Wstęp
Zgodnie z art. 9 ust. 2 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 roku Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 z późn. zm.) szczegółowe kwalifikacje wymagane od nauczycieli, wskazując w szczególności poziom wykształcenia i jego zakres w odniesieniu do poszczególnych typów szkół i placówek, określa w drodze rozporządzenia minister właściwy do spraw oświaty i wychowania. W okresie od 8 października 2002 roku do 1 września 2009 roku szczegółowe kwalifikacje wymagane od nauczycieli zostały określone w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 10 września 2002 roku w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli (Dz. U. z 2002 r. Nr 155, poz. 1288 z późn. zm.). Jednak od 1 września 2009 roku wejdzie w życie nowe rozporządzenie określające szczegółowe kwalifikacje wymagane od nauczycieli, a mianowicie rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 marca 2009 roku w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli (Dz. U. z 2009 r. Nr 50, poz. 400). W niniejszym komentarzu zostaną omówione wymagania kwalifikacyjne stawiane wobec osób zatrudnionych na stanowisku nauczyciela w szkołach specjalnych, które będą obowiązywały od 1 września 2009 roku.

1. Kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w szkołach specjalnych oraz specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych i specjalnych ośrodkach wychowawczych dla dzieci i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dla uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi

Zgodnie z § 14 ust. 1 nowego rozporządzenia od 1 września 2009 roku stanowisko nauczyciela w szkołach podstawowych specjalnych, gimnazjach specjalnych, szkołach ponadgimnazjalnych specjalnych, specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych i specjalnych ośrodkach wychowawczych dla dzieci i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dla uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi będzie mogła zajmować osoba, która ukończyła studia wyższe w zakresie oligofrenopedagogiki lub zakład kształcenia nauczycieli w specjalności oligofrenopedagogika. W przypadku oceny kwalifikacji konkretnego nauczyciela należy pamiętać, że ilekroć w nowych przepisach jest mowa o studiachwyższych bez bliższego określenia należy przez to rozumieć m.in. studia licencjackie, wyższe zawodowe, drugiego stopnia lub jednolite studia magisterskie.

Ponadto kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w tego rodzaju szkołach/placówkach będzie posiadała osoba, która ma kwalifikacje wymagane do zajmowania stanowiska nauczyciela w danym typie szkoły lub rodzaju placówki (zostały szczegółowo omówione w poprzednich komentarzach dotyczących kwalifikacji nauczycieli), która jednak dodatkowo ukończy studia podyplomowe lub kurs kwalifikacyjny w zakresie oligofrenopedagogiki. Nie oznacza to jednak, że nauczyciele, którym uznano ukończony kierunek (specjalność) studiów za zbliżony do nauczanego przedmiotu lub rodzaju prowadzonych zajęć tracą z dniem 1 września 2009 roku kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela. Otóż w § 28 nowego rozporządzenia jednoznacznie zostało określone, że nauczyciele zatrudnieni w dniu wejścia w życie rozporządzenia, którym na podstawie dotychczasowych przepisów uznano ukończony kierunek (specjalność) studiów za zbliżony do nauczanego przedmiotu lub rodzaju prowadzonych zajęć, zachowują nabyte kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w danym typie szkoły lub rodzaju placówki.

Należy zwrócić uwagę, że nowe przepisy przewidują, że takie same kwalifikacje będą wymagane od nauczycieli zatrudnionych w ośrodkach umożliwiających dzieciom i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim oraz dzieciom i młodzieży z upośledzeniem umysłowym z niepełnosprawnościami sprzężonymi realizację obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego, obowiązku szkolnego i obowiązku nauki, a także od osób prowadzących zajęcia rewalidacyjno-wychowawcze z dziećmi i młodzieżą z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim.

2. Kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w szkołach specjalnych oraz specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych i specjalnych ośrodkach wychowawczych dla dzieci i młodzieży z niepełnosprawnościami innymi niż upośledzenie umysłowe w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz z niepełnosprawnościami sprzężonymi

Zgodnie z § 14 ust. 2 nowego rozporządzenia od 1 września 2009 roku stanowisko nauczyciela w szkołach podstawowych specjalnych, gimnazjach specjalnych, szkołach ponadgimnazjalnych specjalnych, specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych oraz specjalnych ośrodkach wychowawczych dla dzieci i młodzieży z niepełnosprawnościami innymi niż upośledzenie umysłowe w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz z niepełnosprawnościami sprzężonymi będzie mogła zajmować osoba, która posiada kwalifikacje wymagane do zajmowania stanowiska nauczyciela w danym typie szkoły lub rodzaju placówki (zostały szczegółowo omówione w poprzednich komentarzach dotyczących kwalifikacji nauczycieli) i ponadto ukończy studia wyższe na kierunku pedagogika lub pedagogika specjalna w zakresie odpowiednim do niepełnosprawności uczniów, a także gdy ukończy zakład kształcenia nauczycieli w specjalności odpowiedniej do niepełnosprawności uczniów lub studia podyplomowe lub kurs kwalifikacyjny w zakresie pedagogiki specjalnej odpowiedniej do niepełnosprawności uczniów.

Przez zakład kształcenia nauczycieli należy rozumieć kolegium nauczycielskie, nauczycielskie kolegium języków obcych, studium nauczycielskie, studium wychowania przedszkolnego, studium nauczania początkowego lub pedagogiczne studium techniczne (§ 1 pkt 4).

3. Kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela-wychowawcy w szkołach specjalnych oraz specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych i specjalnych ośrodkach wychowawczych dla dzieci i młodzieży z niepełnosprawnościami innymi niż upośledzenie umysłowe w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz z niepełnosprawnościami sprzężonymi

Jak wynika z § 14 ust. 3 nowego rozporządzenia od 1 września 2009 roku stanowisko nauczyciela-wychowawcy w szkołach podstawowych specjalnych, gimnazjach specjalnych, szkołach ponadgimnazjalnych specjalnych, specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych oraz specjalnych ośrodkach wychowawczych dla dzieci i młodzieży z niepełnosprawnościami innymi niż upośledzenie umysłowe w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz z niepełnosprawnościami sprzężonymi będzie mogła zajmować osoba, która posiada kwalifikacje wymagane do zajmowania stanowiska nauczyciela w danym typie szkoły lub rodzaju placówki (zostały szczegółowo omówione w poprzednich komentarzach dotyczących kwalifikacji nauczycieli) i dodatkowo ukończy studia podyplomowe lub kurs kwalifikacyjny w zakresie pedagogiki specjalnej odpowiedniej do niepełnosprawności uczniów. Ponadto kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela-wychowawcy będzie posiadała osoba, która ukończyła studia wyższe w zakresie odpowiednim do niepełnosprawności uczniów lub zakład kształcenia nauczycieli w specjalności odpowiedniej do niepełnosprawności uczniów. Kwalifikacje do zajmowania tego stanowiska będzie również posiadała osoba, która ukończyła studia wyższe na dowolnym kierunku (specjalności) i studia podyplomowe lub kurs kwalifikacyjny w zakresie pedagogiki specjalnej odpowiedniej do niepełnosprawności uczniów oraz posiada przygotowanie pedagogiczne oraz taka osoba, która ukończyła zakład kształcenia nauczycieli w specjalności innej niż odpowiednia do niepełnosprawności uczniów i kurs kwalifikacyjny w zakresie pedagogiki specjalnej odpowiedniej do niepełnosprawności uczniów.