Zgodnie z nimi w miejsce obecnie istniejących szkół mają być: 8-letnia szkoła podstawowa, 4-letnie liceum i 5-letnie technikum oraz dwustopniowe szkoły branżowe; gimnazja mają zostać zlikwidowane.
19 listopada podczas ogólnopolskiej manifestacji pod hasłem "Nie dla chaosu w szkołach" Katarzyna Lubnauer (N) zapowiedziała zgłoszenie w Sejmie wniosku o odrzucenie projektów ustaw edukacyjnych w pierwszym czytaniu. Z kolei Piotr Zgorzelski (PSL) zapowiedział, że jego klub złoży wniosek o wysłuchanie publiczne na temat zmian w oświacie.
Zmiany miałyby rozpocząć się od roku szkolnego 2017/2018. Wówczas uczniowie kończący w roku szkolnym 2016/2017 klasę VI szkoły podstawowej staną się uczniami VII klasy szkoły podstawowej. Rozpocznie się tym samym stopniowe wygaszanie gimnazjów - nie będzie prowadzona rekrutacja do nich.
W roku szkolnym 2018/2019 ostatni rocznik dzieci klas III ukończy gimnazjum; z dniem 1 września 2019 r. w ustroju szkolnym przestaną istnieć gimnazja.
Wprowadzono wiele możliwości przekształcania szkół. Nauczyciele zatrudnieni w obecnie funkcjonujących szkołach z urzędu staną się nauczycielami szkół utworzonych w ramach nowego systemu.
I tak, zespół szkół, w skład którego wchodzi dotychczasowa 6-letnia szkoła podstawowa i dotychczasowe gimnazjum stanie się z mocy prawa 8-letnią szkołą podstawową, a nauczyciele z tego gimnazjum staną się nauczycielami szkoły podstawowej. Podobnie będzie z zespołami szkół, w skład których wchodzi liceum ogólnokształcące lub technikum i gimnazjum - staną się 4-letnim liceum lub 5-letnim technikum, a nauczyciele z tego gimnazjum staną się nauczycielami liceum lub technikum.
Pozostałe gimnazja mogą zostać przekształcone w szkołę podstawową, w liceum, technikum, szkołę branżową lub mogą zostać włączone do któregoś z nowo powstałych typów szkół.
Decyzja co do formy i czasu przekształcenia gimnazjum albo jego włączenia do innej szkoły należeć będzie do kompetencji samorządu prowadzącego gimnazjum, osoby prawnej lub osoby fizycznej prowadzącej dotychczasowe publiczne lub niepubliczne gimnazjum.
Przekształcanie szkół spowoduje konieczność zmiany obwodów dotychczasowych szkół i dostosowanie ich do nowego ustroju szkolnego. Ostateczne uchwały w tej sprawie samorządy będą musiały podjąć do 31 marca 2017 r. Poprzedzić je mają uchwały intencyjne; te będą opiniowane przez kuratora (będzie miał on na to 21 dni). Podjęcie uchwały ostatecznej będzie wymagało uzyskania pozytywnej opinii.
Zdecydowano, że oddziały dwujęzyczne będą mogły funkcjonować od VII klasy szkoły podstawowej. W ten sposób zostanie zachowana liczba lat edukacji dwujęzycznej, tj. sześć lat - dwa lata w szkole podstawowej (kl. VII-VIII) oraz cztery lata w liceum ogólnokształcącym. W obecnym systemie nauczanie dwujęzyczne rozpoczynało się w I klasie gimnazjum. Tak samo będzie z oddziałami międzynarodowymi i sportowymi.
Warunkiem ubiegania się o przyjęcie w liceum do klasy dwujęzycznej lub międzynarodowej będzie chodzenie do klasy dwujęzycznej lub międzynarodowej w szkole podstawowej. Nie będzie w liceach tzw. klas zerowych przygotowujących do nauki w dwóch językach.
W szkołach podstawowych, w których będą oddziały dwujęzyczne lub międzynarodowe, pierwszeństwo w przyjęciu do tych oddziałów będą mieli uczniowie tej szkoły.
Nie przewidziano tworzenia tzw. klas zbiorczych dla uczniów ostatniego rocznika uczącego się w gimnazjach w przypadku niezdania do klasy wyższej. I tak, uczeń I klasy dotychczasowego gimnazjum, który w roku szkolnym 2016/2017 nie uzyskał promocji do klasy II, stanie się uczniem klasy VII szkoły podstawowej. Analogicznie rok później uczeń, który nie uzyska promocji do II klasy gimnazjum stanie się uczniem klasy VIII. W kolejnym roku uczeń klasy III gimnazjum, który nie uzyska promocji, również stanie się uczniem klasy VIII szkoły podstawowej.
Wprowadzenie branżowej szkoły I stopnia, w miejsce zasadniczej szkoły zawodowej, planowane jest od 1 września 2017 r. Wprowadzenie branżowej szkoły II stopnia dla absolwentów branżowej szkoły I stopnia rozpocznie się od roku szkolnego 2020/2021.
Zmiany w liceach ogólnokształcących i technikach zapoczątkowane mają być od roku szkolnego 2019/2020, a zakończyć się w roku szkolnym 2023/2024.
W roku szkolnym 2019/2020 w klasach I liceów ogólnokształcących, techników i branżowych szkół I stopnia edukację rozpoczną dzieci kończące klasę III gimnazjum i dzieci kończące klasę VIII szkoły podstawowej. Uczniowie kończący gimnazjum będą kształcili się w 3-letnich liceach ogólnokształcących i 4-letnich technikach, natomiast dzieci kończące VIII klasę szkoły podstawowej rozpoczną naukę w 4-letnim liceum lub 5-letnim technikum. Uczniowie będą mogli także kontynuować naukę w I klasie branżowej szkoły I stopnia.
Dla tych dwóch roczników będzie osobno przeprowadzana rekrutacja, w oparciu o wyniki egzaminu gimnazjalnego lub egzaminu ósmoklasisty w zależności od ukończonego przez nich typu szkoły.
Na zakończenie 8-letniej szkoły podstawowej uczniowie będą bowiem pisać egzamin ósmoklasisty. Ma on obejmować trzy przedmioty obowiązkowe dla wszystkich uczniów: polski, matematykę i język obcy oraz egzamin z jeszcze jednego przedmiotu do wyboru spośród: biologii, chemii, fizyki, geografii i historii.(Początkowo MEN zapowiadał obowiązkowy egzamin z historii - PAP). Wynik z egzaminu będzie miał wpływ na przyjęcie do szkoły ponadpodstawowej.
W okresie przejściowym, czyli latach szkolnych 2018/2019, 2019/2020 i 2020/2021 egzamin będzie obejmował tylko przedmioty obowiązkowe; egzamin z przedmiotu dodatkowego po raz pierwszy przeprowadzony zostanie w roku szkolnym 2021/2022.
Także w szkołach ponadgimnazjalnych nie przewidziano tzw. klas zbiorczych dla uczniów z ostatniego rocznika uczącego się w gimnazjach, jeśli nie zdadzą do następnej klasy. I tak np. taki uczeń, który nie uzyska promocji w I klasie 3-letniego liceum będzie musiał powtórzyć ją jako uczeń I klasy 4-letniego liceum. Tak samo będzie w klasach wyższych oraz w technikach i szkołach branżowych.
Wprowadzeniu nowej struktury szkół towarzyszyć będzie wprowadzenie nowej podstawy programowej (opisującej, co uczeń powinien umieć, kończąc dany etap edukacji). Jako pierwsi zgodnie z nią uczyć się będą uczniowie klas I, IV i VII szkoły podstawowej oraz I klasy szkoły branżowej. To od tych klas rozpocznie się jesienią 2017 r. zmiana w nauczaniu. Nowa podstawa będzie wprowadzana stopniowo, tak by docelowo objąć wszystkie roczniki. Minister Anna Zalewska zapowiedziała, że przedstawi ją (podstawa programowa kształcenia ogólnego to rozporządzenie ministra edukacji - PAP) w środę 31 listopada.
Uczniowie nadal będą mieli prawo do bezpłatnych podręczników będących własnością szkoły, użyczanych im na czas nauki w danej klasie. Nowe podręczniki, zgodne z nową podstawą, jako pierwsi dostaną uczniowie pierwszych roczników szkół podstawowych uczących się zgodnie z nią, czyli klas I, IV i VII. Docelowo bezpłatne podręczniki mają mieć wszyscy uczniowie 8-letniej szkoły podstawowej.
W klasach I-III nie będzie już jednego rządowego elementarza, ale szkoły będą wybierać podręcznik spośród dostępnych na rynku, tak jak w starszych klasach. Tak jak w starszych klasach na zakup jego szkoły dostaną określoną kwotę.
W szkołach ponadpodstawowych, podobnie jak teraz w ponadgimnazjalnych, nie będzie bezpłatnych podręczników.
Uczniowie, którzy będą uczyć się zgodnie z obecną podstawa programową w szkołach podstawowych i gimnazjach będą w okresie przejściowym uczyć się z dotychczasowych bezpłatnych podręczników.
Nowelizacja wprowadza też zmiany w maturach. Wprowadzony zostanie próg zdawalności na poziomie 30 proc. możliwych do uzyskania punktów na egzaminie z jednego przedmiotu dodatkowego na poziomie rozszerzonym. Obecnie maturzyści mają obowiązek przystąpić do co najmniej jednego egzaminu z przedmiotu dodatkowego (maksymalnie do sześciu takich egzaminów), ale nie ma progu zaliczeniowego.
Projekty zawierają też zapisy nieodnoszące się do nowej struktury szkolnictwa, m.in. dają możliwość tworzenia oddziałów przygotowawczych dla uczniów, którzy przybywają z zagranicy, zarówno dla obywateli polskich, jak i cudzoziemców. Chodzi o pomoc dzieciom z rodzin migranckich, które mają problemy w komunikacji związane z nieznajomością lub słabą znajomością języka polskiego lub trudności adaptacyjne związane z wcześniejszym kształceniem za granicą.
Oddział przygotowawczy będzie mógł utworzyć organ prowadzący na wniosek dyrektora szkoły w celu umożliwienia szybkiego i efektywnego włączenia tych uczniów do wspólnej nauki z polskimi rówieśnikami. Będzie mógł powstać także w trakcie trwania roku szkolnego w przypadku jednoczesnego napływu do szkoły większej liczby uczniów przybywających z zagranicy.
Zgodnie z projektem oddziały przygotowawcze będą mogły być utworzone we wszystkich typach szkół publicznych i niepublicznych, w których realizowany jest obowiązek szkolny i obowiązek nauki. Wyjątek stanowią: szkoły artystyczne, specjalne, sportowe i mistrzostwa sportowego oraz szkoły dla dorosłych. W przedszkolach nie będą organizowane oddziały przygotowawcze.
Danuta Starzyńska-Rosiecka(PAP)
