Wstęp

Czas urlopów to także czas, w którym pracodawca wypłaca nauczycielom świadczenia przewidziane z tego tytułu, czyli obligatoryjne dla każdego nauczyciela świadczenie urlopowe oraz tak zwane „wczasy pod gruszą" zależne od wysokości dochodu i przewidziane w regulaminie Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych.

Świadczenie urlopowe

Świadczenie urlopowe (zwane niekiedy czternastą pensją) wypłacane jest nauczycielom z odpisu na ZFŚS i w roku 2010 wynosi 1047,84 zł.
Zgodnie z art. 53 ust. 1a ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r.- Karta Nauczyciela (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674, z późn. zm.) - dalej KN z odpisu na ZFŚS wypłacane jest nauczycielowi do końca sierpnia każdego roku świadczenie urlopowe w wysokości odpisu podstawowego, o którym mowa w przepisach o ZFŚS, ustalonego proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy i okresu zatrudnienia nauczyciela w danym roku szkolnym. Świadczenie urlopowe wypłaca się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy i okresu zatrudnienia nauczyciela w danym roku szkolnym, który rozpoczyna się 1 września, a kończy 31 sierpnia następnego roku kalendarzowego.
Nauczyciel, który pracował w szkole na podstawie umowy o pracę, zawartej na jeden rok szkolny w wymiarze połowy obowiązkowego wymiaru zajęć, otrzyma świadczenie urlopowe w wysokości połowy odpisu podstawowego. Praca w godzinach ponadwymiarowych oraz w ramach tak zwanego podwyższonego pensum nie upoważnia nauczyciela do otrzymania wyższego świadczenia urlopowego.

Podmioty uprawnione do świadczenia urlopowego


Świadczenie urlopowe nalicza się i wypłaca dla:
1) nauczyciela emeryta (rencisty), jeżeli jest zatrudniony w szkole, czyli czynnie świadczy pracę,
2) nauczyciela zatrudnionego również w innych szkołach (otrzyma on świadczenie we wszystkich szkołach – odpowiednio do wymiaru i okresu zatrudnienia w danej szkole),
3) nauczyciela pozostającego w stanie nieczynnym (świadczenie przysługuje za 6 miesięcy stanu nieczynnego),
4) nauczyciela, z którym rozwiązano stosunek pracy w związku z przejściem na emeryturę (rentę),
5) nauczyciela, którego stosunek pracy wygasł z mocy prawa – np.:
a) po upływie 6 miesięcy stanu nieczynnego,
b) w razie prawomocnego skazania,
c) w razie pozbawienia praw publicznych,
6) nauczyciela przebywającego na urlopie macierzyńskim i urlopie dla poratowania zdrowia.

Przykład 1
Prawo do świadczenia urlopowego dla nauczyciela któremu wypłacono ekwiwalent za urlop wypoczynkowy.

Zgodnie z art. 66 ust. 2 KN w razie niewykorzystania przysługującego urlopu wypoczynkowego z powodu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy, powołania do zasadniczej służby wojskowej albo do odbywania zastępczo obowiązku tej służby, do okresowej służby wojskowej lub do odbywania długotrwałego przeszkolenia wojskowego-nauczycielowi przysługuje ekwiwalent pieniężny za okres niewykorzystanego urlopu, nie więcej jednak niż za 8 tygodni w odniesieniu do nauczycieli zatrudnionych w placówkach feryjnych, a nie więcej niż za 35 dni roboczych w odniesieniu do nauczycieli zatrudnionych w placówkach nieferyjnych.
Prawo do ekwiwalentu powstaje, jeżeli nauczyciel nie wykorzystał 8 tygodni urlopu, a jeśli nauczyciel jest zatrudniony w placówce, w której nie są przewidziane ferie szkolne- 35 dni roboczych urlopu, z powodu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy, powołania do zasadniczej służby wojskowej albo do odbywania zastępczo obowiązku tej służby, do okresowej służby wojskowej lub do odbywania długotrwałego przeszkolenia wojskowego. Nauczyciel, który przed wystąpieniem ww. przyczyn zdążył wykorzystać odpowiednio 8 tygodni, lub 35 dni roboczych urlopu, nie otrzyma ekwiwalentu.
Jeśli więc nauczyciel był zatrudniony na 5 miesięcy w wymiarze pełnego etatu, należeć mu się będzie połowa świadczenia urlopowego. Nie ma tu znaczenia czy został wypłacony ekwiwalent za niewykorzystany urlop czy nie, gdyż świadczenie urlopowe jest związane z wymiarem czasu pracy i okresem zatrudnienia w danym roku szkolnym, a nie z wykorzystaniem urlopu.

Przykład 2
Czy uprawnionym członkom rodziny zmarłej w trakcie roku szkolnego nauczycielki należy się wypłata świadczenia urlopowego?

Jeśli nauczyciel zmarł w trakcie roku szkolnego, to świadczenie urlopowe będzie mu się należało w wysokości proporcjonalnej do przepracowanego okresu. Jako ze świadczenie urlopowe jest świadczeniem obligatoryjnym, należy je wypłacić uprawnionym członkom rodziny zmarłej nauczycielki.

Przykład 3
Nauczyciel przebywa na urlopie wychowawczym. Czy będzie mu się należało świadczenie urlopowe?

Nauczyciel, który cały rok przebywa na urlopie wychowawczym, a więc bezpłatnym pozostaje w zatrudnieniu. Jednakże pracodawca udzielając mu tego urlopu przestaje mu wypłacać pensję. Teoretycznie więc nauczyciel pracuje, ale trudno by mówić, że należy mu się świadczenie urlopowe, skoro nie korzysta w danym roku z urlopu. Jeśli zaś nauczyciel w trakcie roku skorzystał z urlopu bezpłatnego to należy mu pomniejszyć świadczenie urlopowe o tę część roku, gdy na owym urlopie przebywał.

Przykład 4
Szkoła prowadzi opiekę socjalną nad nauczycielami emerytami. Za jaki okres powinno być wypłacone świadczenie urlopowe w tym roku, jeżeli nauczyciel przeszedł na emeryturę nauczycielską 2 stycznia 2010 r. (czy w ogóle w tym roku należy mu się taka wypłata)? Druga osoba przeszła na emeryturę nauczycielską 30 sierpnia 2009 r. Czy tej osobie świadczenie urlopowe będzie się należało tylko za 4 miesiące?

Nauczyciele będący emerytami, niezależnie od okresu, kiedy przeszli na emeryturę, uprawnieni są do świadczeń z ZFŚS. Świadczenie urlopowe przysługuje nauczycielom, którzy odeszli na emeryturę nauczycielską proporcjonalnie do okresu przepracowanego w danym roku szkolnym. Świadczenie urlopowe przysługuje czynnym nauczycielom zatrudnionym w danym roku szkolnym w szkole lub placówce oświatowej, czyli czynnie świadczącym pracę. Jeżeli nauczyciel przechodzi na emeryturę nauczycielską świadczenie urlopowe będzie przysługiwać mu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy i okresu zatrudnienia w danym roku szkolnym, nauczyciela w danym roku szkolnym w szkole lub placówce. Przy ustalaniu okresu zatrudnienia nauczyciela w danym roku szkolnym dla potrzeb ustalenia wysokości przysługującego mu świadczenia urlopowego niepełne miesiące pracy zaokrągla się do pełnych. Zatem nauczycielowi, który przeszedł na emeryturę nauczycielską 2 stycznia 2010 r., świadczenie urlopowe przysługuje za 5 miesięcy (od września 2009 r. do stycznia 2010 r.). Natomiast nauczyciel, który przeszedł na emeryturę nauczycielską 30 sierpnia 2009 r., był uprawniony do świadczenia urlopowego za cały rok szkolny (od września 2008 r. do sierpnia 2009 r.).