Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno- Społecznego i Komitetu Regionów "Plan działania w zakresie umiejętności podstawowych"
(COM(2025) 88 final)
Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno- Społecznego i Komitetu Regionów "Strategiczny plan w dziedzinie kształcenia STEM: umiejętności na rzecz konkurencyjności i innowacji"
(COM(2025) 89 final)
(C/2025/5159)
(Dz.U.UE C z dnia 28 października 2025 r.)
Sprawozdawczynie: Tatjana BABRAUSKIENE
Marija MINCZEWA
Justyna Kalina OCHĘDZAN
| Doradczynie i doradcy | Robert PLUMMER (z ramienia sprawozdawczyni, Grupa I) Agnes ROMAN (z ramienia sprawozdawczyni, Grupa II) Andrei FRANK (z ramienia sprawozdawczyni, Grupa III) |
| Wniosek o konsultację | Komisja Europejska, 14.7.2025 |
| Podstawa prawna | Art. 304 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej |
| Sekcja odpowiedzialna | Sekcja Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Obywatelstwa |
| Data przyjęcia przez sekcję | 27.6.2025 |
| Data przyjęcia na sesji plenarnej | 17.7.2025 |
| Sesja plenarna nr | 598 |
| Wynik głosowania (za/przeciw/wstrzymało się) | 113/00/00 |
1. Wnioski i zalecenia
1.1. Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny (EKES) podkreśla strategiczne znaczenie wysokiej jakości edukacji włączającej i wykwalifikowanej siły roboczej jako fundamentu konkurencyjności, spójności społecznej i zrównoważonego rozwoju Europy. Sprostanie obecnym wyzwaniom - takim jak utrzymująca się luka kompetencyjna i niedopasowanie umiejętności, niedobór siły roboczej oraz problem z pozyskiwaniem nauczycieli i szkoleniowców - wymaga odważnych, systemowych reform i inwestycji w wysokiej jakości włączające systemy kształcenia i szkolenia.
1.2. EKES popiera założenia przyświecające unii umiejętności. Podkreśla jednak, że jej powodzenie zależy od skutecznego i opartego na współpracy zarządzania, odpowiedniego finansowania i inkluzywnej reprezentacji partnerów społecznych, organów krajowych i innych zainteresowanych stron, w tym organizacji społeczeństwa obywatelskiego, nauczycieli i osób uczących się.
1.3. Do zniwelowania różnic w poziomie dobrobytu, wydajności i innowacyjności w Europie konieczny jest wyższy poziom ambicji w rozwijaniu światowej klasy talentów w STEM oraz w dziedzinie sztucznej inteligencji (AI). Istotne jest wspieranie inkluzywności i eliminowanie stereotypów płci w dostępie do zawodów oraz kształcenia i szkolenia. W związku z tym EKES zaleca, by opracować i wdrożyć innowacyjne metody przyciągania grup niedostatecznie reprezentowanych, zwłaszcza kobiet, w tym inicjatywy w zakresie działań pozytywnych.
1.4. W kolejnym okresie programowania należy zapewnić silny i ukierunkowany budżet na kształcenie, szkolenie i rozwój umiejętności. Komitet wzywa Komisję i państwa członkowskie do większych inwestycji publicznych i lepszego wykorzystania funduszy UE, aby wzmocnić systemy edukacji na wszystkich szczeblach.
1.5. Unię umiejętności należy dostosować do europejskiego obszaru edukacji i budować zgodnie z zasadami Europejskiego filaru praw socjalnych, aby zapewnić każdemu prawo i dostęp do wysokiej jakości edukacji włączającej i formalnych kwalifikacji, niezależnie od miejsca zamieszkania na obszarach miejskich lub wiejskich.
1.6. Rozwiązanie problemu utrzymujących się niedoborów pracowników i kwalifikacji w transformacji cyfrowej i ekologicznej, zwłaszcza w sektorach strategicznych, takich jak produkcja cyfrowa, ekologiczny wodór, cyberbezpie- czeństwo i zawody związane z transformacją ekologiczną (monterzy izolacji, technicy HVAC, instalatorzy fotowoltaiki itp.), wymaga stworzenia sektorowych ekosystemów szkoleniowych.
1.7. EKES apeluje o poprawę jakości, inkluzywności, atrakcyjności, skuteczności i dostępu do kształcenia i szkolenia zawodowego (zarówno wstępnego, jak i ustawicznego) oraz uczenia się dorosłych, o poprawę zapewniania wszystkim podstawowych umiejętności i kompetencji kluczowych oraz bardziej włączający dostęp do wysokiej jakości skutecznego podnoszenia i zmiany kwalifikacji.
1.8. Należy zwiększyć możliwość przenoszenia umiejętności między państwami członkowskimi i drożności między ścieżkami kształcenia i szkolenia, z poszanowaniem kompetencji ministerstw, partnerów społecznych i odpowiednich zainteresowanych stron w zakresie określania kwalifikacji i uznawania zarówno zawodów regulowanych, jak i nieregulowanych.
1.9. Europa musi stać się bardziej atrakcyjna dla talentów z całego świata. Wymaga to usprawnienia procedur administracyjnych, wprowadzenia ułatwień wizowych i przyspieszonych ścieżek dla wykwalifikowanych migrantów w sektorach strategicznych, przy jednoczesnym zapewnieniu im równego i sprawiedliwego traktowania w dostępie do unijnego rynku pracy oraz wykonywania pracy w UE.
1.10. Niezbędne jest dostosowane do potrzeb wsparcie dla małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP). Centralnym elementem strategii w zakresie umiejętności muszą być ukierunkowane działania na rzecz kobiet i osób znajdujących się w niekorzystnej sytuacji w dziedzinie kształcenia i szkolenia oraz na rynku pracy, takie jak podnoszenie ich podstawowych umiejętności i kompetencji kluczowych, w tym kompetencji obywatelskich i wiedzy finansowej 1 .
1.11. Komitet dostrzega potrzebę wdrożenia innowacji w dziedzinie edukacji, m.in. ze względu na postępującą cyfryzację, która znacząco wpływa na sposób uczenia się.
1.12. EKES wzywa Komisję do zaproponowania odrębnych programów UE dla nauczycieli i szkoleniowców, w porozumieniu z odpowiednimi stowarzyszeniami pracowników reprezentującymi nauczycieli. Chodzi o zaproponowanie państwom członkowskim skutecznych sposobów zwiększenia atrakcyjności tych zawodów poprzez poprawę warunków pracy, w tym zapewnienie atrakcyjnych wynagrodzeń, rozwoju zawodowego i uznania, z poszanowaniem kompetencji krajowych, w tym, w stosownych przypadkach, autonomii partnerów społecznych. Może w tym pomóc przyszły, opracowany wspólnie z nauczycielami Erasmus+, który lepiej uwzględni potrzebę poprawy dostępu do wielojęzycznej platformy UE. Za pośrednictwem tej platformy wszyscy nauczyciele mogliby uzyskać wsparcie w zakresie uznanego ustawicznego doskonalenia zawodowego (UDZ) w dziedzinie pedagogiki, przywództwa i wartości UE, a także mobilności w UE.
1.13. Należy zająć się problemem fragmentacji zarządzania polityką kształcenia i szkolenia. Komitet proponuje uproszczenie zarządzania europejskim obszarem edukacji poprzez ustanowienie Komitetu Doradczego Wysokiego Szczebla ds. Edukacji, zastępującego nieformalne grupy, skupiającego się na zagadnieniach przekrojowych i konkretnych kwestiach związanych z sektorem edukacji, ze wszystkimi odpowiednimi zainteresowanymi stronami z sektora edukacji, oraz powołanie specjalnej grupy doradczej ds. zawodów nauczycielskich.
1.14. Komitet podkreśla potrzebę jaśniejszych definicji (np. uczenia się dorosłych), lepszych poziomów odniesienia (np. uczestnictwo w uczeniu się dorosłych, nabywanie umiejętności podstawowych - w tym cel dotyczący kompetencji obywatelskich) oraz wiarygodnych, porównywalnych danych i statystyk segregowanych ze względu na płeć i wiek.
1.15. Zalecenia dotyczące edukacji i umiejętności należy w pełni włączyć do procesu europejskiego semestru, z należytym naciskiem na skuteczne, włączające uczenie się przez całe życie i sprawiedliwe zmiany na rynku pracy.
1.16. Wsparcie finansowe lub dotacje dla pracodawców i pracowników powinny być ukierunkowane na obszary najbardziej ich potrzebujące i mogą obejmować zachęty podatkowe, lepsze wykorzystanie zamówień publicznych, z poszanowaniem warunkowości społecznej, aby poprawić takie rozwiązania jak ukierunkowane finansowanie.
1.17. Kompetencje w zakresie AI powinny zostać uznane za kluczowe i należy je włączyć do szerszych strategii uczenia się przez całe życie. Do polityki edukacyjnej należy włączyć zapobieganie uprzedzeniom ze względu na płeć w algorytmach.
2. Uwagi ogólne
2.1. Komitet z zadowoleniem przyjmuje inicjatywę Komisji Europejskiej dotyczącą unii umiejętności. Niezwykle ważne jest, aby dzisiejsze społeczeństwo europejskie posiadało szeroki zakres umiejętności i kompetencji oraz dobrze rozumiało swe prawa demokratyczne i pracownicze.
2.2. EKES popiera skoncentrowanie tej inicjatywy na zwiększeniu konkurencyjności, innowacyjności, ciągłości działania i tworzeniu wysokiej jakości miejsc pracy. Szkolenia i rozwój umiejętności muszą również przyczyniać się do postępu społecznego i trwałości demokracji, równouprawnienia płci oraz równego dostępu do wysokiej jakości edukacji dla osób mieszkających na obszarach wiejskich, niezależnie od wieku. Wykwalifikowana siła robocza jest istotnym elementem konkurencyjności. Ważne jest, aby dostęp do szkoleń był powiązany z tworzeniem bezpiecznych, dobrze płatnych i stabilnych miejsc pracy, możliwości kariery, opartych na sprawiedliwych warunkach pracy i silnej ochronie socjalnej.
3. Kluczowe komponenty unii umiejętności
Rozwijanie umiejętności życiowych dzięki silnym fundamentom edukacyjnym
3.1. Umiejętności podstawowe mają zasadnicze znaczenie dla uczenia się przez całe życie, lecz słabe wyniki w nauce szkolnej są problemem z punktu widzenia kształcenia zawodowego, szkolnictwa wyższego i dorosłych słuchaczy. Ponadto programy szkolenia zawodowego często rozmijają się z szybko zmieniającym się zapotrzebowaniem na umiejętności. Polityka europejska musi promować elastyczność, przy jednoczesnym poszanowaniu krajowych kompetencji i zobowiązań partnerów społecznych i zainteresowanych stron.
3.2. Niedobory wykwalifikowanych pracowników mają wpływ na wszystkie sektory - zarówno małe, jak i duże przedsiębiorstwa, w tym przedsiębiorstwa społeczne - i prowadzą do ograniczenia działalności gospodarczej, wzrostu gospodarczego oraz postępu społecznego. Umiejętności, kwalifikacje, zatrudnienie, zmieniający się charakter pracy i rozwój rynku pracy sprzyjającego włączeniu społecznemu były przedmiotem licznych opinii EKES-u 2 , które są nadal aktualne.
3.3. Aby w pełni wykorzystać potencjał unii umiejętności, należy ją kształtować w spójnych i ambitnych ramach, które równoważą strategiczne potrzeby gospodarki ze zmieniającymi się potrzebami i aspiracjami jednostek. Przy ścisłym poszanowaniu kompetencji krajowych specjalne finansowanie unii umiejętności ze środków unijnych wymaga koordynacji, aby osiągnąć nadrzędne cele UE.
3.4. Komitet podkreśla, że szczególną uwagę należy zwrócić na osoby o niskich umiejętnościach i niskich kwalifikacjach, osoby starzejące się, pracownice, pracowników oraz osoby poszukujące pracy zarówno z obszarów wiejskich, jak i miejskich.
3.5. W miarę jak transformacja ekologiczna i cyfrowa 3 przeobraża społeczeństwo, całościowe podejście do rozwoju umiejętności powinno wykraczać poza wiedzę techniczną i obejmować umiejętności przekrojowe i kompetencje kluczowe, koncentrujące się na STEAM, niezbędnych zarówno dla formalnych kwalifikacji, jak i dla aktywnego zaangażowania obywatelskiego. Należy położyć większy nacisk na kompetencje w zakresie przedsiębiorczości na wszystkich poziomach kształcenia oraz na poprawę wiedzy finansowej.
3.6. Polityka edukacyjna powinna również uwzględniać zdrowie psychiczne, higienę cyfrową oraz wykrywanie i eliminowanie uprzedzeń algorytmicznych zgodnie z wymogami zapobiegania przemocy w świecie wirtualnym, między innymi wobec kobiet, osób LGBTQI, migrantów i innych grup defaworyzowanych, również z uwzględnieniem obowiązujących przepisów krajowych w tej dziedzinie.
3.7. EKES podkreśla wagę zachęcania większej liczby kobiet do podejmowania studiów związanych ze STEM w celu poprawy poziomu umiejętności w dziedzinach STEM w Europie. Konieczne jest rozprawienie się stereotypami płci oraz lepsze informowanie o możliwościach kariery po studiach w dziedzinach STEM. Zdaniem Wspólnego Centrum Badawczego można tu przyjąć również bardziej kompleksową perspektywę STEAM 4 .
3.8. Komitet z zadowoleniem przyjmuje zwrócenie większej uwagi na poprawę jakości i dostępności unijnych sektorów szkolnictwa wyższego i badań naukowych. Podkreśla znaczenie sprawiedliwego rozwoju kariery dla kadry akademickiej, w tym naukowców na wczesnym etapie kariery.
Podnoszenie i zmiana kwalifikacji w celu zapewnienia umiejętności zorientowanych na przyszłość
3.9. W UE zaledwie 39,5 % dorosłych uczestniczy co roku w uczeniu się dorosłych, co jest poniżej celu wyznaczonego w Europejskim filarze praw socjalnych. Kluczowe znaczenie mają dokładne statystyki. Państwa członkowskie potrzebują danych segregowanych ze względu na płeć i wiek do zwiększenia zasięgu i poprawy bezpłatnego, wysokiej jakości poradnictwa zawodowego i szkoleniowego przez całe życie zawodowe, a także do walidacji uczenia się nieformalnego i pozaformalnego, by uznawać różne ścieżki rozwoju umiejętności. Szczególną uwagę należy zwrócić na szkolenia dla osób młodych i szkolenia międzypokoleniowe. EKES zaleca otwartą dyskusję na temat rezolucji Rady w sprawie poradnictwa przez całe życie oraz odnowione zobowiązanie do walidacji i uznawania uczenia się pozaformalnego i nieformalnego.
3.10. Komitet odnotowuje nierówny dostęp do podnoszenia i zmiany kwalifikacji w przedsiębiorstwach. Uważa, że unia umiejętności jest kluczowa dla wdrożenia Europejskiego filaru praw socjalnych, gdyż umożliwia poszczególnym osobom, w tym pracownikom i osobom poszukującym pracy, oraz pracodawcom wykorzystywanie odpowiedniego czasu i zasobów na szkolenia. Konieczne jest położenie większego nacisku na ekosystemy szkoleniowe specyficzne dla danego sektora, takie jak cyfrowe wytwarzanie, zielony wodór, cyberbezpieczeństwo i stanowiska związane z transformacją ekologiczną, takie jak monterzy izolacji i technicy HVAC. Ponadto przejście z etapu edukacji na rynek pracy jest coraz dłuższe i niepewne, co sprawia, że pierwszoplanowe znaczenie ma pełne wdrożenie gwarancji dla młodzieży.
3.11. EKES zdaje sobie sprawę, że unia umiejętności musi odzwierciedlać wspólną odpowiedzialność rządów, partnerów społecznych, publicznych służb zatrudnienia, nienastawionych na zysk organizatorów szkoleń oraz branż za podnoszenie i zmianę kwalifikacji. Wsparcie dla funduszy szkoleniowych partnerów społecznych i dotacji dla pracodawców musi być kierowane tam, gdzie jest najbardziej potrzebne. Wsparcie to może obejmować zachęty podatkowe i ulepszone zamówienia publiczne, przy jednoczesnym poszanowaniu warunków społecznych, aby zwiększyć ukierunkowane finansowanie uzupełniające unijne finansowanie umiejętności.
3.12. Cenne możliwości oferuje proponowany pilotażowy instrument gwarancji umiejętności wraz z indywidualnymi rachunkami szkoleniowymi, mikropoświadczeniami oraz podnoszeniem kwalifikacji w dziedzinie STEM za pomocą warsztatów. Komitet opowiada się za rozszerzeniem dostępu do szkoleń, zwłaszcza w sektorach zagrożonych restrukturyzacją lub zwolnieniami.
3.13. EKES podkreśla rolę ukierunkowanego wsparcia za pośrednictwem wspomnianych inicjatyw dla grup znajdujących się w niekorzystnej sytuacji społecznoekonomicznej, gdy dotacje przeznaczone są na ich udział w szkoleniach, również dla kobiet w sektorach, w których występuje nierówne traktowanie płci.
3.14. Konieczne jest wsparcie dla MŚP, aby ułatwić rozwój ich polityki szkolenia i rozwoju kapitału ludzkiego. Istotne byłoby wspieranie łączenia zasobów MŚP, które stoją przed szczególnymi wyzwaniami związanymi z zastępowaniem pracowników podczas ich szkolenia. Kluczowa jest również poprawa uznawania pozaformalnych i nieformalnych szkoleń organizowanych w MŚP w trakcie pracy. Podmioty gospodarki społecznej stoją również w obliczu szczególnych wyzwań i potrzebują wsparcia, aby lepiej dostosować swoje szkolenia kapitału ludzkiego do polityki rozwoju.
Rozpowszechnianie i przydzielanie umiejętności z myślą o uwolnieniu pełnego potencjału jednolitego rynku
3.15. Kształcenie i szkolenie należą przede wszystkim do obowiązków krajowych, a wymogi dotyczące umiejętności i kwalifikacji są aktualizowane w drodze dialogu z partnerami społecznymi. Wzmocnienie krajowych systemów edukacji powinno być celem takich inicjatyw jak Europejskie sojusze szkół, dyplomy kształcenia i szkolenia zawodowego, centra doskonałości zawodowej oraz europejskie dyplomy ukończenia szkoły wyższej lub w zakresie inżynierii wraz z promowaniem umiejętności w dziedzinie STEM w ramach ESCO. Należy przy tym respektować rolę podmiotów krajowych w ich rozwoju.
3.16. Kwalifikacje mają kluczowe znaczenie dla uznawania uczenia się i dla mobilności. Zasadnicze znaczenie ma utrzymanie standardów jakości i uproszczenie uznawania kwalifikacji zawodowych w zawodach regulowanych i nieregulowanych. Państwa członkowskie powinny unikać barier utrudniających mobilność pracowników, takich jak nadmierne wymogi administracyjne. Komisja Europejska mogłaby ułatwiać wzajemne uczenie się w zakresie uznawania poprzez działania partnerskie.
3.17. Co się tyczy inicjatywy na rzecz przenoszenia umiejętności, zasadniczą wagę ma poszanowanie roli partnerów społecznych w określaniu wymogów dotyczących kwalifikacji w przypadku zawodów regulowanych i procesów rekrutacji oraz w analizowaniu umiejętności nieregulowanych. Komitet dostrzega potencjał tej inicjatywy i wzywa do dalszych dyskusji między rządami, partnerami społecznymi i zainteresowanymi stronami, aby rozważyć rozszerzenie wykazu automatycznie uznawanych zawodów regulowanych i stworzenie wspólnych ram kształcenia na mocy dyrektywy 2005/35/WE Parlamentu Europejskiego i Rady 5 poprzez usunięcie przeszkód w jej wdrożeniu.
Przyciąganie i zatrzymywanie umiejętności z państw trzecich w celu zażegnania niedoboru wykwalifikowanej kadry i rozwijania największych talentów w Europie
3.18. Uproszczenie administracyjne, ułatwienia wizowe i przyspieszone procedury dla wykwalifikowanych migrantów w sektorach strategicznych muszą wspierać przyciąganie talentów do UE, przy jednoczesnym zapewnieniu im równego i sprawiedliwego traktowania w dostępie do unijnego rynku pracy i wykonywaniu pracy w UE. Dotyczy to również przyciągania naukowców. W związku z tym EKES z niecierpliwością oczekuje na uwagi na temat przyszłej strategii wizowej. Programy "szkolenia pod kątem zatrudniania" zapewniłyby pracodawcom cenne wsparcie w znalezieniu potrzebnych umiejętności. Aby uniknąć drenażu mózgów, przydatnym narzędziem może być migracja cyrkulacyjna 6 .
Inwestowanie w edukację i umiejętności
3.19. EKES zgadza się, że "edukacja i umiejętności stanowią inwestycję, a nie koszt". Niemniej ograniczenia fiskalne UE - redukujące zdolność państw członkowskich do zwiększenia wydatków publicznych - zagrażają odpowiedniemu finansowaniu kształcenia i szkolenia.
3.20. Ambitny program unii umiejętności powinien opierać się na solidnym budżecie UE, wzmacniającym programy Erasmus+ i EFS+ w następnym okresie programowania, wraz z oceną sprawiedliwego wykorzystania unijnych funduszy i koordynacją z europejskim semestrem. Ponadto należy wzmocnić EFRR na potrzeby strategicznych inwestycji w formalne, pozaformalne i nieformalne uczenie się oraz cyfryzację zgodnie ze zobowiązaniem do zainwestowania 1,3 mld EUR w sztuczną inteligencję, cyberbezpieczeństwo i umiejętności cyfrowe w programie "Cyfrowa Europa".
3.21. Edukacja musi pozostać w przeważającej mierze finansowana ze środków publicznych i zarządzana tak, aby zagwarantować równy dostęp i ochronę jej podstawowej misji - przygotowania osób uczących się nie tylko do wejścia na rynek pracy, ale również do konstruktywnego uczestnictwa w życiu społecznym. Przyszły program Erasmus+ powinien lepiej uwzględniać potrzeby odpowiednich partnerów społecznych i zainteresowanych stron.
Zarządzanie
3.22. Komitet zachęca do skrupulatnego rozważenia struktury zarządzania unią umiejętności. Jeżeli chodzi o mechanizmy zarządzania na szczeblu unijnym, krajowym i sektorowym, w unii umiejętności uznano znaczenie krzewienia dialogu społecznego na wszystkich etapach, tak by kształtować rozwój umiejętności poprzez rokowania zbiorowe, fundusze szkoleniowe, usługi poradnictwa i dopasowywanie miejsc pracy do umiejętności. Można jednak dalej doprecyzować, w jaki sposób partnerzy społeczni i odpowiednie zainteresowane strony będą aktywnie uczestniczyć w zarządzaniu tymi inicjatywami.
3.23. EKES odnotowuje debatę orientacyjną Rady ds. Edukacji na temat zarządzania unią umiejętności i europejskim obszarem edukacji, a zarazem wyraża zaniepokojenie fragmentacją zarządzania kształceniem i szkoleniem, w szczególności rolą nieformalnych grup ministerialnych, w których brakuje zaangażowania zainteresowanych stron. Opowiada się za podejściem do polityki edukacyjnej opartym na współpracy i podkreśla potrzebę opracowywania programów nauczania, które byłyby dostosowane do potrzeb rynku pracy oraz gromadzenia informacji na temat umiejętności. Komitet zaznacza, że trójstronny Komitet Doradczy ds. Szkolenia Zawodowego ma kluczowe znaczenie dla zrównoważonej reprezentacji w dyskusjach z Komisją dotyczących kształcenia i szkolenia zawodowego. Choć EKES uznaje wartość proponowanej Europejskiej Rady Wysokiego Szczebla ds. Umiejętności i europejskiego panelu wykonawczego ds. STEM, to podkreśla znaczenie inkluzywnego procesu decyzyjnego obejmującego rządy, partnerów społecznych, edukatorów, praktyków i społeczeństwo obywatelskie, odzwierciedlającego potrzeby gospodarcze i społeczne.
3.24. Ponadto Komitet podkreśla konieczność kształtowania unijnej polityki na podstawie badań naukowych w celu zdefiniowania pojęć takich jak uczenie się dorosłych, ustanowienia poziomów odniesienia dla uczestnictwa w uczeniu się dorosłych oraz zapewnienia wiarygodnych statystyk. EKES wyraża zaniepokojenie propozycją unii umiejętności dotyczącą centralizacji badań związanych z umiejętnościami w ramach europejskiego obserwatorium gromadzącego informacje na temat umiejętności i ostrzega, że nie powinno to zakłócać trójstronnego zarządzania Cedefop ani jego misji polegającej na wspieraniu polityki UE w zakresie szkolenia zawodowego, umiejętności i kwalifikacji.
3.25. Komitet popiera plan Komisji dotyczący propozycji nowego zalecenia w sprawie edukacji i umiejętności w ramach europejskiego semestru. Jak już wcześniej stwierdził EKES 7 , rozwój umiejętności i skuteczne wdrażanie prawa do uczenia się przez całe życie i dostępu do niego muszą stanowić nieodłączną część szerszych strategii wzrostu gospodarczego oraz planów odbudowy i zwiększania odporności.
4. Plan działania w zakresie umiejętności podstawowych
4.1. W planie odpowiednio uwzględniono różnice w dostępie dorosłych do umiejętności cyfrowych i innych umiejętności podstawowych. Ponadto kluczowe znaczenie ma zaangażowanie rodziców w rozwijanie podstawowych umiejętności osób młodych. Należy zwiększyć dostęp do wczesnej edukacji i opieki nad dzieckiem w przypadku wszystkich dzieci, zwłaszcza tych, które potrzebują rozwoju kompetencji i umiejętności 8 .
4.2. Komitet pozytywnie ocenia nowe cele określone w planie działania w zakresie umiejętności podstawowych, ale podkreśla, że nie opracowano żadnego nowego celu w dziedzinie kompetencji obywatelskich, mimo że są one obecnie uznawane za podstawowe. Komisja Europejska musi opracować wskaźnik oceniający udział osób uczących się w kursach związanych z edukacją obywatelską 9 lub ustanowić cel podstawowych umiejętności w sferze kompetencji obywatelskich zgodnie z LifeComp, który powinien być na tym samym poziomie co cele w zakresie umiejętności czytania i pisania, rozumowania matematycznego (w tym wiedzy finansowej), nauk przyrodniczych i umiejętności cyfrowych.
4.3. EKES z zadowoleniem przyjmuje propozycję stworzenia zestawu narzędzi na potrzeby podstawowych umiejętności w zakresie przygotowania zawodowego, który to zestaw zapewni cenne wskazówki zarówno instytucjom kształcenia i szkolenia zawodowego, jak i pracodawcom. Komitet zachęca do włączenia nauczycieli, szkoleniowców, praktykantów, pracodawców i związków zawodowych w opracowywanie tej inicjatywy, aby odpowiadała ona potrzebom praktykantów, a także wspiera skuteczne wdrażanie zalecenia Rady z dnia 15 marca 2018 r. w sprawie europejskich ram jakości i skuteczności przygotowania zawodowego oraz układów zbiorowych.
4.4. EKES docenia bardziej dobitne odniesienia do umiejętności cyfrowych, ale uważa, że kluczowe znaczenie ma zwiększenie nacisku na dobrostan w związku z umiejętnościami cyfrowymi oraz zachęcanie do odpowiedzialnego korzystania z technologii, z zachowaniem równowagi między nadmierną ekspozycją na narzędzia cyfrowe a zdrowym dostosowaniem do transformacji cyfrowej. Apeluje o odpowiedzialne korzystanie z narzędzi cyfrowych w procesie nauki i szkoleń.
4.5. Spójny system zarządzania i silny udział partnerów społecznych i służb publicznych mają nadrzędne znaczenie dla poprawy dostępu do uczenia się dorosłych i skutecznego docierania do osób o niskich kwalifikacjach. Propozycję społecznościowych przestrzeni uczenia się zawartą w komunikacie "Unia umiejętności" można rozszerzyć za pośrednictwem społecznościowych ośrodków uczenia się przez całe życie - opracowywanych przez Cedefop.
5. Strategiczny plan w dziedzinie kształcenia STEM
5.1. EKES z zadowoleniem przyjmuje zamiar wdrożenia strategicznego planu w dziedzinie kształcenia STEM poprzez koordynację polityki reform i inwestycji oraz w kontekście dodatkowego skupienia się na STEM w działaniach następczych w związku z reformami w dziedzinie edukacji i umiejętności w ramach europejskiego semestru. Różnice pod względem wydajności i zdolności innowacyjnych UE 10 rzeczywiście wymagają nowego poziomu ambicji i działań, jeżeli Europa chce rozwijać największe talenty i przedsiębiorczość w dziedzinie STEM oraz wspierać w UE rozwój przemysłu światowej klasy, zwłaszcza w takich obszarach jak AI, półprzewodniki, cyberbezpieczeństwo, nauki biologiczne, łańcuch bloków, czyste technologie, biotechnologia czy zaawansowana produkcja.
5.2. Przyciągnięcie większej liczby osób, zwłaszcza kobiet, do STEM wymaga długoterminowych wysiłków, aby podważyć stereotypy i uprzedzenia ze względu na płeć oraz zwiększyć świadomość na ten temat. Kluczowymi narzędziami w tym zakresie są kampanie publiczne i wymiana najlepszych praktyk. Jak wskazano w strategicznym planie w dziedzinie kształcenia STEM, zaangażowanie większej liczby kobiet w studia w zakresie STEM będzie miało pierwszoplanowe znaczenie dla osiągnięcia ambitnych, zaproponowanych celów.
5.3. EKES uważa, że konieczne są dalsze wysiłki na rzecz zwiększenia prestiżu i wartości społecznej kształcenia i szkolenia zawodowego, aby uczynić je bardziej atrakcyjnymi, włączającymi i innowacyjnymi, zwłaszcza poprzez położenie większego nacisku na podstawowe umiejętności i kompetencje kluczowe w ramach programów wstępnego kształcenia i szkolenia zawodowego. Jest to niezbędne do wspierania konkurencyjności i innowacyjności Unii, która ma ulec reindustrializacji.
5.4. Aby wstępne kształcenie i szkolenie zawodowe było atrakcyjne dla uczniów i rodziców, konieczne jest ciągłe rozwijanie podstawowych umiejętności życiowych, takich jak nauka języków obcych, umiejętność uczenia się, kompetencje obywatelskie, praca zespołowa i kreatywność. Kształcenie i szkolenie zawodowe powinno przyciągać wszystkich uczniów oraz najlepszych nauczycieli i szkoleniowców. Kapitalne znaczenie ma propagowanie inkluzywności, eliminowanie stereotypów płci oraz zapewnianie wszystkim równego dostępu do zawodów. Skuteczne kroki zależą od wspólnego opracowywania kształcenia i szkolenia zawodowego w polityce społecznej i polityce zatrudnienia, zwłaszcza w odniesieniu do wysokiej jakości miejsc pracy, do których prowadzą dyplomy kształcenia i szkolenia zawodowego.
5.5. EKES z zadowoleniem przyjmuje propozycję programu UE dla nauczycieli i szkoleniowców. Zaapelowano w nim o opracowanie kompleksowej strategii chroniącej autonomię zawodową i wolność akademicką, umożliwiającej edukatorom korzystanie z ich wiedzy specjalistycznej i promowanie innowacji. Konkurencyjne wynagrodzenia, stabilne warunki pracy i odpowiednie inwestycje w edukację mają zasadnicze znaczenie dla przyciągania i zatrzymywania wykwalifikowanych specjalistów. Dostęp do wysokiej jakości kształcenia wstępnego nauczycieli i zaktualizowanego ustawicznego doskonalenia zawodowego, najlepiej w godzinach pracy, ma nadrzędne znaczenie dla dostosowywania się nauczycieli do zmieniających się potrzeb edukacyjnych. Komitet apeluje o przyszły program Erasmus+, który uwzględni potrzebę poprawienia dostępu do wielojęzycznej platformy UE. Za pośrednictwem tej platformy wszyscy nauczyciele mogliby uzyskać wsparcie w zakresie uznanego ustawicznego doskonalenia zawodowego (UDZ) w dziedzinie pedagogiki, przywództwa i wartości UE, a także mobilności w UE.
5.6. EKES podkreśla ważną rolę publicznych służb zatrudnienia, partnerów społecznych, organizacji społeczeństwa obywatelskiego i innych odpowiednich zainteresowanych stron we wspieraniu rozwoju umiejętności podstawowych i umiejętności w zakresie STEM wśród dorosłych, zwłaszcza osób poszukujących pracy i młodzieży NEET, kobiet, a także rolę przedsiębiorstw w działaniach informacyjnych i doradczych, wspierających pracowników o niskich umiejętnościach i niskich kwalifikacjach. Pracownicy migrujący powinni mieć taki sam dostęp do tych środków. Aspekt ten można jeszcze bardziej uwydatnić w obecnych inicjatywach.
5.7. Strategiczny plan w dziedzinie kształcenia STEM musi przynosić korzyści pracodawcom i odzwierciedlać zmieniające się potrzeby jednostek, zwłaszcza pracowników i osób poszukujących pracy, oraz ogółu społeczeństwa. Konieczne jest promowanie w planie sprzyjających włączeniu społecznemu podnoszenia i zmiany kwalifikacji. Budowanie zdolności na potrzeby działań w zakresie STEM w krajach objętych procesem rozszerzenia UE i w krajach priorytetowych powinno odbywać się bez drenażu mózgów, przy jednoczesnej poprawie zatrzymywania talentów, równego dostępu do szkoleń oraz mobilności pracowników na szczeblu regionalnym i miejsko-wiejskim, z udziałem przedsiębiorstw i związków zawodowych.
5.8. EKES kładzie nacisk na włączenie kompetencji w zakresie AI do szerszego rozwoju umiejętności. AI stwarza nowe możliwości i zagrożenia, w związku z czym poszczególne osoby muszą rozumieć jej wpływ i aktywnie uczestniczyć w jej opracowywaniu i wdrażaniu. Kompetencje w zakresie AI powinny być częścią szkoleń prowadzonych przez publiczne służby zatrudnienia i miejsca pracy. Uzyskanie powszechnych korzyści z AI wymaga zaangażowania przedsiębiorstw, związków zawodowych, społeczeństwa obywatelskiego i innych zainteresowanych stron. Jasne wytyczne i zasady etyczne są niezbędne do ochrony praw i zapobiegania wykorzystywaniu danych niezgodnie z przeznaczeniem.
Bruksela, dnia 17 lipca 2025 r.
Komitet Stały Rady Ministrów wprowadził bardzo istotne zmiany do projektu ustawy przygotowanego przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej – poinformował minister Maciej Berek w czwartek wieczorem, w programie „Pytanie dnia” na antenie TVP Info. Jak poinformował, projekt nowelizacji ustawy o PIP powinien trafić do Sejmu w grudniu 2025 roku, aby prace nad nim w Parlamencie trwały w I kwartale 2026 r.
05.12.2025
4 grudnia Komitet Stały Rady Ministrów przyjął projekt zmian w ustawie o PIP - przekazało w czwartek MRPiPS. Nie wiadomo jednak, jaki jest jego ostateczny kształt. Jeszcze w środę Ministerstwo Zdrowia informowało Komitet, że zgadza się na propozycję, by skutki rozstrzygnięć PIP i ich zakres działał na przyszłość, a skutkiem polecenia inspektora pracy nie było ustalenie istnienia stosunku pracy między stronami umowy B2B, ale ustalenie zgodności jej z prawem. Zdaniem prawników, to byłaby kontrrewolucja w stosunku do projektu resortu pracy.
05.12.2025
Przygotowany przez ministerstwo pracy projekt zmian w ustawie o PIP, przyznający inspektorom pracy uprawnienie do przekształcania umów cywilnoprawnych i B2B w umowy o pracę, łamie konstytucję i szkodzi polskiej gospodarce – ogłosili posłowie PSL na zorganizowanej w czwartek w Sejmie konferencji prasowej. I zażądali zdjęcia tego projektu z dzisiejszego porządku posiedzenia Komitetu Stałego Rady Ministrów.
04.12.2025
Prezydent Karol Nawrocki podpisał we wtorek ustawę z 7 listopada 2025 r. o zmianie ustawy o ochronie zwierząt. Jej celem jest wprowadzenie zakazu chowu i hodowli zwierząt futerkowych w celach komercyjnych, z wyjątkiem królika, w szczególności w celu pozyskania z nich futer lub innych części zwierząt. Zawetowana została jednak ustawa zakazująca trzymania psów na łańcuchach. Prezydent ma w tym zakresie złożyć własny projekt.
02.12.2025
Resort pracy nie podjął nawet próby oszacowania, jak reklasyfikacja umów cywilnoprawnych i B2B na umowy o pracę wpłynie na obciążenie sądów pracy i długość postępowań sądowych. Tymczasem eksperci wyliczyli, że w wariancie skrajnym, zakładającym 150 tys. nowych spraw rocznie, skala powstałych zaległości rośnie do ponad 31 miesięcy dodatkowej pracy lub koniecznego zwiększenia zasobów sądów o 259 proc. Sprawa jest o tyle ważna, że na podobnym etapie prac są dwa projekty ustaw, które – jak twierdzą prawnicy – mogą zwiększyć obciążenie sądów.
25.11.2025
Rada Ministrów przyjęła projekt nowelizacji ustawy o Funduszu Medycznym - poinformował w środę rzecznik rządu Adam Szłapka. Przygotowana przez resort zdrowia propozycja zakłada, że Narodowy Fundusz Zdrowia będzie mógł w 2025 r. otrzymać dodatkowo około 3,6 mld zł z Funduszu Medycznego. MZ chce również, by programy inwestycyjne dla projektów strategicznych były zatwierdzane przez ministra zdrowia, a nie jak dotychczas, ustanawiane przez Radę Ministrów. Zamierza też umożliwić dofinansowanie programów polityki zdrowotnej realizowanych przez gminy w całości ze środków Funduszu Medycznego.
19.11.2025| Identyfikator: | Dz.U.UE.C.2025.5159 |
| Rodzaj: | Opinia |
| Tytuł: | Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego - Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów Unia umiejętności (COM(2025) 90 final) - Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów Plan działania w zakresie umiejętności podstawowych (COM(2025) 88 final) - Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów Strategiczny plan w dziedzinie kształcenia STEM: umiejętności na rzecz konkurencyjności i innowacji (COM(2025) 89 final) |
| Data aktu: | 28/10/2025 |
| Data ogłoszenia: | 28/10/2025 |