Wynagrodzenie nauczycieli oraz zajęcia i zadania realizowane przez nauczycieli w ramach obowiązującego czasu pracy

Nowelizacja ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 z pźn. zm.) - dalej KN - ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o zmianie ustawy Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2009 r. Nr 1, poz. 1) wprowadza szereg zmian w KN. Najbardziej istotne zmiany dotyczą wynagradzania nauczycieli oraz zajęć i zadań realizowanych przez nauczycieli w ramach obowiązującego ich czasu pracy. Pozostałe zmiany mają charakter doprecyzowujący i formalny.

Od 1 stycznia 2009 r. weszły w życie nowe zasady wynagradzania nauczycieli. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 30 ust. 3 KN średnie wynagrodzenie nauczycieli na poszczególnych stopniach awansu zawodowego ustalane jest od kwoty bazowej określonej w ustawie budżetowej na dany rok - w 2010 r. wg ustawy budżetowej na rok 2010 z dnia 22 stycznia 2010 r. (Dz. U. Nr 19, poz. 102) - są to dwie kwoty: od 1 stycznia br. do 31 sierpnia br. – 2286,75 zł a od 1 września br. – 2446,82 zł). Dotychczas średnie wynagrodzenia nauczycieli poszczególnych stopni awansu zawodowego ustalane było od średniego wynagrodzenia nauczyciela stażysty a to wynagrodzenie od kwoty bazowej. Przepisy zatem upraszczają w znaczny sposób ustalanie średnich wynagrodzeń nauczycieli. Stosownie do nowych wskaźników określonych w ustawie oraz kwot bazowych wynikających z ustawy budżetowej na 2010 r. średnie wynagrodzenia nauczycieli na poszczególnych stopniach wynoszą (wskaźnik z ustawy x kwota bazowa):
a) Od 1 stycznia 2010 r. do 31 sierpnia 2010 r.:
- nauczyciel stażysta - 2287 zł;
- nauczyciel kontraktowy - 2538 zł;
- nauczyciel mianowany - 3293 zł;
- nauczyciel dyplomowany - 4208 zł.
b) Od 1 września 2010 r.:
- nauczyciel stażysta - 2447 zł;
- nauczyciel kontraktowy - 2716 zł;
- nauczyciel mianowany - 3523 zł;
- nauczyciel dyplomowany - 4502 zł

Ustalając w regulaminach wynagradzania nauczycieli wysokość poszczególnych składników wynagrodzenia nauczycieli - stosownie do art. 30 ust. 6 KN - samorządy podobnie jak do tej pory powinny uwzględnić ww. kwoty średnich wynagrodzeń nauczycieli, czyli tak określić wysokość poszczególnych składników wynagrodzenia nauczycieli, aby średnie wynagrodzenia nauczycieli na obszarze działania danej jednostki samorządu terytorialnego odpowiadały co najmniej średnim ustawowym.

Jednocześnie nowelizacja znosi obowiązek corocznego uchwalania regulaminów wynagradzania nauczycieli przez samorządy (zmiana art. 30 ust. 6 KN i uchylenie art. 30 ust. 6a KN). Obowiązek ten został zastąpiony obowiązkiem dokonywania przez samorządy corocznej analizy ponoszonych wydatków na wynagrodzenia nauczycieli (art. 30a KN), kontrolowanej przez regionalną izbę obrachunkową (art. 30b KN).
Oznacza to, iż jednostka samorządu terytorialnego powinna:
1) Do 20 stycznia przeprowadzić analizę poniesionych w poprzednim roku kalendarzowym wydatków na wynagrodzenia nauczycieli, zatrudnionych w szkołach i placówkach przez nią prowadzonych, w odniesieniu do średnich wynagrodzeń nauczycieli poszczególnych stopni awansu zawodowego, wynikających z art. 30 ust. 3 Karty Nauczyciela (z wyłączeniem wypłaconego w danym roku dodatku uzupełniającego) oraz średniorocznej liczby nauczycieli na poszczególnych stopniach awansu zawodowego w danej jednostce. Przepisy nie określają sposobu, w jaki samorząd powinien przeprowadzić taka analizę a zatem kwestia ta pozostaje do indywidualnego rozstrzygnięcia na poziomie każdej jednostki samorządu terytorialnego – z uwzględnieniem zapisów art. 30a KN;
2) W przypadku nieosiągnięcia średnich ustawowych określić kwotę różnicy pomiędzy faktycznie poniesionymi wydatkami na wynagrodzenia nauczycieli w danym roku kalendarzowym a średnimi wynagrodzeniami nauczycieli wynikającymi z ustawy na dany rok i średnioroczną liczbą etatów nauczycieli na poszczególnych stopniach awansu zawodowego (faktyczne wydatki poniesione na wynagrodzenia nauczycieli a iloczyn średniego wynagrodzenia na poszczególnych stopniach wynikającego z ustawy i średniorocznej liczby etatów nauczycieli na tych stopniach w danej jednostce samorządu terytorialnego);
3) Ustaloną różnicę wypłacić do dnia 31 stycznia roku kalendarzowego następującego po roku, dla którego wyliczono kwotę różnicy w formie dodatku uzupełniającego dla nauczycieli, ustalonego proporcjonalnie do okresu zatrudnienia i stawki wynagrodzenia zasadniczego nauczyciela oraz z uwzględnieniem średnich kwot wynagrodzeń na poszczególnych stopniach awansu zawodowego - tak aby osiągnąć średnie ustawowe na poszczególnych stopniach w danej jednostce. Oznacza to, iż w sytuacji, gdy np. niedobór na wynagrodzenia nauczycieli wystąpił dla nauczycieli stażystów (nie zostały osiągnięte ustawowo określone średnie wynagrodzenia na obszarze działania jednostki w zakresie nauczycieli stażystów) dodatek otrzyma ta grupa nauczycieli, bowiem umożliwi to osiągnięcie średniej ustawowej na tym stopniu. W tym przypadku przepisy pozostawiają szczegółowe rozstrzygnięcia w zakresie podziału dodatku do samodzielnej decyzji danej jednostki;
4) Sporządzić do 10 lutego następnego roku kalendarzowego sprawozdanie z wysokości średnich wynagrodzeń nauczycieli na poszczególnych stopniach awansu zawodowego w danej jednostce z uwzględnieniem kwoty ww. różnicy;
5) Przedłożyć sprawozdanie w terminie 7 dni od dnia jego sporządzenia - regionalnej izbie obrachunkowej, organowi stanowiącemu jednostki, dyrektorom szkół i placówek oraz związkom zawodowym zrzeszającym nauczycieli.
Stosownie do zapisów nowelizacji KN z dnia 19 listopada 2009 r. Minister Edukacji Narodowej określił w drodze rozporządzenia z dnia 13 stycznia 2010 r. w sprawie sposobu opracowywania sprawozdania z wysokości średnich wynagrodzeń nauczycieli na poszczególnych stopniach awansu zawodowego w szkołach prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego (Dz. U. Nr 6, poz. 35) sposób ustalenia średniorocznej struktury zatrudnienia nauczycieli, ustalania kwoty różnicy, ustalania wysokości dodatku oraz wyliczania średnich wynagrodzeń nauczycieli.