Skarżąca Dorota Z. posiada status studenta przez 103 miesiące. Ale "stypendium socjalne" student może otrzymywać nie dłużej niż przez sześć lat, tj. 72 miesiące. Odwoławcza Komisja Stypendialna Uniwersytetu w Szczecinie odmówiła studentce przyznania zapomogi. Odwołała się ona do sądu administracyjnego.
Uchylenie decyzji Komisji
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie 3 września 2020 r., po rozpoznaniu skargi Doroty Z. na decyzję Odwoławczej Komisji Stypendialnej Uniwersytetu w Szczecinie, uchylił zaskarżoną decyzję oraz decyzję Komisji Stypendialnej Uniwersytetu z listopada 2019 r.
Czytaj: Poradnik ZUS: Renta rodzinna dla maturzysty i studenta na okres wakacji
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie, uwzględniając skargę wskazał, że przedmiotem kontroli sądowej jest decyzja odmawiająca przyznania skarżącej zapomogi ze względu na przekroczenie określonego w ustawie z 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, 6-letniego okresu możliwości ubiegania się o to świadczenia.
W ocenie sądu pierwszej instancji organy administracji wadliwie zinterpretowały ten przepis uznając, że prawo przyznania zapomogi posiada student, który studiuje nie dłużej niż sześć lat. Z art. 94 powołanej ustawy wynika, w jakich sytuacjach studentowi nie przysługuje prawo do świadczeń albo wygasa decyzja o przyznaniu świadczenia, zaś żadna z tych regulacji nie odnosi się do nadmiernie długiego okresu studiowania, który może być spowodowany nie tylko nieprzykładaniem się do nauki, lecz także sytuacją zdrowotną, losową czy ekonomiczną.
W ocenie WSA w Szczecinie prawidłowa wykładnia art. 93 ust. 2 ustawy o szkolnictwie wyższym prowadzi do wniosku, że zapomogi przysługują nie dłużej niż przez okres sześciu lat, niezależnie od okresu, przez jaki dana osoba posiada status studenta.
Dalej sąd pierwszej instancji podkreślił, że organ, podejmując decyzję w sprawie zapomogi, ma obowiązek uzasadnić swoje stanowisko oraz jest zobligowany do prowadzenia postępowania w sposób budzący zaufanie wnioskodawcy do władz uczelni oraz do wyjaśnienia studentowi zasadności przesłanek, którymi kierował się przy załatwianiu sprawy. Jakkolwiek rozstrzygnięcie w sprawie pomocy materialnej przyznawanej studentowi ma charakter uznaniowy, to nie może ono nosić znamion dowolności. W tej sprawie organy w żaden sposób nie dokonały oceny zasadności wniosku skarżącej, skupiając uwagę jedynie na przesłance 6-letniego okresu przysługiwania świadczeń.
Skarga Komisji do NSA
Skargę kasacyjną złożyła Odwoławcza Komisja Stypendialna Uniwersytetu. Zarzuciła naruszenie Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi oraz ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym
To jest uznanie, iż w przypadku świadczenia pomocy materialnej jakim jest zapomoga, ograniczenie jej przyznania może nastąpić dopiero w sytuacji, gdy student pobierał zapomogę przez okres 6 lat. Podczas, gdy należyta wykładnia i zastosowanie tego przepisu nakazują uznać, że okres 6 lat, w którym studentowi przysługiwała możliwość ubiegania się o to świadczenie w ramach studiów,
Ponadto WSA pominął jednorazowy charakter świadczenia jakim jest zapomoga i zrównanie tego świadczenia z pozostałymi świadczeniami pomocy materialnej, które w odróżnieniu od zapomogi mają charakter okresowy.
Oddalenie kasacji
Naczelny Sąd Administracyjny nie zgodził się z zarzutami naruszenia art. 93 ust. 2 pkt 1, art. 92 ust. 2 i art. 94 ust. 1 i 2 Prawa o szkolnictwie wyższym i nauce.
Istota tych zarzutów polega na tym, że skarżący kasacyjnie organ nie zgadza się ze stanowiskiem sądu sprowadzającym się do tego, że w przypadku świadczenia pomocy materialnej dla studentów jakim jest zapomoga, ograniczenie jej przyznania (wynikające z art. 93 ust. 2 pkt 1) może nastąpić dopiero w sytuacji gdyby studentka pobierała już zapomogi przez okres 6 lat. Naczelny Sąd Administracyjny podziela w całości stanowisko Sądu pierwszej instancji.
NSA przypomniał, że student ma prawo ubiegać się o:
- 1stypendium socjalne,
- stypendium dla osób niepełnosprawnych,
- zapomogę,
- stypendium rektora,
- stypendium finansowane przez jednostkę samorządu terytorialnego,
- stypendium za wyniki w nauce lub w sporcie finansowane przez osobę fizyczną lub osobę prawną niebędącą państwową ani samorządową osobą prawną.
W myśl art. 90 tej ustawy zapomogę może otrzymać student, który znalazł się przejściowo w trudnej sytuacji życiowej. Ponadto zapomoga może być przyznana nie częściej niż dwa razy w roku akademickim.
Zapomogi przysługują na studiach pierwszego stopnia, studiach drugiego stopnia i jednolitych studiach magisterskich, jednak nie dłużej niż przez okres 6 lat.
Według sądu II instancji nie jest słuszne stanowisko Komisji, że skoro skarżąca posiadała status studenta przez okres ponad 6 lat, w którym mogła otrzymywać zapomogę, to jej uprawnienie do uzyskania zapomogi wygasło. Przyjęta przez organ wykładnia przepisu jest wadliwa.
Uczelnia przyjęła bowiem, że pojęcie "przysługiwania świadczenia" jest pojęciem tożsamym z pojęciem "posiadania statusu studenta". Tymczasem takie rozumienie tego pojęcia nie wynika z treści cytowanego przepisu. Według NSA, aby świadczenie z katalogu pomocy materialnej dla studentów przysługiwało, wnioskodawca musi mieć status studenta, złożyć stosowny wniosek oraz spełnić dodatkowe warunki przewidziane dla danej kategorii pomocy finansowej.
Sygnatura akt III OSK 3913/21 - wyrok NSA z 8 lipca 2021 r.
