Czy diagnoza dzieci pięcioletnich ma charakter obowiązku i czy należy ją przeprowadzać również z dziećmi, które nie pójdą do szkoły w roku szkolnym 2009/2010?
Według mojej opinii przeprowadzenie przez nauczycieli analizy gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole (diagnozy przedszkolnej) będzie obowiązkowe. Należy jednak pamiętać, że nowa podstawa programowa wychowania przedszkolnego dla przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych oraz innych form wychowania przedszkolnego, która wprowadza diagnozę przedszkolną będzie obowiązywać począwszy od roku szkolnego 2009/2010. Ponadto należy pamiętać, że kwestia przyśpieszenia od roku szkolnego 2009/2010 obowiązku szkolnego oraz wprowadzenie obowiązkowego przygotowania przedszkolnego ciągle nie jest prawnie uregulowana. Obecnie w Sejmie trwają intensywne prace w tym zakresie, a na konkretne rozstrzygnięcia musimy poczekać, aż zostanie znowelizowana ustawa o systemie oświaty.
Zapowiedź obowiązku przeprowadzania przez nauczycieli diagnozy gotowości przedszkolnej pojawił się na stronie internetowej Ministerstwa Edukacji Narodowej. W komunikacie zamieszczonym przez Ministerstwo przypomniano, że zgodnie z § 15 ust. 1 pkt 3 załącznika nr 1 do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. Nr 61, poz. 624 z późn. zm.) zadaniem nauczycieli przedszkoli jest prowadzenie obserwacji pedagogicznych mających na celu poznanie i zabezpieczenie potrzeb rozwojowych dzieci oraz dokumentowanie tych obserwacji oraz zapowiedziano wprowadzenie zmian w prawie oświatowym polegających na tym, że zadaniem nauczycieli będzie przeprowadzenie diagnozy gotowości przedszkolnej dziecka w roku szkolnym poprzedzającym termin możliwego rozpoczęcia przez nie nauki w szkole. Konsekwencją zapowiedzi wprowadzenia zmian w prawie oświatowym było uchylenie rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 26 lutego 2002 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 2002 r. Nr 51, poz. 458 z późn. zm.) i wydanie nowego aktu prawnego dotyczącego podstawy programowej, a mianowicie rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 2009 r. Nr 4, poz. 17). Nowa podstawa programowa wychowania przedszkolnego dla przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych oraz innych form wychowania przedszkolnego (załącznik nr 1 do nowego rozporządzenia) opisuje podstawowe założenia wspomagania rozwoju i edukacji dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym. Wymienia on obszary działalności edukacyjnej przedszkola, dla których określone są kompetencje, którymi powinny charakteryzować się dzieci pod koniec wychowania przedszkolnego. Opis tych kompetencji jest na tyle precyzyjny, by dzieci rozpoczynające naukę w szkole, były do niej przygotowane - niezależnie od tego, do jakiej formy edukacji przedszkolnej uczęszczały. W nowej podstawie programowej wychowania przedszkolnego dla przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych oraz innych form wychowania przedszkolnego zamieszczono również zadania przedszkola związane z realizacją podstawy programowej wychowania przedszkolnego, w tym także zadania nauczycieli przedszkoli. Do zadań tych należy w szczególności przeprowadzanie diagnozy przedszkolnej w roku szkolnym poprzedzającym termin rozpoczęcia przez dziecko nauki w szkole. Celem diagnozy będzie zgromadzenie informacji, które pomogą nauczycielom przedszkola opracować i zrealizować indywidualny program wspomagania rozwoju każdego dziecka, tak aby było ono jak najlepiej przygotowane do nauki w szkole. Proszę zwrócić uwagę, że zgodnie z nowymi przepisami zawartymi w załączniku nr 1 do nowego rozporządzenia, który zawiera podstawę programową wychowania przedszkolnego dla przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych oraz innych form wychowania przedszkolnego wyraźnie zostało określone, że zadaniem nauczycieli jest prowadzenie obserwacji pedagogicznych mających na celu poznanie możliwości i potrzeb rozwojowych dzieci oraz dokumentowanie tych obserwacji. Z początkiem roku poprzedzającego rozpoczęcie przez dziecko nauki w klasie I szkoły podstawowej należy przeprowadzić analizę gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole (diagnoza przedszkolna). Celem takiej analizy jest zgromadzenie informacji, które mogą pomóc:
1) rodzicom w poznaniu stanu gotowości swojego dziecka do podjęcia nauki w szkole podstawowej, aby mogli je w osiąganiu tej gotowości, odpowiednio do potrzeb, wspomagać,
2) nauczycielowi przedszkola przy opracowaniu indywidualnego programu wspomagania i korygowania rozwoju dziecka, który będzie realizowany w roku poprzedzającym rozpoczęcie nauki w szkole podstawowej,
3) pracownikom poradni psychologiczno-pedagogicznej, do której zostanie skierowane dziecko, w razie potrzeby pogłębionej diagnozy związanej ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.

Jak wynika z wyżej przedstawionych przepisów przeprowadzenie przez nauczycieli analizy gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole (diagnozy przedszkolnej) będzie obowiązkowe, należy jednak pamiętać, że zgodnie z § 3 nowego rozporządzenia w sprawie podstawy programowej podstawę programową wychowania przedszkolnego dla przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych oraz innych form wychowania przedszkolnego, określoną w załączniku nr 1, stosuje się począwszy od roku szkolnego 2009/2010. W kontekście zadanego pytania, należy pamiętać, że kwestia przyśpieszenia od roku szkolnego 2009/2010 obowiązku szkolnego oraz wprowadzenie obowiązkowego przygotowania przedszkolnego ciągle nie jest prawnie uregulowana.