnej polityki UE regulującej kwestie związane ze środowiskiem morskim, która miałaby także na celu dążenie do zapewnienia zrównoważonego korzystania z dostępnych zasobów morskich, przyspieszając w ten sposób wysiłki w zakresie ochrony środowiska morskiego.
4. Niedostateczne podstawy naukowe
4.1 Zauważa, że dobra polityka zależy od zapewnienia wysokiej jakości informacji.
4.2 Ma świadomość, że istniejące programy monitorowania i oceny w UE nie są ani zintegrowane, ani kompletne, a w wiedzy na temat stanu środowiska morskiego w Europie istnieje wiele luk.
4.3 Z zadowoleniem przyjmuje wezwanie do nowego podejścia do monitorowania i oceny stanu środowiska morskiego, które ma na celu osiągnięcie większego stopnia harmonizacji, szersze rozpowszechnianie i wykorzystywanie danych, jak również wymianę informacji dostępnych na szczeblu krajowym, tak aby zapewnić lepszą skuteczność.
5. Sprostanie wyzwaniom
5.1 Zgadza się, że w celu zapobiegania pogarszaniu się stanu środowiska morskiego i dalszej utracie różnorodności biologicznej oraz w celu przywrócenia różnorodności biologicznej środowiska morskiego konieczne jest stworzenie zintegrowanej polityki w sprawie jego ochrony i zachowania.
5.2 Uważa, że aby zapewnić skuteczność takiej polityki, trzeba uwzględnić wszystkie interesy oraz wyznaczać jasne cele.
6. Strategia
6.1 Z zadowoleniem zauważa, że celem strategii jest ochrona i odnowa europejskich mórz i oceanów oraz zapewnienie, że działalność człowieka będzie prowadzona w sposób zrównoważony.
6.2 Zapewnia, że obecne i przyszłe pokolenia mają prawo do biologicznie zróżnicowanego, dynamicznego środowiska morskiego, które jest bezpieczne, czyste, zdrowe i wydajne.
6.3 Ma świadomość, że jest to ambitny cel, którego rezultaty mogą być widoczne dopiero w dalszej przyszłości.
6.4 Potwierdza, że cele strategii mogą zostać osiągnięte jedynie wtedy, jeśli zaangażowane zostaną wszystkie zainteresowane strony.
6.5 Podkreśla, że cele powinny być zdefiniowane na szczeblu ponadnarodowym. Z zadowoleniem przyjmuje jednak zamiar - będący w zgodzie z zasadą pomocniczości - zapewnienia, że planowanie i wdrażanie środków pozostanie w gestii regionów nadmorskich, co pozwoli uwzględnić ich indywidualne warunki, problemy i potrzeby.
6.6 Wyraża jednakże zaniepokojenie, że w niektórych wypadkach, zwłaszcza gdy region nadmorski graniczy ze sporą liczbą państw spoza UE, rzeczywista realizacja może być utrudniona poprzez brak koordynacji i zobowiązania ze strony zainteresowanych podmiotów.
7. Nowy instrument polityczny
7.1 Zgadza się, że należy przyspieszyć podejmowane działania, jeśli Europa ma ochronić i zachować swoje środowisko morskie.
7.2 Wspiera zawarte w strategii ramy umożliwiające ściślejszą współpracę, mające na celu zapewnienie wysokiego poziomu ochrony środowiska morskiego w Europie poprzez ulepszone podstawy wiedzy, zintegrowane i opłacalne działania oraz sprawny system kontroli i oceny.
7.3 Z zadowoleniem przyjmuje elastyczne podejście oparte na zasadzie pomocniczości, które - choć ambitne w swoim zasięgu - nie wykorzystuje nadmiernie nakazowych instrumentów, biorąc w ten sposób pod uwagę sytuację poszczególnych regionów.
8. Dyrektywa w sprawie strategii morskiej
8.1 Uważa, że mając na uwadze najnowsze dowody gwałtownego pogarszania się europejskiego środowiska morskiego, konieczne jest podjęcie natychmiastowych działań, aby zrealizować planowany cel osiągnięcia dobrego stanu środowiska morskiego w Europie przed wyznaczoną datą 2021 r.
8.2 Uważa, że jeśli będzie niezbędna dobra wola, możliwe stanie się osiągnięcie dobrego stanu środowiska w znacznie krótszym okresie.
8.3 Z zadowoleniem przyjmuje zamysł utworzenia europejskich regionów i podregionów nadmorskich w celu zapewnienia wdrożenia środków politycznych.
8.4 Uważa jednakże, że do strategii należy od teraz włączyć Morze Czarne - ważny region nadmorski, graniczący z dwoma krajami przystępującymi (Rumunią i Bułgarią) oraz z Turcją, z którą trwają negocjacje akcesyjne.
8.5 Uważa, że różne wyspy i terytoria stanowiące część obszaru geograficznego Unii Europejskiej, które znajdują się poza ustanowionymi regionami i podregionami nadmorskimi, także powinny być objęte zakresem tej polityki.
8.6 Zauważa, że aby osiągnąć wyznaczone cele, państwa członkowskie i poszczególne regiony muszą ściślej współpracować ze sobą oraz z Komisją Europejską.
8.7 Stwierdza, że w sytuacjach, w których wskazane przez państwa członkowskie lub regiony zagadnienia podlegają kompetencji Wspólnoty, Komisja Europejska powinna być nie tylko informowana i uwzględniana w konsultacjach, lecz także traktowana jako najbardziej znaczący partner w procesie, koordynujący wdrażanie środków politycznych.
8.8 Uważa za niewystarczające dostarczenie Komisji Europejskiej przez państwa członkowskie informacji i dowodów w celu uzasadnienia przekonania, że dane zagadnienie nie może być rozwiązane przez przyjęcie środków na szczeblu krajowym.
8.9 Zaleca, aby w podobnych sytuacjach Komisja podjęła się przeprowadzenia koniecznych programów oceny, monitorowania i wdrażania w celu zajęcia się danym zagadnieniem. Komisja powinna także jasno określić konsekwencje wynikające z niezgodności celów i środków zaproponowanych przez państwa członkowskie i z powodu tej niezgodności niezatwierdzonych przez Komisję.
8.10 Co więcej, uważa za niezbędne, aby Komisja utrzymała swoją rolę w procesie monitorowania i wdrażania i mogła interweniować w celu koordynowania i ułatwienia wspólnej realizacji celów przez różne państwa i podmioty w ramach regionu nadmorskiego.
8.11 Wzywa Komisję Europejską, by dopilnowała, że opracowywane przez państwa członkowskie strategie będą uwzględniały występowanie w podległych im regionach morskich innych skupisk fauny i flory, takich jak algi czy żółwie morskie.
8.12 Wzywa Komisję Europejską, by jako czynnik oddziaływania na środowisko morskie brała pod uwagę wprowadzanie do niego organizmów modyfikowanych genetycznie, z trudnymi obecnie do przewidzenia konsekwencjami dla środowiska.
8.13 Wzywa państwa członkowskie do ścisłego stosowania się do wymogów art. 4 dyrektywy podczas dokonywania oceny oraz określania celów środowiskowych i programów monitorowania.
8.14 Uważa, że w tym kontekście także władze lokalne i regionalne poszczególnych regionów nadmorskich powinny zostać bezpośrednio włączone w przygotowywanie ocen, celów i programów monitorowania.
8.15 Wyraża wątpliwość co do ram czasowych przewidzianych przez art. 4, zwłaszcza tych, które dotyczą programu środków do przyjęcia.
8.16 Świadomy tego, iż zadowalające wyniki mogą zostać osiągnięte jedynie w perspektywie długoterminowej, opowiada się za wielokrotnym i elastycznym procesem wdrażania, uwzględniającym nowe dane zebrane z programów monitorowania oraz nowe osiągnięcia i wpływ wprowadzanych środków. Dzięki temu, gdyby zaszła taka konieczność, można by natychmiast podejmować krótko- lub średnioterminowe działania zaradcze w celu zniwelowania ewentualnego negatywnego wpływu na stan środowiska morskiego.
8.17 Zwraca uwagę, że pomimo groźby wystąpienia poważnych kosztów społeczno-gospodarczych w krótkim i średnim okresie, spodziewane długofalowe korzyści ekologiczne, społeczne i gospodarcze znacznie je przewyższą.
8.18 Uważa jednakże, że tego typu krótkoi średnioterminowe obciążenia nie powinny spoczywać wyłącznie na krajowych czy regionalnych szczeblach władzy ani też być ponoszone przez jednostki czy pojedyncze społeczności.
9. Synergia z innymi politykami
9.1 Ma świadomość rosnącej potrzeby kompleksowego podejścia w celu osiągnięcia właściwej równowagi między często konkurencyjnymi interesami środowiska naturalnego i gospodarki.
9.2 Zdaje sobie sprawę ze znaczenia rozwoju nowej europejskiej polityki morskiej, zwłaszcza w świetle ambitnych celów strategii lizbońskiej i strategii z Göteborga.
9.3 Zauważa, że zielona księga w sprawie polityki morskiej zajmie się zagadnieniem stworzenia ogólnych ramowych struktur zarządzania regulujących sposoby wykorzystywania mórz i oceanów oraz działalność zainteresowanych podmiotów. Ważne jest, aby Komisja upewniła się, że europejska polityka morska zajmuje się sprawami ochrony środowiska, zaś ogólne ramowe struktury zarządzania regulują w zadowalający sposób sposoby wykorzystania mórz i oceanów.
9.4 Zauważa dalej, że strategia opracowana jest w taki sposób, aby wspierać i rozbudowywać istniejące środki i inicjatywy, które do pewnego stopnia przyczyniają się do ochrony środowiska morskiego, choć nie zostały opracowane specjalnie w tym celu.
9.5 Z zadowoleniem przyjmuje rozwój spójnej strategii ramowej, która powinna służyć jako filar ekologiczny przyszłej europejskiej polityki morskiej.
9.6 Zauważa, że strategia ta umożliwi Wspólnocie i państwom członkowskim wypełnienie zobowiązań w zakresie ochrony środowiska morskiego, wynikających z porozumień międzynarodowych.
9.7 Zwraca się z prośbą do Komisji Europejskiej o zapewnienie, aby państwa członkowskie w ramach strategii morskiej, którą mają opracować, w programach środków koniecznie zawarły aspekty zagospodarowania wybrzeży, mając na uwadze okoliczność, że większość oddziaływań na środowisko morskie tam właśnie ma swój początek.
10. Zalecenia Komitetu Regionów
Komitet Regionów
10.1 Zaleca, aby termin osiągnięcia dobrego stanu środowiska morskiego w Europie wyznaczyć najpóźniej na rok 2018.
10.2 Zaleca także, aby ostatecznym terminem przygotowania, a następnie wdrożenia programu środków był odpowiednio rok 2013 i 2015.
10.3 Wzywa Komisję Europejską do uwzględnienia Morza Czarnego jako regionu nadmorskiego.
10.4 Oczekuje od Komisji określenia ambitnych, jasnych, spójnych i porównywalnych kryteriów "dobrego stanu środowiska", które umożliwią w rezultacie osiągnięcie równie wysokiego poziomu "dobrego stanu środowiska" w tym samym czasie w całej UE.
10.5 Uważa, że niezbędne jest ciągłe monitorowanie środków wdrażania oraz regularne publikowanie wyników i danych.
10.6 Wzywa Komisję Europejską do monitorowania rzeczywistej realizacji polityki w różnych regionach nadmorskich oraz do podjęcia się roli koordynatora i moderatora, spełniając w ten sposób zadanie pośrednictwa pomiędzy różnymi podmiotami wewnątrz tych regionów.
10.7 Ma nadzieję, że Komisja będzie regularnie przedstawiać raporty oceniające realizację strategii oraz wpływ dyrektywy, wskazując na scenariusze najlepszych praktyk.
10.8 Ufa, że wszystkie raporty Komisji zostaną przekazane zarówno jemu, jak również Parlamentowi Europejskiemu i Radzie.
10.9 Co więcej, wierzy, że wszelkie komentarze Komitetu i jego reakcje zostaną uwzględnione w raportach Komisji.
10.10 Jest przekonany, że możliwe jest pozyskanie aktywnego zaangażowania i wsparcia społeczeństwa, jeśli tylko wyposaży się je odpowiednio w informacje.
10.11 Ma świadomość, iż krótko- i średnioterminowe koszty mogą wywrzeć wpływ na społeczno-gospodarcze warunki życia społeczności lub jednostek, co z kolei mogłoby niekorzystnie wpłynąć na stopień zaangażowania i poparcia społeczeństwa; dlatego też wzywa do stworzenia na szczeblu wspólnotowym programów mających na celu pomoc bezpośrednio dotkniętym osobom i grupom w celu zminimalizowania ewentualnych niepożądanych skutków.
10.12 Wzywa podmioty polityczne, włącznie z państwami członkowskimi, Komisją Europejską i sektorem prywatnym, do przyjęcia długofalowego planu w celu sprzyjania znacznemu zwiększeniu funduszy na badania środowiska morskiego i zapewnienia tym samym wystarczających środków na te badania.
10.13 Sądzi, że władze lokalne i regionalne, jako najbliższe obywatelom, mogą osiągnąć istotne wyniki poprzez dostarczanie informacji i uzyskiwanie poparcia społeczeństwa.
10.14 Pod tym względem podejmuje się odgrywać znaczącą rolę jako partner Komisji Europejskiej i państw członkowskich oraz zaleca podjęcie długofalowej kampanii informacyjnej, finansowanej przez UE i angażującej władze lokalne i regionalne.
Bruksela, 26 kwietnia 2006 r.
|
Przewodniczący |
|
Komitetu Regionów |
|
Michel DELEBARRE |
______
(1) Dz.U. C 244 z 10.10.2003 r., s. 14.
(2) Dz.U. C 357 z 14.12.2001 r., s. 44.
