Przepisy Kodeksu pracy przyznają pracownikom, w okresie co najmniej dwutygodniowego okresu wypowiedzenia dokonanego przez pracodawcę, prawo do dni wolnych na poszukiwanie pracy. Wymiar zwolnienia wynosi 2 dni robocze – w okresie dwutygodniowego i jednomiesięcznego okresu wypowiedzenia, oraz 3 dni robocze w okresie trzymiesięcznego wypowiedzenia – także w przypadku jego skrócenia na podstawie art. 361 §1 k.p. tj. przy wypowiedzeniu z przyczyn niezależnych od pracownika.
Przepis art. 37 k.p. wprowadza jednoznaczne przesłanki warunkujące prawo pracownika do takiego zwolnienia.
Po pierwsze – zwolnienie przysługuje w przypadku okresu wypowiedzenia o długości co najmniej dwóch tygodni. W obecnym stanie prawnym eliminuje to prawo do zwolnienia w przypadku umowy o pracę zawartej na czas zastępstwa (art. 331 k.p. – okres wypowiedzenia wynosi 3 dni robocze) oraz umowy o pracę na okres próbny krótszy niż trzy miesiące (art. 34 k.p. – okres wypowiedzenia wynosi 3 dni robocze lub tydzień).
Po drugie – zwolnienie przysługuje jedynie wtedy, gdy wypowiedzenie zostało dokonane przez pracodawcę. W tym przypadku przepisy nie odróżniają uprawnienia do zwolnienia od przyczyn wypowiedzenia ani nie uzależniają go od faktu, czy przyczyna rozwiązania umowy jest zależna lub niezależna od pracownika. W przypadku, gdy rozwiązanie umowy o pracę następuje z inicjatywy pracownika, zwolnienie na poszukiwanie pracy nie przysługuje.
Procedura udzielania zwolnienia na poszukiwanie pracy nie jest uregulowana w przepisach. W praktyce kwestia ta może być uregulowana w regulaminie pracy, który może przewidywać np. określoną procedurę i ramy czasowe, w których pracownik może wystąpić o udzielenie tego typu zwolnienia.
Istotnym jest, że zwolnienie na poszukiwanie pracy nie ma charakteru obligatoryjnego – jest to uprawnienie pracownika, który może, lecz nie musi z niego skorzystać. W przypadku niewykorzystania zwolnienia na poszukiwanie pracy, pracownikowi nie przysługuje prawo do ekwiwalentu pieniężnego za te dni – potwierdza to odmienny charakter omawianego zwolnienia od urlopu wypoczynkowego. Podobnie jednak jak w przypadku urlopu wypoczynkowego, udzielenie zwolnienia na poszukiwanie zależy od decyzji pracodawcy, który podejmuje ją z uwzględnieniem kwestii organizacji pracy. Z uwagi na cel zwolnienia, pracodawca powinien być elastyczny i w miarę możliwości pozytywnie rozpatrzyć wniosek pracownika.
Kodeksowe uprawnienia przysługują pracownikom przy spełnieniu opisanych wyżej przesłanek i w okresie wypowiedzenia umożliwiają im podjęcie niezbędnych czynności w celu zdobycia kolejnej pracy. Jednak zgodnie z zasadą uprzywilejowania pracownika (art. 18 k.p.) regulacje wewnętrzne lub indywidualna umowa o pracę mogą przewidywać korzystniejsze niż kodeksowe uprawnienia dotyczące zwolnienia na poszukiwanie pracy, np. prawo do zwolnienia w przypadku wypowiedzenia dokonanego przez pracownika.