Czy zleceniobiorcom należy zapewnić odzież ochronną, badania z medycyny pracy, szkolenia BHP?

Jesteśmy SP ZOZ-em. Zatrudniamy personel medyczny na umowy o pracę oraz na kontrakty medyczne i umowy zlecenia.

Czy zleceniobiorcom i osobom przyjmującym zamówienie w ramach kontraktów musimy zapewnić odzież ochronną, badania z medycyny pracy, szkolenia BHP na nasz koszt?

Zleceniodawca oceniając warunki i ryzyko związane z powierzaną pracą, musi zdecydować, czy wymagać od przyjmowanej osoby badań profilaktycznych lub szkoleń BHP, a także czy koniecznym będzie stosowanie środków ochrony indywidualnej. Ponieważ zleceniobiorca ani osoba zatrudniona na tzw. kontrakcie nie jest pracownikiem, strony (czyli zleceniodawca i zleceniobiorca) mogą się umówić, kto ponosi koszty badań, szkoleń i środków ochrony.

Pracodawca, który zatrudnia osoby na podstawie umowy zlecenia (czy na podstawie kontraktu w przypadku osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą) ma obowiązek zapewnić im bezpieczne i higieniczne warunki pracy, o których mowa w art. 207 § 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeksu pracy - dalej k.p., wynika to z art. 304 k.p. Oznacza to, że pracodawca występujący tu w roli zleceniodawcy ma obowiązek:

1) organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy;

2) zapewniać przestrzeganie w zakładzie pracy przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, wydawać polecenia usunięcia uchybień w tym zakresie oraz kontrolować wykonanie tych poleceń;

3) reagować na potrzeby w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy oraz dostosowywać środki podejmowane w celu doskonalenia istniejącego poziomu ochrony zdrowia i życia pracowników, biorąc pod uwagę zmieniające się warunki wykonywania pracy;

4) zapewnić rozwój spójnej polityki zapobiegającej wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym uwzględniającej zagadnienia techniczne, organizację pracy, warunki pracy, stosunki społeczne oraz wpływ czynników środowiska pracy;

5) uwzględniać ochronę zdrowia młodocianych, pracownic w ciąży lub karmiących dziecko piersią oraz pracowników niepełnosprawnych w ramach podejmowanych działań profilaktycznych;

6) zapewniać wykonanie nakazów, wystąpień, decyzji i zarządzeń wydawanych przez organy nadzoru nad warunkami pracy;

7) zapewniać wykonanie zaleceń społecznego inspektora pracy.

Wśród wymienionych obowiązków nie wymienia się wprost ani badań profilaktycznych, ani szkoleń BHP ani obowiązku zapewnienia odzieży ochronnej.

Z drugiej strony, zleceniobiorca na podstawie art. 304¹ k.p. jest zobowiązany wypełnić obowiązki pracownika w zakresie BHP wymienione w art. 211 k.p. w takim zakresie, w jakim wymaga tego zleceniodawca. Oznacza to, że to zleceniodawca decyduje o tym, które obowiązki z zakresu BHP ma realizować zleceniobiorca.

Państwowa Inspekcja Pracy w jednym ze swoich komunikatów zajęła stanowisko, że: "Jeśli rodzaj wykonywanej pracy, stopień zagrożeń związanych z warunkami pracy lub przebiegiem procesów jest tak znaczny, że wskazane jest, aby nawet do doraźnego wykonywania tych prac lub przebywania w tych warunkach były dopuszczane wyłącznie osoby fizyczne mające odpowiedni stan zdrowia i przeszkolone w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy - pracodawca lub inny podmiot organizujący pracę może wymagać od osoby, z którą zawiera umowę cywilnoprawną poddania się badaniu lekarskiemu lub szkoleniu w zakresie bhp. Wówczas osoba ta ma na podstawie art. 211 k.p. obowiązek odbyć szkolenie i poddać się badaniom BHP" (pismo Departamentu Prawnego GIP z dnia 8 sierpnia 2007 r., znak: GNP/426/4560-364/07/PE).

Powyższe należy odnieść także do konieczności zapewnienia odzieży ochronnej - zleceniodawca zobowiązany jest dokonać oceny, czy zleceniobiorca wykonując powierzoną mu pracę będzie mieć do czynienia z działaniem niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia czynników występujących w środowisku pracy. Jeśli tak, to z obowiązku zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy wynikać będzie obowiązek zapewnienia indywidualnych środków ochrony.

Wynika z powyższego, że zleceniodawca oceniając warunki i ryzyko związane z powierzaną pracą, musi zdecydować, czy wymagać od przyjmowanej osoby badań profilaktycznych lub szkoleń BHP, a także czy koniecznym będzie stosowanie środków ochrony indywidualnej. Ponieważ zleceniobiorca ani osoba zatrudniona na tzw. kontrakcie nie jest pracownikiem, strony (czyli zleceniodawca i zleceniobiorca) mogą się umówić, kto ponosi koszty badań, szkoleń i środków ochrony.