Resort edukacji narodowej podkreśla, że zaproponowane rozwiązania mają na celu umożliwienie elastycznej organizacji szkół (np. szkoły filialne, klasy łączone), wykorzystanie pustoszejących budynków szkolnych do realizacji zadań społecznych (opieka nad dziećmi, seniorami, kultura), zapewnienie wysokiej jakości edukacji w większych szkołach dla uczniów starszych klas oraz pełniejsze zatrudnienie nauczycieli. Dodatkowo planuje się uproszczenie procedur administracyjnych oraz wzmocnienie roli rodziców i lokalnej społeczności w decydowaniu o przyszłości szkół.

 

Mniej uczniów nie musi oznaczać oświatowej tragedii>>

 

Odejście od restrykcyjnej polityki

Za czasów rządów poprzedniej koalicji PO-PSL przepisy w kwestii przekazywania i likwidacji szkół były stosunkowo liberalne - wskutek tego wiele szkół zniknęło lub zostało przejętych przez podmioty prywatne. Powodowało to niezadowolenie lokalnych społeczności oraz nauczycieli, którzy albo tracili pracę, albo byli zatrudniani na gorszych warunkach, bo szkoła niesamorządowa nie musiała stosować Karty Nauczyciela. Niektóre gminy w ramach oszczędności przekazały większość szkół, a jedna - gmina Hanna - wszystkie prowadzone przez siebie placówki. Wzbudziło to spore kontrowersje i zrodziło wątpliwości, czy w ogóle realizuje zadania oświatowe. Ograniczenie tego typu praktyk było jedną z obietnic wyborczych Prawa i Sprawiedliwości.

 

Realizacją zajęto się od razu na początku pierwszej kadencji - wzmocniono uprawnienia kuratorów oświaty, wymagając uzyskania ich wiążących opinii przed likwidacją lub przekształceniem szkoły. Znalazło to odzwierciedlenie w ustawie - Prawo oświatowe, a konkretnie w jej przepisach: art. 9 i art. 89. Sami kuratorzy również raczej konsekwentnie realizowali politykę rządu - na tyle, że ich negatywne opinie wzbudzały poważne wątpliwości sądów administracyjnych, bo były zbyt lakoniczne. Teraz koalicja rządząca chce częściowo przywrócić rozwiązania z czasów poprzednich rządów PO-PSL.

 

Bez zgody na przekazanie szkoły

Projekt przewiduje, że opinia kuratora oświaty (KO), dotycząca tworzenia bibliotek pedagogicznych, placówek doskonalenia nauczycieli oraz przekazywania prowadzenia szkół przez jednostki samorządu terytorialnego (JST), przestanie mieć charakter wiążący, a będzie jedynie doradcza.

- Wymóg posiadania pozytywnej opinii kuratora oświaty przy zakładaniu przez gminę lub powiat biblioteki pedagogicznej lub placówki doskonalenia nauczycieli jest niezasadny. Założenie przez gminę lub powiat biblioteki pedagogicznej ma korzystny wpływ na lokalną społeczność, wystarczająca więc w tym przypadku jest opinia kuratora oświaty o charakterze doradczym, a nie wiążącym. Argumentem przemawiającym za zniesieniem wiążącego charakteru opinii kuratora oświaty w sprawie zakładania placówki doskonalenia nauczycieli jest też fakt, że zgodnie z przepisami art. 184–188 ustawy – Prawo oświatowe warunkiem koniecznym działania placówki doskonalenia nauczycieli jest uzyskanie akredytacji, a warunkiem niezbędnym do utworzenia nowej placówki jest uzyskanie wstępnej akredytacji - wyjaśniają autorzy projektu. 

 

Aby skrócić tę procedurę, zaproponowano rozwiązanie, które umożliwia – po uzyskaniu opinii organu nadzoru pedagogicznego – przejęcie szkoły przez nowy podmiot w drodze zmiany dotychczasowej umowy, nawet jeśli szkoła przekroczy limit 70 uczniów. Zmieniona umowa ma być podpisana przez:

  • osobę fizyczną prowadzącą szkołę, która przechodzi na emeryturę lub rentę;
  • osobę fizyczną lub osobę prawną niebędącą JST, która przejmie prowadzenie szkoły;
  • organ wykonawczy JST, która wcześniej przekazała szkole prowadzenie na podstawie umowy.

Nowy organ prowadzący będzie odpowiadał za zobowiązania wynikające z prowadzenia szkoły, chyba że strony wprost postanowią inaczej w zmienionej umowie. Do tak przejętej szkoły będą stosowane przepisy dotyczące publicznych szkół prowadzonych przez osoby fizyczne lub osoby prawne niebędące JST, z wyłączeniem art. 88 ust. 4–6 ustawy – Prawo oświatowe. Oznacza to, że – tak jak dotychczas – nie będzie wymagane uzyskanie zezwolenia na prowadzenie szkoły. Szkoła pozostanie publiczna, bezpłatna i ogólnodostępna, a nowy organ prowadzący nie będzie mógł jej zlikwidować – będzie mógł jedynie zwrócić ją jednostce samorządu terytorialnego.