Dyrektor szkoły może powierzyć stanowisko wicedyrektora szkoły nauczycielowi, który posiada stopień awansu zawodowego nauczyciela kontraktowego. Wprawdzie od dłuższego czasu wiele osób miało wątpliwość, czy można powierzyć stanowisko wicedyrektora szkoły nauczycielowi, który spełnia wymogi przewidziane przepisami rozporządzenia, ale jest nauczycielem kontraktowym (nie jest nauczycielem mianowanym lub dyplomowanym). Rzecz dotyczyła bowiem sposobu rozumienia wymogu określonego w § 6 pkt 1 w związku z § 1 pkt 1 rozporządzenia w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać osoba zajmująca stanowisko dyrektora oraz inne stanowisko kierownicze, w poszczególnych typach szkół i placówek. Ostatecznie do rozwiania wszelkich wątpliwości w tej kwestii przyczyniła się interpelacja jednego z posłów złożona do Ministra Edukacji Narodowej. Wprawdzie pierwotne stanowisko MEN zawarte w odpowiedzi na interpelację było takie, że stanowisko wicedyrektora szkoły może być powierzone wyłącznie nauczycielowi mianowanemu lub dyplomowanemu, to ostatecznie jednak w wyniku ponownej analizy przepisów § 6 pkt 1 rozporządzenia zmieniło stanowisko i uznało, że stanowisko wicedyrektora szkoły może być powierzone również nauczycielowi kontraktowemu.
Zgodnie z § 6 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 6 maja 2003 r. w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać osoba zajmująca stanowisko dyrektora oraz inne stanowisko kierownicze, w poszczególnych typach szkół i placówek (Dz. U. z 2003 r. Nr 89, poz. 826 z późn. zm.) stanowisko wicedyrektora szkoły może być powierzone nauczycielowi, który:
1.
ukończył studia wyższe magisterskie i posiada przygotowanie pedagogiczne oraz kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w danym typie szkoły,
2.
posiada co najmniej czteroletni staż pracy pedagogicznej lub czteroletni staż pracy dydaktycznej na stanowisku nauczyciela akademickiego,
3.
posiada co najmniej dobrą ocenę pracy, a w przypadku nauczyciela akademickiego - pozytywną ocenę pracy, uzyskaną w okresie czterech lat bezpośrednio przed powierzeniem stanowiska wicedyrektora, lub pozytywną ocenę dorobku zawodowego uzyskaną w okresie roku bezpośrednio przed powierzeniem stanowiska wicedyrektora,
4.
spełnia wymagania określone w § 1 pkt 5-8 ww. rozporządzenia, tj.
a)
posiada zaświadczenie lekarskie o braku przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy na stanowisku kierowniczym,
b)
nie był karany karą dyscyplinarną, o której mowa w art. 76 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela oraz nie toczy się przeciwko niemu postępowanie dyscyplinarne,
c)
nie był karany za przestępstwo popełnione umyślnie oraz nie toczy się przeciwko niemu postępowanie karne,
d)
nie był karany zakazem pełnienia funkcji kierowniczych związanych z dysponowaniem środkami publicznymi.
W związku z tym, że autor pytania nie określił typu szkoły, należy pamiętać, że stanowisko wicedyrektora szkoły podstawowej, z wyjątkiem szkoły podstawowej specjalnej i szkoły artystycznej może być powierzone również nauczycielowi, który ukończył studia wyższe zawodowe i posiada przygotowanie pedagogiczne lub ukończył kolegium nauczycielskie albo nauczycielskie kolegium języków obcych oraz posiada kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w danej szkole i spełnia następujące wymagania:
1.
ukończył studia wyższe lub studia podyplomowe z zakresu zarządzania albo kurs kwalifikacyjny z zakresu zarządzania oświatą, prowadzony zgodnie z przepisami w sprawie placówek doskonalenia nauczycieli,
2.
posiada co najmniej pięcioletni staż pracy pedagogicznej na stanowisku nauczyciela lub pięcioletni staż pracy dydaktycznej na stanowisku nauczyciela akademickiego,
3.
w okresie pięciu lat bezpośrednio przed powierzeniem stanowiska dyrektora uzyskał co najmniej dobrą ocenę pracy w przedszkolu, szkole lub placówce, a w przypadku nauczyciela akademickiego - pozytywną ocenę pracy w okresie ostatnich czterech lat pracy w szkole wyższej, jeżeli stanowisko dyrektora obejmuje bezpośrednio po ustaniu zatrudnienia w szkole wyższej, albo w okresie roku bezpośrednio przed przystąpieniem do konkursu na stanowisko dyrektora uzyskał pozytywną ocenę dorobku zawodowego,
4.
posiada zaświadczenie lekarskie o braku przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy na stanowisku kierowniczym,
5.
nie był karany karą dyscyplinarną, o której mowa w art. 76 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela oraz nie toczy się przeciwko niemu postępowanie dyscyplinarne,
6.
nie był karany za przestępstwo popełnione umyślnie oraz nie toczy się przeciwko niemu postępowanie karne,
7.
nie był karany zakazem pełnienia funkcji kierowniczych związanych z dysponowaniem środkami publicznymi.
Natomiast stanowisko wicedyrektora gimnazjum, z wyjątkiem gimnazjum specjalnego, oraz stanowisko dyrektora zasadniczej szkoły zawodowej może być powierzone również nauczycielowi, który ukończył studia wyższe zawodowe i posiada przygotowanie pedagogiczne oraz kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w danej szkole i spełnia następujące wymagania:
1.
ukończył studia wyższe lub studia podyplomowe z zakresu zarządzania albo kurs kwalifikacyjny z zakresu zarządzania oświatą, prowadzony zgodnie z przepisami w sprawie placówek doskonalenia nauczycieli,
2.
posiada co najmniej pięcioletni staż pracy pedagogicznej na stanowisku nauczyciela lub pięcioletni staż pracy dydaktycznej na stanowisku nauczyciela akademickiego,
3.
w okresie pięciu lat bezpośrednio przed powierzeniem stanowiska dyrektora uzyskał co najmniej dobrą ocenę pracy w przedszkolu, szkole lub placówce, a w przypadku nauczyciela akademickiego - pozytywną ocenę pracy w okresie ostatnich czterech lat pracy w szkole wyższej, jeżeli stanowisko dyrektora obejmuje bezpośrednio po ustaniu zatrudnienia w szkole wyższej, albo w okresie roku bezpośrednio przed przystąpieniem do konkursu na stanowisko dyrektora uzyskał pozytywną ocenę dorobku zawodowego,
4.
posiada zaświadczenie lekarskie o braku przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy na stanowisku kierowniczym,
5.
nie był karany karą dyscyplinarną, o której mowa w art. 76 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela oraz nie toczy się przeciwko niemu postępowanie dyscyplinarne,
6.
nie był karany za przestępstwo popełnione umyślnie oraz nie toczy się przeciwko niemu postępowanie karne,
7.
nie był karany zakazem pełnienia funkcji kierowniczych związanych z dysponowaniem środkami publicznymi.
Jak wynika z wyżej przedstawionych przepisów wymóg posiadania stopnia awansu zawodowego nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego dotyczy wyłącznie dyrektora szkoły.
Zdaję sobie sprawę, że od dłuższego czasu wiele osób miało wątpliwość, czy można powierzyć stanowisko wicedyrektora szkoły nauczycielowi, który spełnia wymogi przewidziane przepisami rozporządzenia, ale jest nauczycielem kontraktowym (nie jest nauczycielem mianowanym lub dyplomowanym). Rzecz dotyczyła bowiem sposobu rozumienia wymogu określonego w § 6 pkt 1 w związku z § 1 pkt 1 ww. rozporządzenia.
Ostatecznie do rozwiania wszelkich wątpliwości w tej kwestii przyczyniła się interpelacja jednego z posłów złożona do Ministra Edukacji Narodowej. Interpelacja dotyczyła wymagań, jakim powinna odpowiadać osoba zajmująca stanowisko wicedyrektora szkoły w kontekście rozumienia wymogu określonego w § 6 pkt 1 w związku z § 1 pkt 1 rozporządzenia w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać osoba zajmująca stanowisko dyrektora oraz inne stanowisko kierownicze, w poszczególnych typach szkół i placówek.
Wprawdzie pierwotne stanowisko Ministerstwa Edukacji Narodowej zawarte w odpowiedzi na interpelację było takie, że stanowisko wicedyrektora szkoły może być powierzone wyłącznie nauczycielowi mianowanemu lub dyplomowanemu, to ostatecznie jednak Ministerstwo w wyniku ponownej analizy przepisów § 6 pkt 1 rozporządzenia zmieniło stanowisko i uznało, że stanowisko wicedyrektora szkoły może być powierzone również nauczycielowi kontraktowemu.
Zdaniem Ministerstwa Edukacji Narodowej wymóg posiadania właśnie przez dyrektora szkoły stopnia nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego wynika bezpośrednio z art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.). Natomiast w art. 37 ust. 1 tej ustawy stanowiącym o powierzaniu stanowisk wicedyrektorów oraz innych stanowisk kierowniczych w szkołach i placówkach taki wymóg nie został sformułowany. Zatem wskazanie w treści wstępnej § 1 cytowanego rozporządzenia, że stanowisko dyrektora może być powierzone nauczycielowi mianowanemu lub dyplomowanemu, nie stanowi samoistnie sformułowanego warunku, tylko powtórzenie wymogu wynikającego z przepisu ustawowego. O potrzebie posiadania stopnia nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego mówi się konsekwentnie w dalszych przepisach rozporządzenia odnoszących się do dyrektorów poszczególnych typów szkół (§ 2, 4, 8). Natomiast nie zastrzeżono wymogu posiadania stopnia nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego w przepisach § 3, 5, 6 i 7 rozporządzenia, aczkolwiek w ich treści zawarto wymóg spełnienia wymagań określonych w:
• § 1 pkt 2-8 (w § 3 pkt 3),
• § 1 pkt 2 i 5-8 (w § 5 ust. 1 pkt 4 oraz ust. 2 pkt 3),
• § 1 pkt 1 lub § 2 oraz § 1 pkt 5-8 (w § 6 pkt 1 i 4),
• § 1 pkt 5-8 (§ 7).
Brak sformułowanego wobec stanowisk kierowniczych określonych w § 3, 6 i 7 wymogu posiadania stopnia nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego oznacza, że stanowiska wymienione w tych przepisach, a zatem stanowisko dyrektora szkoły i zespołu szkół oraz stanowisko kierownika szkolnego punktu konsultacyjnego przy placówce dyplomatycznej lub konsularnej RP (§ 3), stanowisko wicedyrektora przedszkola, szkoły i placówki (§ 6) oraz stanowisko kierownicze inne niż wymienione w § 1-6 rozporządzenia (§ 7), może zajmować osoba posiadająca stopień nauczyciela kontraktowego. Wątpliwości co do możliwości zajmowania stanowiska wicedyrektora przez nauczyciela kontraktowego wynikały z przyjmowania, że zawarte w § 6 pkt 1 cytowanego rozporządzenia odesłanie do wymagań określonych w § 1 pkt 1 oznacza również konieczność zastosowania warunku zawartego w treści wstępnej § 1 - czyli warunku posiadania stopnia nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego. Takie założenie jest jednak błędne, gdyby je zaakceptować, to w konsekwencji wymóg posiadania stopnia nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego należałoby również stosować do stanowisk wymienionych w § 3 i 7, a nawet do osoby niebędącej nauczycielem, o której mowa w § 5 (w tym ostatnim przypadku byłoby to w sposób jaskrawy sprzeczne wewnętrznie - osoba niebędąca nauczycielem musiałaby być nauczycielem mianowanym lub dyplomowanym), gdyż w tych przepisach również znajduje się odwołanie do wymagań określonych w niektórych punktach § 1. Również w przypadku stanowiska dyrektora szkoły lub zespołu szkół przy placówce dyplomatycznej lub konsularnej RP pojawiłaby się oczywista sprzeczność z przepisem § 15 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 2 września 2004 r. w sprawie organizacji kształcenia dzieci obywateli polskich czasowo przebywających za granicą (Dz. U. z 2004 r. Nr 194, poz. 1986) dopuszczającym expressis verbis zajmowanie stanowiska dyrektora takiej szkoły lub zespołu przez nauczyciela kontraktowego. Tak więc należy uznać, że zawarte w § 6 pkt 1 cytowanego rozporządzenia z 2003 r. odesłanie do § 1 pkt 1 oznacza konieczność stosowania wymogu zawartego bezpośrednio w tym punkcie (tj. posiadania kwalifikacji nauczycielskich). Gdyby autor przepisu chciał, aby wicedyrektorem szkoły mógł być tylko nauczyciel mianowany lub dyplomowany, to w treści wstępnej § 6 zamiast wyrazu "nauczyciel" użyłby wyrazów "nauczyciel mianowany lub dyplomowany".
W świetle powyższego, zarówno zgodnie z brzmieniem § 1 pkt 1, jak również § 2 pkt 1 i pkt 2 rozporządzenia z dnia 6 maja 2003 r., stanowisko wicedyrektora szkoły może być powierzone również nauczycielowi kontraktowemu.