Zakaz ten, zdaniem ETS, jest uzasadniony celem w postaci zapewnienia pewnego i należytej jakości zaopatrzenia ludności w produkty lecznicze. \\

We Włoszech świadczenie usług farmaceutycznych może mieć miejsce wyłącznie w aptekach gminnych lub w aptekach prywatnych posiadających koncesję wydaną przez rząd. Terytorialny rozkład aptek jest przedmiotem systemu planowania, na mocy którego utworzenie nowej apteki jest uzależnione od uzyskania uprzedniego zezwolenia, a maksymalna liczba działających na tym obszarze aptek jest ograniczona i są one rozmieszczone w sposób zrównoważony zgodnie z "planem rozmieszczenia". System ten, po pierwsze, ma zapobiegać ryzyku, że apteki skoncentrowane są wyłącznie na obszarach najbardziej atrakcyjnych z handlowego punktu widzenia, a po drugie, ma zaspokoić zapotrzebowanie na produkty lecznicze na całym obszarze.

Od 2006 r. dopuszczone zostało tworzenie paraaptek, upoważnionych do prowadzenia sprzedaży produktów leczniczych wydawanych bez recepty, mogących być przedmiotem reklamy skierowanej do szerokiego kręgu odbiorców i których koszt jest pokrywany przez nabywcę.

Trzy uprawnione do wykonywania zawodu farmaceutki: A. Venturini, M.R. Gramegna i A. Muzzio należące do izby aptekarskiej w Mediolanie złożyły wniosek o udzielenie zezwolenia na prowadzenie sprzedaży w prowadzonych przez nie paraaptekach produktów leczniczych na receptę, lecz których koszty pokrywane są w pełni przez nabywcę. Miejscowe organy ds. zdrowia publicznego (ASL) oraz ministerstwo zdrowia odrzuciły te wnioski z uwagi na fakt, że przepisy krajowe zezwalają na sprzedaż takich produktów leczniczych wyłącznie w aptekach.

Wspomniane farmaceutki zwróciły się zatem do Tribunale amministrativo regionale per la Regione Lombardia (sądu administracyjnego pierwszej instancji regionu Lombardia) twierdząc, że odmowa ta była sprzeczna z prawem Unii. Sąd ten zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości z pytaniem, czy traktat FUE sprzeciwia się przepisom, które nie zezwalają farmaceucie – uprawnionemu do wykonywania zawodu i należącemu do odnośnego samorządu zawodowego, lecz nieposiadającemu apteki objętej "planem rozmieszczenia" – na prowadzenie w paraaptece, której jest właścicielem, sprzedaży obejmującej produkty lecznicze, wydawane na receptę, których koszty nie obciążają krajowego systemu opieki zdrowotnej, a pokrywane są w całości przez nabywcę.

W wyroku Trybunał przypomniał przede wszystkim, że rozmieszczenie geograficzne aptek i monopol na sprzedaż produktów leczniczych należy do kompetencji państw członkowskich. Trybunał stwierdził następnie, że z krajowych przepisów wynika, iż farmaceuta pragnący prowadzić działalność we Włoszech w charakterze właściciela paraapteki jest wykluczony z korzyści gospodarczych związanych z rynkiem produktów leczniczych wydawanych na receptę, których koszty pokrywa w całości nabywca i których sprzedaż jest zastrzeżona dla aptek. Przepisy te stanowią ograniczenie swobody przedsiębiorczości, gdyż mogą utrudniać lub czynić mniej atrakcyjnym prowadzenie działalności na terytorium włoskim przez farmaceutę będącego obywatelem innego państwa członkowskiego, który chciałby we Włoszech prowadzić paraaptekę.

Mogą one być jednak uzasadnione nadrzędnymi względami interesu ogólnego.

Włoskie przepisy mają na celu zagwarantowanie pewnego i należytej jakości zaopatrzenia ludności w produkty lecznicze, co podlega jeszcze bardziej ogólnemu celowi w postaci ochrony zdrowia publicznego.

W tym względzie Trybunał przypomniał, że system planowania może okazać się nieodzowny w celu wypełnienia ewentualnych luk w dostępie do usług opieki zdrowotnej i zapobieżenia tworzeniu powielających się struktur, tak aby zapewnić opiekę zdrowotną, która byłaby dostosowana do zapotrzebowania ludności, pokrywała całe terytorium i uwzględniała rejony geograficznie odizolowane lub z innych względów znajdujące się w gorszej sytuacji.

Umożliwienie sprzedaży niektórych produktów leczniczych na receptę w paraaptekach oznaczałoby, że te produkty lecznicze mogą być sprzedawane bez objęcia ich wymogiem planowania terytorialnego, co mogłoby prowadzić do koncentracji paraaptek w miejscowościach uznawanych za najbardziej dochodowe i spowodować zmniejszenie liczby klientów aptek w tych miejscowościach, a zatem utratę ich dochodów.

Taka sytuacja mogłaby zatem powodować obniżenie jakości usług świadczonych w aptekach na rzecz ogółu klientów, a nawet prowadzić do ostatecznego zamknięcia niektórych aptek. Niedobór aptek w niektórych częściach terytorium prowadziłby zatem do braku pewnego i należytej jakości zaopatrzenia w produkty lecznicze.

Trybunał podkreślił ponadto, że każde państwo członkowskie może decydować o poziomie, na jakim zamierza zapewnić ochronę zdrowia publicznego i o sposobach osiągnięcia tego poziomu.

Włoski system, który nie zezwala na sprzedaż w paraaptekach produktów leczniczych na receptę, których koszty nie obciążają krajowego systemu opieki zdrowotnej, a pokrywane są w całości przez nabywcę wpływa na obniżenie ryzyka niedoboru aptek w sposób proporcjonalny względem celu polegającego na zapewnieniu pewnego i należytej jakości zaopatrzenia ludności w produkty lecznicze.

Tak wynika z wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 5 grudnia 2013 r. w sprawach połączonych od C-159/12 do C-161/12 Venturini i inni przeciwko ASL Varese i innym.

Źródło: www.curia.europa.eu,