Spis treści
- Zmiany w zasadach pracy nauczyciela
- Urlop dla poratowania zdrowia również dla uprawnionego do emerytury
- Koniec „godzin czarnkowych”
- Uszczelnienie zasad dla cudzoziemców
- Zmiany w podstawach programowych
- Nauczyciele oczekują więcej
- Problem z uznawaniem kwalifikacji
Najważniejszą dla nauczycieli zmianą jest nowelizacja Karty Nauczyciela - jej projekt procedowano od marca i w pewnym momencie nauczyciele stracili nadzieję, że ma w ogóle szanse pojawić się do 1 września 2025 r. Został jednak przyjęty przez parlament na ostatnim posiedzeniu przed wakacjami, a 21 sierpnia ustawę podpisał prezydent, więc zmiany wejdą w życie od września.
Zmiany w zasadach pracy nauczyciela
Skraca ona do jednego roku szkolnego okres zatrudnienia na czas określony nauczycieli bez stopnia awansu, co ma ułatwić im szybsze uzyskanie stabilnej umowy. Zmieniają się także zasady przygotowania do zawodu – wzmacnia się rola mentora i doprecyzowuje jego obowiązki, w tym wymiar godzin współpracy z początkującym nauczycielem. Nauczyciel pracujący w kilku szkołach sam wskazuje szkołę, w której odbywa przygotowanie do zawodu. Zmieniają się zasady oceny pracy nauczyciela – wprowadzane są nowe procedury w przypadku zmiany miejsca pracy oraz nowe terminy na dokonanie lub powtórzenie oceny. Dla nauczycieli ubiegających się o awans, którzy wcześniej pełnili funkcję dyrektora, przewidziana jest elastyczność w okresie, za jaki dokonuje się oceny.
Poznaj linię orzeczniczą w LEX: Krudysz Marcin, Tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć nauczycieli pedagogów, psychologów, logopedów i doradców zawodowych>
Stała umowa z nauczycielem po roku pracy>>
Urlop dla poratowania zdrowia również dla uprawnionego do emerytury
Od września nauczyciele, którzy nabywają prawo do wcześniejszej emerytury stażowej, nie będą już automatycznie wykluczani z możliwości skorzystania z urlopu zdrowotnego. Nowe przepisy pozwalają na urlop na leczenie lub rehabilitację niezależnie od zbliżającego się wieku emerytalnego. Ochrona przedemerytalna rozszerza się na nauczycieli zatrudnionych na podstawie mianowania.
Istotną zmianą jest również ta dotycząca wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe. Wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe i doraźne zastępstwa oblicza się w jednolity sposób – według stawki zasadniczej i dodatków, podzielonej przez miesięczną liczbę godzin pensum. Wprowadza się proporcjonalne rozliczenie w przypadku tygodni niepełnej pracy oraz bardziej elastyczne podstawy przydzielania godzin.
Nauczyciel mianowany wkrótce z ochroną przedemerytalną>>
Poznaj linię orzeczniczą w LEX: Dulewicz Katarzyna, Sancewicz Tomasz, Rozwiązanie stosunku pracy z nauczycielem w okresie korzystania przez niego z urlopu dla poratowania zdrowia>
Czytaj też w LEX: Ludera-Ruszel Agata, Wykonywanie przez nauczyciela pracy w ramach urlopu dla poratowania zdrowia. Glosa do wyroku SN z dnia 7 listopada 2019 r., I PK 238/18>
Koniec „godzin czarnkowych”
Od 1 września 2025 r. zniknie też znienawidzony przez nauczycieli obowiązek tzw. godzin dostępności, które wymagały obecności nauczyciela w szkole przez dodatkową godzinę tygodniowo. Szkoły niepubliczne łatwiej natomiast spełnią wymogi dotyczące zatrudniania nauczycieli specjalistów - po zmianach do minimalnej liczby etatów pedagogów specjalnych i psychologów wlicza się także specjalistów zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych, o ile świadczą pracę przez co najmniej dziewięć godzin tygodniowo. Dotychczasowy limit wynosił cztery godziny. Zmiana obowiązuje tymczasowo – do 31 sierpnia 2027 r.
Uszczelnienie zasad dla cudzoziemców
Cudzoziemcy rozpoczynający naukę w szkołach policealnych muszą przedstawić certyfikat znajomości języka polskiego na poziomie B1. Zmiana ma na celu ograniczenie nadużyć w systemie wizowym. Uczniowie szkół i oddziałów dwujęzycznych mogą wybrać dowolny język obcy nowożytny jako obowiązkowy przedmiot maturalny – niezależnie od tego, czego uczyli się w szkole. Przy przedmiocie dodatkowym obowiązek przystąpienia do matury z języka wykładanego w zwiększonym wymiarze zostaje utrzymany.
Zmiany w podstawach programowych
Wprowadza się nowy, fakultatywny przedmiot w klasach IV–VIII szkoły podstawowej (jedna godzina tygodniowo; w klasie VIII tylko w I półroczu). W szkołach ponadpodstawowych zajęcia odbywają się w dwóch wybranych klasach (jedna godzina tygodniowo). Tematyka obejmuje zdrowie fizyczne, psychiczne, seksualne, społeczne, dojrzewanie, odżywianie, uzależnienia i profilaktykę.
Edukacja zdrowotna - podstawa programowa 2025/26
Drugim wprowadzanym przedmiotem jest edukacja obywatelska, która zastępuje "historię i teraźniejszość” i koncentruje się na praktycznym przygotowaniu obywatelskim. Realizuje się ją w liceum, technikum i branżowych szkołach I stopnia oraz szkołach dla dorosłych. Tematyka obejmuje demokrację, prawo, wspólnotę szkolną, życie publiczne i funkcjonowanie państwa. Przedmiot prowadzą nauczyciele z kwalifikacjami do HiT lub WOS. Wprowadzona zostaje też nowa podstawa programowa wychowania fizycznego, która kładzie nacisk na rozwój kompetencji ruchowych, aktywność fizyczną i zdrowy styl życia.
Zmianie ulegają też ramowe plany nauczania - zajęcia z religii i etyki odbywają się w wymiarze jednej godziny tygodniowo. Powinny być organizowane przed lub po obowiązkowych zajęciach edukacyjnych. W szkołach podstawowych możliwe jest odstępstwo od tej zasady, jeśli wszyscy uczniowie uczęszczają na religię/etykę. Trybunał Konstytucyjny kwestionuje legalność rozporządzenia MEN, ale rząd nie publikuje tego orzeczenia.
Kolejne rozporządzenie ws. lekcji religii niekonstytucyjne>>
Nauczyciele oczekują więcej
- Nowelizacja Karty Nauczyciela to krok w dobrą stronę – mówi Sławomir Broniarz, prezes Związku Nauczycielstwa Polskiego. - Związek aktywnie uczestniczył w procesie wypracowywania tych rozwiązań, traktując je jako ważny element poprawy sytuacji zawodowej nauczycieli. Wśród zapisów są m.in. nowe zasady oceny pracy, likwidacja tzw. godzin czarnkowych czy doprecyzowanie kwestii związanych ze statusem nauczyciela. To są zmiany istotne, potrzebne, ale nie wpływają one w sposób zasadniczy na nastroje w środowisku – szczególnie w kontekście trudnej sytuacji finansowej nauczycieli. Bez realnego i corocznego wzrostu wynagrodzenia nie da się skutecznie zatrzymać ani przyciągnąć nowych osób do zawodu - podkreśla prezes ZNP. Wskazuje, że deklaracje z 2024 roku dotyczące dynamicznych wzrostów płac nie zostały dotrzymane, a to pozostaje jednym z najpoważniejszych problemów całego środowiska. - Dlatego, choć to potrzebne zmiany, nie można ich uznać za wystarczające. Potrzebna jest rzeczywista polityka finansowego dowartościowania nauczycieli – bez niej trudno będzie mówić o trwałej poprawie sytuacji w oświacie - podsumowuje Sławomir Broniarz.
Czytaj też w LEX: Szustakiewicz Przemysław, Ujawnianie danych o wynagrodzeniu nauczycieli w trybie ustawy o dostępie do informacji publicznej>
Problem z uznawaniem kwalifikacji
Dla dyrektorów szkół istotnym problemem jest brak ujednolicenia kwalifikacji nauczycieli. - W nowelizacjach nie znalazło się miejsce na uporządkowanie tej kwestii - mówi Marek Pleśniar, dyrektor biura Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Kadry Kierowniczej Oświaty. - Tymczasem to jeden z bardziej palących problemów praktyki szkolnej. Obecnie nauczyciele pracują na podstawie przepisów zawartych w co najmniej dwóch różnych rozporządzeniach dotyczących kwalifikacji. Dyrektorzy szkół mają z tym realny problem – muszą opierać się na złożonych, często nieprecyzyjnych regulacjach, według których kurator oświaty może uznać lub nie uznać kwalifikacji danej osoby - podkreśla. W praktyce prowadzi to do dużych różnic w interpretacjach między województwami – tzw. „księstwa kuratoryjne” zatrudniają nauczycieli według różnych standardów, mimo że przepisy teoretycznie mają zastosowanie ogólnokrajowe.
- Ministerstwo, choć podejmuje się wielu inicjatyw zmieniających szkolną rzeczywistość, nie rozwiązuje tego podstawowego problemu, który przekłada się na realne trudności w zatrudnianiu nauczycieli i zapewnianiu uczniom właściwej opieki dydaktycznej - wskazuje Marek Pleśniar.
Czytaj też w LEX: Lesińska Joanna, Wynagrodzenie nauczyciela za pracę w godzinach nadliczbowych – komentarz do uchwały Sądu Najwyższego>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
