Nowelizacja Karty Nauczyciela z 2022 roku wprowadziła istotne zmiany w systemie awansu zawodowego nauczycieli. Zlikwidowano dwa dotychczasowe stopnie: nauczyciela stażysty i nauczyciela kontraktowego. W ich miejsce wprowadzono nową ścieżkę zawodową – nauczyciel rozpoczynający pracę w szkole odbywa przygotowanie do zawodu, które trwa 3 lata i 9 miesięcy. Po jego zakończeniu musi przystąpić egzaminu na nauczyciela mianowanego.

Czytaj też w LEX: Czas pracy nauczycieli szkół w 2025 roku - po zmianach >

Nie tylko przejście na emeryturę uprawnia nauczyciela do odprawy>>

 

Większa stabilność zatrudnienia

Zmiana miała na celu zmotywowanie nauczycieli do dalszego rozwoju zawodowego, jednocześnie jednak skazywała młodych nauczycieli na dłuższą pracę na czasowej umowie, a tym samym zniechęcała do podejmowania pracy w tym zawodzie. Co przy stosunkowo niskich pensjach, jakie - zwłaszcza trzy lata temu - zarabiali młodzi nauczyciele, pogłębiało problem negatywnej selekcji do zawodu. Po tych zmianach nauczyciel umowę na czas nieokreślony otrzymywał dopiero po przepracowaniu co najmniej dwóch lat w szkole oraz po uzyskaniu co najmniej dobrej oceny pracy. Wcześniej, co do zasady, umowa bezterminowa była przyznawana po roku.

 

 

Dzięki tegorocznej noweli Karty Nauczyciela, wrócono do poprzednich zasad. - Mając na uwadze konieczność uatrakcyjnienia zawodu nauczyciela, w szczególności dla młodych absolwentów studiów, którzy rozważają podjęcie pracy w tym zawodzie, proponuje się zmianę w zakresie zatrudniania nauczycieli początkujących. Stosunek pracy z nauczycielem początkującym, który posiada wymagane kwalifikacje, będzie nawiązywany na podstawie umowy o pracę na czas określony na jeden rok szkolny. Zmiana ta ma na celu zachęcenie młodych absolwentów studiów do podejmowania pracy w zawodzie nauczyciela, umożliwiając wcześniejszą niż obecnie stabilizację zatrudnienia - wskazano w uzasadnieniu zmiany. 

Czytaj więcej w LEX: Zmiany w Karcie Nauczyciela od 1 września 2025 r. >

 

Lepsze wsparcie mentora

Wzmacnia się także rola mentora wspierającego nauczycieli początkujących. Do jego obowiązków będzie należeć m.in.:

  • umożliwienie nauczycielowi obserwacji własnych zajęć i omówienie ich – co najmniej 1 godzina miesięcznie w pierwszym roku przygotowania i co najmniej 4 godziny w każdym kolejnym roku;
  • obserwacja zajęć prowadzonych przez nauczyciela początkującego i wspólna analiza tych zajęć – w takim samym wymiarze czasowym jak powyżej.

Doprecyzowano również, że nauczyciel zatrudniony w kilku szkołach (na co najmniej ½ etatu w każdej z nich) będzie sam wskazywał, w której z nich realizuje przygotowanie do zawodu. Ta szkoła będzie uznawana za miejsce podstawowego zatrudnienia – m.in. przy wypłacie świadczenia „na start”.

Czytaj też w LEX: Szczególna ochrona trwałości zatrudnienia mianowanych nauczycieli. Wybrane orzeczenia> 

 

Pierwsza ocena będzie wcześniej

Od 1 września 2025 r. zmienia się termin pierwszej oceny pracy nauczyciela początkującego. Ocena ta będzie przeprowadzana między 8. a 11. miesiącem przygotowania do zawodu (zamiast w drugim roku, jak dotąd). Jeśli nauczyciel zmieni szkołę w ciągu pierwszych 8 miesięcy przygotowania, oceny dokona się:

  • najwcześniej po 3 miesiącach pracy w nowej placówce,
  • ale nie wcześniej niż po 8 miesiącach łącznego okresu przygotowania,
  • i nie później niż w 12. miesiącu od jego rozpoczęcia.

Przed dokonaniem oceny nauczyciel musi przeprowadzić zajęcia w obecności:

  1. dyrektora szkoły,
  2. mentora,
  3. oraz jednej z osób: doradcy metodycznego, nauczyciela konsultanta, przedstawiciela nadzoru pedagogicznego lub nauczyciela dyplomowanego tego samego przedmiotu.

Więcej aktualnych informacji dotyczących zmian w ocenianiu nauczycieli znajdziesz w LEX:

-> odpowiedzi ekspertów na pytania związane ze zmianami >

-> wzory dokumentów dotyczących oceny pracy >

 

Nowe przepisy dla nowych nauczycieli

Zmieniono również termin na dokonanie oceny pracy w przypadku ustania stosunku pracy, przeniesienia do innej szkoły lub urlopu bezpłatnego – z 21 dni do 30 dni roboczych. To odpowiedź na postulaty dyrektorów szkół, dotyczące zbyt krótkiego czasu na przeprowadzenie rzetelnej oceny. Dodano także nowy przepis, który zobowiązuje dyrektora lub organ dokonujący oceny do jej ponownego ustalenia – w terminie 30 dni roboczych – w przypadku uchylenia wcześniejszej decyzji.

Zobacz też w LEX: Karta oceny pracy nauczyciela początkującego dokonywanej od 1.09.2025 r. - wzór dokumentu >

W przypadku nauczycieli mianowanych ubiegających się o awans, którzy w ciągu ostatnich 3 lat częściowo pełnili funkcję dyrektora, a częściowo pracowali jako nauczyciele – ocena pracy będzie obejmować ten okres, który odpowiada aktualnie pełnionej funkcji, jednak nie krótszy niż 9 miesięcy.

Zobacz w LEX: Przewodnik po zmianach w prawie oświatowym i prawie pracy w oświacie 2025 >

 

Ustawa zawiera jednak przepisy przejściowe - nauczyciele, którzy rozpoczęli przygotowanie przed 1 września 2025 r., realizują je na dotychczasowych zasadach. W związku z tym bez zmian pozostają dla nich także terminy oceny - będą oceniani na dotychczasowych zasadach – tj. w drugim i ostatnim roku, z zachowaniem dotychczasowego trybu. Wyjątek stanowi sytuacja, gdy stosunek pracy wygaśnie lub zostanie rozwiązany – wtedy obowiązuje termin 30 dni roboczych na dokonanie oceny. 

Czytaj też w LEX: Rozwiązanie stosunku pracy z nauczycielem w okresie korzystania przez niego z urlopu dla poratowania zdrowia> 

 

Umowa na zastępstwo nie wyklucza podjęcia stażu

Staż podjąć może również nauczyciel zatrudniony na zastępstwo, choć zależy to od wymiaru zajęć. - Nauczyciel nieposiadający stopnia awansu zawodowego, zatrudniony w wymiarze co najmniej połowy obowiązkowego wymiaru zajęć, zgodnie z wymaganymi kwalifikacjami, odbywa przygotowanie do zawodu nauczyciela, w wymiarze 3 lat i 9 miesięcy - wyjaśnia Jan Chojnacki, specjalista w Wydziale Awansu Zawodowego Nauczycieli Ministerstwa Edukacji Narodowej. - Stosunek pracy z osobą rozpoczynającą pracę w szkole, która: nie posiada stopnia awansu zawodowego oraz posiada wymagane kwalifikacje - nawiązuje się na podstawie umowy o pracę na czas określony na 2 lata szkolne -podkreśla. Niemniej nauczyciela na zastępstwo można zatrudnić nawet w trakcie roku szkolnego i to na umowę o pracę na czas określony. 

Sprawdź w LEX: Czy w roku szkolnym 2025/2026 nauczyciele języka polskiego mogą mieć przydzielone powyżej 1,5 etatu, jeżeli w szkole będzie kształcił się uczeń z Ukrainy? >

 

Nauczyciel rozpoczynający przygotowanie do zawodu otrzymuje mentora (nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego) oraz jednorazowe świadczenie „na start” w wysokości 1000 zł, wypłacane w ciągu 30 dni od rozpoczęcia przygotowania.

Zobacz w LEX: Zmiany w prawie oświatowym 2025/2026 - jakie nowe wyzwania i obowiązki czekają dyrektorów szkół? >

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.