Ustawa z 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz.U. z 2022 r., poz. 583, dalej: specustawa) dotyczy możliwości zatrudniania:

  • obywateli Ukrainy, którzy przybyli do Polski z terytorium Ukrainy po rozpoczęciu konfliktu zbrojnego na terytorium tego państwa, czyli od dnia 24 lutego 2022 r., a ich pobyt na terytorium Polski uznaje się za legalny na podstawie przepisów specustawy;
  • obywateli Ukrainy posiadających Kartę Polaka, którzy wraz z najbliższą rodziną przybyli do Polski po rozpoczęciu konfliktu zbrojnego i ich pobyt na terytorium Polski uznaje się za legalny na podstawie przepisów specustawy;
  • osób nieposiadających ukraińskiego obywatelstwa – małżonków obywateli Ukrainy, którzy wjechali do Polski;
  • przebywających legalnie na terytorium Polski obywateli Ukrainy.

Czytaj również: Ministerstwo doradza obywatelom Ukrainy, jak szukać w Polsce pracy>>

Wzory dokumentów w języku ukraińskim:

 

Zmiany w zakresie podmiotowym

Początkowo ustawa dotyczyła obywateli Ukrainy, którzy przybyli do Polski bezpośrednio z terytorium Ukrainy, jednak na mocy ustawy z 23 marca 2022 r. o zmianie specustawy oraz ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, skreślony został wyraz „bezpośrednio”. Oznacza to, że ustawa znajduje zastosowanie również do obywateli Ukrainy, którzy przybyli do Polski w związku z działaniami wojennymi na terytorium ich państwa także z obszaru innych państw. Warunkiem legalnego pobytu i możliwości zatrudnienia obywatela Ukrainy na podstawie specustawy nie jest zatem przekroczenie przez niego polsko-ukraińskiej granicy. Wystarczające będzie, aby przybył on do Polski w związku z rozpoczęciem działań wojennych. Ustawa znajdzie więc zastosowanie do obywatela Ukrainy, który np. wyjeżdżając z Ukrainy po rozpoczęciu działań wojennych na terytorium tego państwa, przekroczył w pierwszej kolejności ukraińsko-rumuńskie przejście graniczne, a dopiero następnie przybył do Polski.

  

Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych - Nr 5/2022

Sprawdź  

Kiedy pobyt cudzoziemców uznaje się za legalny?

Zgodnie z przepisami specustawy, pobyt obywateli Ukrainy oraz nieposiadających ukraińskiego obywatelstwa małżonków obywateli Ukrainy uznaje się za legalny na podstawie przepisów specustawy: przez okres 18 miesięcy, licząc od 24 lutego 2022 r., jeżeli przybyli do Polski bezpośrednio z terytorium Ukrainy po rozpoczęciu konfliktu zbrojnego na terytorium tego państwa; tj. od dnia 24 lutego 2022 r., przy czym Rada Ministrów określi w drodze rozporządzenia ostatni dzień okresu, w którym legalny wjazd na terytorium Polski bezpośrednio z terytorium Ukrainy skutkuje tym, że jego pobyt na terytorium Polski jest legalny.

Warunkiem legalnego pobytu obywateli Ukrainy w Polsce przez powyższy okres jest to, aby deklarowali oni zamiar pozostania w Polsce oraz przez okres 18 miesięcy, licząc od 24 lutego 2022 r., nie wyjechali z Polski na okres powyżej 1 miesiąca.

Sprawdź więcej: Uproszczone zasady zatrudniania cudzoziemców z Ukrainy - PORADNIK >

 

 

Dodatkowo, jeżeli ostatni dzień okresu pobytu obywatela Ukrainy na terytorium Polski na podstawie wizy krajowej przypada w okresie od dnia 24 lutego 2022 r., okres legalnego pobytu na podstawie tej wizy oraz okres ważności tej wizy ulegają przedłużeniu z mocy prawa do dnia 31 grudnia 2022 r. Podobnie sytuacja wygląda w przypadku zezwoleń na pobyt czasowy – jeżeli ostatni dzień ważności zezwolenia na pobyt czasowy przypada w okresie od dnia 24 lutego 2022 r., okres ważności tego zezwolenia ulega przedłużeniu z mocy prawa do 31 grudnia 2022 r.

 

Sprawdź również książkę: Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych - Nr 5/2022 >>


Przebywający w Polsce na podstawie innej niż przepisy specustawy

Przepisy specustawy w zakresie dotyczącym zasad powierzania pracy obywatelom Ukrainy stosuje się również do obywateli Ukrainy, którzy nie przybyli do Polski z terytorium Ukrainy po rozpoczęciu konfliktu zbrojnego, ale przebywają w Polsce legalnie na innej podstawie prawnej.

Obywatele Ukrainy mogą przebywać w Polsce legalnie między innymi na podstawie:

  • zezwolenia na pobyt stały;
  • zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej;
  • zezwolenie na pobyt czasowy;
  • w związku z przyznaniem statusu uchodźcy;
  • w związku z przyznaniem ochrony uzupełniającej;
  • w związku z przyznaniem zgody na pobyt tolerowany.

Cudzoziemcy, w tym obywatele Ukrainy, mogą również przebywać w Polsce legalnie w związku ze złożeniem wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy lub stały – od dnia złożenia wniosku, jeżeli wniosek został złożony w ustawowym terminie bez braków formalnych lub braki formalne zostały uzupełnione w wyznaczonym terminie.

Niezależnie od przepisów specustawy, także przepisy ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych przewidują przedłużenie ważności zezwoleń na pobyt czasowy oraz wiz krajowych do 30 dnia następującego po dniu odwołania stanu epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego, w zależności od tego, który ze stanów został wcześniej odwołany, jeżeli ostatni dzień okresu legalnego pobytu na podstawie zezwolenia lub wizy przypadał w okresie obowiązywania stanu epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego.

 

Procedura zatrudniania pracowników na podstawie przepisów specustawy

Art. 22 specustawy przewiduje możliwość legalnego zatrudnienia obywateli Ukrainy, którzy przybywali do Polski na zasadach i w terminie wskazanych powyżej lub przebywają w Polsce legalnie, bez konieczności uzyskania zezwoleń na pracę lub zarejestrowania oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy przez cudzoziemca.

Przepis ten nakłada na podmiot powierzający wykonywanie pracy jedynie obowiązek powiadomienia – w terminie 14 dni od dnia podjęcia pracy przez obywatela Ukrainy – powiatowego urzędu pracy właściwego ze względu na siedzibę lub w przypadku osób fizycznych, nieprowadzących działalności gospodarczej – miejsce zamieszkania podmiotu o powierzeniu wykonywania pracy temu obywatelowi.

W praktyce więc podmiot powierzający wykonywanie pracy może podpisać z takim cudzoziemcem umowę o pracę lub umowę cywilnoprawną i powierzyć mu wykonywanie pracy/czynności, a następnie w terminie 14 dni od dnia podjęcia pracy powiadomić o tym fakcie powiatowym urząd pracy.

Forma zawiadomienia

Powiadomienie powiatowego urzędu pracy o podjęciu pracy przez obywatela Ukrainy powinno nastąpić za pośrednictwem systemu teleinformatycznego – praca.gov.pl. Chcąc dokonać tego powiadomienia podmiot powierzający wykonywanie pracy powinien zatem wejść na stronę internetową www.praca.gov.pl i odpowiednio albo zalogować się albo w przypadku braku konta – zarejestrować konto na tej platformie Zarejestrowanie konta jest możliwe w przypadku posiadania profilu zaufanego lub kwalifikowanego podpisu elektronicznego. Następnie, na stronie głównej należy wybrać najpierw zakładkę: Zatrudnianie cudzoziemców, a następnie zakładkę: Powiadomienie o powierzeniu wykonywania pracy obywatelowi Ukrainy. Po wybraniu tej zakładki należy postępować krok po kroku zgodnie z instrukcją, wypełniając wszystkie wymagane pola.

Czytaj również: Rządowy portal ma ułatwiać kontakty pracodawców z poszukującymi pracy Ukraińcami

Jakie informacje należy przekazać w powiadomienie o podjęciu pracy przez obywatela Ukrainy?

W powiadomieniu podmiot powierzający wykonywanie pracy obywatelowi Ukrainy przekazuje:

  • informacje dotyczące podmiotu powierzającego wykonywanie pracy obywatelowi Ukrainy, w tym:
  • nazwę albo imię (imiona) i nazwisko,
  • adres siedziby albo miejsca zamieszkania,
  • numer telefonu lub adres poczty elektronicznej o charakterze służbowym,
  • numer identyfikacyjny NIP i REGON – w przypadku podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą albo numer PESEL – w przypadku osoby fizycznej,
  • numer wpisu do rejestru podmiotów prowadzących agencje zatrudnienia – w przypadku podmiotu powierzającego wykonywanie pracy obywatelowi Ukrainy, który prowadzi agencję zatrudnienia świadczącą usługi pracy tymczasowej,
  • symbol PKD oraz opis wykonywanej działalności związanej z pracą obywateli Ukrainy;
  • dane osobowe obywatela Ukrainy:
  • imię (imiona) i nazwisko,
  • datę urodzenia,
  • płeć,
  • obywatelstwo,
  • rodzaj, numer i serię dokumentu podróży lub innego dokumentu stwierdzającego lub pozwalającego ustalić tożsamość oraz państwo, w którym wydano ten dokument,
  • numer PESEL – o ile został nadany,
  • rodzaj umowy pomiędzy podmiotem powierzającym wykonywanie pracy a obywatelem Ukrainy,
  • stanowisko lub rodzaj wykonywanej pracy;
  • miejsce wykonywanej pracy.

 

 

Legalne powierzenie pracy obywatelom Ukrainy stało się prostsze

Przepisy specustawy przewidują znaczne uproszczenia w zakresie legalnego powierzania pracy obywatelom Ukrainy. Podmiot powierzający wykonywanie pracy powinien de facto jedynie poinformować właściwy powiatowy urząd pracy o podjęciu pracy przez taką osobę. Pracodawca, oprócz powiadomienia urzędu, nie powinien pominąć również innych obowiązków ustawowych, które nakładają na niego przepisy prawa, w tym w szczególności konieczności przedstawienia cudzoziemcowi umowy o pracę w języku dla niego zrozumiałym, zgłoszenia cudzoziemca do ZUS, odprowadzania zaliczek na podatek dochodowy, skierowania na badania lekarskie, czy przeszkolenia w zakresie bhp.

Autorka jest radcą prawnym w kancelarii Szuszczyński Kamińska Kancelaria Prawa Pracy.

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.