(Dz.U.UE C z dnia 3 grudnia 2025 r.)
| Sprawozdawczym: | Carina OHLSSON (SE/PES), radna gminy Lidkoping |
| Dokument źródłowy: |
Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów "Plan działania na rzecz praw kobiet" (COM(2025) 97 final) |
ZALECENIA POLITYCZNE
EUROPEJSKI KOMITET REGIONÓW (KR)
1. Podkreśla, że równouprawnienie płci jest prawem podstawowym i podstawową wartością demokratyczną. W poprzedniej kadencji UE podjęła istotne kroki w kierunku zwiększenia równouprawnienia płci, w szczególności poprzez dyrektywy i inicjatywy polityczne dotyczące równowagi między życiem zawodowym a prywatnym, równowagi płci w zarządach przedsiębiorstw, dostępu do opieki, przejrzystości wynagrodzeń, organów ds. równości oraz ochrony przed przemocą wobec kobiet i przemocą domową. Przystąpienie UE do konwencji stambulskiej jeszcze bardziej wzmacnia jej zaangażowanie w zwalczanie przemocy ze względu na płeć.
2. Popiera plan działania Komisji Europejskiej na rzecz praw kobiet oraz deklarację zasad społeczeństwa równego pod względem płci 1 , uznając je za solidną podstawę przygotowania nowej strategii UE na rzecz równouprawnienia płci i osiągnięcia wymiernych postępów w dążeniu do równouprawnienia płci w całej UE i poza nią.
3. Zwraca uwagę, że chociaż w planie działania słusznie uznano znaczenie solidnych mechanizmów instytucjonalnych na wszystkich szczeblach, nie odniesiono się w wystarczającym stopniu do kluczowej roli władz lokalnych i regionalnych we wdrażaniu polityki równości płci w terenie.
4. Apeluje, aby uznać władze lokalne i regionalne - z uwagi na ich kompetencje i istotną rolę - za strategicznych partnerów w opracowywaniu, wdrażaniu i monitorowaniu planu działania i przyszłej strategii na rzecz równouprawnienia płci. Partnerstwu temu muszą towarzyszyć odpowiednie zasoby finansowe, wzmocnienie regionalnych i lokalnych organów ds. równości i ściślejsza współpraca ze społeczeństwem obywatelskim. W tym kontekście kluczowe znaczenie ma zasada pomocniczości: decyzje i środki powinny być podejmowane jak najbliżej obywateli - tam, gdzie wyzwania i możliwości związane z równouprawnieniem płci są najbardziej namacalne.
5. Ponadto apeluje, aby w kolejnych wieloletnich ramach finansowych (WRF) systematycznie uwzględniać zasadę równouprawnienia płci i perspektywę płci we wszystkich programach UE, zapewniając spójność między sporządzaniem budżetu z uwzględnieniem aspektu płci a innymi kluczowymi priorytetami, w tym transformacją ekologiczną i cyfrową, konkurencyjnością i odpornością społeczną. Zgodnie ze zobowiązaniami podjętymi w poprzedniej kadencji obecna metodyka uwzględniania aspektu płci powinna zostać poddana przeglądowi i wzmocniona podczas przygotowań do WRF na lata 2028-2034, przy znaczącym zaangażowaniu władz lokalnych i regionalnych, aby zagwarantować efektywne wykorzystanie funduszy unijnych do osiągania wyników w zakresie równości płci.
6. Potwierdza, że fundusze spójności i odbudowy muszą opierać się na jasnych i wymiernych celach uwzględniających aspekt płci, aby zagwarantować, że rozwój regionalny aktywnie przyczynia się do niwelowania różnic w traktowaniu kobiet i mężczyzn oraz do wspierania sprawiedliwości społecznej, a nie powoduje wzmocnienie istniejących nierówności. Uwzględnianie aspektu płci oraz oceny wpływu na równouprawnienie powinny być systematycznie stosowane na wszystkich etapach programowania, wdrażania i oceny.
7. Podkreśla kluczową rolę Europejskiego Funduszu Społecznego Plus (EFS+) w promowaniu równości płci, włączenia społecznego i równych szans na rynku pracy. Z zadowoleniem przyjmuje proponowany przydział środków w wysokości 100 mld EUR na lata 2028-2034, ale podkreśla, że należy zachować ten sposób przeznaczenia, tak aby środki przynosiły bezpośrednie korzyści ludziom - na przykład kobietom, osobom samotnie wychowującym dzieci i osobom doświadczającym dyskryminacji z wielu przyczyn jednocześnie - a nie zostały rozdystrybuowane na działania w zakresie infrastruktury lub inwestycji. EFS+ powinien nadal zapewniać ukierunkowane finansowanie inicjatyw w zakresie szkoleń, umiejętności, zatrudnienia i innowacji społecznych, które wzmacniają niezależność ekonomiczną kobiet i przyczyniają się do niwelowania utrzymujących się różnic w traktowaniu kobiet i mężczyzn. Władze lokalne i regionalne - jako zarządzający i beneficjenci programów EFS+ - muszą nadal odgrywać pierwszoplanową rolę w zapewnianiu skutecznego wykorzystania funduszy do zaspokajania potrzeb obywateli w terenie.
8. Podkreśla, że prawa i możliwości kobiet są nierozerwalnie związane z rozwojem społeczno-gospodarczym regionów, a kobiety na słabiej rozwiniętych obszarach napotykają systemowe przeszkody w zatrudnieniu, edukacji, opiece zdrowotnej i udziale w życiu politycznym. UE musi zadbać o to, by równość płci była w pełni uwzględniana w zarządzaniu na szczeblu lokalnym i regionalnym poprzez wspieranie państw członkowskich w skutecznym wdrażaniu polityki spójności, inwestycji społecznych i strategii rozwoju regionalnego sprzyjających włączeniu społecznemu. Dotyczy to - choć nie wyłącznie - regionów słabiej rozwiniętych, gdzie kobiety, szczególnie te mieszkające na obszarach wiejskich i oddalonych, stają przed wieloma wzajemnie powiązanymi barierami. Podkreśla potrzebę wyeksponowania i wygenerowania zasobów w celu zapobiegania przemocy seksualnej, nieustannego uwypuklania tego problemu i jego zwalczania, zwłaszcza na obszarach wiejskich. Zaleca dalsze koncentrowanie się na wzmacnianiu sieci zasobów na rzecz równych szans i zapobiegania przemocy ze względu na płeć na obszarach wiejskich wraz z rozwiązaniem instytucjonalnym przybliżającym usługi do ludności oraz przeciwdziałającym wyludnianiu się obszarów wiejskich i izolacji na nich. Ich przywództwo i udział w rozwoju regionów i obszarów wiejskich, ochronie różnorodności biologicznej, zrównoważonym rolnictwie i gospodarce wiejskiej muszą być wspierane za pomocą ukierunkowanych programów uwzględniających aspekt płci.
9. Przypomina o konieczności zlikwidowania nierówności płci na obszarach wiejskich, gdzie kobiety często borykają się z większymi problemami niż w miastach, w związku z czym nie wykorzystuje się w pełni dużego potencjału kobiet dla rozwoju obszarów wiejskich. Apeluje, aby w przyszłych politykach i inicjatywach europejskich w dziedzinie rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich zwrócono większą uwagę na rolę kobiet w środowisku wiejskim oraz uwzględniono konkretne środki mające zwiększyć ich widoczność i przedsiębiorczość, dostępne dla nich szkolenia oraz możliwości zatrudnienia. Nie należy przy tym zapominać o równowadze między życiem zawodowym a prywatnym, dostępie do podstawowych usług ani oczywiście o przemocy motywowanej płcią. W tym kontekście nalega na poczynienie postępów w zapewnieniu współwłasności kobiet i mężczyzn w gospodarstwach rolnych, które są nadal w dużej mierze prowadzone przez mężczyzn, oraz w zwiększeniu obecności kobiet wśród kadry kierowniczej stowarzyszeń, spółdzielni i izb rolniczych.
10. Z zadowoleniem przyjmuje stałe zaangażowanie UE na rzecz dwutorowego podejścia polegającego na systematycznym uwzględnianiu kwestii równości płci we wszystkich obszarach polityki przy jednoczesnym wspieraniu ukierunkowanych, konkretnych działań na szczeblu lokalnym i regionalnym.
11. Potwierdza, że intersekcjonalność musi pozostać centralnym elementem wysiłków UE na rzecz równouprawnienia płci. Kobiety znajdujące się w trudnej sytuacji oraz w sytuacji marginalizacji, takie jak samotne matki i kobiety mieszkające na obszarach wiejskich i oddalonych, doświadczają wielorakiej dyskryminacji i są nieproporcjonalnie dotknięte nierównościami strukturalnymi. Dotyczy to wszystkich kobiet w UE, w tym kobiet bezdomnych, migrantek, kobiet należących do mniejszości etnicznych i kobiet z niepełnosprawnościami. Nowa strategia UE musi wyraźnie uwzględniać te realia, zapewniając widoczność tych kobiet i wsparcie dla osób najbardziej zagrożonych oraz promując trwałą współpracę między władzami lokalnymi a społeczeństwem obywatelskim w celu skutecznego dotarcia do tych społeczności. Uznaje również kluczowe znaczenie uwzględnienia perspektywy równowagi płci w kontekście rolnictwa wiejskiego i różnorodności biologicznej. Wzmocnienie pozycji kobiet w tych dziedzinach jest nie tylko kwestią równości, ale także warunkiem zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich i ochrony środowiska. Równość płci jest podstawową wartością UE.
12. Podkreśla, że obalenie szkodliwych norm dotyczących płci, zwalczanie języka dyskryminującego i promowanie pozytywnych i odpowiedzialnych aspektów męskości przynosi korzyści całemu społeczeństwu. Sztywne role związane z płcią utrwalają nierówności, przemoc i wykluczenie społeczne. Aby wspierać równouprawnienie płci, potrzebne są działania we wszystkich wymiarach, w tym szeroko zakrojona edukacja na temat równości płci, ze szczególnym uwzględnieniem znaczenia współodpowiedzialności i opieki w różnych obszarach życia, angażowanie chłopców i mężczyzn jako sojuszników, kluczowych podmiotów i beneficjentów, wspieranie mężczyzn starających się przerwać cykle przemocy oraz promowanie równościowych modeli rodziny i równości płci w obowiązkach rodzicielskich. Władze lokalne i regionalne mają wyjątkową możliwość przewodzenia tym zmianom kulturowym i behawioralnym dzięki ścisłej współpracy ze szkołami, organizacjami społecznościowymi i służbami socjalnymi.
13. Zaznacza, że niewystarczające zasoby, zdolności instytucjonalne i wiedza fachowa w zakresie płci pozostają kluczowymi barierami dla skutecznej pracy na rzecz równouprawnienia płci na szczeblu lokalnym i regionalnym. Wzywa więc do ciągłego szkolenia urzędników i pracowników publicznych we wszystkich sektorach, ze szczególnym uwzględnieniem równouprawnienia płci w planowaniu, świadczeniu i ocenie wszystkich usług publicznych, a także do zapewnienia odpowiednich zasobów na ten cel. Jednocześnie podkreśla potrzebę wzmocnienia zdolności i wspierania kobiet na obszarach znajdujących się w niekorzystnejsytuacji gospodarczej i na obszarach wiejskich - w tym w społecznościach rolniczych - poprzez ukierunkowane programy koncentrujące się na technikach agroekologicznych, narzędziach cyfrowych, przedsiębiorczości, dostępie do finansowania, innowacjach społecznych oraz na zdobywaniu umiejętności cyfrowych i innych. Te inicjatywy, często realizowane we współpracy z organizacjami społeczeństwa obywatelskiego i lokalnymi zainteresowanymi stronami, powinny mieć na celu wspieranie zarówno niezależności ekonomicznej, jak i udziału w zarządzaniu środowiskiem.
14. Potwierdza, że należy zagwarantować odpowiednie zasoby finansowe i ludzkie, aby zapewnić władzom lokalnym i regionalnym praktyczną możliwość realizacji zobowiązań w zakresie równouprawnienia.
15. Zaleca systemowe stosowanie sporządzania budżetu z uwzględnieniem aspektu płci na wszystkich szczeblach sprawowania rządów. Budżety to narzędzia polityczne, które pokazują, w jaki sposób rozdziela się środki z podziałem na działalność, kobiety i mężczyzn, dziewczęta i chłopców. Aby zapobiec niezamierzonemu pogłębianiu się nierówności płci, należy od samego początku uwzględniać perspektywę płci zarówno w odniesieniu do celów, jak i alokacji wydatków.
Od słów do działań - Zasady równouprawnienia płci i ważna rola władz lokalnych i regionalnych
Wolność od przemocy ze względu na płeć
16. Pozytywnie ocenia przyjęcie dyrektywy UE w sprawie zwalczania przemocy wobec kobiet i przemocy domowej, która obejmuje perspektywę intersekcjonalną. Niemniej ubolewa nad pominięciem definicji gwałtu opartej na braku przyzwolenia, jak określono w konwencji stambulskiej. Wzywa Komisję i państwa członkowskie do wyeliminowania tej luki i zapewnienia pełnego wdrożenia ochrony przewidzianej w dyrektywie. Odpowiednie i pełne wdrożenie przez państwa członkowskie ma zasadnicze znaczenie dla zapewnienia solidnej ochrony kobiet oraz dostępu do wymiaru sprawiedliwości i usług wsparcia, a także stanowi kamień milowy w zobowiązaniu UE do położenia kresu przemocy ze względu na płeć.
17. Potwierdza, że wszystkie osoby, niezależnie od płci przypisanej przy urodzeniu, tożsamości płciowej lub ekspresji płciowej, muszą być chronione przed przemocą ze względu na płeć. Podkreśla, że polityka publiczna i usługi publiczne powinny wyraźnie obejmować osoby transpłciowe i zróżnicowane pod względem płci, które są nieproporcjonalnie dotknięte dyskryminacją i przemocą. Uznanie kobiecości za tożsamość społeczną ma zasadnicze znaczenie dla zapewnienia integracyjnego, opartego na prawach podejścia do równości płci i ochrony przed przemocą.
18. Zaleca, aby Komisja Europejska włączyła opinię KR-u (COR 2023/02488) 2 do przyszłej strategii na rzecz równouprawnienia płci i uznała kluczową rolę miast i regionów w realizacji konkretnych środków zwalczania przemocy ze względu na płeć.
19. Podkreśla, że skuteczne zapobieganie przemocy wymaga zwalczania stereotypów związanych z płcią, szkodliwych norm męskości i struktur patriarchalnych poprzez intersekcjonalność oraz zrozumienia życiowych doświadczeń kobiet. Kluczowe znaczenie ma również angażowanie mężczyzn w działania na rzecz zapobiegania przemocy, ponieważ to głównie oni dopuszczają się przemocy ze względu na płeć. Zaangażowanie mężczyzn i chłopców ma zasadnicze znaczenie, a władze lokalne i regionalne muszą dysponować zasobami i zdolnościami umożliwiającymi prowadzenie takich działań w terenie.
20. Wzywa władze lokalne i regionalne do zwiększenia inwestycji w bezpieczne i dostępne przestrzenie dla ofiar przemocy ze względu na płeć. Należy koniecznie włączyć tę perspektywę do miejskiego planowania przestrzennego, strategii rozwoju lokalnego oraz ogólnego projektowania miast i mniejszych miejscowości. Planowanie lokalne i regionalne uwzględniające aspekt płci ma kluczowe znaczenie. Podkreśla również pilną potrzebę wzmocnienia usług lokalnych i regionalnych, w tym schronisk i ośrodków doradztwa, aby zapewnić kompleksową pomoc i ochronę wszystkim kobietom, które doświadczyły przemocy, niezależnie od tożsamości płciowej lub środowiska, z którego pochodzą. Należy również zadbać o to, by usługi te były projektowane i zarządzane z naciskiem na zapobieganie ponownej wiktymizacji kobiet będących ofiarami przemocy ze względu na płeć. Trzeba unikać praktyk instytucjonalnych, które powielają traumę, sugerują winę lub powodują niepotrzebne narażenie na przeżyte doświadczenia.
21. Wzywa władze lokalne i regionalne do uwzględnienia perspektywy płci w planowaniu miejskim i transportowym, w tym poprzez strukturalną współpracę z organizacjami społeczeństwa obywatelskiego - między innymi w ramach inicjatyw feministycznych oraz inicjatyw kierowanych przez społeczność - w celu stworzenia bezpieczniejszych przestrzeni publicznych i zmniejszenia ryzyka przemocy ze względu na płeć na ulicach, w transporcie publicznym, szkołach, miejscach pracy, parkach i codziennych przestrzeniach. Apeluje do Komisji Europejskiej o uwzględnienie tego priorytetu w przyszłej strategii na rzecz równouprawnienia płci oraz do wspierania lokalnych wysiłków poprzez finansowanie, wytyczne i wymianę dobrych praktyk.
22. Podkreśla pilną potrzebę priorytetowego traktowania wczesnej prewencji w szkołach poprzez promowanie edukacji włączającej opartej na równości płci, szacunku i braku przemocy. Wzywa do uwzględnienia tych aspektów w codziennym funkcjonowaniu szkół, a nie tylko w sporadycznych kampaniach uświadamiających. Uczniowie i personel muszą dysponować narzędziami i szkoleniami pozwalającymi im rozpoznać wszelkie formy przemocy, w tym ze względu na płeć, zapobiegać im i zwalczać je. Podkreśla fundamentalną rolę szkół w przełamywaniu stereotypów płci i promowaniu od najmłodszych lat pozytywnych norm społecznych - także tych dotyczących współodpowiedzialności i opieki.
23. By przeanalizować modele wielopoziomowego sprawowania rządów określone w konwencji stambulskiej, proponuje rozpoczęcie systematycznego mapowania lokalnych sieci przeciwdziałających przemocy, które miałoby być prowadzone wspólnie z organami administracji regionalnej i władzami lokalnymi poprzez zestawianie lokalnych protokołów, porozumień i protokołów ustaleń. Celem jest dogłębna analiza cech tych lokalnych sieci oraz określenie czynników decydujących o ich zakresie, skuteczności i wartości dodanej w zakresie ochrony, wspierania i sprzyjania autonomii ofiar przemocy, w tym w celu wzmocnienia funkcjonowania tych sieci, ze szczególnym uwzględnieniem kobiet z niepełnosprawnościami. Tych ofiar często się nie wykrywa i nie zgłasza zarówno z powodu braku odpowiednich kanałów komunikacji do zgłaszania przemocy, jak i z powodu trudności kobiet w uznaniu się za ofiary.
24. Zachęca Komisję Europejską do wspierania współpracy i zorganizowanej wymiany praktyk opartych na dowodach między państwami członkowskimi oraz do dopilnowania, by edukacja w zakresie równouprawnienia płci i zapobiegania przemocy była kluczowym elementem przyszłej strategii na rzecz równouprawnienia płci.
25. Ubolewa, że plan działania nie uwzględnia w odpowiedni sposób szczególnych potrzeb kobiet znajdujących się w trudnej sytuacji, w tym kobiet z niepełnosprawnościami, migrantek, osób ubiegających się o azyl oraz kobiet, których status pobytu zależy od partnera. Grupy te są narażone na zwiększone ryzyko przemocy i wykluczenia i muszą być widoczne w procesie kształtowania polityki UE. Wzywa do bardziej zdecydowanych działań na rzecz ochrony ich praw i podkreśla rolę władz lokalnych i regionalnych, we współpracy ze społeczeństwem obywatelskim, w zapewnianiu ochrony i wsparcia w terenie. W przypadku migrantek i uchodźczyń oraz ich dzieci znajdujących się na terytorium UE apeluje, by pamiętać o zasadzie łączenia rodzin.
26. Podkreśla rosnące zagrożenie przemocą cyfrową, w tym mizoginią w internecie, cyberstalkingiem i doxingiem, które w nieproporcjonalnym stopniu dotyka kobiety, zwłaszcza w polityce i życiu publicznym. Wzywa do opracowania lokalnych i regionalnych strategii promujących bezpieczeństwo cyfrowe, świadomość i wsparcie dla osób, które doświadczyły przemocy, oraz apeluje o większą rozliczalność platform technologicznych za zwalczanie przemocy ze względu na płeć w internecie.
Najwyższe normy zdrowotne
27. Z zadowoleniem przyjmuje uznanie przez Komisję potrzeby wsparcia państw członkowskich w zapewnieniu dostępu kobiet do praw i zdrowia reprodukcyjnego i seksualnego oraz w promowaniu ukierunkowanych na aspekt płci badań medycznych i opieki. Podkreśla, że prawa i zdrowie reprodukcyjne i seksualne są podstawowymi prawami człowieka i mają zasadnicze znaczenie dla osiągnięcia równości płci. Podkreśla także znaczenie wzmocnienia uprawnień samorządów lokalnych i regionalnych w zakresie prewencji i promowania zdrowia, gdyż pełnią one zasadniczą funkcję we wczesnym wykrywaniu skutków nierówności płci dla zdrowia fizycznego, psychicznego i emocjonalnego kobiet, zwłaszcza w środowisku podatnym na zagrożenia społeczne, oraz w przeciwdziałaniu im.
28. Zwraca uwagę na utrzymujące się różnice w opiece zdrowotnej nad kobietami, w tym w zakresie zdrowia psychicznego oraz opieki reprodukcyjnej i opieki nad matkami. Podkreśla kluczową rolę władz lokalnych i regionalnych w zapewnianiu wszystkim kobietom i dziewczętom dostępnych, sprawiedliwych i opartych na prawach usług zdrowotnych, w tym planowanych ośrodków rodzicielstwa.
29. Zauważa, że niedawne regresy w niektórych państwach członkowskich uwypuklają pilną potrzebę ochrony tych praw na wszystkich szczeblach sprawowania rządów. Apeluje, aby wszystkie kobiety w UE miały dostęp do legalnej, bezpiecznej i przystępnej cenowo opieki aborcyjnej zgodnie z międzynarodowymi standardami praw człowieka. Podkreśla znaczenie zapewnienia dostępności takiej opieki bez dyskryminacji i potrzebę zajęcia się dysproporcjami regionalnymi w dostępie. Zachęca władze lokalne i regionalne do działania na rzecz zagwarantowania równego dostępu do usług opieki zdrowotnej w zakresie zdrowia reprodukcyjnego na wszystkich terytoriach. Zaznacza, że wszystkie kobiety mają prawo do autonomii cielesnej i podejmowania świadomych decyzji dotyczących ich zdrowia i życia, bez elementów wykorzystywania.
30. Wzywa do opracowania wspólnych europejskich standardów opieki zdrowotnej nad matkami i opieki w zakresie zdrowia reprodukcyjnego, włączając w to dostęp kobiet i mężczyzn do przystępnej cenowo antykoncepcji bez stygmatyzacji oraz do doradztwa. Podkreśla potrzebę zmniejszenia dysproporcji regionalnych i popiera szczepienia przeciwko HPV jako kluczowy krok w kierunku wyeliminowania raka szyjki macicy.
31. Zachęca władze lokalne i regionalne do przewodzenia wysiłkom na rzecz dostarczania bezpłatnych produktów higieny menstruacyjnej w przestrzeni publicznej podlegającej ich kompetencjom, w tym w szkołach, placówkach opieki społecznej, ośrodkach dla młodzieży i ośrodkach miejskich. Zapewnienie dostępu do higieny menstruacyjnej ma zasadnicze znaczenie dla ochrony godności ludzkiej, promowania równości płci i eliminowania różnic zdrowotnych na szczeblu lokalnym. Zachęca również władze lokalne i regionalne do przewodzenia wysiłkom na rzecz podnoszenia świadomości na temat menopauzy i zwalczania związanych z nią stereotypów.
32. Wzywa do zniesienia tzw. "różowego podatku" - stosowania podatku VAT lub wyższych cen produktów higieny menstruacyjnej - co przyczynia się do nierówności ekonomicznych ze względu na płeć. Zniesienie podatku VAT od takich produktów z wykorzystaniem elastyczności dozwolonej na mocy dyrektywy Rady 2006/112/WE 3 byłoby konkretnym krokiem w kierunku sprawiedliwości podatkowej i równouprawnienia płci.
33. Zaznacza, że stereotypy płci i niewystarczające zrozumienie różnic ze względu na płeć mogą prowadzić do błędnej diagnozy i nierównej opieki. Wzywa do zwiększenia świadomości, zbierania danych segregowanych według kryterium płci oraz do wymiany najlepszych praktyk w dziedzinie opieki zdrowotnej uwzględniającej aspekt płci.
34. Apeluje, by Komisja nazywała kobietobójstwa - czyli morderstwa na kobietach z powodu ich płci - po imieniu, a także je potępiła w strategii na rzecz zwalczania przemocy ze względu na płeć. Podkreśla potrzebę wczesnego identyfikowania i wspierania osób, które doświadczyły przemocy domowej i przemocy ze względu na płeć, w tym przemocy seksualnej, przemocy w imię honoru i okaleczania narządów płciowych oraz szkodliwych praktyk. Władze lokalne i regionalne muszą dysponować wiedzą, zasobami i ramami prawnymi, by mogły skutecznie reagować na takie sytuacje.
Równość wynagrodzenia oraz wzmocnienia pozycji ekonomicznej
35. Podkreśla potrzebę zlikwidowania luki płacowej i emerytalnej między kobietami a mężczyznami, rozwiązania problemu segregacji płciowej na rynku pracy oraz promowania upodmiotowienia ekonomicznego kobiet. Zwraca uwagę na potencjał zamówień publicznych w zakresie promowania równouprawnienia płci za pomocą ukierunkowanych klauzul i szkoleń dla zamawiających.
36. Wzywa do promowania polityk rozwoju obszarów wiejskich i miejskich uwzględniających aspekt płci, które aktywnie zachęcałyby kobiety do przedsiębiorczości - w tym poprzez lepszy dostęp do gruntów, kredytów, technologii oraz wiedzy i ukierunkowanego finansowania w rolnictwie i sektorach ekologicznych. Obejmuje to finansowanie inicjatyw kierowanych przez kobiety, wspieranie ich w poruszaniu się w zawiłościach procesów administracyjnych, przegląd potencjalnych barier w dostępie do systemów finansowania, a także doradztwo i szkolenia w zakresie rolnictwa. Lokalne strategie sprzyjające włączeniu społecznemu realizowane w regionach słabiej rozwiniętych powinny priorytetowo traktować wsparcie dla inicjatyw kierowanych przez kobiety i przyczyniających się m.in. do ochrony bioróżnorodności i zrównoważonego użytkowania gruntów.
37. Odnotowuje, że kobiety są nadal w nieproporcjonalnie dużym stopniu zagrożone ubóstwem i wykluczeniem społecznym, i podkreśla kluczową rolę władz lokalnych i regionalnych w stawianiu czoła tym wyzwaniom. Apeluje o odpowiednie ramy prawne i finansowanie, aby umożliwić samorządom skuteczne działanie 4 .
38. Apeluje o włączenie intersekcjonalnego podejścia do polityki unijnej i krajowej, zwłaszcza do polityki rynku pracy. Powinno mieć to miejsce w ścisłej współpracy z partnerami społecznymi, tak aby można było lepiej chronić i wzmocnić prawa kobiet borykających się z wieloraką dyskryminacją, w tym migrantek, uchodźczyń, kobiet z niepełnosprawnościami i kobiet należących do mniejszości etnicznych. Ostrzega, że cyfryzacja grozi pogłębieniem istniejących nierówności i wzywa do podjęcia działań mających na celu promowanie włączenia, a nie wykluczenia.
Równowaga między życiem zawodowym a prywatnym oraz współdzielenie obowiązków opiekuńczych
39. Z zadowoleniem przyjmuje nacisk położony w planie działania na sprawiedliwszy podział obowiązków opiekuńczych i apel o większe inwestycje w sektorze opieki. Podkreśla kluczową rolę władz lokalnych i regionalnych w zapewnianiu wysokiej jakości infrastruktury opiekuńczej, która umożliwia kobietom reintegrację i aktywny udział w rynku pracy, co pomaga zniwelować różnice w wynagrodzeniach i emeryturach. Zauważa, że kobiety nadal wykonują większość pracy opiekuńczej, zarówno nieodpłatnej w sferze prywatnej, jak i płatnej w sektorze opieki, w wyniku czego miliony kobiet są wykluczone z rynku pracy: 90 proc. zawodowej kadry opiekuńczej stanowią kobiety, a 7,7 mln kobiet nie ma zatrudnienia ze względu na obowiązki opiekuńcze 5 .
40. Podkreśla znaczenie europejskiej strategii w dziedzinie opieki 6 dla zapewnienia dostępu do przystępnych cenowo i wysokiej jakości usług opieki oraz poprawy warunków zarówno dla opiekunów, jak i dla osób korzystających z opieki. Wskazuje, że nierówności w opiece w nieproporcjonalnym stopniu wpływają na kobiety, które nadal są odpowiedzialne za większość nieformalnych obowiązków opiekuńczych. Zwraca uwagę, że starzenie się społeczeństwa na obszarach wiejskich wiąże się z konkretnymi potrzebami dla kobiet powyżej 60. roku życia. Apeluje więc o działania umożliwiające równowagę między życiem zawodowym a prywatnym i usługi wytchnieniowe dla opiekunów, a także o programy mające na celu poprawę stanu zdrowia tej konkretnej grupy. Podkreśla wagę odpowiednich usług w zakresie opieki, a także rolę władz lokalnych i regionalnych w ich świadczeniu. Zwraca uwagę na znaczenie dyrektywy w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów 7 , a także celów barcelońskich dla uwzględnienia w pracy opiekuńczej aspektu równości płci.
41. Podkreśla potrzebę oddzielenia kobiet od tradycyjnych ról związanych wyłącznie z dzieckiem i opieką, zgodnie z unijną strategią na rzecz równouprawnienia płci na lata 2020-2025 (działanie 4), i w związku z tym wzywa do opracowania polityki przyjaznej rodzinie w celu wyraźnego uznania i wspierania różnych form rodziny - w tym rodzin, w których rodzic samotnie wychowuje dzieci, i rodzin LGBTQ+ - za równie ważne i zasługujące na ochronę. Podejście to promuje wspólne obowiązki rodzinne i włączenie społeczne, przeciwdziałając nierównym obciążeniom, które w przeszłości spoczywały na kobietach.
Równe szanse w zakresie zatrudnienia i dobre warunki pracy
42. Zaznacza, że UE, we współpracy z partnerami społecznymi, musi promować równe szanse na rynku pracy oraz przeciwdziałać segregacji i dyskryminacji poprzez uwypuklenie wartości zawodów wykonywanych głównie przez kobiety. Warto zarazem zachęcać kobiety do pracy w zawodach zdominowanych przez mężczyzn. Podkreśla strategiczną rolę gmin i regionów jako pracodawców dających dobry przykład.
43. Podkreśla znaczenie systematycznego włączania perspektywy płci do polityki klimatycznej i środowiskowej, zgodnie z Europejskim Zielonym Ładem. Uznaje, że kobiety, zwłaszcza te należące do społeczności znajdujących się w trudnej sytuacji, są w nieproporcjonalnym stopniu dotknięte zmianą klimatu i degradacją środowiska. Wzywa do podjęcia ukierunkowanych środków w celu zapewnienia pełnego udziału kobiet w podejmowaniu decyzji dotyczących klimatu, zielonych miejsc pracy i wysiłków na rzecz budowania odporności w celu osiągnięcia zarówno sprawiedliwości klimatycznej, jak i równouprawnienia płci.
Wysokiej jakości edukacja włączająca
44. Wskazuje, że włączenie edukacji w zakresie równouprawnienia płci do wszystkich poziomów systemu kształcenia ma zasadnicze znaczenie dla budowania bardziej równościowego społeczeństwa. Podkreśla, że dziewczęta często czują się mniej bezpieczne w środowisku szkolnym oraz że wysiłki na rzecz bezpieczeństwa i włączenia społecznego są skuteczniejsze w połączeniu z systematycznym podejściem uwzględniającym aspekt płci, wspierającym przywództwem i integracyjnymi programami nauczania. Podejście edukacyjne nastawione na współodpowiedzialność i opiekę pomaga przezwyciężyć stereotypy związane z męskością, gdyż przyczynia się do uwolnienia chłopców i mężczyzn od presji wywieranej przez oczekiwania społeczne.
45. Apeluje o programy walki z molestowaniem seksualnym w miejscu pracy i na obszarach wiejskich, o nagłaśnianie tych zjawisk i przeciwdziałanie im.
46. Podkreśla znaczenie formalnego i nieformalnego uczenia się przez całe życie za pomocą feministycznych, antyrasis- towskich i integracyjnych treści i praktyk pedagogicznych. Warto również zachęcać kobiety do zdobywania wiedzy i umiejętności w dziedzinach nauk ścisłych, związanych np. ze środowiskiem i technologiami cyfrowymi.
Uczestnictwo w życiu politycznym i równa reprezentacja
47. Podkreśla utrzymującą się niedostateczną reprezentację kobiet w polityce lokalnej oraz potrzebę zapewnienia równowagi płci w organach decyzyjnych i grupach roboczych. Wzywa Komisję Europejską do wspierania państw członkowskich w promowaniu udziału kobiet w życiu politycznym i ich przywództwa, w tym inicjatyw dotyczących barier strukturalnych, stereotypów i dyskryminujących norm. Zwraca uwagę, że nierówne warunki nadal ograniczają możliwość wielu kobiet pełnego uczestnictwa i zaangażowania się w życie polityczne na szczeblu lokalnym.
48. Podkreśla znaczenie uwzględniania perspektywy płci na wszystkich etapach procesu politycznego i wzywa partie i grupy polityczne do przyjęcia proaktywnych środków, w tym, w stosownych przypadkach, kwot i podejść opartych na parytecie w celu zwiększenia reprezentacji kobiet, zwłaszcza na stanowiskach wybieralnych i kierowniczych. Wskazuje, że zrównoważone pod względem płci listy osób kandydujących mogą zwiększyć ogólny poziom kompetencji 8 i przyspieszyć postęp w kierunku równej reprezentacji. Wyraża zaniepokojenie rosnącymi groźbami i nękaniem wobec urzędniczek i urzędników wybieranych na szczeblu lokalnym i regionalnym, w szczególności kobiet, młodych kobiet ze środowisk mniejszościowych i kobiet pełniących funkcje przywódcze. Wzywa miasta i regiony do zapewnienia bezpiecznego otoczenia politycznego, a wszystkie instytucje do przyjęcia kodeksów postępowania uwzględniających aspekt płci oraz wprowadzenia obowiązkowych szkoleń w zakresie przeciwdziałania molestowaniu, wraz z jasnymi mechanizmami egzekwowania.
49. Wzywa do przejścia od zwykłego uczestnictwa do prawdziwej redystrybucji władzy, co pozwoli zapewnić równy dostęp do ról przywódczych i decyzyjnych oraz docenić wiedzę i przywództwo kobiet ze środowisk zmarginalizowanych i wykluczonych społecznie.
50. Podkreśla znaczenie promowania przywództwa kobiet w zarządzaniu środowiskiem i obszarami wiejskimi, w tym spółdzielni rolniczych, rad ds. różnorodności biologicznej i rad ds. rozwoju obszarów wiejskich. Równowaga płci w tych strukturach ma zasadnicze znaczenie dla zapewnienia inkluzywnego procesu decyzyjnego zgodnie z zasadami demokratycznymi UE.
Mechanizmy instytucjonalne zapewniające prawa kobiet
51. Stwierdza, że równość płci musi być zakorzeniona w codziennym sprawowaniu rządów - od podejmowania decyzji i sporządzania budżetu po ustalanie norm - a nie traktowana jako doraźny projekt. Wzywa Komisję Europejską do wspierania władz lokalnych i regionalnych w uwzględnianiu kwestii równości płci we wszystkich strukturach. Zachęca doświadczone miasta i regiony do dzielenia się dobrymi praktykami w celu promowania ustrukturyzowanej i systematycznej działalności na szczeblu lokalnym, regionalnym i krajowym. Podkreśla znaczenie danych segregowanych według kryterium płci biologicznej oraz statystyk dotyczących płci dla kształtowania polityki opartej na dowodach. Władze lokalne i regionalne muszą odgrywać kluczową rolę w gromadzeniu i wykorzystywaniu tych danych, co powinno również znaleźć odzwierciedlenie w przyszłej strategii UE na rzecz równouprawnienia płci.
52. Przypomina 9 członkom KR-u, związanym z nim "Młodym osobom z mandatem wyborczym" Sieci Samorządów UE o podjęciu dalszych kroków i przyłączeniu się do Europejskiej karty równouprawnienia płci w życiu lokalnym 10 , która zgromadziła już zróżnicowaną pulę ponad 2 tys. organów władz lokalnych i regionalnych w całej Europie.
53. Wzywa do ustanowienia jasnych mechanizmów rozliczalności, w tym niezależnych obserwatoriów równouprawnienia płci, regularnych audytów pod kątem płci i nadzoru ze strony społeczeństwa obywatelskiego, aby zagwarantować, że zobowiązania przełożą się na wymierne postępy na wszystkich szczeblach sprawowania rządów.
Bruksela, dnia 14 października 2025 r.
Komitet Stały Rady Ministrów wprowadził bardzo istotne zmiany do projektu ustawy przygotowanego przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej – poinformował minister Maciej Berek w czwartek wieczorem, w programie „Pytanie dnia” na antenie TVP Info. Jak poinformował, projekt nowelizacji ustawy o PIP powinien trafić do Sejmu w grudniu 2025 roku, aby prace nad nim w Parlamencie trwały w I kwartale 2026 r.
05.12.2025
4 grudnia Komitet Stały Rady Ministrów przyjął projekt zmian w ustawie o PIP - przekazało w czwartek MRPiPS. Nie wiadomo jednak, jaki jest jego ostateczny kształt. Jeszcze w środę Ministerstwo Zdrowia informowało Komitet, że zgadza się na propozycję, by skutki rozstrzygnięć PIP i ich zakres działał na przyszłość, a skutkiem polecenia inspektora pracy nie było ustalenie istnienia stosunku pracy między stronami umowy B2B, ale ustalenie zgodności jej z prawem. Zdaniem prawników, to byłaby kontrrewolucja w stosunku do projektu resortu pracy.
05.12.2025
Przygotowany przez ministerstwo pracy projekt zmian w ustawie o PIP, przyznający inspektorom pracy uprawnienie do przekształcania umów cywilnoprawnych i B2B w umowy o pracę, łamie konstytucję i szkodzi polskiej gospodarce – ogłosili posłowie PSL na zorganizowanej w czwartek w Sejmie konferencji prasowej. I zażądali zdjęcia tego projektu z dzisiejszego porządku posiedzenia Komitetu Stałego Rady Ministrów.
04.12.2025
Prezydent Karol Nawrocki podpisał we wtorek ustawę z 7 listopada 2025 r. o zmianie ustawy o ochronie zwierząt. Jej celem jest wprowadzenie zakazu chowu i hodowli zwierząt futerkowych w celach komercyjnych, z wyjątkiem królika, w szczególności w celu pozyskania z nich futer lub innych części zwierząt. Zawetowana została jednak ustawa zakazująca trzymania psów na łańcuchach. Prezydent ma w tym zakresie złożyć własny projekt.
02.12.2025
Resort pracy nie podjął nawet próby oszacowania, jak reklasyfikacja umów cywilnoprawnych i B2B na umowy o pracę wpłynie na obciążenie sądów pracy i długość postępowań sądowych. Tymczasem eksperci wyliczyli, że w wariancie skrajnym, zakładającym 150 tys. nowych spraw rocznie, skala powstałych zaległości rośnie do ponad 31 miesięcy dodatkowej pracy lub koniecznego zwiększenia zasobów sądów o 259 proc. Sprawa jest o tyle ważna, że na podobnym etapie prac są dwa projekty ustaw, które – jak twierdzą prawnicy – mogą zwiększyć obciążenie sądów.
25.11.2025
Rada Ministrów przyjęła projekt nowelizacji ustawy o Funduszu Medycznym - poinformował w środę rzecznik rządu Adam Szłapka. Przygotowana przez resort zdrowia propozycja zakłada, że Narodowy Fundusz Zdrowia będzie mógł w 2025 r. otrzymać dodatkowo około 3,6 mld zł z Funduszu Medycznego. MZ chce również, by programy inwestycyjne dla projektów strategicznych były zatwierdzane przez ministra zdrowia, a nie jak dotychczas, ustanawiane przez Radę Ministrów. Zamierza też umożliwić dofinansowanie programów polityki zdrowotnej realizowanych przez gminy w całości ze środków Funduszu Medycznego.
19.11.2025| Identyfikator: | Dz.U.UE.C.2025.6319 |
| Rodzaj: | Opinia |
| Tytuł: | Opinia Europejskiego Komitetu Regionów - Wzmacnianie praw kobiet i równouprawnienia płci w UE: perspektywa lokalna i regionalna |
| Data aktu: | 03/12/2025 |
| Data ogłoszenia: | 03/12/2025 |