Pacjent zawsze ma prawo żądać wypisu ze szpitala na własne żądanie. Nie ponosi wówczas żadnych prawnych konsekwencji swej decyzji. Wbrew tzw. "obiegowej" opinii nie wolno takiemu pacjentowi odmówić pomocy, gdy jej potrzebuje. Dotyczy to także przypadku, gdy po prostu zmienił zdanie. Procedura wypisania się na własne żądanie jest opisana w art. 29 ust.  ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej - dalej u.dz.l. Zgodnie z nią pacjent, który zapowiada wypis na własne żądanie, czyli żąda wypisania ze szpitala musi być poinformowany przez lekarza o możliwych następstwach zaprzestania dalszego udzielania świadczeń zdrowotnych. 

Czytaj również: Lekarz stracił pracę po śmierci pacjenta z Alzheimerem. Szpital chce zmiany przepisów o wypisie na żądanie >>

 

Wypis ze szpitala na własne żądanie - co może pacjent

Pacjent, który chce wypisu ze szpitala na własne żądanie, powinien być poinformowany przez lekarza o możliwych następstwach zaprzestania dalszego leczenia. Musi wówczas złożyć pisemne oświadczenie o wyjściu z placówki medycznej na własne żądanie.  Zwykle pacjent zostaje wypisany ze szpitala, gdy jego stan zdrowia jest na tyle dobry, że nie wymaga on dalszego pobytu w tej placówce. Są jednak sytuacje, gdy chory chce przerwać leczenie na własne żądanie, aby móc wrócić do domu. Lekarze nie mogą go przed tym powstrzymać, bo chory ma prawo wypisać się na własną prośbę. Pacjent nie ponosi żadnych konsekwencji prawnych swej decyzji. Realizuje bowiem w ten sposób swoje podstawowe prawo do odmowy wyrażenia zgody na leczenie. Zgodnie art. 16 ustawy z 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta ma prawo do wyrażenia zgody na udzielenie określonych świadczeń zdrowotnych lub odmowy takiej zgody. Tyle, że jak wskazują prawnicy, pacjent powinien wyrazić świadomą zgodę na leczenie, a ocena jego świadomości należy do lekarza.  Pacjent, który świadomie chce się wypisać ze szpitala składa pisemne oświadczenie o wypisaniu na własne żądanie. W przypadku braku takiego oświadczenia lekarz sporządza adnotację w dokumentacji medycznej.  

Wypis do innego szpitala

Wypis na żądanie może okazać się sprytnym sposobem na zmianę placówki, jeśli pacjent nie jest zadowolony z przebiegu leczenia, np. wie, że zaproponowany mu zabieg w innym szpitalu mógłby zostać wykonany mniej inwazyjną metodą. Ma więc prawo odmówić zaproponowanej terapii i poprosić o wypis. Oczywiście musi mieć pewność, że po opuszczeniu tej placówki, na pewno zostanie przyjęty przez inną. W takiej sytuacji będzie jednak musiał na dalsze leczenie udać się własnym transportem lub samemu go sobie zorganizować, bo bezpłatny przewóz do kolejnego szpitala nie będzie mu przysługiwał. Transport medyczny z jednego szpitala do drugiego jest możliwy tylko w przypadku kontynuacji leczenia, np. w celu wykonania dodatkowych badań zachowania ciągłości leczenia, np. przewóz w celu wykonania badań. Gdy pacjent wypisuje się na własne żądanie, ciągłość leczenia zostanie przerwana.

Lekarz musi poinformować o skutkach

Pacjent występujący z żądaniem wypisu powinien być poinformowany przez lekarza o możliwych następstwach zaprzestania dalszego udzielania świadczeń zdrowotnych. Lekarz nie ma możliwości zatrzymania pacjenta wbrew jego woli. Powinien jednak uświadomić mu skutki, jakie mogą wiązać się z zaniechaniem dalszego leczenia. Pacjent, który pomimo to żąda powrotu do domu, powinien złożyć pisemne oświadczenie o wypisaniu na własne żądanie. Niepoinformowanie pacjenta o skutkach przerwania leczenia stanowi nie tylko naruszenie norm prawnych, ale też moralnych i etycznych, mogących narazić lekarza na odpowiedzialność zawodową przed okręgowym rzecznikiem odpowiedzialności zawodowej. Dowodzi tego wyrok Sądu Najwyższego z 23 listopada 2007 r. (sygn. akt IV CSK 240/07). Sąd wskazał w nim, że jeżeli istnieje konieczność hospitalizacji, a pacjent się temu sprzeciwił, obowiązkiem lekarza jest udzielenie pełnej informacji o powziętych podejrzeniach, konieczności poszerzenia diagnostycznego w warunkach szpitalnych oraz o ewentualnych konsekwencjach zdrowotnych, do jakich może doprowadzić odmowa lub spóźnione zastosowanie się do zaleceń.

Gdy pacjent chce wrócić

Wola pacjenta, nawet jeśli szpital ją uszanował i wypisał chorego na jego własną prośbę, nie może być ostateczna. Nie wolno takiej osobie odmówić pomocy, gdy jej potrzebuje. Dotyczy to także przypadku, gdy chory po prostu zmienił zdanie. Jeżeli wypisał się do domu, a po kilku godzinach poczuje się gorzej, szpital ma obowiązek znów go przyjąć. 

Odpowiedzialność za szkodę

Jeżeli pacjent po opuszczeniu szpitala na własną prośbę, poniesie uszczerbek na zdrowiu, można domagać odpowiedzialności lekarzy za poniesioną szkodę, na zasadach określonych w Kodeksie cywilnym. Aby lekarz lub szpital mógł zostać pociągnięty do odpowiedzialności, muszą zaistnieć łącznie cztery przesłanki: zaniechanie lekarza polegające na niepoinformowaniu pacjenta o następstwach odmowy leczenia, szkoda, związek przyczynowo skutkowy między szkodą a zaniechaniem, wreszcie konieczne jest wykazanie winy lekarza.

Kiedy pacjent nie zostanie wypisany na własne życzenie

Jeżeli pacjent posiada przedstawiciela ustawowego czyli jest osobą małoletnią lub ubezwłasnowolnioną, nie może osobiście domagać się wypisania. Rozwiązanie takie pokierowane jest względami bezpieczeństwa zdrowia i życia pacjenta, a także domniemaniem, że  ze względu na wiek lub stan zdrowia psychicznego, nie jest w stanie w sposób rozsądny podejmować decyzji kluczowych w zakresie dalszego leczenia.

Kiedy można wypisać pacjenta

Przypomnijmy, że decyzję o wypisie pacjenta ze szpitala podejmuje lekarz prowadzący lub ordynator oddziału. Może ją podjąć, jeżeli uzna, że stan zdrowia pacjenta nie wymaga dalszej hospitalizacji i proces diagnostyczno-terapeutyczny został zakończony, a dalszy pobyt w szpitalu nie wiąże się z leczeniem, a jedynie z innymi względami, np. socjalnymi lub społecznymi. Decyzja lekarza powinna zostać podjęta na podstawie jego aktualnego stanu zdrowia.

Sprawdź w LEX: Czy w przypadku wypisu pacjenta na własne żądanie ze szpitala, przed uzyskaniem wyników z prowadzonej diagnostyki, ma on prawo żądać w późniejszym czasie (nie przebywając już w szpitalu) od lekarzy oddziału, z którego wypisał się na własne żądanie, interpretacji tych wyników oraz podjęcia ustalenia diagnozy i ewentualnego planu leczenia? >

Wypisanie pacjenta ze szpitala następuje:  gdy stan zdrowia pacjenta nie wymaga dalszego udzielania świadczeń zdrowotnych w tym zakładzie leczniczym; na żądanie pacjenta lub jego przedstawiciela ustawowego; gdy pacjent w sposób rażący narusza porządek lub przebieg procesu udzielania świadczeń zdrowotnych, a nie zachodzi obawa, że odmowa lub zaprzestanie udzielania świadczeń zdrowotnych może spowodować bezpośrednie niebezpieczeństwo dla jego życia lub zdrowia albo życia lub zdrowia innych osób.