Czy udział lekarza w międzynarodowym sympozjum, organizowanym przez koncern farmaceutyczny (i opłaconym przez ten koncern) może zostać uznany za niezgodny z zasadami etyki lekarskiej lub przepisami prawa?
Firma pokrywa całość opłat związanych z opłatą zjazdową, zakwaterowaniem w hotelu i przelotem (sympozjum jest poza Polską i trwa 2 dni). Temat sympozjum obejmuje zagadnienia związane z zainteresowaniami firmy, ale jest uniwersalny i z całą pewnością ciekawy medycznie.
Ustawa z dnia 2 grudnia 2009 r. o izbach lekarskich (Dz. U. Nr 219, poz. 1708) - dalej u.i.l. stanowi, że członkowie izb lekarskich podlegają odpowiedzialności zawodowej za naruszenie zasad etyki lekarskiej oraz przepisów związanych z wykonywaniem zawodu lekarza, a postępowanie w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej lekarzy toczy się niezależnie od postępowania karnego lub postępowania dyscyplinarnego dotyczącego tego samego czynu (art. 53 i 54 ust. 1 u.i.l.).
Natomiast zasady wykonywania zawodu lekarza, których naruszenie może spowodować pociągnięcie lekarza do odpowiedzialności zawodowej określa przede wszystkim ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 136, poz. 857 z późn. zm.). Nie ma w niej jednak przepisów określających zasady udziału lekarzy w sympozjach, zjazdach, konferencjach, szkoleniach itp., w tym organizowanych przez firmy farmaceutyczne.
Związki lekarzy z przemysłem (w tym farmaceutycznym) zostały natomiast określone w rozdziale IIa Kodeksu Etyki Lekarskiej.
Zgodnie z art. 51a ust. 1 Kodeksu Etyki Lekarskiej przyjęcie korzyści majątkowych od przedstawicieli przemysłu medycznego (a za taką korzyść można uznać sfinansowanie przez firmę farmaceutyczną udziału w sympozjum) nie może ograniczyć obiektywizmu lekarza przy podejmowaniu przez niego opinii zawodowych ani podważyć zaufania do zawodu lekarza. Ponadto z art. 51b Kodeksu wynika dla lekarza mającego związki z przemysłem medycznym nakaz podejmowania w pełni obiektywnych decyzji klinicznych lub działania w najlepszym interesie pacjenta i osób biorących udział w badaniach. Z kolei art. 51c Kodeksu nakazuje ujawniać słuchaczom wykładów i redaktorom publikacji wszelkie związki z firmami lub otrzymane od nich korzyści, które mogą być przyczyną konfliktu interesów. Natomiast art. 51d-51g Kodeksu określają sposób postępowania lekarzy biorących udział w badaniach produktów leczniczych lub wyrobów medycznych.
Powyższe przepisy Kodeksu Etyki Lekarskiej nie wykluczają więc możliwości udziału lekarza w zdarzeniach organizowanych przez firmy farmaceutyczne, a ścisłe przestrzeganie określonych w Kodeksie zasad powoduje, że lekarz nie narazi się na zarzut naruszenia zasad etyki lekarskiej. Ostateczna ocena, czy dane zachowanie lekarza jest zgodne z zasadami etyki należy jednak do organów samorządu lekarskiego właściwych do podjęcia i przeprowadzenia postępowania w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej lekarza.
Należy także zauważyć, że w uchwalonej przez Sejm w dniu 25 marca 2011 r. ustawie o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych (nad projektem obecnie pracuje Senat) w art. 53 określono przestępstwa korupcyjne związane z przyjmowaniem korzyści majątkowej lub osobistej w zamian za (m.in.) wystawianie recept na określone produkty medyczne. Dla ukarania lekarza w takim przypadku musi on, oczywiście, zostać uznany przez sąd karny winnym popełnienia zarzucanych mu czynów.
Małgorzata Brzozowska
Firma pokrywa całość opłat związanych z opłatą zjazdową, zakwaterowaniem w hotelu i przelotem (sympozjum jest poza Polską i trwa 2 dni). Temat sympozjum obejmuje zagadnienia związane z zainteresowaniami firmy, ale jest uniwersalny i z całą pewnością ciekawy medycznie.
Ustawa z dnia 2 grudnia 2009 r. o izbach lekarskich (Dz. U. Nr 219, poz. 1708) - dalej u.i.l. stanowi, że członkowie izb lekarskich podlegają odpowiedzialności zawodowej za naruszenie zasad etyki lekarskiej oraz przepisów związanych z wykonywaniem zawodu lekarza, a postępowanie w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej lekarzy toczy się niezależnie od postępowania karnego lub postępowania dyscyplinarnego dotyczącego tego samego czynu (art. 53 i 54 ust. 1 u.i.l.).
Natomiast zasady wykonywania zawodu lekarza, których naruszenie może spowodować pociągnięcie lekarza do odpowiedzialności zawodowej określa przede wszystkim ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 136, poz. 857 z późn. zm.). Nie ma w niej jednak przepisów określających zasady udziału lekarzy w sympozjach, zjazdach, konferencjach, szkoleniach itp., w tym organizowanych przez firmy farmaceutyczne.
Związki lekarzy z przemysłem (w tym farmaceutycznym) zostały natomiast określone w rozdziale IIa Kodeksu Etyki Lekarskiej.
Zgodnie z art. 51a ust. 1 Kodeksu Etyki Lekarskiej przyjęcie korzyści majątkowych od przedstawicieli przemysłu medycznego (a za taką korzyść można uznać sfinansowanie przez firmę farmaceutyczną udziału w sympozjum) nie może ograniczyć obiektywizmu lekarza przy podejmowaniu przez niego opinii zawodowych ani podważyć zaufania do zawodu lekarza. Ponadto z art. 51b Kodeksu wynika dla lekarza mającego związki z przemysłem medycznym nakaz podejmowania w pełni obiektywnych decyzji klinicznych lub działania w najlepszym interesie pacjenta i osób biorących udział w badaniach. Z kolei art. 51c Kodeksu nakazuje ujawniać słuchaczom wykładów i redaktorom publikacji wszelkie związki z firmami lub otrzymane od nich korzyści, które mogą być przyczyną konfliktu interesów. Natomiast art. 51d-51g Kodeksu określają sposób postępowania lekarzy biorących udział w badaniach produktów leczniczych lub wyrobów medycznych.
Powyższe przepisy Kodeksu Etyki Lekarskiej nie wykluczają więc możliwości udziału lekarza w zdarzeniach organizowanych przez firmy farmaceutyczne, a ścisłe przestrzeganie określonych w Kodeksie zasad powoduje, że lekarz nie narazi się na zarzut naruszenia zasad etyki lekarskiej. Ostateczna ocena, czy dane zachowanie lekarza jest zgodne z zasadami etyki należy jednak do organów samorządu lekarskiego właściwych do podjęcia i przeprowadzenia postępowania w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej lekarza.
Należy także zauważyć, że w uchwalonej przez Sejm w dniu 25 marca 2011 r. ustawie o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych (nad projektem obecnie pracuje Senat) w art. 53 określono przestępstwa korupcyjne związane z przyjmowaniem korzyści majątkowej lub osobistej w zamian za (m.in.) wystawianie recept na określone produkty medyczne. Dla ukarania lekarza w takim przypadku musi on, oczywiście, zostać uznany przez sąd karny winnym popełnienia zarzucanych mu czynów.
Małgorzata Brzozowska