(Dz.U.UE C z dnia 3 grudnia 2025 r.)
| Sprawozdawca: | Josko KLISOVIĆ (HR/PES), przewodniczący Zgromadzenia Miejskiego Miasta Zagrzebia |
| Dokument źródłowy: | Sprawozdanie na temat stanu unii energetycznej na 2024 r. COM(2024) 404 12.9.2024 |
ZALECENIA POLITYCZNE
EUROPEJSKI KOMITET REGIONÓW (KR)
Lepsze wdrażanie pakietu "Gotowi na 55" na poziomie lokalnym
1. Z zadowoleniem przyjmuje postępy poczynione w ramach pakietu legislacyjnego "Gotowi na 55" oraz sprawozdanie na temat stanu unii energetycznej na 2024 r., w którym podkreślono osiągnięcia w zakresie wdrażania energii ze źródeł odnawialnych, efektywności energetycznej i bezpieczeństwa energetycznego. Z niepokojem zauważa jednak utrzymujące się wyzwania związane z wdrażaniem, wynikające zwłaszcza z wąskich gardeł w wydawaniu pozwoleń; z braku akceptacji społecznej; z trudności z dostosowaniem się do ciągłych zmian ustawodawstwa wskutek braku dostatecznych zdolności administracyjnych do sprostania obciążeniu pracą związaną z nowymi celami, planami i projektami, których realizację powierzają władzom lokalnym i regionalnym inne jednostki administracji; z rozproszenia regulacji, ograniczonych zdolności technicznych oraz z braku dostępu do finansowania dla wielu władz lokalnych i regionalnych.
2. Podkreśla zasadniczą rolę, jaką władze lokalne i regionalne odgrywają we wdrażaniu pakietu "Gotowi na 55" 1 : około 70 % jego przepisów zależy od realizacji na szczeblu lokalnym, zwłaszcza w takich dziedzinach, jak: wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych, poprawa efektywności energetycznej, renowacja budynków i zrównoważone systemy transportu. Podkreśla, że wzmocnienie pozycji władz lokalnych i regionalnych za pomocą odpowiednich zasobów, kompetencji i wsparcia politycznego jest kluczowe dla osiągnięcia celów klimatycznych UE na lata 2030 i 2050. Popiera ambitny cel Unii, aby osiągnąć neutralność klimatyczną, i z zadowoleniem przyjmuje proponowany cel dotyczący redukcji emisji gazów cieplarnianych o 90 % do 2040 r. Podkreśla, że ten cel, któremu powinny towarzyszyć warunki sprzyjające obywatelom i przemysłowi, należy osiągnąć poprzez zmniejszenie emisji w UE, przy czym kluczowe znaczenie mają wysiłki i zaangażowanie władz lokalnych i regionalnych. Do tego celu trzeba dążyć z myślą o konkurencyjności i długoterminowej stabilności UE.
3. Zwraca ponownie uwagę na to, że władze lokalne i regionalne nie tylko wdrażają transformację energetyczną, ale także uczestniczą w jej kształtowaniu, i dlatego domaga się formalnego uznania tej roli w prawodawstwie unijnym i krajowym. Podkreśla, że wdrażanie pakietu "Gotowi na 55" należy dostosować do lokalnych uwarunkowań - biorąc pod uwagę takie czynniki jak swoiste potrzeby każdego regionu, dostępne źródła energii, istniejąca infrastruktura, zdolności przemysłowe i innowacyjne oraz zdolności ekonomiczne i społeczne mieszkańców - aby móc korzystać z lokalnych innowacji, wiedzy na temat specyfiki danego obszaru i bliskości do obywateli. W tym celu niezbędne jest, aby zapewnić odpowiednie finansowanie i większą elastyczność pod względem terytorialnego dopasowania strategii politycznych oraz zadbać o to, by projekty przynosiły największą możliwą korzyść regionom, biorąc przy tym pod uwagę strukturę i sektoryzację zużycia energii na każdym obszarze oraz potencjał danego obszaru w zakresie odnawialnych źródeł energii i rozwoju przemysłowego.
4. Apeluje o wzmocnienie ustrukturyzowanego modelu wielopoziomowego zarządzania, aby zapewnić wczesne, ciągłe i znaczące zaangażowanie władz lokalnych i regionalnych w proces planowania, wdrażania i monitorowania krajowej i unijnej polityki energetycznej. Inicjatywa "Porozumienie Burmistrzów-Europa" zapewnia sprawdzone metody i platformę do stosowania takiego modelu. Wzywa Komisję Europejską i państwa członkowskie do pełnego wdrożenia art. 10 i 11 rozporządzenia w sprawie zarządzania unią energetyczną, zwłaszcza w odniesieniu do przygotowania krajowych planów w dziedzinie energii i klimatu (KPEiK) oraz planów społeczno-klimatycznych. Ustrukturyzowany model
zarządzania, podawany za wzorzec w projekcie NECPlatform 2 , powinien zapewnić konsekwentny udział władz lokalnych i regionalnych w krajowych cyklach polityki energetycznej, m.in. w przygotowywaniu, wdrażaniu i przeglądzie KPEiK, strategii renowacji budynków, planów przeciwdziałania ubóstwu energetycznemu, strategii sprawiedliwej transformacji, jak również planów społeczno-klimatycznych.
5. Zaznacza, że władze lokalne i regionalne, które korzystają ze wsparcia lokalnych i regionalnych agencji energetycznych, mają status podmiotów współkształtujących i wdrażających transformację energetyczną. Lokalne i regionalne agencje energetyczne są organizacjami nienastawionymi na zysk i upoważnionymi do wspierania organów publicznych, przedsiębiorstw i obywateli we wdrażaniu polityki i programów w zakresie zrównoważonej energii. Cechują się neutralnym podejściem do technologii i przedkładają korzyści społeczne nad interesy handlowe. Ten bardzo szczególny status umożliwia im integrowanie usług, co przekłada się na szybsze zwiększanie skali inwestycji w transformację energetyczną. Istotnym elementem są tu uproszczone i dostosowane do potrzeb procedury dla obywateli, organów publicznych, nowych społeczności energetycznych działających w zakresie energii odnawialnej oraz przedsiębiorstw. Zapewnia to efektywność inwestycji, a tym samym właściwe wdrożenie zasady "efektywność energetyczna przede wszystkim" określonej w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/1791 3 w sprawie efektywności energetycznej. Ponadto zapewnia też wdrożenie nowych polityk energetycznych, takich jak konsumpcja własna, renowacja energetyczna budynków, przeciwdziałanie ubóstwu energetycznemu bądź promowanie lokalnych społeczności energetycznych, jak również określanie priorytetów i możliwości działania na rzecz poprawy efektywności energetycznej danego obszaru.
6. Zaleca opracowanie unijnego planu działania dotyczącego wspierania władz lokalnych i regionalnych w tworzeniu nowych agencji energetycznych i konsolidacji już istniejących agencji oraz punktów kompleksowej obsługi poprzez finansowanie zalążkowe i pomoc techniczną na bazie wspólnych kryteriów pomagających w harmonizacji kompetencji. Celem powinna być lepsza koordynacja polityki energetycznej i klimatycznej, aby osiągnąć jak największe synergie. Jako przykład mogą służyć: inicjatywa "Porozumienie Burmistrzów - Europa", w ramach której lokalne i regionalne agencje energetyczne pełnią rolę koordynatorów terytorialnych i wspierają sygnatariuszy, czyli władze lokalne i regionalne, oraz inicjatywa ManagEnergy 4 , która zwiększa zdolność władz lokalnych i regionalnych oraz agencji energetycznych do realizacji na szczeblu lokalnym zakrojonych na szeroką skalę programów inwestycyjnych w dziedzinie efektywności energetycznej i energii ze źródeł odnawialnych. Nadrzędnym celem tego planu działania byłoby wspieranie państw członkowskich we wdrażaniu dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej, europejskiej dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków oraz dyrektywy w sprawie odnawialnych źródeł energii.
7. Zaleca przeanalizowanie możliwości, aby Europejski Komitet Regionów (KR) przyjął rolę forum wdrażania pakietu "Gotowi na 55" na poziomie lokalnym. Gremium to służyłoby władzom lokalnym i regionalnym, rządom krajowym i instytucjom UE jako platforma dialogu, wymiany najlepszych praktyk i dostarczania bieżącej informacji zwrotnej dotyczącej wdrażania pakietu "Gotowi na 55".
8. Sugeruje, by forum lokalnego wdrażania pakietu "Gotowi na 55" obejmowało dział pomocy technicznej i moduł kojarzenia potrzeb finansowych. W ten sposób pomagałoby władzom lokalnym i regionalnym w znalezieniu odpowiednich unijnych instrumentów, partnerstw publiczno-prywatnych i najlepszych praktyk w zakresie zwiększania skali projektów.
Zwiększenie wsparcia finansowego i dostępności
9. Podkreśla, że złożoność i rozdrobnienie unijnych mechanizmów finansowania nadal są dużym utrudnieniem dla wielu władz lokalnych i regionalnych, zwłaszcza mniejszych gmin o ograniczonych zdolnościach administracyjnych. Ponadto rozproszone kryteria kwalifikowalności w różnych źródłach finansowania wymagają nadmiernych nakładów pracy i zniechęcają do uczestnictwa. Dlatego KR apeluje do Komisji Europejskiej o uproszczenie procedur składania wniosków, ograniczenie wymogów dotyczących współfinansowania oraz o zapewnienie ukierunkowanej pomocy technicznej, aby poprawić dostęp do Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (RRF), funduszu modernizacyjnego, Funduszu Spójności i przyszłego Społecznego Funduszu Klimatycznego.
10. Jest zaniepokojony ewentualną centralizacją funduszy UE wskutek wprowadzenia pojedynczych planów krajowych, które zaproponowała Komisja Europejska w nowych WRF w lipcu 2025 r. Oddala to realizację tych planów od szczebla regionalnego oraz od ich potrzeb, sprzyja kształtowaniu niekorzystnej opinii na poziomie lokalnym i zachęca do sprzeciwu społecznego. Przy opracowywaniu, wdrażaniu i monitorowaniu tych planów możliwe jest pominięcie udziału władz lokalnych i regionalnych. Aby zagwarantować wdrożenie pakietu "Gotowi na 55", takie krajowe plany muszą respektować zasady wielopoziomowego sprawowania rządów i partnerstwa, zgodnie z zaleceniami Komitetu Regionów i Porozumienia Burmistrzów-Europa.
11. Przyjmuje do wiadomości propozycję Komisji Europejskiej, by potroić budżet instrumentu "Łącząc Europę", co stanowi znaczący krok naprzód w finansowaniu transformacji energetycznej. Podkreśla jednak, że transformacja energetyczna jest nie tylko wyzwaniem technicznym lub finansowym, ale także procesem transformacyjnym wymagającym głębokiego zaangażowania i podjęcia odpowiedzialności na szczeblu regionalnym i lokalnym. W związku z tym uważa, że ramy zarządzania zaproponowane w kolejnych wieloletnich ramach finansowych (WRF) nie odzwierciedlają odpowiednio potrzeby wielopoziomowej współpracy i pomocniczości na rzecz zrównoważonej przyszłości. W obecnej formie ramy te są zatem nieodpowiednie jako podstawa do negocjacji i muszą zostać znacząco zmienione w celu zwiększenia zaangażowania władz lokalnych i regionalnych w proces decyzyjny, uproszczenia dostępu do środków finansowych i wspierania rzeczywistego partnerstwa między wszystkimi szczeblami sprawowania rządów.
12. Proponuje poprawę wsparcia finansowego transformacji energetycznej na poziomie gminnym w kontekście polityki spójności UE, aby zapewnić bezpośrednie wsparcie finansowe dla władz lokalnych i regionalnych oraz ich odpowiednich lokalnych i regionalnych agencji energetycznych, niezależnie od pośredników krajowych. Proponuje też utrzymanie w wieloletnich ramach finansowych funduszy współpracy międzyregionalnej oraz funduszy propagujących efektywność energetyczną, energię ze źródeł odnawialnych i zrównoważoność, również po to, by wspierać finansowanie agencji lokalnych i regionalnych. Sugeruje, że taki system wsparcia powinien priorytetowo traktować projekty w zakresie efektywności energetycznej, wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych i renowacji budynków, zrównoważonej mobilności, zielonych korytarzy i zrównoważonych procesów przemysłowych, zwłaszcza w regionach borykających się z niekorzystnymi warunkami społeczno-gospodarczymi lub infrastrukturalnymi oraz w tych, w których zamykane są zakłady pracy lub produkcja jest przenoszona gdzie indziej ze względu na transformację energetyczną i dekarbonizację przemysłu. Byłby on bezpośrednio nastawiony na wdrażanie instrumentów politycznych przewidzianych w pakiecie "Gotowi na 55".
13. Apeluje do Komisji Europejskiej, by w ramach racjonalizacji towarzyszącej pracom nad wieloletnimi ramami finansowymi (WRF) na lata 2028-2034 przeprowadziła pogłębione konsultacje z tymi władzami lokalnymi i regionalnymi oraz zainteresowanymi stronami, które skorzystały z unijnych programów pomocy technicznej.
Szybsze wydawanie pozwoleń i rozwój infrastruktury
14. Podkreśla, że trzeba przyspieszyć wydawanie pozwoleń na projekty dotyczące energii ze źródeł odnawialnych, gdyż opóźnienia administracyjne pozostają jedną z głównych przeszkód utrudniających terminowe ich wdrażanie. Wzywa do niezwłocznego wdrożenia obszarów przyspieszonego rozwoju energii ze źródeł odnawialnych, jak przewidziano w zmienionej dyrektywie w sprawie odnawialnych źródeł energii, a także do zmniejszenia złożoności procedur administracyjnych w celu wdrożenia projektów energetycznych i przemysłowych. Jednocześnie należy wprowadzić jednolity ogólnounijny cyfrowy system wydawania zezwoleń, aby ograniczyć biurokrację i umożliwić szybsze zatwierdzanie projektów na szczeblu lokalnym.
15. Zwraca uwagę na pilną potrzebę zwiększenia produkcji i dostaw czystej energii w UE w celu zapewnienia konkurencyjności unijnych przedsiębiorstw i przemysłu, a także bezpieczeństwa dostaw energii i gotowości na wypadek kryzysu energetycznego, a tym samym suwerenności energetycznej, przy jednoczesnej dekarbonizacji sektora energetycznego i jednoczesnym rozwiązaniu problemu ubóstwa energetycznego. Podkreśla, że w unijnych ramach należy utrzymać otwarte pod względem technologicznym podejście oparte na obiektywnych ocenach śladu węglowego w całym cyklu życia oraz społecznych, a także środowiskowych i terytorialnych skutkach różnych rozwiązań technologicznych.
16. Domaga się znacznych inwestycji w sieci energetyczne, w rozwój sieci i infrastruktury dla nowych nośników energii (takich jak wodór lub paliwa odnawialne), a także dla innych nośników istotnych dla transformacji energetycznej (takich jak CO2), jak również zwiększenia zdolności i elastyczności sieci elektroenergetycznych, ich modernizacji i dostosowania do obecnego koszyka energetycznego. Sieci te są nie tylko istotne dla transformacji energetycznej, ale przyczyniają się również do konkurencyjności przemysłu europejskiego. Domaga się także rozbudowy infrastruktury magazynowania energii, zwłaszcza w regionach wiejskich, górskich, najbardziej oddalonych i słabiej rozwiniętych, a także na wyspach, gdyż tam ograniczenia sieciowe utrudniają integrację energii ze źródeł odnawialnych i rozwój zdekarbonizowanych projektów przemysłowych. Zachęca Komisję Europejską, by priorytetowo traktowała wsparcie dla inteligentnych sieci, magazynowania, społeczności energetycznych działających w zakresie energii odnawialnej, łączenia sektorów i zdecentralizowanych systemów energetycznych.
17. Zwraca uwagę na dotyczące energii prace prowadzone w KR-ze nad Paktem dla czystego przemysłu i Planem działania na rzecz przystępnej cenowo energii oraz na prace jego grupy roboczej "Zielony Ład w terenie".
18. Podkreśla strategiczną rolę lokalnych operatorów systemu dystrybucyjnego w łączeniu zdecentralizowanych źródeł energii odnawialnej i ułatwianiu elastyczności systemu energetycznego, a także we wspieraniu interoperacyjności między interfejsami operatorów systemu dystrybucyjnego a operatorami systemów przesyłowych. Postuluje ściślejszą koordynację między lokalnymi operatorami systemu dystrybucyjnego a władzami lokalnymi i regionalnymi podczas regionalnego planowania energetycznego i rozwoju sieci. Wzywa także, by ułatwiać tworzenie społeczności energetycznych działających w zakresie energii odnawialnej. Nawołuje do wymiany odpowiednich danych dotyczących sieci z gminami i ich agencjami energetycznymi, aby pomóc w określeniu wąskich gardeł i zoptymalizować decyzje inwestycyjne.
19. Nalega, by włączać władze lokalne i regionalne w prace regionalnych organów ds. planowania sieci energetycznych oraz w konsultacje dotyczące dziesięcioletnich planów rozwoju sieci. Zaleca, aby przyszły pakiet dotyczący sieci uwzględniał lokalne plany dekarbonizacji i obejmował oceny oddziaływania terytorialnego.
Dostawy energii i przystępność cenowa energii
20. Podkreśla pilną potrzebę rozwiązania problemu ubóstwa energetycznego w kontekście rosnących cen energii i kosztów renowacji. Wysokie koszty renowacji i poprawy efektywności energetycznej, które trzeba ponieść na początku robót, nieproporcjonalnie obciążają gospodarstwa domowe o niskich dochodach i te zmagające z się z ubóstwem energetycznym. Bez ukierunkowanego wsparcia na poziomie lokalnym grupy te mogą zostać wykluczone z transformacji energetycznej, co pogłębi nierówności. Dlatego KR apeluje do państw członkowskich o pozyskiwanie środków ze Społecznego Funduszu Klimatycznego i z innych unijnych instrumentów, aby w pierwszej kolejności pomóc gospodarstwom domowym w trudnej sytuacji.
21. Domaga się wdrożenia ukierunkowanych działań lokalnych, aby zapewnić sprawiedliwą transformację, np. nieoprocentowanych pożyczek na renowacje, bezpośrednich dotacji dla gospodarstw domowych o niskich dochodach oraz wsparcia dla lokalnych inicjatyw energetycznych. Podkreśla, że takie środki należy opracować wspólnie z władzami lokalnymi i regionalnymi, tak aby zapewnić im jak największe oddziaływanie i akceptację społeczną.
22. Zwraca uwagę, że przekwalifikowanie i podnoszenie kwalifikacji lokalnej siły roboczej są kluczowym elementem zaspokojenia zapotrzebowania na pracowników wdrażających transformację energetyczną. Dlatego domaga się większych unijnych i krajowych inwestycji w szkolenia zawodowe, programy na rzecz umiejętności ekologicznych i zachęty do zatrudnienia, zwłaszcza w regionach o dużym zapotrzebowaniu na energię, zależnych od przemysłu paliw kopalnych lub stojących w obliczu wyzwań strukturalnych rynku pracy. Apeluje do Komisji Europejskiej, aby angażowała władze lokalne i regionalne w działania przyszłej unii umiejętności, ponieważ te organy dzięki licznym doświadczeniom są świetnie zorientowane, jakiej wiedzy brakuje na szczeblu lokalnym i regionalnym. Należy włączać w ten proces publiczne urzędy pracy i regionalne instytucje edukacyjne jako partnerów, którzy upowszechniają umiejętności ekologiczne.
23. Podkreśla potencjał władz lokalnych i regionalnych, jeśli chodzi o rozwijanie - z pomocą ich lokalnych i regionalnych agencji energetycznych i we współpracy z instytucjami edukacyjnymi i lokalnym przemysłem - lokalnych rynków zielonych miejsc pracy oraz ośrodków szkoleniowych. Domaga się ukierunkowanego finansowania i wsparcia technicznego dla gmin, aby mogły podejmować lokalne inicjatywy na rzecz tworzenia zielonych miejsc pracy i obserwatoriów umiejętności.
Budowanie zdolności administracyjnych i technicznych
24. Przyznaje, że władze lokalne i regionalne - zwłaszcza mniejsze gminy - często nie posiadają zdolności administracyjnych i technicznych do skutecznego wdrożenia środków w ramach pakietu "Gotowi na 55". Skuteczną realizację pakietu często utrudniają nie tylko ograniczone zasoby, ale również rozdrobnienie instytucjonalne i niepełna koordynacja między departamentami lokalnymi. W związku z tym wzywa do znacznego rozszerzenia pomocy technicznej finansowanej przez UE i przyznania centralnej roli instrumentowi ELENA 5 (europejskie wsparcie energetyki na poziomie lokalnym) jako sztandarowemu mechanizmowi UE wspierającemu rozwój projektów na szczeblu lokalnym. Wzywa ponadto do poprawy warunków stosowania instrumentu ELENA poprzez uelastycznienie wymogu dotyczącego minimalnych inwestycji, aby mniejsze gminy mogły łatwiej z nich korzystać.
25. Podkreśla, że zamiast ustanawiać nowe platformy wiedzy, należy nadać priorytet rozszerzeniu bezpośredniej pomocy technicznej i instrumentów finansowania kaskadowego, takich jak Europejski Instrument Miejski, które umożliwiają gminom - zwłaszcza małym i średnim - dostęp do wsparcia eksperckiego i finansowania etapu zalążkowego podczas opracowywania projektów. Wzywa do powielania i upowszechniania najlepszych praktyk oraz zaleca, aby istniejące inicjatywy - takie jak Porozumienie Burmistrzów i Europejski Pakt na rzecz Klimatu - zapewniały podmiotom lokalnym te praktyczne narzędzia i usługi doradcze, a także posłużyły do stworzenia sieci doradztwa technicznego i finansowego w celu optymalizacji zasobów i przyspieszenia procedur administracyjnych dotyczących zrównoważonych projektów energetycznych.
26. Wnosi o opracowanie ogólnounijnego programu szkoleń dla decydentów szczebla lokalnego i regionalnego i pracowników samorządowych, które obejmowałyby kluczowe obszary - takie jak planowanie energetyczne, zamówienia publiczne na rzecz zrównoważonych rozwiązań, zgodność z przepisami i innowacyjne modele finansowania. Podkreśla potrzebę ciągłego rozwoju zawodowego, aby dotrzymać kroku zmieniającym się przepisom dotyczącym energii i klimatu. Europejska Agencja Wykonawcza ds. Klimatu, Infrastruktury i Środowiska (CINEA) mogłaby zapewnić niezbędną wiedzę specjalistyczną i metodologię potrzebną do prowadzenia takiego programu szkoleń dzięki podprogramowi "Przejście na czystą energię" programu LIFE. Komitet wnosi, aby podprogram "Przejście na czystą energię" programu LIFE utrzymano w kolejnych ramach programowania UE.
27. Podkreśla, że trzeba rozwijać trwałe lokalne zdolności wdrożeniowe poprzez wzmocnienie roli lokalnych i regionalnych agencji energetycznych i punktów kompleksowej obsługi. Apeluje, aby w programach pomocy technicznej UE priorytetowo potraktować wsparcie na rzecz wzmocnienia istniejących agencji i tworzenia nowych w regionach o niedostatecznym zasięgu usług, aby każda gmina - zwłaszcza ta licząca mniej niż 50 tys. mieszkańców - miała dostęp do usług eksperckich. Zaleca systematyczne angażowanie agencji energetycznych w działania szkoleniowe i doradcze finansowane z programów UE.
Lepsze mechanizmy monitorowania, zarządzania i informacji zwrotnych
28. Proponuje wprowadzenie tablicy wyników wdrażania na szczeblu lokalnym w ramach pakietu "Gotowi na 55". Byłaby ona publikowana co roku przez Komisję Europejską, odpowiedzialną za monitorowanie postępów w zakresie kluczowych wskaźników - takich jak wdrażanie energii ze źródeł odnawialnych, wskaźniki renowacji budynków, modernizacje sieci energetycznej i ograniczanie ubóstwa energetycznego na szczeblu lokalnym i regionalnym. Tablica wyników powinna zawierać zdezagregowane wskaźniki dotyczące inwestycji w lokalne sieci, łagodzenia ubóstwa energetycznego i zachęcanie obywatelek i obywateli do udziału w projektach energetycznych. Powinna również wykorzystywać informacje dostępne w lokalnych i regionalnych obserwatoriach zrównoważonej energii.
29. Odnotowuje dokonaną przez Komisję Europejską ocenę ostatecznych wersji zaktualizowanych krajowych planów w dziedzinie energii i klimatu i zwraca się do państw członkowskich, by położyły większy nacisk na wielopoziomowe sprawowanie rządów i zaangażowały zwłaszcza podmioty szczebla niższego niż krajowy (władz lokalnych i regionalnych) w kolejne etapy opracowywania krajowych planów w dziedzinie energii i klimatu. W szczególności zachęca państwa członkowskie do przedstawienia w zaktualizowanych krajowych planach w dziedzinie energii i klimatu planów wdrażania na szczeblu lokalnym. Powinny także zapewniać zgodność celów krajowych z lokalnymi planami w zakresie zrównoważonej energii i klimatu lub podobnymi planami na szczeblu regionalnym.
30. Odnotowuje również ocenę Komisji, zgodnie z którą do tej pory tylko w kilku planach krajowych zawarto informacje na temat sektorów budownictwa i transportu drogowego, które można by wykorzystać do przygotowania planów społeczno-klimatycznych; plany te miały zostać przedstawione do 30 czerwca 2025 r. KR podkreśla pilną potrzebę opracowania tych planów w ścisłej współpracy z władzami lokalnymi i regionalnymi, aby zagwarantować gotowość Społecznego Funduszu Klimatycznego do zapewnienia sprawnego i sprawiedliwego wdrożenia ETS2 oraz do ochrony najsłabszych grup i terytoriów. Jest również zaniepokojony faktem, że ambicje państw członkowskich w zakresie długoterminowych strategii renowacji oraz informacje na temat obowiązków w zakresie efektywności energetycznej dla sektora publicznego pozostają w większości planów ograniczone.
31. Podkreśla potrzebę regularnego i zorganizowanego dialogu na temat wdrażania transformacji energetycznej oraz mechanizmów informacji zwrotnej między władzami lokalnymi i regionalnymi, państwami członkowskimi i instytucjami UE, aby na wczesnym etapie określać wyzwania związane z wdrażaniem i odpowiednio dostosowywać strategie polityczne. Wzywa Komisję do pełnego włączenia Europejskiego Komitetu Regionów - jako ważnego partnera - do dialogów na temat wdrażania.
32. Podkreśla, że fragmentaryczne zarządzanie i niejasny podział odpowiedzialności między szczeblem krajowym, regionalnym i lokalnym nadal utrudniają spójne wdrażanie pakietu "Gotowi na 55". Wzywa UE i państwa członkowskie do opracowania jasnych ram koordynacji i przyznania określonych ról władzom lokalnym i regionalnym w każdym obszarze polityki objętej pakietem.
Promowanie zaangażowania publicznego i akceptacji społecznej
33. Podkreśla, że wsparcie publiczne ma zasadnicze znaczenie dla powodzenia transformacji energetycznej. Sprzeciw społeczny często wynika z braku przejrzystej komunikacji oraz z braku wczesnego i znaczącego zaangażowania. Wysiłki na rzecz zwiększenia zaufania muszą wykraczać poza przestrzeganie przepisów i obejmować wspólne rozwiązywanie lokalnych problemów - np. dotyczących hałasu, skutków dla krajobrazu i udziału w gospodarce. W związku z tym KR apeluje, by dla każdego ważnego projektu w zakresie infrastruktury energetycznej i renowacji opracowywać plan włączania lokalnych zainteresowanych stron. Dzięki temu zapewni się znaczący udział obywatelek i obywateli oraz organizacji społecznościowych.
34. Zachęca, by w przyszłym pakiecie energetycznym dla obywateli promować społeczności energetyczne działające w zakresie energii odnawialnej, a także modele prosumentów. Zwraca się do państw członkowskich o pełną transpozycję dyrektywy w sprawie odnawialnych źródeł energii i wdrożenie reformy struktury rynku energii elektrycznej, by zapewnić niezbędne ramy rozwoju społeczności energetycznych działających w zakresie energii odnawialnej. Należy przy tym korzystać ze specjalnych unijnych programów wsparcia.
Zapewnienie spójności polityki i konkurencyjności regionów
35. Podkreśla znaczenie dostosowania transformacji energetycznej do szerszych celów UE w zakresie niezależności i bezpieczeństwa, spójności społecznej, konkurencyjności przemysłowej, wzrostu gospodarczego i rozwoju regionalnego. Nawołuje, by wdrażanie pakietu "Gotowi na 55" w kolejnych WRF pozostało priorytetem oraz by polityka spójności po 2027 r. zapewniała właściwe wsparcie władzom lokalnym i regionalnym na ich drodze ku neutralności klimatycznej. Pozwoli to uniknąć fragmentacji polityki i zapewni synergię między programami finansowania.
36. Podkreśla pozytywny wpływ rekompensaty dla władz lokalnych za lokalną produkcję energii oraz jej wpływ na krajobrazy i inne rodzaje działalności, również jako sposób na zwiększenie poparcia społecznego.
37. Zaznacza, że należy zapewnić równe warunki działania dla dostawców z siedzibą w UE i zaangażowanych w transformację energetyczną dostawców technologii. Wzywa do włączenia kryteriów zrównoważonego rozwoju, obiegu zamkniętego i śladu węglowego do procedur zamówień publicznych i aukcji - zgodnie z celami wyznaczonymi w akcie w sprawie przemysłu neutralnego emisyjnie, a także celami UE w zakresie strategicznej autonomii.
38. Zaleca, aby państwa członkowskie i władze lokalne i regionalne przyjęły wytyczne w sprawie zielonych zamówień publicznych, które powinny uwzględniać oceny cyklu życia, lokalne korzyści gospodarcze i kryteria dotyczące wartości społecznej. Popiera starania Komisji Europejskiej zmierzające do zmiany przepisów dotyczących zamówień publicznych poprzez zalecenie, by zapewnić znormalizowane narzędzia i metody służące sprawniejszemu wdrażaniu i budowaniu zdolności organów odpowiedzialnych za zamówienia publiczne. Wzywa do włączenia tych kryteriów do programów wsparcia związanych z promowaniem odnawialnych źródeł energii, dekarbonizacją przemysłu, nową działalnością przemysłową lub efektywnością energetyczną.
39. Podkreśla, że konkurencyjność ma z natury charakter terytorialny: przedsiębiorstwa osiągają sukces, gdy władze lokalne i regionalne zapewniają odpowiednie warunki dla infrastruktury, rozwoju, wydajności i wzrostu. Zapewnienie konkurencyjności Europy wymaga długoterminowego podejścia ukierunkowanego na konkretny obszar.
40. Wzywa do bardziej zdecydowanych działań ze strony UE na rzecz promowania zasad gospodarki o obiegu zamkniętym w sektorze energetycznym - w tym wymogów dotyczących ponownego wykorzystania, rozbudowy źródła energii i recyklingu infrastruktury energii odnawialnej. Podkreśla, że obieg zamknięty musi być uwzględniony w całym cyklu życia projektu - od projektowania i zamówień publicznych po likwidację i odzysk materiałów.
41. Zaznacza, że należy włączyć kwestie i rozwiązania w zakresie niezależności energetycznej do odpowiednich komponentów Paktu dla czystego przemysłu jako siłę napędową zrównoważonej konkurencyjności przemysłu i regionów UE.
Konkluzja
42. Stwierdza, że powodzenie pakietu "Gotowi na 55" zależy od maksymalnego wzmocnienia pozycji władz lokalnych i regionalnych jako centralnych podmiotów transformacji energetycznej. Przypomina, że przezwyciężenie istniejących barier wymaga ukierunkowanego wsparcia ze strony UE, a także ustrukturyzowanego zarządzania i wzmocnionej koordynacji między wszystkimi szczeblami sprawowania rządów. Powodzenie pakietu zależy również od realistycznych i uzasadnionych ekonomicznie celów, które uwzględniają różnice regionalne i praktyczne możliwości władz lokalnych i regionalnych.
43. Zwraca uwagę, że wzmocnienie pozycji władz lokalnych i regionalnych jest nie tylko praktyczną koniecznością, by osiągnąć unijne cele klimatyczne. Jest także konieczne z demokratycznego punktu widzenia - aby zapewnić zaangażowanie, wysłuchanie i wsparcie obywatelek i obywateli w procesie transformacji. Podkreśla, że jedynie władze lokalne i regionalne mogą przełożyć szeroko zakrojone cele UE na sprzyjające włączeniu społecznemu i spójne terytorialnie działania, które będą budować zaufanie i poczucie odpowiedzialności na szczeblu lokalnym.
44. Wzywa Komisję Europejską do uwzględnienia wymiaru lokalnego we wszystkich przyszłych ocenach prawodawstwa w dziedzinie energii i klimatu, a także w kolejnych WRF, by realistycznie ocenić spoczywające na władzach lokalnych i regionalnych obciążenia związane z wdrażaniem, a także zapewnić tym władzom odpowiednie wsparcie. Należy również zadbać o to, by przepisy były od samego początku tworzone wspólne z władzami szczebla niższego niż krajowy.
45. Apeluje, aby kolejne sprawozdanie na temat stanu unii energetycznej zawierało specjalny rozdział dotyczący wdrażania na szczeblu lokalnym i regionalnym. Powinien on uwzględnić dobre praktyki, dane na temat postępów na szczeblu niższym niż krajowy oraz zalecenia dotyczące intensyfikacji działań władz lokalnych i regionalnych.
Bruksela, dnia 14 października 2025 r.
Komitet Stały Rady Ministrów wprowadził bardzo istotne zmiany do projektu ustawy przygotowanego przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej – poinformował minister Maciej Berek w czwartek wieczorem, w programie „Pytanie dnia” na antenie TVP Info. Jak poinformował, projekt nowelizacji ustawy o PIP powinien trafić do Sejmu w grudniu 2025 roku, aby prace nad nim w Parlamencie trwały w I kwartale 2026 r.
05.12.2025
4 grudnia Komitet Stały Rady Ministrów przyjął projekt zmian w ustawie o PIP - przekazało w czwartek MRPiPS. Nie wiadomo jednak, jaki jest jego ostateczny kształt. Jeszcze w środę Ministerstwo Zdrowia informowało Komitet, że zgadza się na propozycję, by skutki rozstrzygnięć PIP i ich zakres działał na przyszłość, a skutkiem polecenia inspektora pracy nie było ustalenie istnienia stosunku pracy między stronami umowy B2B, ale ustalenie zgodności jej z prawem. Zdaniem prawników, to byłaby kontrrewolucja w stosunku do projektu resortu pracy.
05.12.2025
Przygotowany przez ministerstwo pracy projekt zmian w ustawie o PIP, przyznający inspektorom pracy uprawnienie do przekształcania umów cywilnoprawnych i B2B w umowy o pracę, łamie konstytucję i szkodzi polskiej gospodarce – ogłosili posłowie PSL na zorganizowanej w czwartek w Sejmie konferencji prasowej. I zażądali zdjęcia tego projektu z dzisiejszego porządku posiedzenia Komitetu Stałego Rady Ministrów.
04.12.2025
Prezydent Karol Nawrocki podpisał we wtorek ustawę z 7 listopada 2025 r. o zmianie ustawy o ochronie zwierząt. Jej celem jest wprowadzenie zakazu chowu i hodowli zwierząt futerkowych w celach komercyjnych, z wyjątkiem królika, w szczególności w celu pozyskania z nich futer lub innych części zwierząt. Zawetowana została jednak ustawa zakazująca trzymania psów na łańcuchach. Prezydent ma w tym zakresie złożyć własny projekt.
02.12.2025
Resort pracy nie podjął nawet próby oszacowania, jak reklasyfikacja umów cywilnoprawnych i B2B na umowy o pracę wpłynie na obciążenie sądów pracy i długość postępowań sądowych. Tymczasem eksperci wyliczyli, że w wariancie skrajnym, zakładającym 150 tys. nowych spraw rocznie, skala powstałych zaległości rośnie do ponad 31 miesięcy dodatkowej pracy lub koniecznego zwiększenia zasobów sądów o 259 proc. Sprawa jest o tyle ważna, że na podobnym etapie prac są dwa projekty ustaw, które – jak twierdzą prawnicy – mogą zwiększyć obciążenie sądów.
25.11.2025
Rada Ministrów przyjęła projekt nowelizacji ustawy o Funduszu Medycznym - poinformował w środę rzecznik rządu Adam Szłapka. Przygotowana przez resort zdrowia propozycja zakłada, że Narodowy Fundusz Zdrowia będzie mógł w 2025 r. otrzymać dodatkowo około 3,6 mld zł z Funduszu Medycznego. MZ chce również, by programy inwestycyjne dla projektów strategicznych były zatwierdzane przez ministra zdrowia, a nie jak dotychczas, ustanawiane przez Radę Ministrów. Zamierza też umożliwić dofinansowanie programów polityki zdrowotnej realizowanych przez gminy w całości ze środków Funduszu Medycznego.
19.11.2025| Identyfikator: | Dz.U.UE.C.2025.6320 |
| Rodzaj: | Opinia |
| Tytuł: | Opinia Europejskiego Komitetu Regionów - Stan unii energetycznej: przygotowanie do sprawnego wdrożenia transformacji energetycznej zgodnej z celami pakietu Gotowi na 55 |
| Data aktu: | 03/12/2025 |
| Data ogłoszenia: | 03/12/2025 |