W roku akademickim 2020/2021 funkcjonowały łącznie 33 publiczne uczelnie zawodowe, które kształciły ok. 51,5 tys. studentów (co stanowiło 4,3 proc. studentów wszystkich uczelni w kraju). Kontrolą NIK Kontrolą objęto 13 z tych uczelni i ich działalność w latach 2019-2022.
Pięć uczelni zawodowych zmieni się w akademie>>
Nieprawidłowości - m.in. w finansach
Publiczne uczelnie zawodowe starały się dostosowywać swój profil nauczania do wymogów prawnych i organizacyjnych w kontekście zmieniającego się rynku pracy. Nie czyniły tego jednak w pełni prawidłowo i wystarczająco. W trzech uczelniach (w Gnieźnie, Nowym Targu oraz Raciborzu) ich organizacja nie była zgodna z wymogami zdefiniowanymi w ustawie Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce.
W strategiach 11 uczelni nie zapewniono, z uwagi na brak mierzalnych wskaźników, możliwości rzetelnej i skutecznej oceny stopnia realizacji zdefiniowanych w nich celów. Założone w strategiach cele i zadania nie zawsze były na bieżąco (tj. co najmniej w perspektywie rocznej) monitorowane, co pozbawiało uczelnie wiedzy o adekwatnym, w odniesieniu do potrzeb otoczenia społeczno-gospodarczego, kierunku działania.
Uczelnie kształcą w zawodach deficytowych, ale nie wszystkich
Prowadzone kierunki studiów wpisywały się w potrzeby kształcenia w zawodach deficytowych, choć żadna ze skontrolowanych uczelni nie kształciła w jednym z takich zawodów, tj. położnej. Starania związane z uruchomieniem nowych kierunków nie zawsze były skuteczne (w uczelni z Gniezna, Konina, Oświęcimia, Suwałk i Wałcza) bądź były opóźnione (w Koszalinie). Tylko jedna uczelnia zawodowa (w Nowym Targu) prowadziła studia wspólne z inną uczelnią, które z uwagi jednak na wypowiedzenie porozumienia o ich wspólnym prowadzeniu przez jedną ze stron, zostaną zakończone.
Wyłącznie trzy uczelnie (w Koninie, Pile oraz Suwałkach) korzystały z możliwości kształcenia w systemie dualnym (z udziałem przedsiębiorców), które pozwalało na lepsze dostosowanie poziomu wykształcenia, szczególnie w aspekcie praktycznym, do potrzeb pracodawców. NIK zwróciła uwagę, że uczelnie powinny bardziej promować tego typu kształcenie ze względu na korzyści dla studentów i pracodawców. Dla studentów formuła ta stanowi bowiem kolejną możliwość praktycznej nauki zawodu, pozyskania fachowych umiejętności, obycia ze środowiskiem pracy i jego specyfiką, a przede wszystkim zdobycia doświadczenia w zawodzie, jeszcze w czasie studiów.
Czytaj w LEX: Studia dualne w myśl ustawy 2.0 >
Problem z BHP i rozliczeniami
W siedmiu na 13 skontrolowanych uczelni (w Gnieźnie, Koszalinie, Nowym Targu, Pile, Raciborzu, Suwałkach oraz Wałczu) nie zapewniono w pełni bezpiecznych i higienicznych warunków pracy i kształcenia wynikających z przepisów prawa. Ponadto, w 11 skontrolowanych jednostkach (w Pile, Koninie, Gnieźnie, Koszalinie, Raciborzu, Chełmie, Suwałkach, Wałczu, Oświęcimiu, Nowym Targu i Przemyślu) nie zostały w pełni zapewnione warunki kształcenia obejmujące dostęp do wymaganej i zalecanej literatury.
Większość uczelni, bo 12 z 13 skontrolowanych (bez uczelni z Koszalina) udostępniała obiekty, pomieszczenia lub powierzchnię podmiotom zewnętrznym na podstawie różnego rodzaju umów cywilnoprawnych (najem, użyczenie, porozumienie). W wyniku kontroli w jednej uczelni (Racibórz) stwierdzono przypadki nienależytego zabezpieczania jej interesów w zawieranych umowach, a w dwóch uczelniach (Racibórz i Chełm) – mankamenty w podejmowaniu działań windykacyjnych wobec najemców.
Czytaj w LEX: Kariery akademickie kobiet, czyli o współczesnych wyzwaniach w szkolnictwie wyższym >
Konieczne poprawki
Na podstawie kontroli przeprowadzonej przez Najwyższą Izbę Kontroli, stwierdzono, że minister odpowiedzialny za szkolnictwo wyższe i naukę powinien podjąć kroki legislacyjne. Głównym celem tych działań powinno być wprowadzenie systemowych zmian, które precyzyjniej określą zasady zarządzania finansami uczelni. Ponadto, do rektorów publicznych uczelni zawodowych skierowano osiem wniosków. Mają one na celu m.in. bardziej adekwatne dostosowanie oferty edukacyjnej do potrzeb społeczno-gospodarczych otoczenia oraz zwiększenie poziomu bezpieczeństwa na uczelniach.
Czytaj w LEX: Monitorowanie i ocena kontroli zarządczej w uczelniach wyższych >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
