Publikację poświęcono poszczególnym częściom egzaminu gimnazjalnego. Rozdziały zawierają opis zadań egzaminacyjnych oraz analizę mocnych i słabych stron piszących egzamin gimnazjalistów z województwa podlaskiego i warmińsko-mazurskiego. 
Najtrudniejszym zadaniem z języka polskiego okazało się napisanie rozprawki „Literatura pozwala 
lepiej poznać i zrozumieć minione wieki”. Uczniowie, którzy podjęli się tego zadania (ok. 90 proc. zdających), musieli wykazać się znajomością literatury i umiejętnością argumentowania oraz prawidłowego konstruowania zdań. 
"Oczekiwano, że w argumentacji, adekwatnie do problemu ujętego w temacie, uczniowie posłużą się poprawnie i funkcjonalnie przykładami z literatury, a podsumowanie  wzbogacą o przemyślenia i uogólnienia wynikające z prowadzonych rozważań. Wymogom tym jednak sprostała niespełna połowa zdających egzamin" - czytamy w opracowaniu. Piszący nie umieli właściwie dobrać przykładów, źle uzasadniali swój wybór oraz popełniali błędy merytoryczne. 

Wyniki egzaminu wskazują także, że uczniowie mają ogromne problemy z redagowaniem wypowiedzi. Widać to przede wszystkim na przykładzie zadania, w którym wymagano sformułowania własnej odpowiedzi dotyczącej tekstu. W zadaniu proszono o wyjaśnienie, przed jakim zjawiskiem ostrzega Jan Miodek w przytoczonym w arkuszu fragmencie tekstu. Chodziło o zubożenie języka polskiego z powodu nadużywania obcojęzycznych przedrostków (super-, mini-). Z zadaniem poradziło sobie tylko 33 proc. zdających. 
"Wyniki  egzaminu  dowodzą, że  udzielenie odpowiedzi do zadania sprawiło trudność co drugiemu gimnazjaliście. Wielu z nich nie zrozumiało wypowiedzi Jana Miodka i  miało problem z przedstawieniem, przed czym przestrzega i  jaki może być  skutek opisywanego przez językoznawcę zjawiska. Wypowiedzi gimnazjalistów świadczą o ich nieporadności językowej. Wiele odpowiedzi uczniowskich polegało nie na analizie i interpretacji, a na przytoczeniu fragmentu tekstu" - czytamy w publikacji. Jako przykład przedstawiono jedną z wypowiedzi ucznia:  "Zapominamy o możliwościach wymiennego używania określeń krótki, mały itp. Żadko spotyka się wyrazy takie jak miły, ujmujący itp. Pojawiają się monotonne: super, superfacet. Zapominamy o naszym Ojczystym języku. [pis. oryg.]"
 
Pełna treść opracowania dostępna tutaj>>