Chodzi o problem sygnalizowany od lat: placówki specjalistyczne dla dzieci z niepełnosprawnościami często są daleko od domu. Często placówka, która jest w stanie pomóc danemu dziecku, leży poza granicami jego powiatu. Dowozić je tam muszą rodzice – a obowiązkiem gminy jest zwrócić koszt tego dojazdu.
Sprawdź w LEX: Jak obliczyć liczbę kilometrów uprawniającą do zwrotu kosztów dowozu ucznia? >
Niepełnosprawne dzieci znów w gorszej sytuacji>>
Rzecznik apeluje do MEN
W wystąpieniu generalnym do Ministra Edukacji i Nauki RPO przedstawia kompleksowo, co należy zmienić w prawie i w funkcjonowaniu państwa, by prawo tych dzieci do nauki było realizowane. Zdecydowanie najliczniejszą grupę kierowanych do rzecznika skarg stanowią te dotyczące sposobu obliczania zwrotu kosztów podróży do szkoły.
Czytaj w LEX: Dowóz dzieci do szkół i przedszkoli - obowiązek gminy >
Wątpliwości wywołuje m.in. sposób ustalania „średniej ceny jednostki paliwa w danej gminie”. Przepisy nie mówią, jakiego okresu mają dotyczyć te średnie ceny, więc gminy liczą je tak, było to najbardziej korzystne dla budżetu samorządu, na czy tracą rodziny dzieci z niepełnosprawnościami. Rodzice skarżą się też, że gminy nie uznają długości trasy pokonywanej z miejsca zamieszkania do wybranej placówki oświatowej. Brakuje wyraźnych kryteriów weryfikacji takich danych. Weryfikacja przez organ gminy powinna następować jedynie w przypadku znacznej rozbieżności wskazanej wartości w stosunku do obliczanej przez gminy.
Sprawdź w LEX: Czy gmina ma obowiązek zawrzeć umowę z rodzicem, na podstawie której będzie dokonywała zwrotu kosztów? >
Dofinansowanie do końca roku
Kolejnym problemem jest to, że dofinansowanie transportu ucznia z niepełnosprawnością jest możliwe tylko do końca roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym uczeń kończy 21 lat (w przypadku uczniów szkół ponadpodstawowych, do ukończenia 24 lat). W opinii RPO takie ograniczenie obowiązku organizowania bezpłatnego transportu i opieki dla uczniów z niepełnosprawnościami ma charakter dyskryminujący oraz pogłębia nierówności pomiędzy uczniami pełnosprawnymi a niepełnosprawnymi. Środowiska osób z niepełnosprawnością wskazują, że z uwagi na znaczną liczbę wniosków gminy nie są w stanie sfinansować bezpłatnego przewozu do placówek oświatowych, które nie są ośrodkiem rewalidacyjno-wychowawczym, a brak wyraźnego obowiązku określonego w ustawie uniemożliwia realizację takiego zadania ponad dostępne środki w budżecie gminy.
Wówczas uczniowie kształcący się w ramach zajęć rewalidacyjno-wychowawczych zmuszeni są korzystać z dowozu i opieki obciążonych opłatą abonamentową. W mojej opinii takie ukształtowanie wskazanego obowiązku pogłębia poczucie nierówności pomiędzy uczniami z niepełnosprawnościami z uwagi na uzyskane skierowanie do wybranej placówki oświatowej.
Sprawdź w LEX: Czy burmistrz może zobowiązać się do wypłaty wyższej stawki niż wskazana w przepisach za dowóz ucznia niepełnosprawnego do szkoły? >
Z drugiej strony należy zauważyć, że gmina może zorganizować dzieciom i młodzieży z niepełnosprawnościami, których kształcenie i wychowanie odbywa się w ramach kształcenia specjalnego bądź indywidualnego nauczania, bezpłatny transport i opiekę w czasie przewozu do szkoły ponadpodstawowej oraz specjalnych ośrodków szkolno-wychowawczych również w przypadkach, w których nie ma takiego obowiązku. RPO z przykrością muszę stwierdza, że wielokrotnie w takich sytuacjach przeważa interes finansowy gminy, a nie prawo dziecka do edukacji.
Sprawdź w LEX:
- Czy należy rodzicom dofinansować zwrot kosztów za dojazdy do szkoły innej niż obwodowa? >
- Czy gmina ma obowiązek dowożenia uczniów bez orzeczeń o kształceniu specjalnym do szkoły podstawowej niepublicznej, jeżeli najbliższą szkołą podstawową jest szkoła prowadzona przez gminę? >
- Czy uczeń z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego może otrzymywać zwrot kosztów dowozu z tytułu niepełnosprawności i jednocześnie z tytułu zamieszkiwania w odległości powyżej 4 km od szkoły obwodowej? >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.