Opieszałość sądów ułatwia natomiast działalność osobom nieuczciwym, które do czasu wpisu nieruchomości do księgi mogą ją sprzedać nawet kilkakrotnie. Jak do tego problemu odnosi się Ministerstwo Sprawiedliwości?
Do Ministerstwa Sprawiedliwości trafiła interpelacja poselska (nr 11 094). Podkreślono w niej, że do biur poselskich wiele osób zgłasza kwestię opieszałości sądów wieczystoksięgowych w zakresie załatwiania wniosków o wpis nieruchomości do ksiąg wieczystych.Osoby zainteresowanie szybkim wpisem nieruchomości do księgi wieczystej podkreślają, że zbyt mała ilość rąk do pracy w sądach, niska wydajność pracy w wielu sądach oraz brak przepisów, które zmuszałyby referendarzy sądowych do załatwiania wpisu w określonym czasie powodują, że na wpis do księgi wieczystej czeka się nawet miesiącami. Na problem ten zwrócił uwagę również NIK w raporcie o wynikach kontroli rozpoznawania przez sądy spraw wieczystoksięgowych oraz realizacji projektu „Nowa Księga Wieczysta” z maja br. W raporcie tym zawarta jest również informacja o zwiększeniu się liczby spraw niezałatwionych.W interpelacji podkreślono, że długie oczekiwanie na wpis do księgi utrudnia sprzedaż mieszkania czy wzięcie kredytu pod hipotekę. Ułatwia natomiast życie nieuczciwym właścicielom. Mogą bowiem sprzedać mieszkanie nawet kilka razy, zanim informacja o transakcji znajdzie się w księdze wieczystej.
W interpelacji zadano ministrowi sprawiedliwości pytanie, w jaki sposób prowadzi nadzór nad terminowością rejestracji wniosków w sprawach wieczystoksięgowych składanych w sądach rejonowych oraz jakie działania podejmie ministerstwo w celu przyspieszenia działania sądów w sprawach wieczystoksięgowych.
W odpowiedzi Ministerstwo Sprawiedliwości wskazało, że w latach 2007-2008 odnotowano lawinowy wzrost liczby spraw wieczystoksięgowych i mimo znacznego wzrostu spraw załatwionych ich liczba nie kompensowała wielkości wpływu spraw nowych do tych sądów. Konsekwencją wzrostu wpływu spraw do sądu jest z kolei zwiększenie liczby spraw zalegających przekładające się na wydłużenie czasu trwania postępowania wieczystoksięgowego. Jak poinformował resort, czas ten, począwszy od 1997 r., ulegał systematycznemu obniżeniu od poziomu 4,8 miesiąca do 2,8 miesiąca w 2002 r. Natomiast od roku 2003 oscylował na poziomie 1,9-1,5 miesiąca i dopiero w 2007 r. z powodu istotnego wzrostu wpływu spraw nastąpiło jego pogorszenie do 2,1 miesiąca, zaś w 2008 r. - do 1,9 miesiąca. Resort sprawiedliwości podkreślił, że za 1 półrocze 2009 r. wskaźnik pozostałości uległ dalszej poprawie, kształtując się na poziomie 1,5 miesiąca. W I półroczu 2009 r. do wydziałów ksiąg wieczystych w całym kraju wpłynęły łącznie 1 611 483 wnioski o wpis, załatwiono 1 762 423 wnioski, a liczba wniosków pozostałych do rozpoznania uległa zmniejszeniu o 181 293 sprawy w stosunku do I półrocza 2008 r.
Ministerstwo Sprawiedliwości przyznało, że wskazane wyżej wskaźniki czasu trwania postępowania wieczystoksięgowego odnoszą się do średniej krajowej, dlatego też nie można wykluczyć przypadków trwania postępowania w indywidualnych sprawach, w których czas oczekiwania na wpis mógł być dłuższy niż średni krajowy.
Resort sprawiedliwości twierdzi, że przyczyn wydłużenia czasu trwania postępowania wieczystoksięgowego należy poszukiwać w zdecydowanym wzroście wpływu wniosków o wpis w księdze wieczystej, który jest przede wszystkim efektem zmian własnościowych, społecznych i gospodarczych, wzrostu udzielonych kredytów mieszkaniowych przez banki, a także efektem działań legislacyjnych, w tym związanych z wejściem w życie ustawy z dnia 14 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 125, poz. 873, ze zm.). Od 2003 r. w sądach wdrażany jest Program Nowej Księgi Wieczystej. Proces informatyzacji ksiąg wieczystych objął 243 wydziały ksiąg wieczystych, tj. około 70% jednostek, przy czym w roku 2006 wdrożenie programu miało miejsce w 55 wydziałach ksiąg wieczystych, a w 2008 r. w 99 takich jednostkach.
MS przyznało, że przepisy prawa nie określają wprost terminu, w którym winno nastąpić rozpoznanie sprawy i powołało się tu na art. 45 ust. 1 Konstytucji RP, który wskazuje, że rozpatrzenie sprawy powinno nastąpić bez nieuzasadnionej zwłoki, tj. w rozsądnym czasie nie dłuższym niż to konieczne do wyjaśnienia jej okoliczności faktycznych i prawnych w warunkach obiektywnych. Ponadto § 49 ust. 3 rozporządzenia ministra sprawiedliwości z dnia 23 lutego 2007 r. regulamin urzędowania sądów powszechnych (Dz. U. Nr 38, poz. 249) wskazuje, że w szczególnie uzasadnionych wypadkach przewodniczący wydziału może zarządzić rozpoznanie sprawy lub spraw poszczególnych kategorii poza kolejnością ich wpływu do sądu.
Odnosząc się do raportu NIK na temat terminowości rozpoznawania spraw przed sądy wieczystoksięgowe z maja br. MS wskazało, że Izba, mimo wykazania pewnych nieprawidłowości pozytywnie oceniła sprawność tych sądów. MS podkreśliło, że Izba oceniła, że wprowadzenie systemu informatycznego znacznie usprawniło i przyspieszyło wydawanie odpisów ksiąg wieczystych oraz poprawiło możliwość wglądu do ksiąg. Na 38 sądów objętych kontrolą ocenę pozytywną z nieprawidłowościami otrzymało 21 sądów, ocenę pozytywną z uchybieniami - 9 sądów, natomiast ocenę pozytywną - 8 sądów. MS wskazało, że liczba osób zatrudnionych w wydziałach ksiąg wieczystych pozostaje w ścisłym związku z przyznanymi dla resortu środkami budżetowymi. W 2008 r. na potrzeby wydziałów ksiąg wieczystych przydzielono dodatkowo 140 etatów referendarskich i 77 etatów urzędniczych przeznaczonych dla działających przy sądach rejonowych prowadzących księgi wieczyste ekspozytur Centralnej Informacji Ksiąg Wieczystych, zaś w 2009 r. odpowiednio 80 etatów referendarskich i 75 etatów urzędniczych.
MS podało, że w ramach nadzoru resortu nad sądami wieczysto księgowymi kierowane są pisma nadzorcze do prezesów sądów okręgowych, którym podlegają sądy rejonowe prowadzące księgi wieczyste, wykazujące słabe wyniki pracy. Przeprowadzane są kontrole i wizytacje takich jednostek, prowadzony jest bieżący monitoring ruchu spraw w odniesieniu do wydziałów, w których nastąpiło wdrożenie systemu Nowej Księgi Wieczystej. Przekazywane są sugestie w sprawie podziału wydziałów, które ze względu na wielkość wpływu są mało wydolne. Prowadzone są również działania wspomagające kadrowo wydziały ksiąg wieczystych, w których obserwuje się duży wpływ spraw.
Resort sprawiedliwości poinformował, że proces wdrożenia informatycznego systemu zakładania i prowadzenia ksiąg wieczystych nie został jeszcze zakończony, co może być przyczyną przejściowych opóźnień w rozpoznawaniu spraw wieczystoksięgowych. W resorcie sprawiedliwości przygotowywane są ponadto zmiany w celu dalszego zinformatyzowania dostępu do ksiąg wieczystych oraz unowocześnienia systemu ich funkcjonowania, które, zdaniem MS, spowodują wzrost bezpieczeństwa obrotu i przyspieszenie rozpoznawania wniosków.
Do Ministerstwa Sprawiedliwości trafiła interpelacja poselska (nr 11 094). Podkreślono w niej, że do biur poselskich wiele osób zgłasza kwestię opieszałości sądów wieczystoksięgowych w zakresie załatwiania wniosków o wpis nieruchomości do ksiąg wieczystych.Osoby zainteresowanie szybkim wpisem nieruchomości do księgi wieczystej podkreślają, że zbyt mała ilość rąk do pracy w sądach, niska wydajność pracy w wielu sądach oraz brak przepisów, które zmuszałyby referendarzy sądowych do załatwiania wpisu w określonym czasie powodują, że na wpis do księgi wieczystej czeka się nawet miesiącami. Na problem ten zwrócił uwagę również NIK w raporcie o wynikach kontroli rozpoznawania przez sądy spraw wieczystoksięgowych oraz realizacji projektu „Nowa Księga Wieczysta” z maja br. W raporcie tym zawarta jest również informacja o zwiększeniu się liczby spraw niezałatwionych.W interpelacji podkreślono, że długie oczekiwanie na wpis do księgi utrudnia sprzedaż mieszkania czy wzięcie kredytu pod hipotekę. Ułatwia natomiast życie nieuczciwym właścicielom. Mogą bowiem sprzedać mieszkanie nawet kilka razy, zanim informacja o transakcji znajdzie się w księdze wieczystej.
W interpelacji zadano ministrowi sprawiedliwości pytanie, w jaki sposób prowadzi nadzór nad terminowością rejestracji wniosków w sprawach wieczystoksięgowych składanych w sądach rejonowych oraz jakie działania podejmie ministerstwo w celu przyspieszenia działania sądów w sprawach wieczystoksięgowych.
W odpowiedzi Ministerstwo Sprawiedliwości wskazało, że w latach 2007-2008 odnotowano lawinowy wzrost liczby spraw wieczystoksięgowych i mimo znacznego wzrostu spraw załatwionych ich liczba nie kompensowała wielkości wpływu spraw nowych do tych sądów. Konsekwencją wzrostu wpływu spraw do sądu jest z kolei zwiększenie liczby spraw zalegających przekładające się na wydłużenie czasu trwania postępowania wieczystoksięgowego. Jak poinformował resort, czas ten, począwszy od 1997 r., ulegał systematycznemu obniżeniu od poziomu 4,8 miesiąca do 2,8 miesiąca w 2002 r. Natomiast od roku 2003 oscylował na poziomie 1,9-1,5 miesiąca i dopiero w 2007 r. z powodu istotnego wzrostu wpływu spraw nastąpiło jego pogorszenie do 2,1 miesiąca, zaś w 2008 r. - do 1,9 miesiąca. Resort sprawiedliwości podkreślił, że za 1 półrocze 2009 r. wskaźnik pozostałości uległ dalszej poprawie, kształtując się na poziomie 1,5 miesiąca. W I półroczu 2009 r. do wydziałów ksiąg wieczystych w całym kraju wpłynęły łącznie 1 611 483 wnioski o wpis, załatwiono 1 762 423 wnioski, a liczba wniosków pozostałych do rozpoznania uległa zmniejszeniu o 181 293 sprawy w stosunku do I półrocza 2008 r.
Ministerstwo Sprawiedliwości przyznało, że wskazane wyżej wskaźniki czasu trwania postępowania wieczystoksięgowego odnoszą się do średniej krajowej, dlatego też nie można wykluczyć przypadków trwania postępowania w indywidualnych sprawach, w których czas oczekiwania na wpis mógł być dłuższy niż średni krajowy.
Resort sprawiedliwości twierdzi, że przyczyn wydłużenia czasu trwania postępowania wieczystoksięgowego należy poszukiwać w zdecydowanym wzroście wpływu wniosków o wpis w księdze wieczystej, który jest przede wszystkim efektem zmian własnościowych, społecznych i gospodarczych, wzrostu udzielonych kredytów mieszkaniowych przez banki, a także efektem działań legislacyjnych, w tym związanych z wejściem w życie ustawy z dnia 14 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 125, poz. 873, ze zm.). Od 2003 r. w sądach wdrażany jest Program Nowej Księgi Wieczystej. Proces informatyzacji ksiąg wieczystych objął 243 wydziały ksiąg wieczystych, tj. około 70% jednostek, przy czym w roku 2006 wdrożenie programu miało miejsce w 55 wydziałach ksiąg wieczystych, a w 2008 r. w 99 takich jednostkach.
MS przyznało, że przepisy prawa nie określają wprost terminu, w którym winno nastąpić rozpoznanie sprawy i powołało się tu na art. 45 ust. 1 Konstytucji RP, który wskazuje, że rozpatrzenie sprawy powinno nastąpić bez nieuzasadnionej zwłoki, tj. w rozsądnym czasie nie dłuższym niż to konieczne do wyjaśnienia jej okoliczności faktycznych i prawnych w warunkach obiektywnych. Ponadto § 49 ust. 3 rozporządzenia ministra sprawiedliwości z dnia 23 lutego 2007 r. regulamin urzędowania sądów powszechnych (Dz. U. Nr 38, poz. 249) wskazuje, że w szczególnie uzasadnionych wypadkach przewodniczący wydziału może zarządzić rozpoznanie sprawy lub spraw poszczególnych kategorii poza kolejnością ich wpływu do sądu.
Odnosząc się do raportu NIK na temat terminowości rozpoznawania spraw przed sądy wieczystoksięgowe z maja br. MS wskazało, że Izba, mimo wykazania pewnych nieprawidłowości pozytywnie oceniła sprawność tych sądów. MS podkreśliło, że Izba oceniła, że wprowadzenie systemu informatycznego znacznie usprawniło i przyspieszyło wydawanie odpisów ksiąg wieczystych oraz poprawiło możliwość wglądu do ksiąg. Na 38 sądów objętych kontrolą ocenę pozytywną z nieprawidłowościami otrzymało 21 sądów, ocenę pozytywną z uchybieniami - 9 sądów, natomiast ocenę pozytywną - 8 sądów. MS wskazało, że liczba osób zatrudnionych w wydziałach ksiąg wieczystych pozostaje w ścisłym związku z przyznanymi dla resortu środkami budżetowymi. W 2008 r. na potrzeby wydziałów ksiąg wieczystych przydzielono dodatkowo 140 etatów referendarskich i 77 etatów urzędniczych przeznaczonych dla działających przy sądach rejonowych prowadzących księgi wieczyste ekspozytur Centralnej Informacji Ksiąg Wieczystych, zaś w 2009 r. odpowiednio 80 etatów referendarskich i 75 etatów urzędniczych.
MS podało, że w ramach nadzoru resortu nad sądami wieczysto księgowymi kierowane są pisma nadzorcze do prezesów sądów okręgowych, którym podlegają sądy rejonowe prowadzące księgi wieczyste, wykazujące słabe wyniki pracy. Przeprowadzane są kontrole i wizytacje takich jednostek, prowadzony jest bieżący monitoring ruchu spraw w odniesieniu do wydziałów, w których nastąpiło wdrożenie systemu Nowej Księgi Wieczystej. Przekazywane są sugestie w sprawie podziału wydziałów, które ze względu na wielkość wpływu są mało wydolne. Prowadzone są również działania wspomagające kadrowo wydziały ksiąg wieczystych, w których obserwuje się duży wpływ spraw.
Resort sprawiedliwości poinformował, że proces wdrożenia informatycznego systemu zakładania i prowadzenia ksiąg wieczystych nie został jeszcze zakończony, co może być przyczyną przejściowych opóźnień w rozpoznawaniu spraw wieczystoksięgowych. W resorcie sprawiedliwości przygotowywane są ponadto zmiany w celu dalszego zinformatyzowania dostępu do ksiąg wieczystych oraz unowocześnienia systemu ich funkcjonowania, które, zdaniem MS, spowodują wzrost bezpieczeństwa obrotu i przyspieszenie rozpoznawania wniosków.