Czy pielęgniarki pracujące w hospicjum (NZOZ z kontraktem z NFZ) na podstawie umowy o pracę mogą zatrudnić się jednocześnie w macierzystym zakładzie poprzez zewnętrzny NZOZ (chodzi o uniknięcie limitu nadgodzin)?
Brak jest prawnych regulacji zakazujących pracownikom zawierania dodatkowych umów o pracę z pracodawcami, którzy zlecać im będą wykonywanie pracy na terenie macierzystego zakładu pracy.
Pracownik korzysta ze swobody wyboru rodzaju i miejsca wykonywania pracy. Przepisy ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) – dalej k.p., jak również przepisy branżowe dotyczące wykonywania zawodu lekarza i pielęgniarki nie zawierają zakazu podejmowania przez pracowników dodatkowego zatrudnienia. W taki sposób realizowana jest konstytucyjna zasada wolności pracy, zgodnie z którą każdemu zapewnia się wolność wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy (art. 65 ust. 1 Konstytucji). Powyższa zasada może doznawać ograniczeń jedynie na mocy przepisów szczególnych rangi ustawowej, w odniesieniu do niektórych tylko rodzajów działalności.
Pośrednio ograniczenie w zawieraniu dodatkowych umów przez pracowników zakładów opieki zdrowotnej z zewnętrznymi pracodawcami wynikać może z art. 1 ust. 5 ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 14, poz. 89 z późn. zm.). Przepis ten stanowi, iż na terenie publicznego zakładu opieki zdrowotnej:
1)
zakłady opieki zdrowotnej utworzone przez spółki, stowarzyszenia lub fundacje;
2)
lekarze lub lekarze stomatolodzy wykonujący zawód w formie indywidualnej praktyki lekarskiej, indywidualnej specjalistycznej praktyki lekarskiej lub grupowej praktyki lekarskiej;
3)
pielęgniarki lub położne wykonujące zawód w formie indywidualnej praktyki pielęgniarki lub położnej, indywidualnej specjalistycznej praktyki pielęgniarki lub położnej, a także grupowej praktyki pielęgniarek lub położnych;
4)
inne podmioty
- nie mogą prowadzić działalności polegającej na udzielaniu takich samych świadczeń zdrowotnych, które są udzielane przez ten zakład, z wyjątkiem świadczeń z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej i stomatologii.
Przepis ten znajduje jednakże zastosowanie jedynie do publicznych zakładów opieki zdrowotnej nie regulując sytuacji niepublicznych zakładów opieki zdrowotnej.
Brak jest zatem przeszkód prawnych, aby pielęgniarki zatrudnione w niepublicznym zakładzie opieki zdrowotnej zostały dodatkowo zatrudnione przez zewnętrzny podmiot (również niepubliczny zakład opieki zdrowotnej) i wykonywały swoją pracę na terenie macierzystego zakładu. Sposób korzystania przez pracowników z pomieszczeń zakładu powinien być uzgodniony pomiędzy zatrudniającymi pracowników niepublicznymi zakładami opieki zdrowotnej.
Wskazać ponadto należy, iż w przypadku zatrudnienia pielęgniarek niepublicznego zakładu opieki zdrowotnej przez zewnętrzny niepubliczny zakład opieki zdrowotnej pracownicy ci świadczyć będą pracę w ramach dwóch odrębnych stosunków pracy. Jednym zawartym z macierzystym pracodawcą, a drugim z zewnętrznym niepublicznym zakładem opieki zdrowotnej. Każdy z tych stosunków prawnych rozliczany zatem będzie oddzielnie w zakresie przysługujących pracownikom uprawnień i obowiązków. Odrębnie w każdym ze stosunków pracy rozliczany będzie również czas pracy pracowników.
Nie ma również prawnych przeciwwskazań, aby pielęgniarki, w powyższych warunkach, zawarły z zewnętrznym niepublicznym zakładem opieki zdrowotnej, umowy cywilnoprawne (np. umowy zlecenia).
W takim jednakże przypadku zewnętrzny niepubliczny zakład opieki zdrowotnej, zawierający z pracownikami umowy cywilnoprawne powinien pamiętać o takim ukształtowaniu zawieranych z pielęgniarkami umów, aby powstały na ich podstawie stosunek nie nosił cech stosunku pracy. Zgodnie bowiem z art. 22 § 1, 11 i 12 k.p., przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Zatrudnienie w warunkach określonych wyżej jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy.
Nie jest zatem dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu warunków wykonywania pracy, określonych wyżej. Zgodnie z powyższym, umów cywilnoprawnych nie wolno zawierać, jak również nie jest dopuszczalne zastępowanie umów o pracę takimi umowami, w sytuacji, kiedy zatrudnienie danej osoby odpowiada warunkom określonym w art. 22 § 1 k.p. Powyższe regulacje mają zastosowanie zarówno w przypadku, gdy pracownicy zawierają dodatkowe (obok umów o pracę) umowy cywilnoprawne z dotychczasowym pracodawcą, jak też gdy umowy te zawierane są z podmiotami zewnętrznymi, z którymi nie łączy ich żaden stosunek pracy.
Jeżeli zatem zewnętrzny niepubliczny zakład opieki zdrowotnej zlecać będzie wykonywanie pracy osobom zatrudnionym na podstawie umów cywilnoprawnych musi pamiętać, aby ich pracę organizować w taki sposób, żeby nie była ona wykonywana pod kierownictwem pracodawcy oraz w miejscu i czasie przez niego wskazanym. Zatrudnienie w takich warunkach na podstawie umowy cywilnoprawnej (np. umowy zlecenia) jest bowiem niedopuszczalne. Bez znaczenia jest przy tym zgoda, nawet wyrażona w formie pisemnej, osoby która z zawarła umowę cywilnoprawną na wskazanych wyżej warunkach.
Joanna Kaleta
Brak jest prawnych regulacji zakazujących pracownikom zawierania dodatkowych umów o pracę z pracodawcami, którzy zlecać im będą wykonywanie pracy na terenie macierzystego zakładu pracy.
Pracownik korzysta ze swobody wyboru rodzaju i miejsca wykonywania pracy. Przepisy ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) – dalej k.p., jak również przepisy branżowe dotyczące wykonywania zawodu lekarza i pielęgniarki nie zawierają zakazu podejmowania przez pracowników dodatkowego zatrudnienia. W taki sposób realizowana jest konstytucyjna zasada wolności pracy, zgodnie z którą każdemu zapewnia się wolność wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy (art. 65 ust. 1 Konstytucji). Powyższa zasada może doznawać ograniczeń jedynie na mocy przepisów szczególnych rangi ustawowej, w odniesieniu do niektórych tylko rodzajów działalności.
Pośrednio ograniczenie w zawieraniu dodatkowych umów przez pracowników zakładów opieki zdrowotnej z zewnętrznymi pracodawcami wynikać może z art. 1 ust. 5 ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 14, poz. 89 z późn. zm.). Przepis ten stanowi, iż na terenie publicznego zakładu opieki zdrowotnej:
1)
zakłady opieki zdrowotnej utworzone przez spółki, stowarzyszenia lub fundacje;
2)
lekarze lub lekarze stomatolodzy wykonujący zawód w formie indywidualnej praktyki lekarskiej, indywidualnej specjalistycznej praktyki lekarskiej lub grupowej praktyki lekarskiej;
3)
pielęgniarki lub położne wykonujące zawód w formie indywidualnej praktyki pielęgniarki lub położnej, indywidualnej specjalistycznej praktyki pielęgniarki lub położnej, a także grupowej praktyki pielęgniarek lub położnych;
4)
inne podmioty
- nie mogą prowadzić działalności polegającej na udzielaniu takich samych świadczeń zdrowotnych, które są udzielane przez ten zakład, z wyjątkiem świadczeń z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej i stomatologii.
Przepis ten znajduje jednakże zastosowanie jedynie do publicznych zakładów opieki zdrowotnej nie regulując sytuacji niepublicznych zakładów opieki zdrowotnej.
Brak jest zatem przeszkód prawnych, aby pielęgniarki zatrudnione w niepublicznym zakładzie opieki zdrowotnej zostały dodatkowo zatrudnione przez zewnętrzny podmiot (również niepubliczny zakład opieki zdrowotnej) i wykonywały swoją pracę na terenie macierzystego zakładu. Sposób korzystania przez pracowników z pomieszczeń zakładu powinien być uzgodniony pomiędzy zatrudniającymi pracowników niepublicznymi zakładami opieki zdrowotnej.
Wskazać ponadto należy, iż w przypadku zatrudnienia pielęgniarek niepublicznego zakładu opieki zdrowotnej przez zewnętrzny niepubliczny zakład opieki zdrowotnej pracownicy ci świadczyć będą pracę w ramach dwóch odrębnych stosunków pracy. Jednym zawartym z macierzystym pracodawcą, a drugim z zewnętrznym niepublicznym zakładem opieki zdrowotnej. Każdy z tych stosunków prawnych rozliczany zatem będzie oddzielnie w zakresie przysługujących pracownikom uprawnień i obowiązków. Odrębnie w każdym ze stosunków pracy rozliczany będzie również czas pracy pracowników.
Nie ma również prawnych przeciwwskazań, aby pielęgniarki, w powyższych warunkach, zawarły z zewnętrznym niepublicznym zakładem opieki zdrowotnej, umowy cywilnoprawne (np. umowy zlecenia).
W takim jednakże przypadku zewnętrzny niepubliczny zakład opieki zdrowotnej, zawierający z pracownikami umowy cywilnoprawne powinien pamiętać o takim ukształtowaniu zawieranych z pielęgniarkami umów, aby powstały na ich podstawie stosunek nie nosił cech stosunku pracy. Zgodnie bowiem z art. 22 § 1, 11 i 12 k.p., przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Zatrudnienie w warunkach określonych wyżej jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy.
Nie jest zatem dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu warunków wykonywania pracy, określonych wyżej. Zgodnie z powyższym, umów cywilnoprawnych nie wolno zawierać, jak również nie jest dopuszczalne zastępowanie umów o pracę takimi umowami, w sytuacji, kiedy zatrudnienie danej osoby odpowiada warunkom określonym w art. 22 § 1 k.p. Powyższe regulacje mają zastosowanie zarówno w przypadku, gdy pracownicy zawierają dodatkowe (obok umów o pracę) umowy cywilnoprawne z dotychczasowym pracodawcą, jak też gdy umowy te zawierane są z podmiotami zewnętrznymi, z którymi nie łączy ich żaden stosunek pracy.
Jeżeli zatem zewnętrzny niepubliczny zakład opieki zdrowotnej zlecać będzie wykonywanie pracy osobom zatrudnionym na podstawie umów cywilnoprawnych musi pamiętać, aby ich pracę organizować w taki sposób, żeby nie była ona wykonywana pod kierownictwem pracodawcy oraz w miejscu i czasie przez niego wskazanym. Zatrudnienie w takich warunkach na podstawie umowy cywilnoprawnej (np. umowy zlecenia) jest bowiem niedopuszczalne. Bez znaczenia jest przy tym zgoda, nawet wyrażona w formie pisemnej, osoby która z zawarła umowę cywilnoprawną na wskazanych wyżej warunkach.
Joanna Kaleta