Odpowiedź:
Samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej, będący dysponentem zespołów ratownictwa medycznego i udzielający wyłącznie świadczeń zdrowotnych w rodzaju ratownictwo medyczne ma ustawowy obowiązek stosowania norm zatrudnienia pielęgniarek.
Uzasadnienie:
Artykuł 50 ust. 1 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r., poz. 217 z późn. zm.) - dalej u.dz.l., nakłada na podmiot leczniczy niebędący przedsiębiorcą obowiązek stosowania minimalnych norm zatrudnienia pielęgniarek i położnych. Wyjątkiem od powyższego przepisu jest art. 37 ust. 3, 4 i 4a u.dz.l. który wyłącza stosowanie norm zatrudnienia pielęgniarek w podmiotach leczniczych utworzonych przez Ministra Sprawiedliwości dla osób pozbawionych wolności, w Krajowym Ośrodku Zapobiegania Zachowaniom Dyssocjalnym, o którym mowa w ustawie z dnia 22 listopada 2013 r. o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób (Dz. U. z 2014 r. poz. 24), oraz w jednostkach służby medycyny pracy Służby Więziennej. W związku z powyższym samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej, którego nie dotyczą przepisy art. 37 ust. 3, 4 i 4a u.dz.l., będący dysponentem zespołów ratownictwa medycznego i udzielający wyłącznie świadczeń zdrowotnych w rodzaju ratownictwo medyczne ma ustawowy obowiązek stosowania norm zatrudnienia pielęgniarek. Zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r., poz. 757 z późn. zm.) - dalej u.p.r.m., zespoły ratownictwa medycznego (ZRM), o których mowa w pytaniu stanowią obok szpitalnych oddziałów ratunkowych jednostki systemu, na których świadczenia zawarto umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej. Artykuł 36 ust. 1 u.p.r.m. stanowi, że zespoły ratownictwa medycznego dzielą się na:
1) zespoły specjalistyczne, w skład których wchodzą co najmniej trzy osoby uprawnione do wykonywania medycznych czynności ratunkowych, w tym lekarz systemu oraz pielęgniarka systemu lub ratownik medyczny;
2) zespoły podstawowe, w skład których wchodzą co najmniej dwie osoby uprawnione do wykonywania medycznych czynności ratunkowych, w tym pielęgniarka systemu lub ratownik medyczny.
Z brzmienia powyższego przepisu wynika, że w skład ZRM może wchodzić pielęgniarka systemu lub ratownik medyczny. Z uwagi na treść art. 32 ust. 1 u.p.r.m. jednostki systemu w skład których wchodzą ZRM, dla uzyskania statusu jednostek systemu, muszą realizować umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 24 września 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu ratownictwa medycznego (Dz. U. poz. 1176) w zakresie składu osobowego ZRM odwołuje się wprost do przepisu art. 36 ust. 1 u.p.r.m.
Podobnie zarządzenie Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia z dnia 17 października 2012 r. w sprawie określenia warunków zawierania i realizacji umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej w rodzaju ratownictwo medyczne nr 65/2012/DSM, wskazując na wymagany skład osobowy ZRM odwołuje się do przepisów ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym oraz rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu ratownictwa medycznego. Dodać należy też, iż zarządzenie Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia z dnia 14 marca 2013 r. zmieniające zarządzenie w sprawie określenia kryteriów oceny ofert w postępowaniu w sprawie zawarcia umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej Nr 13/2013/DSOZ przy ocenie ofert w zakresie ratownictwa medycznego w tab. 1.4.1 oraz tab. 1.4.2. uwzględnia procent udziału czasu pracy nielekarskiego personelu medycznego bez zróżnicowania na pielęgniarki systemu i ratowników medycznych.
Wskazane powyżej regulacje prawne, z uwagi na brak określenia wymaganej liczby etatów pielęgniarek systemu i etatów ratowników medycznych skutkują w istocie rzeczy koniecznością zastosowania norm zatrudnienia pielęgniarek w podmiocie leczniczym udzielającym świadczeń zdrowotnych w rodzaju ratownictwo medyczne, ponieważ z przepisów tych nie wynika obowiązek udziału w tym samym ZRM pielęgniarki systemu i ratownika medycznego, zatem liczba (norma zatrudnienia) pielęgniarek systemu podlega wyliczeniu przez dany podmiot.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 28 grudnia 2012 r. w sprawie sposobu ustalania minimalnych norm zatrudnienia pielęgniarek i położnych w podmiotach leczniczych niebędących przedsiębiorcami (Dz. U. poz. 1545) - dalej r.m.n.z., które jest aktem wykonawczym do ustawy o działalności leczniczej, nie zawiera szczególnych regulacji dotyczących ustalenia norm zatrudnienia pielęgniarek systemu w podmiocie udzielającym świadczeń w rodzaju ratownictwo medyczne. Dlatego też autorka sugerowałaby zastosowanie w tym przypadku przepisu § 4 ust. 2 r.m.n.z., który odnosi się do szpitalnego oddziału ratunkowego lub izby przyjęć. Paragraf 4 ust. 2 r.m.n.z. stanowi, iż ustalając normy zatrudnienia pielęgniarek należy uwzględnić liczbę pacjentów w skali roku, stan zatrudnienia i organizacji pracy w innych komórkach organizacyjnych podmiotu oraz przepisy § 1 ust. 1 pkt 1-4 i 8 r.m.n.z. tj.: zakres i rodzaj udzielanych świadczeń zdrowotnych; liczbę pacjentów obejmowanych opieką w danym roku; wyposażenie, w szczególności w sprzęt i aparaturę medyczną, techniczną oraz środki transportu i łączności; harmonogram czasu pracy; stan zatrudnienia i organizacji pracy w jednostkach lub komórkach organizacyjnych nieudzielających świadczeń zdrowotnych. Z uwagi na wagę problemu związaną z koniecznością realizacji przez podmiot leczniczy ustawowego obowiązku ustalania minimalnych norm zatrudnienia pielęgniarek i położnych, autorka skierowała zapytanie do Departamentu Pielęgniarek i Położnych w Ministerstwie Zdrowia odnośnie powyższego problemu. Po uzyskaniu informacji niezwłocznie zostanie przedstawione stanowisko Departamentu Pielęgniarek i Położnych w sprawie.
Iwona Choromańska, autorka współpracuje z Serwisem Prawo i Zdrowie
Odpowiedzi udzielono 26 stycznia 2015 r.