W wystąpieniu skierowanym do MEiN Rzecznik wskazał, że nawet przystąpienie do egzaminu nie załatwi sprawy – bo niski wynik oznacza, że takiemu uczniowi nie pozostanie zbyt wiele szkół do wyboru. Tym bardziej, że od września naukę w szkołach średnich rozpocznie większy rocznik, obejmujący uczniów, którzy obowiązkowo poszli do szkoły jako sześciolatki – przed tym jak resort wycofał się z reformy.

Czytaj też: Stypendia i zasiłki szkolne dla cudzoziemców >

 

Nierówności w dostępie do nauki

Co więcej – jak zwracał uwagę RPO – osoby, które zapisały się do ósmej klasy, są w gorszym położeniu również wobec uczniów z Ukrainy, którzy złożyli wnioski o przyjęcie do szkół średnich na podstawie dokumentów wydanych przez szkołę za granicą, bez potrzeby zdawania egzaminu ósmoklasisty.

- Na obecnym etapie wydaje się, że zasady przeprowadzania egzaminów zewnętrznych oraz rekrutacji do szkół średnich wymagają pilnego zbadania  pod kątem zgodności ze wskazanymi normami. Istnieje poważne ryzyko, że ignorowanie możliwości oraz potrzeb dzieci uchodźczych może prowadzić do nierówności w dostępie do nauki, dyskryminacji oraz ograniczania ich wolności i praw, czyli do naruszenia art. 70, 32 oraz 37 Konstytucji – pisze RPO.

  

MEiN: tak samo jak wszyscy

W odpowiedzi na to wystąpienie resort wskazał, że przepisy odpowiadają warunkom określonym w Konwencji dotyczącej uchodźców, sporządzonej w Genewie dnia 28 lipca 1951 r. (Dz. U. z 1991 r. Nr 119 poz. 515), która w art. 22 ust. 1 i 2 przewiduje, że państwo przyzna uchodźcom takie samo traktowanie w zakresie nauczania podstawowego, jakie przyznaje swoim obywatelom, a także możliwie najbardziej korzystne traktowanie, a w każdym razie nie mniej korzystne niż to, które przyznają w tych samych okolicznościach cudzoziemcom, w zakresie szkolnictwa innego niż szkolnictwo podstawowe. Przepisy dotyczące uczniów ukraińskich nie tylko gwarantują im warunki odpowiadające konwencji, tj. zapewniają takie samo traktowanie jak przyznane obywatelom polskim, ale obejmują także wiele ułatwień i dostosowań dotyczących tylko dzieci uchodźców z Ukrainy.  

  •     przystąpienie do egzaminu w oddzielnej sali (dotyczy egzaminu ósmoklasisty z języka polskiego), jeżeli – ze względu na przedłużenie czasu przeprowadzania egzaminu do 210 minut – jest to konieczne do przeprowadzenia egzaminu dla wszystkich zdających w niezakłócony sposób,
  •     korzystanie ze słownika dwujęzycznego w wersji papierowej lub elektronicznej (język polski – język ukraiński i język ukraiński – język polski) na egzaminie z  języka polskiego; słownik zapewnia szkoła lub uczeń,
  •     zastosowanie szczegółowych zasad oceniania rozwiązań zadań otwartych z  języka polskiego, jak dla uczniów ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się, w porozumieniu z dyrektorem właściwej okręgowej komisji egzaminacyjnej,
  •     zapewnienie obecności specjalisty, np. psychologa, pedagoga (może być członkiem zespołu nadzorującego), jeżeli jest to niezbędne dla uzyskania właściwego kontaktu ze zdającym lub zapewnienia wsparcia psychologicznego,
  •     zapewnienie obecności tłumacza (język polski – język ukraiński), który przekaże zdającym informacje dotyczące zasad przeprowadzania egzaminu przekazywanych przed rozpoczęciem pracy z arkuszem egzaminacyjnym,
  •     zapewnienie pomocy nauczyciela (członka zespołu nadzorującego), który przed przystąpieniem ucznia do pracy odczytuje z arkusza rezerwowego jeden raz głośno, po kolei wszystkie teksty liczące po 250 wyrazów lub więcej, stanowiące podstawę zadań egzaminu ósmoklasisty z języka polskiego (możliwe w przypadku gdy uczeń rozumie język polski, jednak ma problemy z płynnym czytaniem tekstu pisanego),
  •     skorzystanie z dostosowań przewidzianych w Komunikacie CKE dla poszczególnych grup zdających (dotyczy to np. arkuszy dla dzieci ukraińskich z orzeczeniami; przygotowywane są arkusze dla uczniów niesłyszących, słabowidzących i z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim); dostosowanie takie wymaga pisemnego porozumienia dyrektora szkoły z dyrektorem właściwej okręgowej komisji egzaminacyjnej do 22 kwietnia 2022 r.

 

Wiceminister wyjaśnia tez, że dyrektorzy szkół lub upoważnieni przez dyrektora nauczyciele zostali zobowiązani do zapoznania uczniów – obywateli Ukrainy i ich rodziców/opiekunów z możliwymi sposobami dostosowania warunków i form przeprowadzania egzaminu ósmoklasisty oraz do poinformowania rodziców/opiekunów uczniów – obywateli Ukrainy o trybie ustalania proponowanych dostosowań, nie później niż do 8 kwietnia 2022 r. poprzez przekazanie im materiału (aneksu do komunikatu) przygotowanego przez CKE w tłumaczeniu na język ukraiński.