SN: rozstrzygnięcie na podstawie dowodów z innego postępowania nie stanowi nierozpoznania istoty sprawy

Nie stanowi nierozpoznania istoty sprawy dokonanie przez sąd pierwszej instancji ustaleń faktycznych na podstawie dowodów przeprowadzonych w innej sprawie, zamiast na dowodach przeprowadzonych bezpośrednio w danym postępowaniu ani też nie stanowi to o braku własnych ustaleń co do istoty sprawy.

Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 14 kwietnia 2014 r., II PZ 5/14, LEX nr 1460787.

Powyższe rozstrzygnięcie zapadło przy rozpoznawaniu zażalenia na wyrok sądu II instancji uchylający wyrok sądu I instancji i przekazujący sprawę do ponownego rozpoznania. Sąd Najwyższy przypomniał - powołując się na dotychczasową linię orzeczniczą - iż kontrola dokonywana w ramach powyższego środka zaskarżenia powinna mieć charakter formalny, skupiający się na przesłankach uchylenia orzeczenia sądu pierwszej instancji, bez wkraczania w kompetencje sądu in merito. Oznacza to, że w postępowaniu toczącym się na skutek zażalenia na orzeczenie o uchyleniu wyroku sądu pierwszej instancji i przekazaniu sprawy do ponownego rozpoznania na podstawie art. 386 § 2 k.p.c. Sąd Najwyższy poddaje kontroli prawidłowość stwierdzenia przez sąd drugiej instancji nieważności postępowania. Jeżeli natomiast u podstaw orzeczenia kasatoryjnego legły przesłanki określone w art. 386 § 4 k.p.c., Sąd Najwyższy bada, czy rzeczywiście sąd pierwszej instancji nie rozpoznał istoty sprawy albo czy rzeczywiście wydanie wyroku wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości. Dokonywana ocena ma jednak charakter czysto procesowy, co oznacza, że nie może wkraczać w merytoryczne kompetencje sądu drugiej instancji rozpoznającego apelację (zob. np. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 25 października 2012 r., I CZ 136/12, LEX nr 1265544; z dnia 7 listopada 2012 r., IV CZ 147/12, OSNC 2013 Nr 3, poz. 41).

Sąd Najwyższy wskazał dalej, że do nierozpoznania istoty sprawy dochodzi wówczas, gdy rozstrzygnięcie sądu pierwszej instancji nie odnosi się do tego, co było przedmiotem sprawy, gdy zaniechał on zbadania materialnej podstawy żądania albo merytorycznych zarzutów strony, bezpodstawnie przyjmując, że istnieje przesłanka materialnoprawna lub procesowa unicestwiająca roszczenie (por. postanowienia Sądu Najwyższego z 23 września 1998 r., II CKN 897/97, OSNC 1999 Nr 1, poz. 22; z 15 lipca 1998 r., II CKN 838/97, LEX nr 50750; z 3 lutego 1999 r., III CKN 151/98, LEX nr 519260; wyroki Sądu Najwyższego z 12 lutego 2002 r., I CKN 486/00, OSP 2003 Nr 3, poz. 36; z 21 października 2005 r., III CK 161/05, LEX nr 178635; z 12 listopada 2007 r., I PK 140/07, OSNP 2009 nr 1-2, poz. 2). Ma to miejsce między innymi wtedy, gdy sąd odmówił dalszego prowadzenia sprawy, przyjmując brak legitymacji procesowej stron, skuteczność twierdzenia lub zarzutu wygaśnięcia bądź umorzenia zobowiązania, upływ terminów zawitych, terminu przedawnienia, przedwczesność powództwa czy też nie rozpoznał żądań w aspekcie wszystkich twierdzeń powoda lub zarzutów pozwanego, bezpodstawnie przyjmując, że nie zostały one zgłoszone lub zostały zgłoszone, ale są objęte prekluzją procesową.

Nie stanowi więc nierozpoznania istoty sprawy dokonanie przez sąd pierwszej instancji ustaleń faktycznych na podstawie dowodów przeprowadzonych w innej sprawie, zamiast na dowodach przeprowadzonych bezpośrednio w danym postępowaniu ani też nie stanowi to o braku własnych ustaleń co do istoty sprawy.